در هشتمین روز عملیات بیت‌المقدس، رزمندگان ایران برای نخستین بار از زمان شروع جنگ به نوار مرزی رسیدند و حدود ۵ کیلومتر از آن را در حدفاصل کوشک و شلمچه در اختیار گرفتند.
ﻋﻤﻠﯿﺎت «ﺑﯿﺖاﻟﻤﻘﺪس» که در اداﻣﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ عملیات‌های آزادﺳﺎزى ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺷﻐﺎﻟﻰ ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﻃﺮاﺣﻰ و اﺟﺮا ﺷﺪ، ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺼﻠﻰ ﺟﺪﯾﺪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزی را در روﻧــﺪ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد. در پی ﭘﯿﺮوزى اﯾﺮان در اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت و آزادﺳﺎزى ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ، ﺗﺤﻮﻟﻰ راﻫﺒﺮدى در روﻧﺪ ﺟﻨﮓ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق در دﺳﺘﯿﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﻫﺪاف تجزیه‌طلبانه‌اش در اﯾﺮان و ﺑﺮاﻧﺪازى ﻧﻈﺎم ﻧﻮﭘﺎى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳــﻼﻣﻰ ﻧﺎﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ آزادى ﺧﺮﻣﺸــﻬﺮ ﺟﺮاﺣﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاﺛﺮ اﺷﻐﺎل آن ﺑﺮ روح و ﺟﺴﻢ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان وارد ﺷﺪه ﺑﻮد، اﻟﺘﯿﺎم ﯾﺎﻓﺖ و ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎد ﺷﮑﺴﺖ و ﺣﻘﺎرت ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﺪام و ﭘﯿﺮوزى ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺷﺪ. اﯾﻦ روﯾﺪاد ﻣﻬﻢ ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﺛﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳﻰ در داﺧﻞ اﯾﺮان و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪاى و ﺟﻬﺎﻧﻰ ﮐﺸﻮر ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق را ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮى ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌آمد، ﺑﻪ ﮐﺸﻮرى بی‌ثبات ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد. با توجه به اینکه عملیات بیت‌المقدس از دهم اردیبهشت سال 1361 تا سوم خردادماه 1361 انجام شد، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس بر آن شده است تا اتفاقات این رویداد بزرگ و مهم را به‌صورت روزبه‌روز از کتاب روزشمار جلد نوزدهم جنگ ایران و عراق با عنوان «آزادسازی خرمشهر» به‌صورت گزارش بیان کند.
برای نخستین بار از زمان شروع جنگ صورت گرفت؛ حضور رزمندگان خودی به نوار مرزی
یگانهای قرارگاه فتح و قرارگاه نصر که دومین مرحله از عملیات بیت‌المقدس را از ساعت ٢٢:١٥ روز گذشته آغاز کردهاند، در حدفاصل کیلومتر٨٠ و کیلومتر١٠٣ جاده اهواز خرمشهر ضمن درگیری و انهدام قوای لشکر٣ زرهی عراق، به‌سوی نوار مرزی در حال پیشروی هستند. ساعت ٠٠:١٥ دقیقه بامداد امروز، فرمانده یک گردان تانک عراق اعلام کرد: «ما در محاصره نیروهای ایران هستیم و تعدادی از تانک‌‌‌های ما منهدم شده و آرایش ما به‌هم‌خورده است.» ساعت۰۰:۳۰ بامداد فرمانده یک یگان دیگر عراقی گزارش داد: «تمام افراد در حال عقب‌نشینی میباشند. بعضی از نیروها کشته‌شده‌اند و یگان به‌کلی از بین رفته است.»[1]
