در دومین روز از اجرای عملیات بیت‌المقدس، ﮐﺎﻫﺶ ﻧسبی ﺗﻮان ﻧﯿﺮوﻫﺎى اﯾﺮان و ﻋﺮاق ﭘﺲ از ﯾﮏ روز ﻧﺒﺮد سنگین در ﺟﻨﻮب رودﺧﺎﻧﻪ ﮐﺮﺧﻪ ﮐﻮر و ﺟﺎده اﻫﻮاز - ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ، ﺑﻪ ﻓﺮوﮐﺶ ﮐﺮدن درﮔﯿﺮى ﻃﺮﻓﯿﻦ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪه ﺑﻮد.
ﻋﻤﻠﯿﺎت «ﺑﯿﺖاﻟﻤﻘﺪس» که در اداﻣﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ عملیات‌های آزادﺳﺎزى ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺷﻐﺎﻟﻰ ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﻃﺮاﺣﻰ و اﺟﺮا ﺷﺪ، ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺼﻠﻰ ﺟﺪﯾﺪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزی را در روﻧــﺪ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد. در پی ﭘﯿﺮوزى اﯾﺮان در اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت و آزادﺳﺎزى ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ، ﺗﺤﻮﻟﻰ راﻫﺒﺮدى در روﻧﺪ ﺟﻨﮓ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق در دﺳﺘﯿﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﻫﺪاف تجزیه‌طلبانه‌اش در اﯾﺮان و ﺑﺮاﻧﺪازى ﻧﻈﺎم ﻧﻮﭘﺎى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳــﻼﻣﻰ ﻧﺎﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ آزادى ﺧﺮﻣﺸــﻬﺮ ﺟﺮاﺣﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاﺛﺮ اﺷﻐﺎل آن ﺑﺮ روح و ﺟﺴﻢ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان وارد ﺷﺪه ﺑﻮد، اﻟﺘﯿﺎم ﯾﺎﻓﺖ و ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎد ﺷﮑﺴﺖ و ﺣﻘﺎرت ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﺪام و ﭘﯿﺮوزى ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺷﺪ. اﯾﻦ روﯾﺪاد ﻣﻬﻢ ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﺛﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳﻰ در داﺧﻞ اﯾﺮان و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪاى و ﺟﻬﺎﻧﻰ ﮐﺸﻮر ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق را ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮى ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌آمد، ﺑﻪ ﮐﺸﻮرى بی‌ثبات ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد. با توجه به اینکه عملیات بیت‌المقدس از دهم اردیبهشت سال 1361 تا سوم خردادماه 1361 انجام شد، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس بر آن شده است تا اتفاقات این رویداد بزرگ و مهم را به‌صورت روزبه‌روز از کتاب روزشمار جلد نوزدهم جنگ ایران و عراق با عنوان «آزادسازی خرمشهر» به‌صورت گزارش بیان کند.
ﻃﺮاﺣﻰ و آﻣﺎده ﺷﺪن ﺑﺮاى پر کردن ﺷﮑﺎف ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﻗﺮارﮔﺎه ﻓﺘﺢ و ﻧﺼﺮ
در دومین روز از اجرای عملیات بیت‌المقدس، ﮐﺎﻫﺶ ﻧسبی ﺗﻮان ﻧﯿﺮوﻫﺎى اﯾﺮان و ﻋﺮاق ﭘﺲ از ﯾﮏ روز ﻧﺒﺮد سنگین در ﺟﻨﻮب رودﺧﺎﻧﻪ ﮐﺮﺧﻪ ﮐﻮر و ﺟﺎده اﻫﻮاز - ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ، ﺑﻪ ﻓﺮوﮐﺶ ﮐﺮدن درﮔﯿﺮى ﻃﺮﻓﯿﻦ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪه ﺑﻮد و درحالی‌که رزﻣﻨﺪﮔﺎن اﯾﺮان ﺑﻪ ﺗﺜﺒﯿﺖ و ﺗﺤﮑﯿﻢ ﻣﻮاﺿﻊ به‌دست‌آمده ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ، از ﺷﺪت آﺗﺶ و پاتک‌های عراقی‌ها ﻧﯿﺰ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد.
