به‌دنبال شدت‌گرفتن درگیری‌های مرزی میان ایران و عراق، برخی کشورها درصدد ایجاد آشتی و رفع سوءتفاهم‌ها میان این دو کشور برآمدند و سفرای بلندپایه‌ای به عراق و ایران اعزام کرده‌اند .
چهل سال پیش در چنین روزهایی ملت ایران که به‌تازگی از بند جور و ستم رژیم طاغوت رسته و طعم شیرین پیروزی انقلاب را مزمزه می‌کرد، ناباورانه شاهد تجاوز ارتش بعث عراق به فرماندهی صدام به مرزهای غربی و جنوبی کشورش شد؛ تجاوزی که از سوی قدرت‌های غربی بالاخص آمریکا مورد پشتیبانی قرار گرفت و نهایتاً به‌عنوان طولانی‌ترین جنگ در سده‌های اخیر شناخته شد!
به همین مناسبت با مراجعه به جلد نهم روزشمار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با عنوان «تصمیم صدام به جنگ علیه ایران» حوادث آن روزها را مورد بازخوانی قرار می‌دهیم.
بیانیه وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تجاوز عراق به خاک ایران
امروز پنج‌شنبه 25 شهریور وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی بیانیه‌ای رهبران عراق را موردحمله قرار داد و تلاش آن‌ها را در جنگ با ایران برای دستیابی این کشور به جانشینی شاه مخلوع ایران و ژاندارمی منطقه دانست. در بخشی از این بیانیه درباره عراق گفته‌شده است «رژیم عراق در زیر پوشش نداشتن روابط سیاسی با امریکا و مبارزه ظاهری و ریاکارانه با آن کشور توانسته است قیافه‌ای انقلابی به خود بگیرد، به این وسیله دولت‌های مرتجع و دوستان امریکا را به دور خود جمع کند؛ حال‌آنکه درواقع امر، هدف نهایی آنان جبهه‌گیری و توطئه علیه دولت جمهوری اسلامی است. آنچه عراق در سر دارد و دیگران به این کشور القا می‌کنند جانشینی رژیم شاه در منطقه و ژاندارمی خلیج‌فارس است. عواقب خطرناک این قدرت وابسته آن است که دولت عراق می‌خواهد از هم‌اکنون حاکمیت خود را که با صرف میلیاردها دلار بودجه مملکت و با اتکای به غرب به دست آورده، بر دیگر حکومت‌های منطقه تحمیل کند و این امر یا با مسالمت صورت خواهد گرفت که حاصلش همین مسافرت‌ها و قراردادهایی است که بین عراق و دیگر دولت‌های منطقه بسته می‌شود و یا با توسل به‌زور که اثرات آن را در آینده و چه‌بسا به‌صورت کودتاهایی به چشم خواهیم دید.»[1]
اعزام هیئت بلندپایه فلسطینی به بغداد و تهران به‌منظور میانجی‌گری بین این دو کشور
به دنبال شدت گرفتن درگیری‌های مرزی میان ایران و عراق، برخی کشورها درصدد ایجاد آشتی و رفع سوءتفاهم‌ها میان این دو کشور برآمدند و سفرای بلندپایه‌ای به عراق و ایران اعزام کرده‌اند تا شاید رهبران دو کشور را به پایان جنگ متقاعد سازند. در این راستا یک هیئت بلندپایه فلسطینی به بغداد و تهران اعزام شد که نشان می‌دهد سازمان آزادی‌بخش فلسطین درصدد متقاعد کردن رهبران دو کشور عراق و ایران برای رفع کدورت و پایان دادن به جنگ در مرزها می‌باشد.[2]
امروز همچنان نبردهای سخت و نفس‌گیر میان قوای مسلح ایران و عراق در مناطق مرزی قصرشیرین، نفت‌شهر و سومار ادامه داشت و مدافعان جمهوری اسلامی در این مناطق، به‌خصوص در پاسگاه‌های برارعزیز، پرویز، تنگاب‌نو، هنگ قصرشیرین، نفت‌شهر و پاسگاه‌های تابع سومار همچنان در برابر قوای مجهز عراق مقاومت می‌کنند.[3]
پاسگاه بازرگان زیر آتش توپخانه و بمباران هوایی عراق
ارتش عراق از هوا و زمین پاسگاه بازرگان را زیر آتش توپخانه و بمباران هوایی قرار داد و بااینکه برای چندمین‌بار از فرمانده ارتش مستقر در سومار تقاضای پشتیبانی پاسگاه مزبور شده و خطر سقوط قریب‌الوقوع این پاسگاه گوشزد شده، اما هنوز اقدامی برای نجات آن نشده است.[4]
انجام دو عملیات پارتیزانی نیروهای مسلح ایران به‌تلافی تجاوزات مکرر ارتش عراق
همچنین امروز نیروهای مسلح ایران نیز به‌تلافی تجاوزات مکرر ارتش عراق و در جهت پیش‌گیری از اقدامات متوالی عراق و نیز بازپس‌گیری مناطق اشغال‌شده توسط متجاوزان بعثی، در دو عملیات پارتیزانی جداگانه در خاک عراق و نیز مناطق اشغالی توسط ارتش عراق، ضرباتی به آن‌ها وارد کردند.