دقایقی پس از ساعت ٠١:٠٠ بامداد، پست شنود سپاه در قرارگاه مرکزی کربلا اعلام کرد که قرارگاه فرماندهی تیپ١٢ زرهی از لشکر٣ زرهی عراق توسط یگانهای قرارگاه فتح محاصره شده است و تقاضای کمک می‌‌‌کند و بیشتر نیروهایش در حال فرار هستند. حدود ساعت۰۱:۳۰ هم خبر رسید که قرارگاه فرماندهی تیپ۶ زرهی از لشکر۳ به محاصره نیروهای قرارگاه نصر درآمده است. رحیم صفوی، مسئول عملیات سپاه پاسداران که در مقر فرماندهی قرارگاه نصر حضور دارد در تماس با فرمانده تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله (ص) (از نصر ۲) گفت: «همت، [جانشین فرمانده تیپ] قرارگاه تیپ٦ [زرهی عراق] را محاصره کردید؟ بگو حلقه محاصره را تنگ‌تر کرده و نابودش کنند.»[2]
در ساعت٠٢:٣٠ بامداد، عمده قوای لشکر٣ زرهی عراق در غرب جاده اهواز خرمشهر و در مقابل قرارگاه فتح و قرارگاه نصر در محاصره قرار گرفته، یا عقب‌نشینی کردند، اما یگانهای خودی هنوز به نوار مرزی نرسیده بودند. آن‌ها ضمن انهدام دو گردان زرهی، با یگانهای دیگر دشمن درگیر شدند. حدود ساعت ٠٣:٠٠ اعلام شد نصر٢ (تیپ٢٧ محمد رسول‌الله (ص) سپاه پاسداران و تیپ۲ لشکر ۲۱ پیاده ارتش) به نوار مرزی رسیده است. 3 ساعت ٠٣:٢٤ هم فتح١ (تیپ١٤ امام حسین (ع) سپاه پاسداران و تیپ١ لشکر٩٢ زرهی ارتش) خبر رسیدن و دستیابی به مرز را گزارش کرد. مشابه همین خبر نیز در ساعت ٠٣:٣٥ از سوی فتح٤ (تیپ٢٥ کربلا سپاه پاسداران و تیپ٥٥ هوابرد و تیپ٣٧ زرهی ارتش) اعلام شد.[3]
گزارش‌های دستیابی نیروهای خودی به نوار مرزی در حالی اعلام می‌شد که شواهد و قرائن موجود بیانگر آن بود که تا ساعت ٠٤:٠٠ یگانهای ایران در هیچ‌یک از محورها به مرز نرسیده و همچنان با دشمن درگیر هستند. در حقیقت، رزمندگان خاکریز دژ مرزی را که در دو کیلومتری شرق نوار مرزی قرار دارد، به‌اشتباه نوار مرزی تصور کرده بودند.
ازآنجاکه جهت حرکت رزمندگان ایران به‌طرف نوار مرزی و در امتداد جاده حسینیه بصره بود، شواهد نشان می‌داد که ارتش عراق با نگرانی از احتمال نفوذ نیروهای ایران به داخل خاک آن کشور در تلاش برآمده است تا علاوه بر محکم نگه‌داشتن خط پدافندی‌اش در شمال شلمچه و خرمشهر، با استقرار قوای خود در نوار مرزی سدی محکم در برابر نفوذ رزمندگان ایران ایجاد کند. بر همین اساس، حدود ساعت ٠٤:٠٠ پس‌ازاینکه پست شنود سپاه در قرارگاه کربلا از دستور عقب‌نشینی ارتش عراق به واحدهای خود خبر داد، محسن رضایی که همراه سرهنگ صیاد شیرازی هدایت عملیات را بر عهده دارد، در تماسی با سرهنگ حسین حسنی سعدی (فرمانده ارتشی قرارگاه نصر) گفت: «دشمن، از سپاه سومش به او گفته‌اند که برو عقب مرز؛ و این هم به خاطر این است که رده‌های تانک و پیاده که ارتباطات آن‌ها به‌کلی قطع شده، احتیاج دارند هم برای صدمات کمتر و هم برای سازمان‌دهی، این‌ها را ببرند پشت مرز. این را به بچه‌ها بگویید به مرز زودتر برسند.»