دو ﻗﺮارﮔﺎه ﻓﺘﺢ و ﻧﺼﺮ ﺿﻤﻦ ﺗﺜﺒﯿﺖ ﻣﻮاﺿﻊ ﭘﺪاﻓﻨﺪى ﺧﻮد، در حال ﻃﺮاﺣﻰ و آﻣﺎده ﺷﺪن ﺑﺮاى پر کردن ﺷﮑﺎف ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﻗﺮارﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ. ﻗﺮارﮔﺎه ﻗﺪس ﻧﯿﺰ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﻗﺮارﮔﺎه ﻣﺮﮐﺰى ﮐﺮﺑﻼ ﺑﺎﯾﺪ به‌منظور ﺗﺪاوم ﻓﺸﺎر ﺑﺮ دﺷﻤﻦ در ﺟﻨﻮب ﮐﺮﺧﻪ ﮐﻮر و ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻰ اﻫﻮاز مجدداً وارد ﻋﻤﻞ می‌شد. ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس، تیپ‌های ﺛﺎراﷲ، (از ﻗﺪس 4)، بیت‌المقدس (از ﻗﺪس 5) و اﻣﺎم رﺿﺎ (از ﻗﺪس 2) در ساعت 1:00 بامداد ﺑﺮاى ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻋﻼم آﻣﺎدﮔﻰ ﮐﺮدﻧﺪ، اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻋﺪم آﻣﺎدﮔﻰ ﺗﯿﭗ ﻧﻮر (از ﻗﺪس 3) ﻓﺮﻣﺎن آﻏﺎز عملیات تا ساعت 2:00 ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ اﻓﺘﺎد. در اﯾﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺎاﯾﻨﮑﻪ ﺗﯿﭗ ﻧﻮر ﻫﻨﻮز اﻋﻼم آﻣﺎدﮔﻰ ﻧﮑﺮده ﺑﻮد، اﻣﺎ ﻓﺮﺻﺖ اﻧﺪك ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه ﺗﺎ ﻓﺮارﺳﯿﺪن روز ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻓﺮﻣﺎن ﺷﺮوع ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺻﺎدر ﺷﻮد.
پس‌ازآن، ﺗﯿﭗ بیت‌المقدس و ﺳﭙﺲ ﺗﯿﭗ ﺛﺎراﷲ وارد ﻋﻤﻞ ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﺎ ﺣﺪود ﺳﺎﻋﺖ 3:00 ﺑﺎ دشﻤﻦ درﮔﯿﺮ ﺑﻮدﻧﺪ. ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮﺳﺨﺘﺎﻧﻪ و شدﯾﺪ عراقی‌ها ﺑﺎ ﺗﻮﭘﺨﺎﻧﻪ، ﺗﺎﻧﮏ و ﺗﯿﺮﺑﺎر ﻣﺎﻧﻊ از ﭘﯿﺸــﺮوى اﯾﻦ دو ﺗﯿﭗ شد. ﺗﯿﭗ اﻣﺎم رﺿﺎ و ﺗﯿﭗ ﻧﻮر ﻧﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﻪ سمت ﻣﻮاﺿﻊ عراقی‌ها ﭘﯿﺶ می‌رفتند، ﻫﻨﻮز ﺑﺎ آن‌ها درﮔﯿﺮ ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ.
ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﮕﯿﻦ دﺷﻤﻦ، ﻋﺪم اﻟﺤﺎق یگان‌های ﺧﻮدى ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﻓﺸﺎر وارده ﺑﺮ آن‌ها را دوﭼﻨﺪان می‌کرد. شب رو ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﻮد و ﭘﯿﺸــﺮوى ﻧﯿﺮوﻫﺎ و ﻣﻮﻓﻘیت ﻋﻤﻠﯿﺎت آن‌ها در روز امکان‌پذیر ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ واﺣﺪﻫﺎى ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ اﺑﻼغ شد ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﻓﺮارﺳﯿﺪن روز به‌سرعت ﺑﻪ ﻣﻮاﺿﻊ اوﻟﯿﻪ ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ. ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮﻣﺎن، ﺗﯿﭗ بیت‌المقدس و ﺗﯿﭗ ﺛﺎراﷲ ﺑﻪ داﺧﻞ سرپل‌های تصرف‌شده ﺧﻮد در روز ﮔﺬشته ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﯿﭗ اﻣﺎم رﺿﺎ و ﺗﯿﭗ ﻧﻮر ﮐﻪ در ﻧﺒﺮد دﯾﺮوز به‌شدت آسیب‌دیده و ﺗﻮان ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ ﺧﻮد را ازدست‌داده ﺑﻮدﻧﺪ، ﻫﻨﮕﺎم عقب‌نشینی سرپل‌های ﺧﻮد را رﻫﺎ ﮐﺮده، ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﮐﺮﺧﻪ ﮐﻮر رﻓﺘﻨﺪ و در آﻧﺠﺎ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ.
