یک نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه تولید آثاری با موضوعات کمتر پرداخته شده می تواند مخاطبان امروزی را بیشتر جذب کند، گفت: ما باید یک نظام موضوعی تدوین کنیم و ببینیم روی چه موضوعاتی کار نشده است و آیا آن موضوع جذابیت دارد و مخاطب به آنها اقبال می‌کند و پیوندی بین این دو ایجاد کنیم.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت های سپاه؛ مرتضی قاضی، نویسنده، پژوهشگر برجسته حوزه دفاع مقدس و از مدیران فرهنگی کشور با بیش از دو دهه فعالیت مستمر، نقش مهمی در ثبت و ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت ایفا کرده است. نویسندگی و پژوهش در حوزه دفاع مقدس، مدیریت فرهنگی، تولید روایت از جمله مستندنگاری، خاطره‌نگاری، زندگینامه ازجمله فعالیت‌های قاضی است. سه عنوان کتاب «شماره پنج» خاطرات فاطمه جوشی، فرمانده بسیج آبادان، «تاریخ‌نگاران و راویان صحنه نبرد» خاطرات سه تن از شهدای راوی مرکز اسناد و «دستنامه روایت و روایت‌نویسی» مجموعه‌ای از شیوه‌نامه‌ها در حوزه تولید کتاب خاطرات، مستندنگاری و زندگینامه شهدا که به عنوان راهنما برای فعالان این حوزه تدوین شده است، از آثار قاضی است که با همکاری مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت‌های سپاه در سال‌های گذشته منتشر شده‌اند.
در ادامه به گفتگوی مرتضی قاضی با خبرنگار این مرکز در حاشیه بازدید از غرفه انتشارات مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس و مجاهدت‌های سپاه و مرز بوم می‌پردازیم.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس و مقاومت، درباره علت ورودش به این حوزه توضیح داد و گفت: من برادر دو شهیدم و علاقه به زندگی و سبک زندگی شهدا من را به این فضا کشاند. بعلاوه من در زمان دانشجویی فعالیت فرهنگی زیادی داشتم و مسئول کنگره شهدای دانشگاه بودم و بعد از فارغ‌التحصیلی این حوزه را به شکل حرفه‌ای دنبال کردم و از سال 1382 با موسسه انتشارات روایت فتح همکاری خود را ابتدا از تحقیق و پژوهش و بعد نگارش در حوزه دفاع مقدس و شهدا شروع کردم.
وی با اشاره اینکه در حال حاضر خاطرات و زندگینامه شهدا بیشترین حجم کتب دفاع مقدس را در برمی‌گیرند درباره وضعیت این حوزه اظهار کرد: این روزها با پدیده کمی‌گرایی مواجهیم؛ کمیت مستلزم سرعت است و شما در مدتی کوتاه باید تعداد زیادی کتاب تولید کنید و این منجر به افت کیفیت آثار می‌شود و یکی از آسیب‌های کتب حوزه دفاع مقدس ناشی از همین است.
قاضی متذکر شد: اگر ما اعتقاد داریم شهدا و سبک زندگی آنان و روایت‌هایی که از دوران دفاع مقدس به‌جا مانده برای حال و آینده امور کشور نجات‌بخش و راهگشا است و در موارد مختلف نیاز داریم تجربیات قبلی را پله‌ای کنیم برای عبور به آینده، یا اگر اعتقاد داریم که به فرموده حضرت آقا شهدا بهترین‌اند و بهترین کتاب‌ها هم باید برای شهدا تولید شود، به نظر من در حال حاضر این‌طور نیست و حتی گاهی اثرگذاری معکوس دارد.