سرهنگ حسنی سعدی پاسخ داد: «چشم، تلاشمان این است که این‌ها هرچه زودتر به هدفی که داریم برسند.»[4]
حدود ساعت۰۴:۱۰، فتح ۳ (تیپ ۸ نجف سپاه و تیپ ۳ زرهی لشکر ۹۲ ارتش) نیز همان تصور اشتباه یگانهای دیگر در دستیابی به مرز را مرتکب شد و گزارش کرد که به مرز رسیده و در سمت راست با فتح١ (تیپ١٤ امام حسین (ع) سپاه و تیپ١ زرهی لشکر٩٢ ارتش) الحاق کرده است؛ اما در سمت چپ، الحاق با نصر١ (تیپ٧ ولی‌عصر (عج) سپاه و تیپ۱ پیاده لشکر ۲۱ ارتش) میسر نشده است. در پاسخ به این گزارش، غلامعلی رشید فرمانده سپاهی قرارگاه فتح، که سعی داشت با هدایت واحدهای قرارگاه فتح میان آن‌ها و واحدهای قرارگاه نصر الحاق برقرار کند، به احمد کاظمی (فرمانده تیپ ۸ نجف از فتح ۳) گفت: «خدا خیرت بده، دو نفر [گروهی را] بفرست پایین [سمت چپ] که با رئوفی [تیپ٧ ولی‌عصر (عج) از نصر١] هم الحاق کنید. پس، الآن تو و حسین [تیپ١٤ امام حسین (ع) از فتح١] دیگر چسبیده به هم هستید؟»
کاظمی پاسخ داد: «با حسین، بله.» سپس رشید ادامه داد: «یک تعدادی از نفرات را بفرستید که اگر نیرویی هست منهدم کنید و دیگر یقین حاصل کنید که این خط مرز است. یک تعداد از نیروهایتان را اما با استعدادی کم بفرستید و هرچه نیرو آن پشت هست منهدمشان کنید. بعد برگردید بیایید پشت این خاکریز و مقدار زیادی گونی [کیسه برای پر کردن خاک و ایجاد سنگر] برای بچه‌ها بفرستید.»
رحیم صفوی هم در تماس با تیپ٢٧ محمد رسول‌الله (ص) (از نصر٢) گفت: «دشمن از طرف [مقابل] شما اعلام کرد که مهماتش تمام شده. فرمانده‌اش هم بهش گفت یک منور قرمز بزن تا برایت مهمات بفرستم. ... این‌ها محلشان را گم کردهاند. یعنی این‌قدر ازهم‌پاشیده شده‌اند که فرمانده، محل دائمش را نمی‌داند کجاست. ثانیاً آن منطقه که منورهای قرمز می‌زنند، منطقه شماست. سعی کنید اگر واحدی [از دشمن] در منطقه شما باقی‌مانده نابودش کنید.»[5]
ارتش عراق با مشاهده پیشروی نیروهای ایران به‌طرف مرز سعی کرد مواضع خود را در دونقطه، یکی در مقابل (غرب نوار مرزی) و دیگری در جناح چپ یگانهای قرارگاه نصر (شمال شلمچه و خرمشهر) مستحکم کند تا به این وسیله از ادامه پیشروی رزمندگان ایران هم به‌طرف بصره (از طریق جاده حسینیه ـ بصره) و هم به‌طرف شلمچه و خرمشهر جلوگیری کند.[6]
درحالی‌که تاریکی هوا رو به پایان بود، همچنان تصور می‌شد فتح١، فتح٣ و فتح٤ از قرارگاه فتح و نصر٢ از قرارگاه نصر به نوار مرزی رسیده‌اند و در حال الحاق با یکدیگر هستند. حدود ساعت ٠٥:٠٠ گزارش شد که نصر١ از دژ مرزی عبور کرده است، ولی هنوز به مرز نرسیده است.
به‌این‌ترتیب، تا ساعت ٠٨:٠٠ امروز و پس از حدود ده ساعت نبرد با دشمن در دومین مرحله از عملیات بیت‌المقدس، فقط فتح٤ (تیپ‌های ٢٥ کربلا، ٥٥ هوابرد و ٣٧ زرهی) و فتح١ (تیپ‌های ١٤ امام حسین (ع) و ١ زرهی لشکر٩٢) موفق شدند به نوار مرزی برسند و حدود پنج کیلومتر از آن را در مقابل ایستگاه ٩٠ در اختیار گیرند. واحدهای عملیاتی فتح٣ (تیپ٨ نجف و تیپ٣ زرهی لشکر٩٢)، نصر١ (تیپ٧ ولی‌عصر (عج) و تیپ١ پیاده لشکر٢١) و نصر٢ (تیپ٢٧ محمد رسول‌الله (ص) و تیپ٢ پیاده لشکر٢١) نیز که دژ مرزی را به‌اشتباه نوار مرزی تصور کرده و پشت آن موضع گرفته بودند، با روشن‌شدن هوا دیگر قادر به پیشروی نبودند و درنتیجه در همان نقطه متوقف و منتظر شدند تا فرماندهی قرارگاه کربلا برای ادامه عملیات چاره‌اندیشی کند.[7]
در پی دست‌نیافتن قرارگاه نصر و بخشی از قرارگاه فتح به نوار مرزی، فرمانده کل سپاه پاسداران، به فرمانده سپاهی قرارگاه نصر، برای حل این مسئله دستور اکید داد. با دستیابی نیروهای ایران به نوار مرزی محور جنوبی منطقه عملیاتی بیت‌المقدس، ارتش عراق که محاصره قوای خود را در محور شمالی این منطقه محتمل میدید، به‌سرعت آن‌ها را به‌طرف مرز عقب کشید و به تحکیم مواضع دفاعی خود در نوار مرزی طلائیه تا شلمچه و نیز شمال شلمچه و خرمشهر مشغول شد.
