چه كشوری جنگ را شروع كرد؟ ایران یا عراق، چرا؟
دلایل زیادی وجود دارد كه نشان می‌دهد عراق شروع كننده جنگ ایران و عراق بوده است. از جمله سخنان مسئولان سیاسی عراق و اقدامات عملی ارتش این كشور در مراحل اولیه جنگ، اشغال تعدادی از شهرهای ایران در مراحل اولیه جنگ و از همه مهم‌تر اسناد رسمی سازمان ملل متحد و
اعلام رسمی دبیركل سازمان ملل متحد مبنی بر اینكه عراق آغازگر جنگ هشت ساله علیه ایران می‌باشد. در ادامه به برخی از موارد مذكور اشاره می‌شود:
ارتش عراق، درگیری‌های مرزی را كه از سال 1358 آغاز كرده بود، در سال 1359 با شدت بیشتری ادامه داد. ارتش عراق از ابتدای شهریور 1359، به طور متناوب بیشتر شهرهای مرزی ایران از جمله: قصرشیرین، سومار، مهران، آبادان و خرمشهر را زیر آتش سلاح‌های سبك و سنگین قرار داد.
در پانزده شهریور 1359 عراق ادعا كرد منطقه زین‌القوس، كه به موجب قرارداد 1975 الجزایر می‌بایست به عراق واگذار می‌شد و تاكنون واگذار نشده است، به عراق تعلق دارد. به همین دلیل ارتش عراق به فاصلة دو روز پس از این ادعا در 17/6/1359 ارتفاعات زین‌القوس در غرب ایران را اشغال كرد.
در 19/6/1359 نیروهای عراق منطقه سیف سعد در غرب ایران را نیز اشغال كردند.
صدام حسین در جلسه هیئت دولت اعلام كرد كه تصمیم به بازپس‌گیری سرزمین‌هایی را كه ایران غصب كرده است، دارد.
وزارت دفاع عراق در تاریخ 21/6/1359 اعلام كرد كه نیروهای عراق، سرزمین‌های عراقی را كه به موجب قرارداد سال 1975 میلادی قرار بود ایران از آن عقب‌نشینی كند و این كار را نكرد، بازپس گرفتند.
روزنامه الثوره، ارگان حزب بعث عراق در تاریخ 23/6/1359 نوشت، در پی سه روز نبرد، نیروهای عراقی موفق شدند، 21 كیلومترمربع از مناطق واقع در مرز ایران و عراق را تصرف كنند. به‌دنبال آن در تاریخ 24/6/1359، عزت ابراهیم الدوری، معاون ریاست شورای انقلاب عراق، در نشست مطبوعاتی
در رم اعلام كرد: عملیات جنگی این كشور در مرزهای ایران برای بازپس‌گیری 1300 كیلومترمربع خاك متعلق به عراق تا پایان هفته جاری خاتمه می‌یابد.
چند روز قبل از حمله سراسری ارتش عراق، صدام حسین در مجلس ملی عراق حاضر شد و اعلام كرد كه موافقت‌نامه 6 مارس 1975 الجزیره ملغی است و مجلس عراق نیز در یك جلسه فرمایشی در همان شب، موافقت‌نامه مزبور را باطل اعلام نمود.
دولت عراق در 26 شهریور 1359، كاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد را به وزارت خارجه احضار كرد و با ابلاغ یادداشتی رسمی به طور یك‌جانبه موافقت‌نامه الجزایر را لغو كرد.
در نهایت رژیم عراق پس از بیست ماه مقدمه‌چینی، در 31 شهریور 1359 حمله گسترده خود را به جمهوری اسلامی ایران آغاز كرد.
بنابراین اعترافات مسئولان سیاسی عراق و یادداشت‌های رسمی مبنی بر توسل به زور در بازپس‌گیری برخی مناطق، نشان‌دهنده متجاوز بودن عراق است. ضمن آنكه عراقی‌ها در 31/6/1359 هجوم سراسری به مرزهای ایران را آغاز كردند.
علاوه بر این، بر اساس بند 6 قطعنامه 598 شورای امنیت، دبیركل سازمان ملل آغازگر جنگ ایران و عراق را معرفی نمود. در گزارش دبیركل سازمان ملل متحد به شورای امنیت طی سند شماره S/23273 مورخ 9 دسامبر 1991 (18 آذر 1370)، در صفحه 2 پاراگراف‌های 6 و 7 آن آمده است:
«این یك واقعیت است كه توضیحات عراق برای جامعه بین‌المللی قابل قبول و كافی نیست. بنابراین رویداد برجسته‌ای كه تحت عنوان موارد نقض در بند پنجم این گزارش بدان اشاره كردم، همانا حمله 22 سپتامبر 1980 علیه ایران است كه بر اساس منشور ملل متحد، اصول و قوانین شناخته شده بین‌المللی، یا اصول اخلاقی بین‌المللی قابل توجیه نیست و موجب مسئولیت مخاصمه است، حتی اگر قبل از شروع مخاصمه، برخی تعرضات از جانب ایران به خاك عراق صورت گرفته باشد، چنین تعرضاتی نمی‌تواند توجیه كننده تجاوز عراق به ایران (كه اشغال مستمر خاك ایران را در طول مخاصمه در پی داشت) باشد، تجاوزی كه ناقض مسئولیت كاربرد زور كه یكی از اصول آمرة حقوق بین‌المللی است، می‌باشد.» بنابراین گویاترین سندی كه تجاوز عراق به ایران را نشان می‌دهد، گزارش دبیركل سازمان ملل متحد است كه در آن عراق را شروع كننده جنگ تحمیلی اعلام كرد.
