در ششمین روز از آغاز عملیات بیت‌المقدس، ارتش عراق با چند حمله پی‌درپی به مواضع قرارگاه فتح در جاده اهواز خرمشهر، درصدد اشغال مجدد این جاده برآمد، اما با مقاومت نیروهای این قرارگاه و درحالی‌که متحمل تلفات و خساراتی شده بود عقب‌نشینی کرد.
ﻋﻤﻠﯿﺎت «ﺑﯿﺖاﻟﻤﻘﺪس» که در اداﻣﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ عملیات‌های آزادﺳﺎزى ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺷﻐﺎﻟﻰ ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﻃﺮاﺣﻰ و اﺟﺮا ﺷﺪ، ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺼﻠﻰ ﺟﺪﯾﺪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزی را در روﻧــﺪ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد. در پی ﭘﯿﺮوزى اﯾﺮان در اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت و آزادﺳﺎزى ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ، ﺗﺤﻮﻟﻰ راﻫﺒﺮدى در روﻧﺪ ﺟﻨﮓ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق در دﺳﺘﯿﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﻫﺪاف تجزیه‌طلبانه‌اش در اﯾﺮان و ﺑﺮاﻧﺪازى ﻧﻈﺎم ﻧﻮﭘﺎى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳــﻼﻣﻰ ﻧﺎﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ آزادى ﺧﺮﻣﺸــﻬﺮ ﺟﺮاﺣﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاﺛﺮ اﺷﻐﺎل آن ﺑﺮ روح و ﺟﺴﻢ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان وارد ﺷﺪه ﺑﻮد، اﻟﺘﯿﺎم ﯾﺎﻓﺖ و ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎد ﺷﮑﺴﺖ و ﺣﻘﺎرت ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﺪام و ﭘﯿﺮوزى ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺷﺪ. اﯾﻦ روﯾﺪاد ﻣﻬﻢ ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﺛﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳﻰ در داﺧﻞ اﯾﺮان و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪاى و ﺟﻬﺎﻧﻰ ﮐﺸﻮر ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق را ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮى ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌آمد، ﺑﻪ ﮐﺸﻮرى بی‌ثبات ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد. با توجه به اینکه عملیات بیت‌المقدس از دهم اردیبهشت سال 1361 تا سوم خردادماه 1361 انجام شد، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس بر آن شده است تا اتفاقات این رویداد بزرگ و مهم را به‌صورت روزبه‌روز از کتاب روزشمار جلد نوزدهم جنگ ایران و عراق با عنوان «آزادسازی خرمشهر» به‌صورت گزارش بیان کند
عقب‌نشینی نیروهای ارتش عراق از جاده اهواز- خرمشهر
بامداد امروز، ارتش عراق پس از اجرای آتش در منطقه قرارگاه فتح (کیلومتر٦٨ تا کیلومتر٩٥ جاده اهواز خرمشهر) که از ساعت ٠١:٣٠ تا ٠٤:٠٠ ادامه داشت، به سمت یگان‌های این قرارگاه در حدفاصل کیلومتر٨٠ تا کیلومتر٩٥ هجوم آورد که با مقاومت نیروهای خودی این حمله در ساعت ٠٩:٣٠ دفع شد. در ساعت ١١:٠٠، عراقی‌ها مجدداً حمله کردند که تا ساعت ١٣:٣٠ ادامه داشت و آن‌ها پس از تحمل تلفات عقب‌نشینی کردند. دقایقی بعد، حمله سوم دشمن آغاز شد، اما این بار هم با آتش شدید توپخانه و سایر سلاح‌ها، از نفوذ یگان‌های عراقی جلوگیری شد و آن‌ها مجبور شدند در خاکریزی که در سه کیلومتری غرب جاده اهواز خرمشهر (حدفاصل کیلومتر٧٠ تا کیلومتر٨٠) قرار داشت، مستقر شوند. در ساعت ٢١:٣٠، هجوم دیگری که سنگین‌تر از حملات قبلی بود، علیه مواضع قرارگاه فتح آغاز شد. برابر طرح، لشکر٣ زرهی عراق می‌بایست با یک تیپ مکانیزه خود به‌علاوه تیپ٢٤ زرهی و تیپ٦٠٢ پیاده و تیپ٣٣ نیروی مخصوص، هماهنگ با لشکر٩ زرهی در حدفاصل کیلومتر٨٠ تا کیلومتر١٠٠ جاده اهواز خرمشهر دست به حمله زده و این قسمت از جاده را بار دیگر اشغال کند. در این حمله، تانک‌های عراقی به‌طرف جاده جلو آمدند و به‌صورت مستقیم بر روی رزمندگان قرارگاه فتح اجرای آتش کردند. توپخانه و کاتیوشای ارتش عراق نیز مواضع این رزمندگان را زیر آتش شدید قرار دادند؛ درنتیجه، نبردی سنگین درگرفت که راوی قرارگاه کربلا آن را چنین توصیف کرده است: «ما شاهد بودیم که دشمن بعضی وقت‌ها آن‌قدر بر بچه‌ها فشار می‌آورد که اگر زمین باز می‌شد، بچه‌ها در آن فرومی‌رفتند و اگر آن صبر و استقامتی که خدا سفارش کرده، در بچه‌ها نبود، یقیناً ما قادر به حفظ جاده نبودیم.»[1]
در ساعت ٢١:٤٠، قرارگاه فتح اعلام کرد «در مقابل ایستگاه٩٠ نیروهای اسلام با شدت با دشمن درگیر شدند که به برادران دستور مقاومت شدید تا آخرین نفر داده شده [است].» درگیری تا ساعت ٢٣:٠٧ ادامه داشت تا اینکه در این زمان اعلام شد «دشمن در حال فرار و عقب‌نشینی تدریجی است و برادران با شدت روی آن‌ها اجرای آتش می‌کنند.»