محسن رضایی فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا، به حسن باقری فرمانده سپاهی قرارگاه نصر، دستور اکید داد هرچه زودتر خود را به نوار مرزی برسانند؛ اما با توجه به اینکه امکان پیشروی در روز میسر نیست، می‌‌‌بایست برای ادامه عملیات تدبیر دیگری اندیشیده شود.[8]
باتوجه‌به فرا رسیدن روز، فرماندهی عملیات نمی‌توانست خطرپذیری کند و یگانهای عقب‌مانده را از روبه‌رو به سمت نوار مرزی هدایت کند، درنتیجه مقرر شد ابتدا فتح٣ به راست متمایل شده و از محور فتح١ به مرز برسد و از آنجا (حدود دو کیلومتری جنوب تقاطع جاده حسینیه و نوار مرزی) چهار کیلومتر به‌طرف جنوب پیشروی کرده و در این محدوده موضع بگیرد. سپس نصر١ از محور فتح٣ همین عمل را انجام داده و در نوار مرزی (سمت چپ فتح٣) مستقر شود و بعدازآن نصر٢ از طریق محور نصر١ در محدوده پیش‌بینی‌شده خود در نوار مرزی وارد عمل شود و در سمت چپ نصر١ موضع بگیرد.[9]
حدود ساعت ٠٨:٣٠ غلامعلی رشید فرمانده سپاهی قرارگاه فتح، از قول احمد کاظمی فرمانده تیپ٨ نجف از فتح٣، که در حال پیشروی به سمت نوار مرزی بود، اعلام کرد که «دشمن با مشاهده تانک و نفربرهای خودی به‌سرعت در حال فرار است.» سرهنگ صیاد شیرازی هم ضمن تماس با سرهنگ مسعود منفردنیاکی فرمانده ارتشی قرارگاه فتح دستور داد: «به عنصر هوانیروز خبر بدهید که تیم آتششان را آماده‌باش بدهد. ... این‌ها امروز خوب می‌توانند شکار تانک کنند.» دقایقی بعد، علی اسحاقی مسئول پست شنود قرارگاه کربلا، از حضور دشمن در پشت مرز و نیروهای خودی در پشت خاکریز دژ خبر داد و افزود: «دشمن از طرف جناح چپش که روبه‌روی ما قرار گرفته است، یک‌سری نیرو فرستاده که این نیروها دارند بچه‌ها را اذیت می‌کنند. تانک هم هست. پهلوی راست ما در آن موقعیت ضعیف است. ... بچه‌های ما هم در موقعیت مرز پراکنده هستند.»
با این گزارش، مسلم شد که ارتش عراق قصد دارد با استقرار در نوار مرزی و خاکریزهایی که در شمال سیل‌بند عرایض قرار دارند، قوای خود را سازمان‌دهی کرده و ضمن تحکیم مواضع پدافندی خود، از پیشروی نیروهای ایران به سمت غرب و جنوب (داخل خاک عراق و خرمشهر و شلمچه) جلوگیری کند. در همین ارتباط، مرتضی قربانی (فرمانده تیپ٢٥ کربلا از فتح٤) که در جناح راست منطقه عملیات (شمال جاده حسینیه) قرار دارد، گزارش داد: «دو تا نیرو [گردان زرهی] از دشمن، یکی از روی مرز از شمال به جنوب و یکی هم از طرف جنوب به ما فشار می‌آورد.»