در ﺳﺎﻋﺖﻫﺎى 6:25، 9: 15 و 13:30 ﻟﺸﮑﺮ 5 ﻣﮑﺎﻧﯿﺰه ﻋﺮاق ﺑﺎ ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﻰ ﻟﺸﮑﺮ 6 زرﻫﻰ ﺑﻪ ﺗﯿﭗﻫﺎى ﺛﺎراﷲ و بیت‌المقدس ﭘﺎﺗﮏ ﮐﺮد. ﺗﯿﭗ ﺛﺎراﷲ ﮐﻪ تقریباً ﻫﻤﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن گردان‌هایش را ازدست‌داده ﺑﻮد و دﯾﮕﺮ ﺗﻮان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺪاﺷﺖ، ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮﭘﻞ ﺧﻮد در ﮐﻮﻫﻪ را ﺗﺮك ﮐﺮده و ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﮐﺮﺧﻪ ﮐﻮر ﻋﻘﺐ نشست. به‌این‌ترتیب، ﺟﻨﻮب ﮐﺮﺧﻪ ﮐﻮر از ﺣﻀﻮر یگان‌های ﻗﺮارﮔﺎه ﻗﺪس ﺧﺎﻟﻰ شد و ﻓﻘﻂ ﺗﯿﭗ بیت‌المقدس ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻣﺤﻮر ﻧﻮرد (ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻰ اﻫﻮاز) ﺳﺮﭘﻞ ﺧﻮد را ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺣﻔﻆ ﮐﻨﺪ. البته ﮐﻤﻰ ﺑﻌﺪ، اﯾﻦ ﺗﯿﭗ ﻧﯿﺰ ﮐﻪ زﯾﺮ آﺗﺶ ﺷﺪﯾﺪ دﺷﻤﻦ ﻗﺮار داﺷﺖ، ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﺗﻌﺪادى ﺷﻬﯿﺪ، ﻣﺠﺮوح و اﺳﯿﺮ، ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮﭘﻞ ﺧﻮد را ﺗﺨﻠﯿﻪ ﮐﺮد و ﺑﻪ ﻣﻮاﺿﻊ اوﻟﯿﻪ ﺧﻮد در ﻗﺒﻞ از آﻏﺎز ﻋﻤﻠﯿﺎت بیت‌المقدس ﺑﺎزﮔﺸﺖ.[1]
دﺷﻤﻦ ﺑﺎ ﻋﻘﺐ راﻧﺪن ﯾﮕﺎنﻫﺎى ﻗﺮارﮔﺎه ﻗﺪس ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﮐﺮﺧﻪ ﮐﻮر، ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺧﻮد در ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻰ اﻫﻮاز و ﺟﻨﻮب ﮐﺮﺧﻪ ﮐـﻮر را ﺗﺜﺒﯿﺖ ﮐﺮد و ﯾﮏ ستون زرﻫﻰ و ﻣﮑﺎﻧﯿﺰه را نیز ﺑﺮاى ﺗﻘﻮﯾﺖ یگان‌هایی ﮐﻪ در ﻏﺮب ﺟﺎده اﻫﻮاز - ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺑﺎ قرارگاه‌های ﻓﺘﺢ و ﻧﺼﺮ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ می‌کردند، راﻫﻰ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﯾﺴﺘﮕﺎه ﺣﺴﯿﻨﯿﻪ و ﮔﺮﻣﺪﺷﺖ ﮐﺮد.[2]
در ﻣﺤـﻮر قرارگاه‌های ﻓﺘﺢ و ﻧﺼﺮ (در ﺟﻨﺎح ﻣﯿﺎﻧﻰ و ﺟﻨﻮﺑﻰ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت بیت‌المقدس) ﻧﯿﺰ ﺑﺎوﺟﻮدآﻧﮑﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎى اﯾﺮان در ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ روز ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﺮﭘﻠﻰ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺣﺪود 800 کیلومترمربع را در ﻏﺮب ﮐﺎرون ﺗﺎ ﺟﺎده اﻫﻮاز - ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺗﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪ، اﻣﺎ دستیابی ﻧﺎﻗﺺ ﺑﻪ ﺟﺎده و ﺷﮑﺎﻓﻰ ﮐﻪ از ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ 86 تا 96 ﻣﯿﺎن دو ﻗﺮارﮔﺎه ﻓﺘﺢ و ﻧﺼﺮ وﺟﻮد داﺷﺖ، ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﮐﻞ ﻣﻨﻄﻘﻪ آزادﺷﺪه در ﻣﻌﺮض ﺗﻬﺪﯾﺪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد؛ زﯾﺮا اﯾﻦ ﺟﺎده ﺗﻨﻬﺎ عارضه‌ای ﺑﻮد ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﺧﻮدى می‌توانستند در ﭘﺸﺖ آن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ پاتک‌های دﺷﻤﻦ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪ و در صورت عقب‌نشینی ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﻘﺪان ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻋﺎرﺿﻪ دﯾﮕﺮ، ﻣﻘﺎوﻣﺖ در برابر دﺷﻤﻦ به‌سختی امکان‌پذیر ﺑﻮد.
در ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻮدى ﻫﻤﻪ سعی و ﺗﻼش ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺒﻞ از آﻏﺎز ﻣﺮﺣﻠﻪ دوم ﻋﻤﻠﯿﺎت، ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺣﻔﻆ ﻧﻘﺎط تصرف‌شده ﺟﺎده (ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ 68 تا ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ 86 و ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ 96 تا ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ 103)، رﺧﻨﻪ ﻣﻮﺟﻮد نیز (ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ 86 تا ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ 96) ﻫﺮﭼﻪ سریع‌تر ﺗﺮﻣﯿﻢ ﺷﻮد. ﺑﺮ ﻫﻤﯿﻦ اﺳﺎس، در ﺟﻠﺴﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن دو ﻗﺮارﮔﺎه ﻓﺘﺢ و ﻧﺼﺮ ﮐﻪ در سﺎﻋﺖ 14:15 در ﻗﺮارﮔﺎه ﮐﺮﺑﻼ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ، ﻣﻘﺮر ﮔﺮدﯾﺪ اﻣﺸﺐ فتح 3 (تیپ 8 نجف و تیپ 3 زرهی لشکر 92) از ﺟﻨﺎح ﭼﭗ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮﭘﻞ ﻗﺮارﮔﺎه ﻓﺘﺢ وارد ﻋﻤﻞ ﺷﻮد و جاده را از کیلومتر 86 تا کیلومتر 90 بپوشاند. نصر 2 (ﺗﯿﭗ ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل ﷲ و تیپ 2 پیاه لشکر 21) ﻧﯿﺰ در ﺟﻨﺎح راﺳﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺳﺮﭘﻞ ﻗﺮارﮔﺎه ﻧﺼﺮ، از کیلومتر 96 تا کیلومتر 90 ﭘﯿﺸﺮوى ﮐﻨﺪ و درﻧﺘﯿﺠﻪ، ﺷﮑﺎف ﻣﯿﺎن دو ﻗﺮارگاه فتح و نصر پر شود.[3]
بمباران هوایی محل‌های ﺗﺠﻤﻊ نیروهای ﺧﻮدى در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ بیت‌المقدس
ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎى ﻋﺮاﻗﻰ اﻣﺮوز ﻧﯿﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ روز ﮔﺬشﺘﻪ به‌طور ﻣﺴﺘﻤﺮ محل‌های ﺗﺠﻤﻊ ﺑﺮﺧﻰ واﺣﺪﻫﺎى ﭘﯿﺎده و زرﻫﻰ ﺧﻮدى در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ بیت‌المقدس، پاسگاه‌های ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻰ و پل‌های نصب‌شده روى ﮐﺎرون را ﺑﻤﺒﺎران ﮐﺮدﻧﺪ و خساراتی ﺑﻪ ﺟﺒﻬﻪ ﺧﻮدى وارد آوردﻧﺪ. ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎى ﺷﮑﺎرى ﺧﻮدى و موشک‌های زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻫﻮاى ﻣﺴﺘﻘﺮ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت، 5 ﻓﺮوﻧﺪ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎى دﺷﻤﻦ را در ساعت‌های ﻣﺘﻨﺎوب ﺻﺒﺢ و ﻋﺼﺮ ﺳﺎﻗﻂ ﮐﺮدﻧﺪ.[4]
ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎى ﻧﯿﺮوى ﻫﻮاﯾﻰ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻮاﺿﻊ دﺷﻤﻦ را ﺑﻤﺒﺎران و ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﻰ ﮐﺮدﻧﺪ و ﭘﺲ از وارد آوردن ﺧﺴﺎراﺗﻰ ﺑﻪ ارﺗﺶ ﻋﺮاق، ﻫﻤﮕﻰ به‌جز ﯾﮑﻰ از آن‌ها که دﭼﺎر ﺳﺎﻧﺤﻪ ﺷﺪه و در اﻃﺮاف شادگان سقوط کرد، به پایگاه‌های خودی بازگشتند.[5]
طی یک عملیات فریب، ارﺗﻔﺎع 182 توسط ﻗﺮارﮔﺎه ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ ﻓﺠﺮ باز پس ﮔﺮفته شد
