درحالی‌که واحدهای عملیاتی ایران آماده می‌شوند تا چهارمین مرحله از عملیات بیت‌المقدس را اجرا کنند، ارتش عراق که همچنان به تحکیم مواضع پدافندی خود در اطراف خرمشهر و نوار مرزی شلمچه تا طلائیه مشغول است.
ﻋﻤﻠﯿﺎت «ﺑﯿﺖاﻟﻤﻘﺪس» که در اداﻣﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ عملیات‌های آزادﺳﺎزى ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺷﻐﺎﻟﻰ ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﻃﺮاﺣﻰ و اﺟﺮا ﺷﺪ، ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺼﻠﻰ ﺟﺪﯾﺪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزی را در روﻧــﺪ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد. در پی ﭘﯿﺮوزى اﯾﺮان در اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت و آزادﺳﺎزى ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ، ﺗﺤﻮﻟﻰ راﻫﺒﺮدى در روﻧﺪ ﺟﻨﮓ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق در دﺳﺘﯿﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﻫﺪاف تجزیه‌طلبانه‌اش در اﯾﺮان و ﺑﺮاﻧﺪازى ﻧﻈﺎم ﻧﻮﭘﺎى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳــﻼﻣﻰ ﻧﺎﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ آزادى ﺧﺮﻣﺸــﻬﺮ ﺟﺮاﺣﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاﺛﺮ اﺷﻐﺎل آن ﺑﺮ روح و ﺟﺴﻢ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان وارد ﺷﺪه ﺑﻮد، اﻟﺘﯿﺎم ﯾﺎﻓﺖ و ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎد ﺷﮑﺴﺖ و ﺣﻘﺎرت ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﺪام و ﭘﯿﺮوزى ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺷﺪ. اﯾﻦ روﯾﺪاد ﻣﻬﻢ ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﺛﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳﻰ در داﺧﻞ اﯾﺮان و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪاى و ﺟﻬﺎﻧﻰ ﮐﺸﻮر ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق را ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮى ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌آمد، ﺑﻪ ﮐﺸﻮرى بی‌ثبات ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد. با توجه به اینکه عملیات بیت‌المقدس از دهم اردیبهشت سال 1361 تا سوم خردادماه 1361 انجام شد، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس بر آن شده است تا اتفاقات این رویداد بزرگ و مهم را به‌صورت روزبه‌روز از کتاب روزشمار جلد نوزدهم جنگ ایران و عراق با عنوان «آزادسازی خرمشهر» به‌صورت گزارش بیان کند.
ابلاغ طرح مانور مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس به قرارگاه‌های عملیاتی
پیرو جلسه دیروز قرارگاه کربلا، امروز دستور جزءبه‌جزء شماره ٩ این قرارگاه درباره طرح مانور مرحله چهارم عملیات بیت‌المقدس به قرارگاه‌های عملیاتی ابلاغ شد. قرارگاه‌های عملیاتی نیز ضمن ابلاغ این دستور به یگان‌های تحت امر خود از آن‌ها خواستند تا بعدازظهر فردا برای اجرای این مرحله از عملیات اعلام آمادگی کنند.
در دستورالعمل جزءبه‌جزء شماره ٩ قرارگاه کربلا که امروز صادر شد، پس از اعلام خبر آمادگی قرارگاه‌ها برای اجرای عملیات آفندی، درباره مأموریت آن‌ها آمده است: «در ادامه مرحله سوم عملیات بیت‌المقدس، قرارگاه عملیاتی کربلا در جنوب در ساعت (س) در روز (ر) با به‌کاربردن قرارگاه فتح در خاور (چپ) و قرارگاه فجر در مرکز و قرارگاه نصر در باختر (راست) تک نموده و نیروهای دشمن را در منطقه منهدم و خرمشهر را تأمین و در سایر مناطق به پدافند خود ادامه داده و با تک‌های محدود، دشمن را درگیر می‌نمایند.»
در این دستورالعمل، همچنین از قرارگاه نصر خواسته شده تا از ورود دشمن از غرب به شرق (در منطقه شلمچه) جلوگیری کرده و ضمن الحاق با قرارگاه فجر در ساحل اروندرود، آماده باشد تک خود را به‌منظور تأمین شلمچه ادامه دهد. به قرارگاه فجر نیز دستور داده شده تا پس از انهدام دشمن در غرب نهر عرایض و رسیدن به ساحل اروندرود و تشکیل خط پدافندی در غرب عرایض (از پل‌نو تا اروندرود و امتداد ساحل این رودخانه)، آماده باشد در تأمین و پاک‌سازی خرمشهر به قرارگاه فتح کمک کند. از قرارگاه فتح هم خواسته شده تا پس از انهدام دشمن و تأمین جاده اهواز ـ خرمشهر، آماده باشد خرمشهر را پاک‌سازی کند.
