اولین تانک حدود ۱۰۰ متر از ما دور شده بود که ناگهان از جاده منحرف شد و به‌طرف پاسگاه سوبله عراق که در مقابل ما قرار داشت؛ حرکت کرد تا با استفاده از جاده شنی آن منطقه فرار کند. بقیه تانک‌ها هم به تبعیت از تانک اول، همان کار را کردند.
به گزارش تارنمای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، پس از عملیات ثامن‌الائمه (ع)، سرهنگ علی صیاد شیرازی به فرماندهی نیروی زمینی ارتش منصوب شد. انتخاب وی که در زمان بنی‌صدر به جرم همکاری با سپاه، مغضوب واقع‌شده بود، در کنار فرمانده جدید سپاه (محسن رضایی)، نزدیکی بیشتر دو سازمان ارتش و سپاه را موجب شد و این امکان به وجود آمد که فرماندهان سپاه و ارتش، طرح عملیاتی جدید موسوم به کربلا را طراحی کنند.
عملیات طریق‌القدس که باهدف آزادسازی بستان و رسیدن به مرز در چزابه، در جبهه جنوبی و منطقه عملیاتی بستان از تاریخ ۸/۹/۱۳۶۰ آغاز و تا ۱۳/۹/۱۳۶۰ ادامه یافت، اولین مرحله از این طرح محسوب می‌شود.
ویژگی اصلی عملیات طریق‌القدس، گذشتن از زمین‌های رملی غیرقابل‌عبور در شمال منطقه عملیاتی بود که سبب غافل‌گیری دشمن شد.
با موفقیت در محور شمالی، موقعیت نیروهای عراقی مستقر در محور جنوبی نیز متزلزل شد و عملیات این محور هم به پیروزی رسید. در این عملیات کلیه اهداف تأمین شد. شهر بستان و تنگه مهم چزابه آزاد شد.
همچنین تصرف چزابه سبب شد که اتصال قوای دشمن در غرب کرخه و غرب کارون گسسته شود. بدین ترتیب توان ارتش عراق در جنوب تجزیه شد و زمینه مناسب برای پیروزی عملیات فتح المبین پدید آمد.
عدم آگاهی دشمن از محاصره خود
یکی از فرماندهان حاضر در صحنه عملیات، در تشریح وضعیت محور شمال کرخه در پایان شب اول عملیات می‌گوید:
هنوز آفتاب طلوع نکرده بود که یک گردان تانک عراقی از سمت چزابه و از روی جاده آسفالت به‌طرف ما حرکت کرد. متوجه شدیم که دشمن هنوز نفهمیده است که ما از عقبه آن منطقه وارد عمل شده‌ایم. متقابلاً دشمن برای کمک به نیروهای خط اول خود واردشده است.
حدود ۴۰ دستگاه تانک یک گردان کامل زرهی در میان نیروهای ما محاصره شد و ما اطمینان داشتیم که همه آن‌ها را به غنیمت خواهیم گرفت.
در جلو ستون آن‌ها، یک جیپ حرکت می‌کرد. من در کنار مصطفی ردانی پور و حسین خرازی ایستاده و منتظر بودم تا محاصره کامل شود.
بسیجی بی ترمز!
ناگهان یکی از نیروهای بسیجی خود را به وسط جاده رسانده و پس از نگه‌داشتن آن جیپ، بلافاصله فرمانده عراقی‌ها را که یک سرگرد بود از خودرو خارج کرد. عراقی‌ها گیج شده و هنوز نفهمیده بودند که قضیه از چه قرار است.
تا آمدیم به خود بیاییم، یک نفر از بچه‌های رزمنده با اسلحه کلاش، فشنگی را میان پیشانی فرمانده عراقی کاشت. پس‌ازآن اوضاع به‌کلی عوض شد.
با کشته شدن افسر عراقی، نیروهای دشمن که از روی تانک‌ها شاهد این صحنه بودند، متوجه موقعیت خود شدند و داخل تانک‌ها رفتند و درب‌ها را بستند و سپس با سرعت بیشتری روی جاده شروع به حرکت کردند.
ما در کنار جاده آسفالت ایستاده بودیم و تانک‌ها از دو سه متری ما عبور می‌کردند ولی راهی که می‌رفتند به خط اول می‌رسید و با توجه به اینکه تمام منطقه در اختیار ما بود، مشخص بود که ادامه حرکت تانک‌ها باعث اسیر شدن صد درصد آن‌ها خواهد بود.
عراقی‌ها توسط بی‌سیم‌های تانک‌ها باهم ارتباط داشتند. در آن لحظات حساس، فرمانده آن‌ها دستورات لازم را به آن‌ها دیکته می‌کرد.
دور زدن ستون تانک عراقی به سمت خاک خود
اولین تانک حدود ۱۰۰ متر از ما دور شده بود که ناگهان از جاده منحرف شد و به‌طرف پاسگاه سوبله عراق که در مقابل ما قرار داشت؛ حرکت کرد تا با استفاده از جاده شنی آن منطقه فرار کند. بقیه تانک‌ها هم به تبعیت از تانک اول، همان کار را کردند.
اثر نکردن آرپی‌جی‌ها به تانک‌های تی ۷۲
آتش آر.پی.جی‌ها به‌طرف آن شلیک شد. من با چشم خود چند موشک آر.پی.جی ۷ را دیدم که به تانک‌ها اصابت کرد ولی اثر نکرد. بعدازآن فهمیدیم که تانک‌ها، تی ۷۲ بوده است.
وضعیتی که پیش آمد باورکردنی نبود، زیرا به‌راحتی ۳۰، ۴۰ دستگاه تانک از دست بچه‌ها در حال گریختن بود. حسین خرازی که خود آرپی‌جی زن ماهری بود و نتوانسته بود کاری بکند، به‌سرعت به‌طرف یک دستگاه پی.ام.پی که با خود داشتیم دوید و به اردکانی که از بچه‌های دامغان بود دستور داد با استفاده از موشک آرپی‌جی ۱۱ تانکی را که در آن موقع ۵۰۰ متر با ما فاصله گرفته بود، هدف قرار دهد.
موشک با دقت شلیک شد و به برجک تانک اصابت کرد و باعث انهدام آن شد. حسین درحالی‌که می‌خندید، تانک را نشان می‌داد که علی‌رغم اینکه برجک آن جداشده بود، هنوز حرکت می‌کرد.
تعقیب ستون تانک عراقی
سپس مصطفی ردانی پور چند نفر را برداشت و به تعقیب آن ستون تانک پرداخت. در آن معرکه ده‌ها دستگاه تانک منهدم و ۳ دستگاه نیز سالم به غنیمت گرفته شد تا یگان زرهی تیپ ۱۴ امام حسین (ع) جان بیشتری بگیرد.
اکنون عمق بیست کیلومتری منطقه دشمن در تصرف ما بود و حساس‌ترین مانور عملیات با موفقیت صد در صد انجام‌شده بود.
منابع:
۱-جمعی از نویسندگان، اطلس جنگ ایران و عراق، تهران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، چاپ چهارم ۱۳۹۹، صفحه ۴۷
۲-رزاق زاده، امیر، نبرد طریق‌القدس، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران ۱۳۹۱، صفحات: ۵۵۲، ۵۵۳