ﻗﺮارﮔﺎه ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ ﻓﺠﺮ در ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﻰ از ﻋﻤﻠﯿﺎت بیت‌المقدس، ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺧﻮد را در قالب ﯾﮏ ﺗﮏ ﻣﺤﺪود به‌منظور ﺗﺼﺮف ارﺗﻔﺎع 182 و درﮔﯿﺮ نگه‌داشتن ﻟﺸﮑﺮ 1 ﻣﮑﺎﻧﯿﺰه و ﻟﺸﮑﺮ 10 زرﻫﻰ ﻋﺮاق در شرق فکه آﻏﺎز ﮐﺮد و ارتفاع 182 را از ارﺗﺶ ﻋﺮاق باز پس ﮔﺮﻓﺖ.[6]
تأکید فرماندهان بر امکان‌پذیر ﻧﺒﻮدن اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻗﺮارﮔﺎه قدس در شمال ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ
ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﺳﭙﺎه و ارﺗﺶ در ﺟﻠﺴﻪ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ اﻣﺮوز، ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻰ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻗﺮارﮔﺎه ﻗﺪس در ﻣﺮﺣﻠﻪ اول ﻋﻤﻠﯿﺎت بیت‌المقدس ﺑﺮ امکان‌پذیر ﻧﺒﻮدن اداﻣﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎت اﯾﻦ ﻗﺮارﮔﺎه در شمال ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮدﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ، در اﯾﻦ ﺟﻠﺴﻪ در خصوص اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ آزادﺷﺪه در ﻏﺮب رودﺧﺎﻧﻪ ﮐﺎرون و ﻟﺰوم اداﻣﻪ ﺗﻼش قرارگاه‌های ﻓﺘﺢ و ﻧﺼﺮ ﺑﺮاى ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﺷﮑﺎف ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﻗﺮارﮔﺎه ﻣﻄﺎﻟﺒﻰ ﺑﯿﺎن ﺷﺪ.
در اﯾﻦ ﺟﻠﺴﻪ ﮐﻪ از ﺳﺎﻋﺖ 18:30 در ﻗﺮارﮔﺎه ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ ﻧﺼﺮ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪ، ﻣﺤﺴﻦ رﺿﺎﯾﻰ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ ﻋﻤﻠﯿﺎت قرارگاه‌های ﻓﺘﺢ و ﻧﺼﺮ ﺑﺮاى ﺗﺼﺮف ﺳﺮﭘﻞ ﻏﺮب ﮐﺎرون اﺷﺎره ﮐﺮد و اﻇﻬﺎر داﺷﺖ: «آﻗﺎ! ﺷﻤﺎ می‌دانید چه‌کار ﮐﺮدﯾﻢ؛ ﻣﺎ الآن دﺷﻤﻦ را از ﺳﻤﺖ راﺳﺖ و ﭼﭙﻤﺎن ﺟﺎ ﮔﺬاشﺘﯿﻢ و رﻓﺘﯿﻢ ﺟﻠﻮ.» می‌دانید دﺷﻤﻦ ﺗﻮى ﭼﻪ ﻣﺎﻧﺪه؛ دﺷﻤﻦ ﺗﻮى اﯾﻦ ﻣﺎﻧﺪه و ﻫﺮﭼﻪ ﻧﮕﺎه می‌کند نمی‌داند اﯾﻦ را [ﺳﺮﭘﻞ تصرف‌شده در ﻏﺮب ﮐﺎرون] ﺑﺎ ﭼﻪ ﻗﺪرﺗﻰ ﺑﺸﮑﻨﺪ و ﺗﺎ ﭼﻪ ﻋﻤﻘﻰ ﺑﺮود ﺟﻠﻮ! اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮاى دشمن ﻣﺸﮑﻞ اﺳﺖ ... . اﮔﺮ ﺳﺮﭘﻠﻤﺎن ﻗﻮى و ﻣﺤﮑﻢ ﻧﺒﻮد، دﺷﻤﻦ ﺗﺎ ﺣﺎﻻ ﺻﺪ درﺻﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد. اﮔﺮ دﺷﻤﻦ الآن ﺑﯿﺎﯾﺪ و سرمایه‌گذاری ﮐﻨﺪ، ﺣﺪاﻗﻞ ﺳﻪ ﯾﺎ ﭼﻬﺎر ﻟﺸﮑﺮ ﺑﺎﯾﺪ به‌ردیف ﺑﭽﯿﻨﺪ؛ ﮐﻪ احتمالاً ﺷﺎﯾﺪ دارد ﻫﻤﯿﻦ ﮐﺎر را می‌کند. دﺷﻤﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭽﯿﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺰﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﯿﺎﯾﺪ و اﯾﻦ ﮐﺎر را بکند. ... ما [از کارون] 15 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ آﻣﺪﯾﻢ و 13 ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ ﺗﺎ ﻣﺮز ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﯾﻢ.»