در این دستورالعمل، به قرارگاه قدس نیز مأموریت داده شده که با اجرای تک‌های محدود و طرح‌ریزی‌شده در حد امکان نوار مرزی را تأمین کرده و دشمن را درگیر نگه دارد.
در پایان این دستورالعمل هم آمده است: ساعت (س) روز (ر) متعاقباً ابلاغ خواهد شد. طرح‌های مربوطه را ظرف ٢٤ ساعت جهت تصویب ارسال نمایید.
این عملیات توسط قرارگاه کربلا در پاسگاه فرماندهی قرارگاه نصر هدایت خواهد شد.[1]
پیرو دستورالعمل صادرشده از سوی قرارگاه مرکزی کربلا، قرارگاه‌های عملیاتی نیز ضمن ابلاغ این دستورالعمل به یگان‌های تحت امر خود از آن‌ها خواستند علاوه بر اینکه حداکثر تا ساعت ١٧:٠٠ فردا (٣١/٢/١٣٦١) اعلام آمادگی صددرصد نمایند، طرح مانور جزءبه‌جزء را تا این زمان تهیه کنند.[2] قرارگاه‌های عملیاتی همچنین از یگان‌های خود خواستند تا هرچه سریع‌تر با اعزام گروه‌های گشتی به سمت مواضع دشمن، در خصوص شناسایی مسیرهای نفوذی اقدام کنند.
به‌این‌ترتیب، علاوه بر حضور اکثر فرماندهان گردان‌ها و گروهان‌ها در مناطق عملیاتی موردنظر برای آشناشدن با منطقه مانور خود، گروه‌های شناسایی و تخریب نیز شامگاه امروز به عمق مناطق نفوذ کردند تا ضمن شناسایی مسیرهای نفوذی، برای بازکردن معابر در میدان‌های مین و دیگر موانع دشمن اقدام کنند.[3]
آخرین تلاش‌های ارتش عراق برای تحکیم مواضع پدافندی خود در اطراف خرمشهر و نوار مرزی
درحالی‌که واحدهای عملیاتی ایران آماده می‌شوند تا چهارمین مرحله از عملیات بیت‌المقدس را اجرا کنند، ارتش عراق که همچنان به تحکیم مواضع پدافندی خود در اطراف خرمشهر و نوار مرزی شلمچه تا طلائیه مشغول است، امروز به اقداماتی چون حمله زمینی به مواضع نیروهای ایران، اعزام نیروهای جدید به منطقه، شناسایی هوایی، ثبت تیر، اجرای آتش توپخانه و بمباران هوایی دست زد.
از محور قرارگاه قدس (طلائیه تا نوار مرزی سه کیلومتری شمال پاسگاه کیلومتر٢٥) گزارش شد: «در ساعت ٠٠:٣٠ ارتش عراق با اجرای آتش تهیه سنگین به مواضع قدس٢ (تیپ٤١ ثارالله (ع) سپاه و تیپ٢ زرهی لشکر١٦ ارتش) در دژ مرزی جنوب کوشک حمله کرد که با مقاومت نیروهای خودی، عراقی‌ها در ساعت ٠١:٣٠ ناچار عقب‌نشینی کردند. از تلفات عراقی‌ها در این حمله گزارشی در دست نیست، ولی انهدام یک دستگاه نفربر آن مشاهده شد.»(٤) پس از عقب‌نشینی نیروهای عراقی، اجرای آتش شدید توپخانه آن‌ها روی مواضع نیروهای ایران تا ساعت ٠٢:٠٠ ادامه داشت.[4]
از محور قرارگاه فتح (از کیلومتر٢٨ تا حدود کیلومتر١٤ نوار مرزی شمال شلمچه) نیز گزارش شد: در ساعت ١١:٠٠ هواپیماهای عراقی در دو نوبت مواضع فتح٣ (تیپ٤٣ بیت‌المقدس سپاه و تیپ٣ زرهی لشکر٩٢ ارتش) را بمباران کردند که هیچ‌گونه تلفات جانی در بر نداشت. در ساعت ١٢:٠٠ چند خودروی بزرگ در مقابل مواضع فتح٣ نیرو پیاده کردند.[5] در ساعت ١٤:٣٠، حدود یک گردان تانک در غرب نوار مرزی کیلومتر٢٥ در حال حرکت به سمت شمال بود. مواضع خودی در شرق همین نقطه مرزی چندین بار نیز با شلیک متناوب گلوله‌های فسفری سفیدرنگ دشمن ثبت تیر شد.[6]
همچنین، در ساعت ١٥:٣٠، سه بالگرد عراقی به مواضع نیروهای ایران نزدیک شده و به‌طرف آن‌ها راکت شلیک کردند که با آتش پدافند خودی متواری شدند.[7] علاوه‌براین هرازگاهی بالگردهای دشمن در نوار مرزی مشاهده می‌شدند که مشغول شناسایی مواضع نیروهای خودی در شرق نوار مرزی بودند.[8]
