جنگ ایران و عراق بر كشورهای خاورمیانه و حامیان صلح اعراب و اسرائیل چه تأثیری داشت؟
پاسخ به این پرسش، نیازمند شناخت ساختار سیاسی منطقه خاورمیانه قبل از آغاز جنگ ایران و عراق است. قبل از آغاز جنگ، در بین كشورهای عرب و غیرعرب جناح‌بندی‌هایی شده بود كه كم و بیش تحت تأثیر رقابت دو ابرقدرت شوروی و امریكا و همچنین چگونگی موضع‌گیری در برابر مسئله فلسطین بود. در میان كشورهای عربی، برخی چون سوریه، لیبی، الجزایر و عراق با داشتن گرایش‌های رادیكال، تا اندازه‌ای به ابرقدرت شوروی نزدیك بودند و از مذاكرات صلح اعراب و اسرائیل ناراضی به نظر می‌رسیدند و در نتیجه مخالف ادامه مذاكرات صلح خاورمیانه بودند. در مقابل، گروه دیگری از كشورهای عربی همچون مصر، اردن و عربستان سعودی نظر مساعدی با تداوم گفت‌وگوهای صلح اعراب و اسرائیل داشتند و با ایالات متحده امریكا نیز پیمان‌هایی برای نزدیكی و همكاری به امضا رسانده بودند. ایران نیز پس از وقوع انقلاب اسلامی، همچون كشورهای رادیكال عرب، مخالف مذاكرات صلح اعراب و اسرائیل بود. البته مخالفت ایران بیش از آنكه ماهیت قومی و عربی داشته باشد، برخاسته از مواضع آرمان‌گرایانه و اسلام‌خواهانه و ظلم ستیزی بوده است. قطع رابطه ایران و امریكا در فروردین 1359، ایران را در پیشانی جناح ضد امریكایی كشورهای منطقه قرار داد.
با آغاز جنگ ایران و عراق، امریكا تلاش نمود كه با ایجاد روابط سیاسی، عراق را در بلوك غرب جذب كرده و این كشور را وارد بلوك طرفدار غرب و میانه‌روی اعراب سازد. برای همین دو كشور امریكا و عراق از سال 1980 تقریباً در همه سطوح روابط عادی خود را آغاز كردند و سرانجام پس از 21 سال قطع رابطه رسمی، دو كشور در 27 نوامبر 1984 روابط رسمی برقرار ساختند. خصومت مشترك امریكا و عراق با ایران باعث شد دو كشور به هم نزدیك شوند و در نتیجه موازنه قوا در منطقه دچار تحولاتی گردد. عراق در چارچوب سیاست‌های امریكا به بلوك میانه‌روی اعراب یعنی اردن، مصر، عربستان سعودی و دیگر كشورهای عرب خلیج‌فارس و جناح فتح سازمان آزادی‌بخش فلسطین پیوست و برعكس گذشته خود، روابطش را با شوروی كاهش داد و مهم‌تر از همه از كوشش‌های صلح خاورمیانه (اعراب و اسرائیل) حمایت كرد.
هرچند كه ایالات متحده نتوانست عراق را به طور كامل جذب بلوك غرب كند، ولی این تغییر موضع، از بلوك شرق به بلوك غرب به طور نسبی در طول جنگ ادامه داشت. بدین صورت كه عراق در ازای همراهی با كشورهای میانه‌روی عرب و حمایت از گفت‌وگوهای صلح اعراب و اسرائیل، توانست حمایت امریكا را در طول جنگ با ایران كسب كند.
از دیگر آثار جنگ عراق علیه ایران در منطقه خاورمیانه، تأسیس شورای همكاری خلیج‌فارس است. كشورهای كوچك سواحل جنوبی خلیج‌فارس در چارچوب سیاست‌های امریكا و بر اثر تبلیغات مداوم رژیم بعثی مبنی بر اینكه از سوی ایران در معرض تهدید هستند، مبادرت به تأسیس این شورا نمودند. گذشت زمان نشان داد اولاً، خطر اصلی برای این كشورها، نه ایران، بلكه عراق است كه با حمله به كویت در سال 1990 اثبات شد. ثانیاً، مشخص شد كه چنین اتحادی هرگز توانایی دفع یك تجاوز نظامی كه یك قدرت بزرگ‍تری در منطقه تحمیل كند، نخواهد داشت.
در هر حال، جنگ ایران و عراق مدت‌ها مسئله اعراب و اسرائیل را تحت‌الشعاع قرار داد و اسرائیل نیز از این فرصت سود جست و جنوب لبنان را به اشغال خود درآورد. در این بین تنها ایران بود كه با حمایت از مبارزان فلسطینی به كمك مردم و دولت لبنان شتافت و بر ضرورت كمك دولت‌های منطقه به مردم فلسطین و لبنان برای مقابله با اسرائیل، تأكید می‌كرد.