در اداﻣﻪ جلسه، پس‌ازاینکه اﻋﻼم شد ﻧﺼﺮ 1 در سه کیلومتری شرق جاده و روبروی ایستگاه 90 مستقر است و در ﻫﻤﯿﻦ ﻧﻘﻄﻪ دشمن ﺑﻪ ﺟﺎده ﭼﺴﺒﯿﺪه اﺳﺖ، ﻣﺤﺴﻦ رﺿﺎﯾﻰ ﻣﯿﺰان ﻣﻮفقیت واﺣﺪﻫﺎى ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﻰ را ﭼﻨﯿﻦ ارزﯾﺎﺑﻰ ﮐﺮد «از بالا تا پایین ﯾﮑﻰ ﻓﺘﺢ 4، یکی نصر 2.»
ﻟﺰوم اداﻣﻪ ﺗﻼش قرارگاه‌های ﻓﺘﺢ و ﻧﺼﺮ ﺑﺮاى ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﺷﮑﺎف ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ﻗﺮارﮔﺎه
در ﭘﺎﯾﺎن جلسه، ﺑﻪ ﻃﺮح ﻋﻤﻠﯿﺎت اﻣﺸﺐ ﻓﺘﺢ 3 و نصر 1 ﺑﺮاى پر کردن ﺷﮑﺎف ﮐﯿﻠﻮﻣﺘﺮ 86 تا کیلومتر 96 ﺟﺎده اﻫﻮاز - ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ و اﻟﺤﺎق ﻗﺮارﮔﺎه ﻓﺘﺢ ﺑﺎ ﻧﺼﺮ اشﺎره شﺪ و غلاﻣﻌﻠﻰ رﺷﯿﺪ دراین‌باره گفت: «برادر محسن، ﺑﺎ ﺷﺮوع ﺗﺎرﯾﮑﻰ، ﺗﯿﭗ ﻧﺠﻒ [از فتح 3] و رئوفی [تیپ 7 دزفول (ولی‌عصر (عج)) از نصر 1] می‌خواهند عمل کنند.» ﻣﺤﺴﻦ رﺿﺎﯾﻰ ﭘﺮﺳﯿﺪ «آﻣﺎدﮔﻰ دارﻧﺪ؟» سرهنگ حسن سعدی پاسخ داد «بله.» ﻏﻼﻣﻌﻠﻰ رﺷﯿﺪ اداﻣﻪ داد: آماده کردند که حرکت کنند و روی جاده بیایند و به هم بپیوندند. ... دشمن به جاده [در کیلومتر 86 تا کیلومتر 96] ﭼﺴﺒﯿﺪه اﺳﺖ ... ما ﺑﺎﯾﺪ دیگر برویم، شب شد.» ﻣﺤﺴﻦ رﺿﺎﯾﻰ ﻫﻢ اﻇﻬﺎر داﺷﺖ: «بله، برویم.»[7]
استقبال مردم ﺑﺮاى اﻫﺪاى ﺧﻮن برای یاری ﻣﺠﺮوﺣﺎن ﻋﻤﻠﯿﺎت بیت‌المقدس
هم‌زمان ﺑﺎ دوﻣﯿﻦ روز از ﻋﻤﻠﯿﺎت بیت‌المقدس، اﻣﺮوز ﺻﺪﻫﺎ ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم ﺗﻬﺮان ﺑﺮاى اﻫﺪاى ﺧﻮن در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮاﮐﺰ اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮن ﺗﺠﻤﻊ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺠﺮوﺣﺎن اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت را ﯾﺎرى ﮐﻨﻨﺪ.
