وضعیت ارتش عراق از نظر تعداد نفرات، یگان‌ها، لشكرها، تجهیزات و تسلیحات نظامی در آغاز هجوم به ایران چگونه بود؟
اگرچه آمار متفاوت و مختلفی در این زمینه وجود دارد، اما در مجموع و بر اساس اطلاعات به دست آمده از طریق اسناد، اطلاعات فرماندهان اسیر عراقی و ... استعداد ارتش بعث عراق، قبل از انقلاب اسلامی به شرح زیر بود:
نیروی زمینی: 175000 نفر
نیروی هوایی و پدافند هوایی: 22000 نفر
نیروی دریایی: 6000 نفر
پلیس و گارد مرزی: 53000 نفر
چریك مسلح: 6000 نفر
نیروهای نظامی عراق در قالب 3 سپاه (اول، دوم، سوم)، شامل 4 لشكر پیاده، 3 لشكر زرهی، 2 لشكر مكانیزه و 12 تیپ مستقل، سازمان یافته بودند.
به دنبال تصمیم صدام برای حمله به ایران در سال 1359، ظرف مدت كوتاهی استعداد ارتش را به شرح زیر افزایش داد:
نیروی زمینی: 195000 تا 220000 نفر
نیروی هوایی و پدافند هوایی: 25000 نفر
نیروی دریایی: 7000 نفر
پلیس و گارد مرزی: 42000 نفر
چنان‍كه ملاحظه می‌شود ارتش عراق قبل از جنگ، سازمان رزم خود را توسعه و گسترش داد و تغییرات زیر را ایجاد كرد:
ـ تأسیس لشكر12 زرهی.
ـ تأسیس لشكر11 پیاده با برداشت 3 تیپ از نیروی پلیس.
ـ افزایش 12 تیپ مستقل به 15 تیپ با احضار متولدین سال‌های 1949 تا 1957.
نیروی فوق در قالب 3 سپاه (اول، دوم، سوم) شامل 12 لشكر، متشكل از 5 لشكر زرهی، 2 لشكر مكانیزه و 5 لشكر پیاده و همچنین 3 تیپ نیروی مخصوص و نیروهای گارد ریاست جمهوری و حدود 20 تیپ مرزی سازمان یافته بود. استعداد نیروی جیش‌الشعبی عراق نیز حدود نیم میلیون نفر برآورد می‌شد كه تا سقف یك میلیون نفر قابل افزایش بود.
نیروی هوایی ارتش عراق با 9 پایگاه هوایی و 14 اسكادران هواپیمای شكاری ـ بمب‌افكن و ترابری، دارای 366 هواپیمای نظامی، 400 هلی‌كوپتر و همچنین 400 توپ ضدهوایی و چند تیپ موشكی زمین به هوا بود. این نیرو دارای 872 نفر خلبان عملیاتی بود كه از این تعداد حدود 450 نفر آنها قادر به پرواز با هواپیماهای جنگنده بودند.
نیروی دریایی عراق در دو پایگاه اصلی در بصره و ام‌القصر استقرار داشت. تیپ 77 متشكل از چند مین‌روب و 4 كشتی كوچك پیاده‌كننده نیرو در بندر بصره و تیپ هفتم دریایی متشكل از قایق‌های موشك‌انداز كه در بندر ام‌القصر مستقر بودند.
تانك‌ها: 3100 تانك شامل: تانك T-72 ساخت شوروی حدود 400 دستگاه؛ تانك T-62 ساخت شوروی حدود 1100 دستگاه؛ تانك T-55 ساخت شوروی حدود 1400 دستگاه؛ تانك T-54 ساخت شوروی حدود 100 دستگاه؛ تانك PT-76 حدود 100 دستگاه.
نفربرها: 2300 نفربر شامل: نفربر زرهی BMP-1 ساخت شوروی 500 دستگاه؛ نفربر زرهی VER-THP ساخت فرانسه 100 دستگاه؛ سایر نفربرهای زرهی حدود 1700 دستگاه.
توپخانه: توپخانه صحرایی با 1500 قبضه توپ شامل توپ‌های 130، 132، 152 و 160 میلیمتری هویتزر ساخت شوروی؛ توپ هویتزر M-56 ساخت ایتالیا، توپ 100 میلیمتری خودكششی و 75 میلیمتری ساخت شوروی.
ضدهوایی: حدود 400 توپ ضدهوایی شامل توپ‌های 57، 37، 25، 85 و 100 میلیمتری ساخت شوروی. موشك‌های ضدهوایی با بُرد نزدیك و بلند شامل حدود 60 موشك سام 7 و سام 9 و حدود 70 موشك با بُرد بلند شامل موشك‌های سام 2، سام 3، سام 6 و دو سكوی پرتاب موشك ساخت شوروی.
هواپیماها: 366 هواپیمای جنگنده، شامل: میگ 21، 23، 24 و 25 ساخت شوروی؛ میراژ فرانسوی F-1QES (45 فروند)؛ توپولف 16 و 22 و سوخوی 7 و 9 ساخت شوروی.
هلی‍كوپترها: 400 فروند (جنگی و ترابری) شامل MI-24 ساخت شوروی و 3426A فرانسوی.
همچنین تعدادی موشك هوا به هوای پیشرفته AA-2 و AS-R ساخت شوروی؛ موشك‌های ماژیك و اگزوست فرانسوی؛ چند فروند ناوچه رزمی و موشك‌انداز؛ قایق‌های توپ‌دار و كشتی؛ سلاح‌های سبك شامل تفنگ‌های 62/7 میلیمتری؛ خمپاره‌انداز120 و 82 میلیمتری و موشك‌انداز آرپی‌جی7 و ... از دیگر تجهیزات نظامی عراق به شمار می‌روند.
تأمین‌كننده اصلی تسلیحات عراق پیش از جنگ، اتحاد جماهیر شوروی سابق بود كه حدود 75 تا 80 درصد تجهیزات نظامی این كشور را تأمین می‌كرد. پس از شوروی، فرانسه، چكسلواكی سابق، سوئد، برزیل و در دوران اخیر، امریكا و انگلیس از دیگر صادركنندگان اسلحه به عراق به شمار می‌رفتند.
در سال 1358 (1978) عراق یك میلیارد و 122 میلیون دلار و در سال 1359 (1979) بیش از یك میلیارد و 200 میلیون دلار برای خرید اسلحه پرداخت.
تا سال 1358 حدود 1200 مستشار روسی و اروپای شرقی و 150 مستشار كوبایی در ارتش عراق خدمت می‌كردند و در حدود پنج هزار افسر عراقی در اتحاد شوروی آموزش می‌‌دیدند.