شهر قصرشیرین هم که از ساعت 11 دیشب تا 5 صبح امروز، زیر آتشباری شدید قوای عراق قرار داشت،[5] در ساعت 16:45 دقیقه، مجدداً هدف آتشباری دشمن واقع شد که نیروهای خودی به پاسخ‌گویی پرداختند. اصابت گلوله توپ به اطراف شرکت نفت، باعث سوراخ شدن مخازن گاز و نفت سفید و جاری شدن آن گردید. این آتشباری تا شامگاه امروز ادامه داشت.[6] یک گزارش از نیروهای اطلاعاتی سپاه پاسداران، از وضعیت بحرانی‌تری خبر می‌دهد. بر اساس این گزارش، حدود 700 الی 800 نفر عراقی همراه با مهاجمین مسلح معارض با نظام با تانک و توپ ظرف امشب به‌طرف سرپل‌ذهاب ایران حرکت می‌کنند و ضمناً یک لشکر با عده نامعلومی ظرف امشب به‌قصد حرکت به نوار مرزی خان‌لیلی و نفت‌شهر را دارند. در این گزارش از نیروهای ارتش خواسته شده که تحرکات دشمن را با هوشیاری زیر نظر داشته باشند.[7]
امروز نیز نیروهای مدافع جمهوری اسلامی ایران در برابر حملات ارتش عراق و مهاجمان مسلح وابسته به این رژیم در مناطق مرزی ایلام به‌شدت در حال مقاومت بوده‌اند، طوری که وخیم‌ترین وضعیت در منطقه پاسگاه‌های گروهان صالح‌آباد، به‌خصوص پاسگاه انجیره و تپه شینو گزارش شده است.
سقوط پاسگاه‌های مرزی و نیاز فوری به پشتیبانی هوایی و زمینی
بر اساس گزارش‌های متعدد، پاسگاه انجیره و تپه شینو امروز پس از درگیری‌های سختی که از چند روز گذشته در این منطقه در جریان بوده است، سقوط کردند و افراد آن در کوه‌های اطراف پراکنده‌شده‌اند. بنا به همین گزارش، وضعیت پاسگاه شوروشیرین نیز بسیار وخیم است و نیاز مبرم و فوری به تقویت از راه هوا و زمین دارد و وضعیت پاسگاه به علت قطع تماس معلوم نیست.[8]
در منطقه موسیان نیز بامداد امروز، عده‌ای مهاجم به چاه نفت ریگ 58 با سلاح‌های سنگین و سبک حمله کردند که به‌وسیله نگهبانان و افراد کمکی پاسگاه ارتش مستقر در محل، حمله مهاجمین دفع گردید.
فلش حملات ارتش عراق رفته‌رفته به سمت مرزهای خوزستان نشانه می‌رود
گزارش‌های متعدد درباره تحرکات و نقل‌وانتقالات نیرو و تجهیزات سنگین زرهی، توپخانه و پدافند و گسیل نیروهای بیشتر به نقاط حساس مقابل مرزهای خوزستان در چند روز گذشته و امروز؛ به‌ویژه احداث سنگرهای بیشتر و انجام نقل‌وانتقالات و تقویت منطقه مرزی فکه تا شیب توسط عراق در تمام ساعات شب گذشته[9]، نشان می‌دهد که ارتش عراق رفته‌رفته فلش حملات خود را به این سمت از خاک ایران نشانه می‌رود.