به ﮔﺰارش ﺧﺒﺮﻧﮕﺎر روزﻧﺎﻣﻪ ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ، اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺮدم ﺑﺮاى ﺑﻪ اﻫﺪاى ﺧﻮن ﺑﻪ ﺣﺪى ﺑﻮد ﮐﻪ صف‌های ﻃﻮﯾﻠﻰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﻦ ﻣﺮاﮐﺰ ﺗﺸﮑﯿﻞ شد. ﺑﺎوﺟﻮداﯾﻦ، ﻣﻌﺎون ﺳﺎزﻣﺎن اﻧﺘﻘﺎل ﺧﻮن اﻇﻬﺎر داشت: «ﺑﺎوﺟﻮد اﺳﺘﻘﺒﺎل بی‌نظیر ﻣﺮدم، ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ گروه‌های ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺧﻮﻧﻰ به‌خصوص گروه‌های منفی احتیاج داریم.»[8]
طرح شرط ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺻﺪام ﺑﺮاى ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر از سوی اﯾﺮان
ﺑﺎ آﻏﺎز ﻋﻤﻠﯿﺎت بیت‌المقدس و ﻋﺰم ﻗﻮاى اﯾﺮان ﺑﺮاى ﺑﯿﺮون راﻧﺪن ﺑﻘﯿﻪ ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﻋﺮاﻗﻰ از ﺧﺎك ﮐﺸﻮر، رئیس‌جمهور اﯾﺮان ﺑﺮ دو ﺷﺮط دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮر ﺧﻮد ﯾﻌﻨﻰ ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ رژﯾﻢ ﻋﺮاق و ﭘﺮداﺧﺖ ﻏﺮاﻣﺖ ﺑﻪ اﯾﺮان، ﺑﺮاى ﺧﺎﺗﻤﻪ دادن ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﮐﺮد.
رادﯾﻮ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻫﻢ ﺿﻤﻦ اﻧﻌﮑﺎس اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﮔﻔﺖ ﺷﺮط ﻣﺤﺎﮐﻤﻪ ﺻﺪام ﺑﺮاى ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﺑﺎر از سوی اﯾﺮان ﻣﻄﺮح می‌شود. آﯾﺖ ﷲ سید علی خامنه‌ای رئیس‌جمهور و رﺋﯿﺲ ﺷﻮراى ﻋﺎﻟﻰ دﻓﺎع، در ﯾﮏ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ اﺧﺘﺼﺎﺻﻰ ﺿﻤﻦ ﺗﺸﺮﯾﺢ دﺳﺘﺎوردﻫﺎى ﻋﻤﻠﯿﺎت بیت‌المقدس در دو روز اﺧﯿﺮ، ﺟﻤﻬﻮرى اﺳﻼﻣﻰ ﺑﺎ روزﻧﺎﻣﻪ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺳﺆال ﮐﻪ ﻓﮑﺮ می‌کنید اﮔﺮ رزﻣﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮﻧﺪ ﻧﯿﺮوﻫﺎى ﺑﻌﺜﻰ را از ﮐﺸﻮر ﺑﯿﺮون ﺑﺮاﻧﻨﺪ، در آن ﺻﻮرت ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺮان ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد، ﮔﻔﺖ: «ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻰ است؛ ﯾﻌﻨﻰ ﻣﺎ اﮔﺮ از آن ﺷﺮاﯾﻄﻰ ﮐﻪ ذﮐﺮ ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻣﺮزﻫﺎى ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻠﻰ ﺑﺎﺷﺪ، به‌وسیله ﺧﻮدﻣﺎن تأمین‌شده، اﯾﻦ دﻟﯿﻞ آن ﻧﻤﻰشود ﮐﻪ ﻣﺎ آن دو ﺷﺮط دﯾﮕﺮ را ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از محاکمه ﺻﺪام و رژﯾﻢ ﻣﺘﺠﺎوز ﺑﻐﺪاد و ﻫﻤﭽﻨین ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻏﺮاﻣﺖ ﻧﺎدﯾﺪه ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ.آن دو ﺷﺮط ﺑﻪ ﻗﻮت ﺧﻮد ﺑﺎﻗﻰ اسﺖ و ﻣﺎ ﺷﯿﻮهﻫﺎﯾﻰ ﺑـﺮاى اﯾﻨﮑﻪ آن دو شرط را ﻫﻢ ﻣﺤﻘـﻖ ﺑﮑﻨﯿﻢ در اختیار دارﯾﻢ.»[9]
منابع:
