شعر در دوران جنگ چه تغییر و تحولّی یافت و چه نقشی در جنگ و حفظ فرهنگ جنگ داشت؟
شعر بهعنوان یكی از شاخههای اصلی هنر، در جریان جنگ رشد چشمگیری كرد و به خصوص در این میان، مضامین و اشعار حماسی قابل توجه است. شاید طبیعی باشد كه وقتی در كشوری جنگ رخ میدهد طبع شاعران آن كشور نیز به آن سمت گرایش یابد و رشد كند. لیكن در كشور ما جنگ تحمیلی علاوه بر بُعد ملی، بُعد ایمانی و اعتقادی نیز داشت و برداشت همگانی و مردمی از جنگ، نبرد میان حق و باطل بود. بنابراین، این قضیه رنگ بیشتری در اشعار شاعران و مضامین شعری آنان گذاشت و بسیاری از شعرهای سروده شده، مبنای نوحههایی شد كه رزمندگان ایرانی آن را میخواندند و نقش بسیاری نیز در تهییج و تشویق آنان در ادامه جنگ و پایدار بودن در راهی كه برگزیدهاند و نیز در تقویت ایمانشان داشت.
میزان تغییر و تحول در شعر دوران جنگ را میتوان از حجم كتابهای شعری كه در دوران جنگ و پس از آن نوشته شده، دریافت. از جمله كتاب چهار جلدی "فرهنگ شاعران جنگ و مقاومت" اثر آقای محمدباقر نجفزاده بارفروش است كه سه جلد نخست آن شامل شرح حال و نمونه آثار شاعران جنگ است و جلد چهارم نقد و بررسی و تحلیل شعر عصر انقلاب اسلامی و حوزه جبهه و جنگ و ادبیات مقاومت است. نویسنده با این اثر تلاش نموده تا در مسیر احیای ادبیات جبهه و مقاومت و دفاع، گامی مؤثر و مناسب بردارد و بسیاری از حماسهها و دلاوریهای رزمندگان را برای آیندگان حفظ نماید.
همانطور كه بحث حق و باطل در شعرهای ما متبلور شد، خیلی از مسائل جنگ نیز خود معیار و نقطه شروعی بود برای سرودن برخی اشعار، مانند دلاوریها، حماسهها، وقایع و رخدادهایی كه برای رزمندگان در جبههها رخ میداد و این شعرهای باقیمانده از دوران جنگ، میتواند برای آیندگان، یكی از راههای مطالعه جنگ باشد و در حفظ وقایع و فرهنگ جنگ مؤثر واقع گردد.