پاسگاه فکه تابع هنگ سوسنگرد از صبح امروز، هدف آتشباری و حملات ارتش عراق قرار گرفت و تقاضای پشتیبانی زمینی و هوایی کرد.[10] دیری نپایید که عراق از بعدازظهر[11]، حملات آتشباری سنگین خود را متوجه پاسگاه‌های دیگر تابع هنگ سوسنگرد ازجمله رشیدیه، صفریه، دویرج و طاوسیه کرد و پاسگاه‌های مزبور هدف شدیدترین آتشباری عراق قرار گرفتند، طوری که ضمن رویارویی با توپخانه عراق، تعدادی از افراد پاسگاه‌های یادشده و تعدادی از پاسداران بومی منطقه زخمی و به عقب منتقل شدند. در این میان، هواپیماهای خودی نیز به کمک شتافته و مواضع عراق را به‌شدت درهم کوبیدند و تلفات سنگینی به ارتش عراق وارد ساختند.[12]
امروز همچنین در دو نوبت تعداد 4 فروند هواپیمای عراقی با ارتفاع کم از سمت غرب به شرق در منطقه فکه ظاهر شدند که با آتش پدافند هوایی ایران مجبور به فرار شدند.[13]
درحالی‌که امروز در نوار مرزی بستان و سوسنگرد درگیری‌های نسبتاً سخت و شدیدی میان قوای مهاجم عراق و نیروهای مدافع ایران در جریان بوده است، در منطقه مرزی خرمشهر اوضاع نسبتاً آرام بود و فقط درگیری نه‌چندان شدیدی میان قوای دو طرف در پاسگاه خین رخ داد.
تحرکات عوامل داخلی وابسته به عراق در شهرهای مرزی خوزستان
در ادامه تحرکات عوامل داخلی وابسته به عراق در شهرهای مرزی خوزستان، گزارش پاسگاه بهمن‌شیر گروهان آبادان حاکی است: بامداد امروز، در 34 کیلومتری آبادان ـ ماهشهر، 7 خط لوله از لوله‌های گاز و نفت پالایشگاه آبادان براثر انفجار بمب در ساعت 2 بامداد، طعمه حریق شد. این آتش با اعزام مأمورین آتش‌نشانی شرکت نفت در ساعت 11 صبح امروز کاملاً مهار شد.[14] از سوی دیگر، گزارش رکن دوم ستاد مشترک ارتش در مورد فعالیت جاسوسی عوامل ایرانی وابسته به عراق گویاست که سازمان استخبارات استان العماره عراق، فراریان ایرانی را از عراق به داخل ایران نفوذ داده تا اخبار نظامی درباره گسترش یگان‌های ایرانی را جمع‌آوری نمایند.[15] این در حالی است که در گزارش دیگری از منابع اطلاعاتی ایران آمده است: رژیم مزدور عراق اقدام به جمع‌آوری و مسلح نمودن عشایر عراقی روبه‌روی جراحی ایران و تبور و شط‌علی با خودروهای کمپرسی به‌منظور پشتیبانی از نیروهای نظامی خود نموده است.[16]
اعلام پشتیبانی مردم عرب بخش هویزه از رزمندگان مستقر در نوار مرزی
از طرف دیگر، امروز مردم عرب بخش هویزه در دشت آزادگان ضمن انتشار اطلاعیه‌ای، پشتیبانی بی‌دریغ خود را از برادران رزمنده ارتشی و سپاه پاسداران و ژاندارمری مستقر در نوار مرزی و آمادگی خود را برای دفاع از کشور و فرمان‌برداری از امام خمینی و فرمانده کل قوا اعلام کردند.
اولین عملیات پاک‌سازی در محور سقز ـ بوکان
از سوی دیگر، امروز اولین عملیات پاک‌سازی در محور سقز ـ بوکان به طول تقریبی 35 کیلومتر با تلاش نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز شد.[17] این عملیات در حالی صورت می‌گیرد که تحرکات گروه‌های مسلح ضدانقلاب با حمایت و پشتیبانی رژیم عراق همچنان ادامه دارد.
با نزدیک شدن به روزهای پایانی شهریور، گزارش‌های متعددی دربارۀ تحرکات بی‌سابقه و وسیع گروه‌های مسلح معارض با نظام وجود دارد که حاکی از تلاش آن‌ها برای در گیرکردن نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در چند جبهه در روزهای آتی است.[18]
منابع
[1] روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص 3؛ و ـ روزنامه انقلاب اسلامی، 26/6/1359، ص 2؛ و ـ روزنامه کیهان، 26/6/1359، ص 4، خبرنگار سیاسی کیهان.