نصر٢ که در جناح چپ منطقه عملیات به نوار مرزی نرسیده و در پشت دژ مرزی موضع گرفته بود، از سمت چپ تحت‌فشار دشمن قرار داشت. در همین ارتباط، سرهنگ صیاد شیرازی در تماسی با سرهنگ حسنی سعدی (فرمانده ارتشی قرارگاه نصر) اظهار کرد: «الآن شما بایستی نفرات پیاده را آهنگ بهش بدهید. الآن خلبان‌هایی [از هوانیروز] که آمده بودند اینجا و [منطقه حضور یگانهای خودی و دشمن را] شناسایی کرده بودند، ما را توجیه کردند. من می‌گویم یک تیم آتش [از هوانیروز] دائماً بین جاده آسفالته و خط دژ آماده باشد که رو به جنوب [جناح چپ نصر٢] حمله کند. منتها شما اگر بتوانید، عامل هماهنگ‌کننده آنجا باشید. ... به نیروی هوایی هم می‌گوییم یک سورتی بیاید آن پایین را بزند.»
اگرچه تا ساعت ١٠:٠٠ صبح فتح٣ و نصر١ نیز موفق شدند به نوار مرزی دست یابند، لیکن پاتک‌های دشمن در محورهای فتح٤ (در تقاطع دو کیلومتری شمال جاده حسینیه و سه کیلومتری شرق نوار مرزی)، فتح١ (تقاطع جاده حسینیه و نوار مرزی) و نصر٢ (از سمت سیل‌بند جنوب ایستگاه گرمدشت تا نوار مرزی) رزمندگان خودی را آزار می‌داد.[10]
برخلاف پاتک‌های ضعیف دشمن در محور فتح٤ که به‌راحتی رزمندگان خودی آن را خنثی کردند، در محور فتح١ نیروهای عراقی از حدود ساعت ١٠:٠٠ پاتکی سنگین را آغاز کردند که تا ساعت ١٠:٣٠ ادامه داشت.
رحیم صفوی که از فشار دشمن در سمت چپ نصر٢ نگران بود، از سرهنگ صیاد شیرازی درخواست کرد که از هوانیروز (هواپیمایی نیروی زمینی) بخواهد تا دشمن را در این ناحیه زیر آتش قرار دهد. وی گفت: «هلیکوپتر می‌تواند از آن قسمتی که در دست بچه‌هاست (روبه‌روی ایستگاه گرمدشت) بیاید و از نوار مرزی عبور کند و از پهلو [به دشمن] بزند.» سرهنگ صیاد شیرازی پاسخ داد: «بله، به یاری خدا! عزیزم! شما باید از تانک‌ها و توپخانه‌هایتان به‌خوبی استفاده کنید؛ چون آتش این‌ها بیشتر است. ... هلیکوپتر [از مقابل] آسیب‌پذیر است. ولی همان‌طور که گفتید، ما می‌گوییم از آن‌جانب یک حمله بکنند.»
ساعت ١٢:٣٠، رحیم صفوی به محسن رضایی گزارش داد: «[نیروهای دشمن] دارند به‌طرف شمال می‌آیند. بچه‌ها هم از آنجا یک مقدار عقب نشسته و الآن پشت دژ آمده‌اند. الآن یک‌سری از بچه‌ها در پشت نوار دژ در محاصره هستند و گفته شد که بچه‌ها در امتداد خاکریز شمالی، در امتداد دژ و باز به‌طرف مرز یک سد دفاعی بگیرند. ولی این‌هایی که در وسط مانده‌اند خیلی ناراحت هستند و پشت بی‌سیم دادوفریاد می‌زنند.»
محسن رضایی پرسید: «چه تعداد از بچه‌ها در محاصره هستند؟»
رحیم صفوی پاسخ داد: «هنوز تعداد آن‌ها مشخص نیست. ولی سعی می‌کنند خودشان را نجات بدهند. البته فشار دشمن هم در اینجا زیاد است.» محسن رضایی ادامه داد: «الآن باید روی آن‌ها ریخت و با آن‌ها درگیر شد. بگویید حمله کنند! با این نیروهایی که عقب دارید، آن‌ها را دور بزنید که از طرف عرایض به آن‌طرف بروند و یک جبهه باز کنند و همین‌طوری دست‌خالی نمانند و دفاع کنند.»[11]
با ادامه درگیری نیروهای نصر۲ با تیپ ۲۴ مکانیزه عراق در جناح چپ منطقه عملیاتی (مقابل ایستگاه گرمدشت) حدود ساعت۱۴:۴۰، محسن رضایی از فرمانده سپاهی قرارگاه فتح، غلامعلی رشید، خواست به نیروهای قرارگاه نصر کمک کند.
