عراق به دلیل تجربه عملیات‌های جمهوری اسلامی که زمستان‌ها در جنوب انجام می‌شد، به فرستادن یگان‌های خود به جنوب و آمادگی برای مقابله با حملات ایران در این جبهه مبادرت ورزید و تصور می‌کرد که تحرک نیروهای ایرانی در شمال سلیمانیه به‌منظور فریب ارتش عراق در مورد جنوب می‌باشد.
به گزارش تارنمای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، پس از کاهش بحران خلیج‌فارس و قطع درگیری‌های ایران و آمریکا در دریا، بار دیگر جنگ زمینی اولویت خود را به دست آورد و مجدداً تلاش در جبهه شمالی، اصلی گردید.
در دو عملیات کربلای ۱۰ و نصر ۴، منطقه شرق رودخانه قلعه چولان تا سور کوه تصرف‌شده بود؛ گسترش عملیات به سمت غرب و کوتاه کردن فاصله مواضع قوای منظم خودی که در آن‌سوی مرز مستقر بودند و نیروهای نامنظم قرارگاه رمضان و کردهای معارض عراقی که در عمق خاک عراق استقرار داشتند، مستلزم عبور از رودخانه قلعه چولان بود و عبور از این رودخانه نیز منوط به تصرف ارتفاع گرده رش بود، لذا عملیات نصر ۸ برای تصرف این ارتفاع با طراحی و فرماندهی سپاه پاسداران در بامداد ۲۹/۸/۱۳۶۶ آغاز شد و ارتفاع گرده رش به تصرف درآمد.
در واقع یک ساعت پس از شروع نبرد، یگان‌های عمل‌کننده همه هدف‌ها را به‌جز سمت راست گرده رش، تصرف کردند.
تفسیر جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه (سید رحیم صفوی) این بود که دشمن نیروی احتیاط در خط ندارد. ازاین‌رو تمام تأکید وی بر این بود که لشکر ۵۷ باید فشار خود را بر محور سمت راست ارتفاع گرده رش وارد آورد.
تصور غلط دشمن
دشمن که غافلگیر شده بود، تصور دیگری از این حمله داشت. راوی قرارگاه نیروی زمینی سپاه (حسین اردستانی) دراین‌باره به استناد به اظهارات برخی اسیران عراقی، نوشته است:
نیروهای دشمن از عملیات غافلگیر شده و تصور می‌کردند که تحرک رزمندگان در این منطقه فریب می‌باشد.
درواقع عراق به دلیل تجربه عملیات‌های جمهوری اسلامی که زمستان‌ها در جنوب انجام می‌شد و نیز آشنایی با اوضاع جبهه‌ها در اواخر پاییز و زمستان هرسال، به فرستادن یگان‌های خود به جنوب و آمادگی برای مقابله با حملات ایران در این جبهه مبادرت ورزید و باآنکه، چند بار مطلع شد که ایران قصد اجرای عملیات در منطقه نصر ۸ را دارد، اما باور نکرد و تصور می‌کرد که تحرک نیروهای ایرانی در شمال سلیمانیه به‌منظور فریب ارتش عراق در مورد جنوب می‌باشد.
لذا طبق دستورالعمل سپاه یکم عراق، تعدادی از گردان‌های توپخانه مستقر در این منطقه به جنوب اعزام شدند. حداقل چهار تیپ از نیروهای گارد جمهوری نیز که در احتیاط منطقه سلیمانیه و سورقلات بودند، ۲۵ روز قبل از عملیات به منطقه جنوب اعزام شدند.
قول رایج در میان نیروهای عراقی آن‌گونه که از اظهارات اسیران برمی‌آید آن بود که حمله ایران در طرف بصره خواهد بود و حمله از منطقه شمال دور از انتظار است. لذا باید از فرصت به‌دست‌آمده بهره‌برداری می‌شد و کل ارتفاع تصرف می‌گردید.
یک معضل اصلی لشکر ۵۷ برای اتمام مأموریت، تدارک رسانی به خط بود. نیروهای این لشکر با سخت‌کوشی توانستند تا ساعت ۳ بامداد مقداری مهمات، آب و غذا را با ۵۰ رأس قاطر به بالای ارتفاع برسانند. اما پاک‌سازی سمت راست ارتفاع گرده رش به زمان بیشتری نیاز داشت، ازاین‌رو ساعت 4:25 صبح برادر صفوی به فرمانده قرارگاه نجف (نورعلی شوشتری) دستور داد که اقدامات لازم را در این مورد انجام دهد.
به دلیل اهمیت مأموریت لشکر ۵۷ ابوالفضل (ع) و لزوم تقویت روحیه فرمانده این یگان، جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه ساعت 11:25 در سنگر وی حاضر شد تا باهم گفت‌وگو کنند.
برادر روح‌الله نوری؛ فرمانده لشکر در ابتدا گفت: همین ۱۰ دقیقه پیش، عراقی‌ها از شمال ارتفاع (سمت راست) زیر آخرین قله، پاتک کردند که از هر دونقطه عقب زده شدند.
به نوشته راوی نیروی زمینی سپاه، دشمن برای بازپس‌گیری مواضع ازدست‌رفته‌اش، به باقی‌مانده نیروهای خود روی یال شمالی گرده رش، امیدوار بود، اما کم بودن تعداد این نیروها موجب گردید که تا صبح به‌جز یکی دو اقدام موضعی، تلاش عمده دیگری از آن‌ها مشاهده نشود.
برادر صفوی نیز معتقد بود که به دلیل معابر محدود منطقه، دشمن نمی‌تواند اقدام مؤثری انجام دهد. بااین‌حال ساعت ۱۶ نیروهای عراق به قله دوم پاتک کردند، اما براثر آتش توپخانه و شلیک موشک‌های کاتیوشای خودی، این پاتک نیز به شکست انجامید.
تسلط بر ارتفاع گرده رش، گرفتن سرپل و جای پا در آن‌سوی قلعه چولان محسوب می‌شد تا امکان گسترش وضعیت میسر شود. در این عملیات هدف‌های موردنظر به‌طور کامل به دست آمد. این هدف‌ها دست‌یابی به ارتفاع گرده رش و تلفات نسبی نیروهای ارتش عراق بود.
بر اساس آمار ارائه‌شده به‌وسیله فرماندهان عملیاتی، تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از نفرات دشمن کشته یا زخمی شدند. آمار رسمی حاکی است که این تعداد سه هزار تن می‌باشد.
منبع:
۱-جمعی از نویسندگان، اطلس جنگ ایران و عراق، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران، چاپ چهارم ۱۳۹۹ صفحه ۹۶
۲-اردستانی، حسین، روزشمار جنگ ایران و عراق: تکاپوی جهانی برای توقف جنگ (کتاب پنجاه و دوم)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران، چاپ سوم ۱۳۸۹، صفحات ۴۷، ۴۸، ۱۱۹، ۱۲۰