وی تکراری شدن آثار و بی‌رغبتی مخاطبان نسبت به برخی آثار این حوزه و بی‌انگیزگی برخی ناشران و نویسندگان را ناشی از همین موضوع دانست و تصریح کرد: برای عبور از این معضل باید در همه حلقه‌های زنجیره تولید، کیفیت را اصل قرار دهیم و هر سوژه‌ای را انتخاب نکنیم، بلکه فکر کنیم که این سوژه چه حرفی برای گفتن دارد، چه پیوندی با امروز ما دارد و چه جذابیتی برای جوانان دارد؟ وقتی وارد حوزه پژوهش می‌شویم باید آدم‌هایی را به مسئولیت بگماریم که دغدغه امروز را کشف کنند و عمق انسان دفاع مقدس را بیرون بکشند. برای تألیف هم افرادی را پای‌کار بگذاریم که واقعاً روح آن زمانه را درک کرده باشند و بتوانند آن را منتقل کنند. همین‌طور در صفحه‌آرایی، جلدسازی و در توزیع کتاب نیز باید به کیفیت و ذائقه و نیاز مخاطب توجه کنیم.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس و مقاومت با اشاره به دوره فعالیت خود در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس و آثار منتشرشده در مرکز اسناد، تحقیقات و نشر معارف دفاع مقدس اظهار کرد: یکی از تفاوت‌های آثار منتشرشده در نشر مرزوبوم این است که با توجه به اینکه آثار پژوهشی و اسناد خود شناخته می‌شوند، کتاب‌هایی در این انتشارات چاپ می‌شود که هم مستند است و هم اینکه به‌صورت سندی نیست. چراکه یکی از آفت‌های آثار حوزه دفاع مقدس داستان‌پردازی و دخل و تصرف‌های غیرحرفه‌ای در کار است؛ لذا آثار انتشارات مرکز اسناد و نشر مرزوبوم، حتی اگر کتاب خاطره هستند، اما از نظر سندی پایه‌ای قوی دارد.
وی افزود: درنهایت هم کار تبلیغ و ترویج این آثار است که باید برای آن به روش‌های جذاب فکر کرد؛ به نظرم این راه برون‌رفت از فضای یکنواختی در آثار این حوزه است.
قاضی با اشاره به اینکه یکی دیگر از راه‌های خروج از چرخه تکرار، توجه به امر سوژه‌یابی است، گفت: باید حوزه مأموریتی خود را بسط بدهیم و فقط به دفاع مقدس نگاه نکنیم. دفاع مقدس باید به محور مقاومت متصل شود. یعنی مثلاً از مجاهدان بدون مرز یا مجاهدان خارج از مرزها هم که کشور و فرهنگ متفاوتی دارند روایت کنیم. مثلاً کتاب «دیدار با دبیر کل» که توسط حوزه هنری منتشر شده، به روایت خاطرات افراد مختلف از دیدار با سید حسن نصرالله می‌پردازد و یا کتاب «دشواری مبارک» مربوط به خاطرات جانبازان پیجری است. در واقع ما سراغ فضاهای جدید رفته‌ایم. چراکه جامعه حزب‌اللهی فکر می‌کنند سید حسن را خیلی می‌شناسند اما همین وقایع اخیر نشان داد که شناخت برخی از ما از این مسائل چندان عمیق نیست.
وی از دیگر حوزه‌های کمتر پرداخته شده در ادبیات دفاع مقدس را نقش زنان در جنگ دانست و ادامه داد: همچنین در زمینه فرماندهان گردان‌ها هنوز کار آن‌چنانی صورت نگرفته است؛ فرماندهان گردان، افراد خاصی هستند چراکه واسطه فیض‌اند؛ آنان واسطه‌هایی بودند که دست فرماندهی بالا را با رزمندگان در دست یکدیگر می‌گذاشتند و به همین دلیل به میدان اشراف خیلی خوبی داشتند و قصه‌های این آدم‌ها هنوز که هنوز است جای کار دارد.
این نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس و مقاومت با بیان اینکه یکی راه‌های دیگر برای نوآوری و پرداختن به سوژه‌های جدید، نگارش خاطرات موضوعی است، اظهار کرد: مخاطب دیگر خیلی حوصله ندارد که یک مسئله را صفر تا صد دنبال کند، بلکه باید درباره یک موضوع خاص برای او محتوا تأمین کنیم. کار کردن روی یک موضوع یا یک منطقه خاص برای مخاطبان امروزی دارای جذابیت بیشتری است.
وی افزود: به‌طور نمونه، کتاب «پروازهای بی‌بازگشت» که در مرکز اسناد تهیه شده و برگزیده کتاب سال دفاع مقدس هم شد، به موضوع موشک‌های «تاو» می‌پردازد که تا آن زمان کسی به آن نپرداخته بود. کتاب «حرفه‌ای» که نویسندگی آن را بر عهده داشته‌ام، به خاطرات محمدجواد شریفی‌راد، خنثی‌کننده بمب‌ها و موشک‌های عمل‌نکرده در دوران جنگ می‌پردازد. تولید این قبیل آثار حتی از نظر فروش هم می‌تواند به انتشارات کمک کند. ما باید یک نظام موضوعی تدوین کنیم و ببینیم روی چه موضوعاتی کار نشده است و آیا آن موضوع جذابیت دارد و مخاطب به آنها اقبال می‌کند، و پیوندی بین این دو ایجاد کنیم.