[2] خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، تاریخ 26/6/1359، ص 36، بخش عربی رادیو لندن، ساعت 17:30، به نقل از خبرگزاری کویت 25/6/1359؛ و ـ روزنامه انقلاب اسلامی 26/6/1359، ص 1، به نقل از خبرگزاری وفا، 25/6/1359.
[3] روزنامه کیهان، 26/6/1359، ص 2، خبرنگار کیهان از قصرشیرین؛ و ـ روزنامه انقلاب اسلامی، 26/6/1359، ص 12، به نقل از خبرگزاری پارس از قصرشیرین؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص 4، خبرنگار جمهوری اسلامی از قصرشیرین.
[4] سند شماره 276836 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از 05 (رکن 3) به فرماندهی عملیات منطقه غرب کشور، 25/6/1359، برابر گزارش هنگ قصرشیرین مستند به اعلام گروهان سومار، مستند به اعلام بی‌سیم پاسگاه کانی‌شیخ.
[5] روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص 4، خبرنگار جمهوری اسلامی از قصرشیرین.
[6] سند شماره 276791 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از افسر جانشین ستوان یکم صادقی به قصرشیرین (فرمانده هنگ)، شماره 278 ـ 3 ـ 68 ـ 4013، 26/6/1359، برابر اعلام سماجا، 25/6/1359.
[7] سند شماره 57269 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه (مرکز فرماندهی) به سماجا 3 (مرکز فرماندهی)، 25/6/1359، ساعت 23:35؛ و ـ سند شماره 21423 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن خبری مرکز فرماندهی ـ عملیات سپاه، 25/6/1359، ص 2.
[8] سند شماره 276803 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ ایلام به تهران ـ ف ـ ژ. ک. ج. ا (دایره عملیات ـ رکن 3)، 25/6/1359، برابر گزارش گروهان صالح‌آباد مستند به گزارش حضوری گروهبان یکم سیف‌الله قادری فرمانده پاسگاه انجیره؛ و ـ سند شماره 283855 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرزبانی مهران به تهران (مرزبانی کشور)، 25/6/1359، برابر گزارش گروهان صالح‌آباد، ساعت 11 صبح؛ و ـ سند شماره 283566 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ ایلام به تهران ـ فرماندهی ژاندارمری کشور (دایره عملیات ـ رکن 3)، 25/6/1359، برابر گزارش ستوان غلامی از تپه شینو.
[9] سند شماره 346075 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد لشکر 92 زرهی (رکن 2) به معاونت سیاسی و انتظامی استانداری خوزستان، 26/6/1359؛ و ـ سند شماره 283391 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاجا (فرماندهی ـ رکن 3) به ناحیه کرمانشاه و اهواز، 25/6/1359، طبق خبر واصله از سماجا؛ و ـ سند شماره 283853 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه 05 (رکن 3) به هنگ ایلام (فرمانده هنگ ژاندارمری)، 25/6/1359، بنا به امریه ژاجا به استناد خبر واصله از سماجا؛ و ـ سند شماره 346083 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد لشکر 92 زرهی (رکن 2) به ت ـ ف ـ نزاجا (مد اطلاعات)، 25/6/1359، برابر گزارش پایگاه سوسنگرد؛ و ـ سند شماره 57273 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا 3 به ژاجا، 25/6/1359.
[10] سند شماره 283258 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، برابر گزارش پاسگاه سمیده.
[11] سند شماره 409330 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، ص 2، از هنگ سوسنگرد، 25/6/1359.
[12] سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، شماره سریال 11، ص 5، از هنگ سوسنگرد، 25/6/1359.
[13] سند شماره 409328 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 27/6/1359، از ستاد لشکر 92 زرهی (رکن 2) 25/6/1359.
[14] سند شماره 409330 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، شماره سریال 11، 26/6/1359، برابر گزارش هنگ ژاندارمری آبادان، 25/6/1359، مستند به گزارش گروهان آبادان برابر اعلام پاسگاه بهمن‌شیر؛ و ـ روزنامه کیهان، 26/6/1359، ص 1، خبرنگار کیهان از اهواز.
[15] سند شماره 283391 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین؛ و ـ سند شماره 283853 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
[16] سند شماره 346075 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
[17] مصطفی ایزدی، تاریخ بیست‌ساله پاسداری از انقلاب اسلامی (ضدانقلاب و ضد انقلابیون) تهران: دانشگاه امام حسین (ع)، دانشکده فرماندهی و ستاد، 1386.
[18] خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 183، تاریخ 27/6/1359، ص 8، کرمانشاه ـ خبرگزاری پارس، 26/6/1359.