درحالی‌که قرارگاه فتح به تحکیم مواضع پدافندی خود در نوار مرزی مشغول بود و قرارگاه نصر نیز ضمن دفع پاتک‌ها و حملات هوایی دشمن سعی داشت موقعیت به‌دست‌آمده خود در جناح جنوبی منطقه عملیات را تثبیت کند، حدود ساعت ١٧:٠٠ خبر آمد که لشکرهای ٥ مکانیزه و ٦ زرهی عراق در جبهه جنوب‌غربی اهواز و جنوب کرخه‌کور در حال نقل‌وانتقال هستند.[12]
فرماندهان قرارگاه کربلا که از قبل امید داشتند به‌محض دستیابی نیروهای قرارگاه‌های فتح و نصر به نوار مرزی، ارتش عراق از ترس بسته شدن عقبه‌اش، از جبهه شمالی منطقه عملیات بیت‌المقدس عقب‌نشینی کند، پیوسته اخبار جدید از تحرکات دشمن در این جبهه را رصد می‌کردند. اولین گزارش بیانگر آن بود که دشمن از جنوب طراح و کرخه‌کور در حال عقب‌نشینی است. احمد غلامپور فرمانده سپاهی قرارگاه قدس، هم در گزارشی با اعلام اینکه نیروهای قرارگاه قدس در حال حرکت از شمال محور جاده اهواز خرمشهر به‌طرف جنوب هستند، افزود: «اولین بریدگی جاده [در جنوب منطقه دب‌حردان که دشمن برای انحراف آب شمال منطقه به شرق جاده اهواز ـ خرمشهر ایجاد کرده بود] ترمیم شد و اولین ماشین هم از رویش رد شد. حالا بچه‌ها دارند بقیه جاده را پاک‌سازی و ترمیم می‌کنند و ما خودمان راه افتادیم که به‌طرف قرارگاه فتح بیاییم.»
حدود ساعت ٢٣:١٠، محسن رضایی به احمد غلامپور دستور داد: «سعی کنید به‌صورت پیکانی جلو بروید و با تمام تیپ‌هایت به‌صورت اتصال با همدیگر و الحاق‌شده به همدیگر پیش بروید و حواستان باشد که کنترل‌شده پیش بروید.»
فرماندهی قرارگاه کربلا در دستوری دیگر به قرارگاه قدس تأکید کرد که حدود چهار کیلومتر در غرب جاده اهواز ـ خرمشهر پیشروی کرده، همان‌جا آرایش بگیرند و برای خیز دوم آماده دستور باشند.
حدود ساعت ٢٣:١٥ پس‌ازاینکه اعلام شد دشمن پادگان حمید را تخلیه کرده و در حال عقب‌نشینی به‌طرف کوشک و طلائیه است، گزارش رسید تیپ٢١ امام رضا (ع) از قرارگاه فتح (از پایین) و تیپ٤٣ بیت‌المقدس از قرارگاه قدس (از بالا) در محور جاده اهواز ـ خرمشهر به یکدیگر ملحق شده‌اند. دقایقی بعد، عقب‌نشینی دشمن از جنوب کرخه‌کور و هویزه اعلام شد. پس‌ازآن یگانهای دیگر قرارگاه قدس که قبلاً در شمال کرخه‌کور مستقر بودند، در تعقیب نیروهای عراقی تا ساعت ٢٣:٣٥ تا محور حمید ـ جفیر پیشروی کردند.
محسن رضایی فرماندهی قرارگاه کربلا، در ساعت ٢٣:٣٧ در دستوری تأکید کرد نیروها به‌طرف مرز پیشروی کنند، ولی به‌هیچ‌وجه از آن عبور نکنند.[13]
به‌این‌ترتیب، در دومین مرحله از عملیات بیت‌المقدس (هشتمین روز از آغاز عملیات) نیروهای قرارگاه فتح و قرارگاه نصر از جاده اهواز خرمشهر (در حدفاصل کیلومتر٨٠ تا کیلومتر١٠٣) حدود ١٣ کیلومتر به‌طرف غرب پیشروی کردند و قرارگاه فتح موفق شد برای نخستین‌بار از آغاز جنگ عراق علیه ایران، به نوار مرزی (در محور مقابل کیلومتر٩٠) رسیده و حدود ٥ کیلومتر آن را در اختیار گیرد. قرارگاه نصر هم با تلاش بسیار اگرچه در محور مقابل کیلومتر١٠٠ (ایستگاه گرمدشت) نتوانست به نوار مرزی دست یابد، لیکن موفق شد در دو کیلومتری آن و پشت دژ مرزی موضع بگیرد.
