تجاوز عراق به ایران در شرایطی آغاز شد كه ایران دوره انقلابی و بی‌ثباتی را طی می‌كرد. نظام سیاسی ایران هنوز تثبیت نشده بود و در داخل و خارج با چالش‌هایی روبهرو بود.
تجاوز عراق به ایران در شرایطی آغاز شد كه ایران دوره انقلابی و بی‌ثباتی را طی می‌كرد. نظام سیاسی ایران هنوز تثبیت نشده بود و در داخل و خارج با چالش‌هایی روبهرو بود. از بُعد داخلی، در رأس حكومت ایران اختلافات اساسی وجود داشت. نظام جمهوری اسلامی در گوشه و كنار كشور با گرایش‌های تجزیه‌طلبی روبهرو بود. ارتش ایران بنابر ضرورت انقلاب مورد تصفیه قرار گرفته بود و هیچ‌گونه آمادگی برای یك جنگ بیرون از مرزهای ایران را نداشت؛ ضمن اینكه در ذهن سران نظام نوپای جمهوری اسلامی، چنین فكری كه خود را در بیرون از مرزها درگیر نمایند خطور نمی‌كرد. در بُعد خارجی، ایران به دلیل تسخیر لانه‌جاسوسی در تاریخ 13/8/1358(بُعد ضد استعماری انقلاب) به دست دانشجویان پیرو خط امام، تحریم تسلیحاتی شده بود و كارشناسان نظامی امریكا از ایران اخراج شده بودند. به دنبال آن روابط دیپلماتیك امریكا با ایران قطع شد. سپس محاصره اقتصادی ایران، حمله نظامی امریكا به طبس، و چندی بعد طراحی یكی دیگر از تهدیدهای امریكا را به شكل "كودتای نوژه" كه قبل از اجرا، كشف و خنثی شد، شاهد هستیم. از سوی دیگر، به موازات چالش‌های داخلی و خارجی ایران، تقویت رابطه بازرگانی عراق و امریكا (1/5/1359) و روند بهبودی مناسبات محور غرب و امریكا با عراق به ویژه ملاقات‌های رسمی مقامات بلندپایه امریكا، انگلیس و كشورهای منطقه با صدام و عناصر رسمی عراق را نظاره‌گر هستیم.
به این ترتیب ایران در موقعیتی نبود كه آماده مواجهه با یك جنگ بزرگ باشد. در واقع صدام حسین، دیكتاتور حاكم بر عراق، با استفاده از چنین موقعیتی در روز 31/6/1359 به ایران حمله كرد و یك جنگ نابرابر را به ایران اسلامی تحمیل نمود. این جنگ را از آن جهت تحمیلی می‌خوانند كه عراق در چنین اوضاعی با تجاوز همه‌‌جانبه به ایران، آن را آغاز كرد و در واقع ایران قربانی اهداف توسعه‌طلبانه و تجاوزگرانة عراق شده بود و بدون آمادگی قبلی به یك جنگ فراگیر و ناخواسته وارد شد. شكست‌های اولیه ایران نیز ناشی از عدم آمادگی ایران برای جنگ بود. ایران به طور غیرارادی وارد این جنگ شد اما دشمن ایران، با قصد و برنامه‌ریزی طولانی قبلی، این جنگ را به ایران تحمیل كرد تا به خواست‌های نامشروع خود دست یابد. بنابراین چون ایران نقشی در شروع جنگ نداشت و به طور ناخواسته به این جنگ كشیده شد، در ایران از این جنگ تحت عنوان" جنگ تحمیلی" یاد می‌شود.