استقرار یگان‌های تانک عراقی در مقابل مواضع یگان‌های قرارگاه نصر
از سوی دیگر، در محور قرارگاه نصر (کیلومتر٩٥ تا ١٠٣ جاده اهواز خرمشهر)، ارتش عراق ضمن استقرار یگان‌های تانک خود در مقابل مواضع یگان‌های این قرارگاه، رزمندگان را با آتش تانک‌ها و توپخانه هدف قرار داد.
آتش باری شدید دشمن بر نیروهای قرارگاه قدس مستقر در شمال رودخانه کرخه‌کور
در محور قرارگاه قدس (رودخانه کرخه‌کور) نیز عراقی‌ها ضمن تثبیت و تحکیم مواضع پدافندی خود در جنوب رودخانه کرخه‌کور، یگان‌های این قرارگاه را که در شمال این رودخانه مستقر هستند، به‌طور انبوه و شدید، به‌ویژه در ساعت ٠١:٣٠ تا ٠٢:٠٠ زیر آتش گرفت.[2]
حرکت نیروهای خودی برای اجرای آخرین مرحله از عملیات قرارگاه فجر در منطقه شرق فکه
فرماندهان قرارگاه فجر که پس از سه مرحله عملیات، به محاسن طرح اول که به‌صورت ناقص در شب نخست اجرا شده بود پی برده بودند، آن را دوباره در دستور کار قرار دادند. اگرچه گستردگی منطقه مانور در این طرح می‌توانست پاتک‌های احتمالی دشمن را به میزان زیادی کاهش دهد، لیکن این گستردگی در شب نخست عملیات موجب خستگی و ناهماهنگی نیروها شده بود. به همین دلیل مقرر شد که نیروهای تک‌ور این‌بار بخشی از مسافت طولانی (حدود ١٥ کیلومتر) تعیین‌شده در طرح را که در شب اول پیاده رفته بودند، با خودرو طی کنند.
پس از تجهیز نیروها به آب، غذا و مهمات، تیپ١٧ علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) سپاه از جناح شمالی و تیپ٣٣ المهدی (عج) سپاه از جناح جنوبی با درنظرگرفتن احتیاط کامل و بدون اینکه دشمن مطلع شود، حرکت خود را از بعدازظهر امروز آغاز کردند و تا پایان روز توانستند به نقاط تعیین‌شده (روستای ناصر فهد در جناح شمالی و رمل٢ و٣ در جناح جنوبی) برسند و سپس به انتظار بنشینند تا بنا به دستور در بامداد روز بعد وارد عمل شوند.[3]
ورود دو هزار اسیر عراقی در عملیات بیت‌المقدس به تهران
صبح امروز بیش از دو هزار عراقی که در عملیات بیت‌المقدس به اسارت درآمده‌اند با قطار وارد تهران شدند و در ورزشگاه راه‌آهن استقرار یافتند.[4]
منابع:
[1] سند شماره ٢٧/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، گزارش راوی قرارگاه کربلا، عبدالله درویشی، ١٣٦١، ص١٢.
[2] سند شماره ٧٤٤١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران، شماره ٢٢، ١٥/٢/١٣٦١، صص ٣ـ١؛ و - سند شماره ٧٤٤٢ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای قرارگاه کربلا، شماره ٤٧٥، ١٥/٢/١٣٦١، صص ١ و ٢؛ و - سرتیپ٢ مسعود بختیاری، عملیات بیت‌المقدس، تهران: انتشارات ایران سبز، چاپ دوم، ١٣٨٧، ص١٠٩؛ و - سند شماره ٤٧٦٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی قرارگاه قدس، شماره٥٦٠، ١٥/٢/١٣٦١، ص١.
[3] سند شماره ٠٠٣١/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، گزارش راوی قرارگاه فجر، محمودی یکتا، ١٣٦١، ص١٤.
[4] روزنامه اطلاعات، ١٦/٢/١٣٦١، ص٤.