اعلام تعداد شهیدان و مجروحان عملیات بیت‌المقدس در روز جاری
در گزارش بخش تعاون واحد امور پاسداران قرارگاه مرکزی کربلا به فرماندهی این قرارگاه، تعداد شهیدان و مجروحان عملیات بیت‌المقدس در روز جاری اعلام شد.
در این گزارش آمده است: «امروز [تا ساعت ٢٣:٣٠] ٥٠٠ رزمنده شهید به پشت جبهه منتقل شدند که از این تعداد ٤٢٠ نفر از بسیج و سپاه و ٨٠ نفر از ارتش میباشند.» 17 این واحد در گزارش دیگری، تعداد مجروحان اعزامی امروز به سنگرهای اورژانس و بیمارستان‌ها را نیز ١٥٨٥ نفر اعلام و اضافه کرد که تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از آن‌ها به‌طور سرپایی معالجه شده و آماده بازگشت به واحدهای خود هستند.[14]
تأکید رئیس‌جمهور مصر بر ادامه کمک نظامی به عراق
رئیس‌جمهور مصر بر ادامه کمک نظامی به عراق تأکید کرد و پادشاه اردن نیز از این تصمیم مصر قدردانی به عمل آورد. [15]
منابع
[1] سرتیپ٢ مسعود بختیاری، عملیات بیت‌المقدس، تهران: انتشارات ایران سبز، چاپ دوم، ١٣٨٧، ص١١٣.
[2] سند شماره ٢٨٠٦/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ١٧/٢/١٣٦١، نوار شماره ٥٠٧٨)، صص ١٦ و ٢٥.
[3] سند شماره ٢٨٧٧/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ١٧/٢/١٣٦١، نوار شماره ٥٠٨٠)، صص ١٢- ٥؛ و - سند شماره ٣١٩٧٩ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: رکن سوم قرارگاه فتح، ١٧/٢/١٣٦١، ص٣.
[4] سند شماره ٢٧٩٢/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (هدایت عملیات قرارگاه کربلا) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ١٧/٢/١٣٦١، نوار شماره ٥٠٢٤)، عبدالله درویشی، صص ٦ ـ ٤.
[5] سند شماره ٢٩٣٣/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ١٧/٢/١٣٦١، نوار شماره ٥٠٨١)، صص ٧ ـ ٤.
[6] سند شماره ٢٧٩٢/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص ٢٨ و ٢٩.
[7] سند شماره ٢٧٨٦/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (بررسی عملیات) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ١٧/٢/١٣٦١، نوار شماره ٥٠٢٥)، عبدالله درویشی، ص٨.
[8] همان، صص ٨ و ٩.
[9] سند شماره ٢٩٠٠/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ١٧/٢/١٣٦١، نوار شماره ٥٠٨٣)، صص ١٣ ـ ٤.
[10] سند شماره ٢٧٨٦/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص ٢٧ ـ ٩.
[11] سند شماره ٢٧٣٦/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (هدایت عملیات قرارگاه کربلا) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ١٧/٢/١٣٦١، نوار شماره ٥٠٢٦)، عبدالله درویشی، صص ٤١ ـ ١.
[12] سند شماره ٧٥٠٤ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای، رکن٢ قرارگاه کربلا، شماره ٤٧٨، ١٨/٢/١٣٦١، ص١؛ و - سند شماره ٧٥٢٨ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای، رکن٢ لشکر٩٢ زرهی، شماره ٥١، ٢٠/٢/١٣٦١، ص١.
[13] سند شماره ٢٩٣٢/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ١٧/٢/١٣٦١، نوار شماره ٥٠٨٤)، صص ٢٣ ـ ١.
[14] سند شماره ٣١٩٨٣ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از بخش تعاون واحد امور پاسداران قرارگاه کربلا به فرمانده کل سپاه مستقر در قرارگاه کربلا، ١٧/٢/١٣٦١.
[15] خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ٤٩، ١٨/٢/١٣٦١، ص١٢، رادیو ابوظبی، ١٧/٢/١٣٦١.