[1] سند شماره 29 / گ ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮓ: ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﯿﺖ اﻟﻤﻘﺪس، ﮔﺰارش راوى ﻗﺮارﮔﺎه ﻗﺪس، داود رﻧﺠﺒﺮ ، 30 / 1 / 1361 ، صص 23 و 24 ، و – سند شماره 43 / د ﻣﺮﮐــﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮓ: دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺛﺒﺖ ﺟﻨﮓ راوى ﻗﺮارﮔﺎه ﻗﺪس در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﯿﺖ اﻟﻤﻘﺪس، داود رﻧﺠﺒﺮ، 29 / 1 / 1361 تا 18 / 2 / 1361 ، صص 94 و 95، و سند ﺷﻤﺎره 7343 ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮓ: ﺷﺮح وﻗﺎﯾﻊ ﭘﺴﺖ ﺷﻨﻮد، 11 / 2 / 1361 ، صص 14 و 15 ؛ و سند - شماره 1536 / پ ن ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮓ: (ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﻠﻰ ﻋﻤﻠﯿﺎت) ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﯿﺖ اﻟﻤﻘﺪس، (ﻗﺮارﮔﺎه ﮐﺮﺑﻼ، 11 / 2 / 1361، نوار شماره 4964) ﻋﺒﺪاﷲ دروﯾﺸﻰ، صص 1، 6 و 12 و – سند شماره 416 / د ﻣﺮﮐــﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮓ: دﻓﺘﺮﭼﻪ ﺛﺒﺖ ﺟﻨﮓ راوى ﻗﺮارﮔﺎه ﮐﺮﺑﻼ در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﯿﺖ اﻟﻤﻘﺪس، ﻣﺤﻤﺪ اﻟﻠﻬﯿﺎرى، 21 / 1 / 1361 تا 12 / 4 / 1361 ، ص 53؛ و سند شماره 7369 ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮓ: ﮔﺰارش ﻧﻮﺑﻪ اى ﻗﺮارﮔﺎه قدس، شماره 557، 11 و 12 / 2 / 1361.
[2] سند شماره 7331 ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮓ: ﮔــﺰارش ﻧﻮﺑﻪ اى رکن 2 ﻧﯿﺮوى زﻣﯿﻨﻰ ارﺗﺶ، ﺷــﻤﺎره 471، 11 / 2/ 1361، ص 2.
[3] سند شماره 2669 / پ ن ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮓ: (هدایت عملیات) ﻋﻤﻠﯿﺎت ﺑﯿﺖ اﻟﻤﻘﺪس، ﻗﺮارﮔﺎه ﮐﺮﺑﻼ، 11 / 2 / 1361، نوار شماره 5013) ﻋﺒﺪاﷲ دروﯾﺸﻰ، صص 44 – 37؛ و سند شماره 1536 / پ ن ﻣﺮﮐﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﺟﻨﮓ، پیشین، صص 21 و 22.
[4] سند شماره ٧٣٦٣ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای لشکر٩٢ زرهی، شماره ٤٣، ١٢/٢/١٣٦١، صص ١ و ٢؛ و - سند شماره ٤٣٥٧٥٥ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی نهاجا (معاون عملیاتی ـ مدیریت عملیاتی) به رئیس سماجا (اداره سوم)، 14 / 2 / 1361.
[5] سند شماره ٤٣٥٧٥٦ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: فرماندهی نیروی هوایی ارتش، 12 / 2 / 1361؛ و خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش‌ها (ایران در ٢٤ ساعت گذشته)، شماره ٤٢، 11 / 2 / 1361، ص٤٨.
[6] سند شماره ٠٠٣١/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، گزارش راوی قرارگاه فجر، محمودی یکتا، ١٣٦١، صص ١٢ ٨؛ و سند شماره ١٥٣٤/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (تشریح منطقه عملیاتی) عملیات بیت‌المقدس، ( قرارگاه کربلا، 11 / 2/ 1361، نوار شماره ٤٩٦٢) عبدالله درویشی، ص٤؛ و - سند شماره ٤١٦/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٥٣؛ و - سند شماره ٧٢٣١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای نیروی زمینی ارتش، شماره ٤٧١، 11 / 2 / 1361، ص١؛ و - سند شماره ٢٦٦٩/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص ١٢ و ١٣.
[7] سند شماره ١٥٣٦/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص ٢١ ١.
[8] روزنامه جمهوری اسلامی، ١٢/٢/١٣٦١، ص٢٢.
[9] همان، ص٢١.