از محور قرارگاه نصر (از کیلومتر١٤ نوار مرزی تا حدود سه کیلومتری شمال جاده شلمچه ـ خرمشهر) نیز پس از اعلام پست شنود مبنی بر ورود یک تیپ جدید ارتش عراق به منطقه شلمچه،[9] گزارش شد که در ساعت ١٠:٣٥ چند خودروی بزرگ در غرب پاسگاه شلمچه در حال پیاده کردن نیروهای عراقی بوده‌اند. با تاریک‌شدن هوا هم خبر رسید که عراقی‌ها در پوشش تاریکی در حال اتصال و ترمیم خاکریزهای احداث‌شده خود هستند. در ساعت ٢٠:٣٠ نیز مشاهده شد که ستون بزرگی از تانک‌های دشمن از خرمشهر به سمت شلمچه درحرکت بودند. همچنین، گزارشی دیگر حکایت از آن داشت که توپخانه عراق از ساعت ٢٢:٠٠ تا ٢٣:٠٠ مواضع یگان‌های قرارگاه نصر در نوار مرزی و نیز شمال جاده شلمچه ـ خرمشهر را زیر آتش شدید خود قرار دادند.[10]
اعزام نیروهای رزمنده به جبهه نبرد با ارتش بعث عراق
در آستانه آغاز چهارمین مرحله از عملیات آزادسازی خرمشهر، امروز صدها نفر از رزمندگان تازه‌نفس راهی جبهه نبرد با ارتش بعث عراق شدند.
فرماندهی کل سپاه پاسداران در تلفن‌گرامی به مدیریت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران درخواست کرد تا در روز جاری به ترابری ٤٥٠ نفر از رزمندگان تهران به مقصد اهواز اقدام کند.[11] سپاه پاسداران منطقه٩ (شیراز) نیز امروز اعلام کرد که در چهار روز اخیر چهار گردان نیروی آموزش‌دیده و یک گردان نیروی اعزام مجدد که درمجموع ١٦٣٩ نفر می‌باشند، به جبهه جنوب اعزام شدند.[12]
واکنش رادیو عربستان سعودی به هشدار اخیر امام خمینی: کشورهای عربی خلیج‌فارس در صورت عملی شدن تهدیدات ایران عکس‌العمل نشان خواهند داد
روزنامه واشنگتن‌تایمز در گزارشی با اعلام اینکه ایران دستاوردهای نظامی خود را با تهدید انجام اقداماتی علیه کشورهای عرب حامی دولت عراق درهم‌آمیخته است، نوشت: «رادیو عربستان سعودی گفت که کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس به‌طور جمعی درسی فراموش‌نشدنی به ایران خواهند آموخت.» واشنگتن‌تایمز همچنین نوشت: «نه ایران و نه عراق هیچ‌کدام به درخواست آتش‌بس سازمان کنفرانس اسلامی پاسخی نداده‌اند. این کنفرانس از دو کشور خواسته است در طول ماه رمضان دست از جنگ بردارند. از سوی دیگر جامعه عرب نیز می‌کوشد وزیران امور خارجه عرب را به تشکیل یک اجلاس اضطراری برای بحث پیرامون راه‌های پایان جنگ قانع سازد. دراین‌میان سوریه و لیبی که از ایران حمایت می‌کنند، همچنان در برابر انجام یک اقدام مشترک از سوی کشورهای عربی به سود عراق مقاومت می‌ورزند.»[13]
رادیو بی‌بی‌سی هم با اعلام اینکه نیروهای ایران خود را برای حمله به خرمشهر، که ٣٥ هزار عراقی در آن موضع گرفته‌اند، آماده می‌کنند، به واکنش بعضی از کشورهای حامی عراق به اظهارات اخیر مقامات ایران اشاره کرد و گفت: «رادیو دولتی عربستان سعودی گفته است که اگر ایران تهدیدهای بی‌پروا و صریح خود را نسبت به کویت و سایر کشورهای خلیج‌فارس عملی کند، عربستان سعودی و سایر کشورهای خلیج‌فارس ساکت نخواهند نشست.»
بی‌بی‌سی همچنین گفت: «آخرین تقاضای سازمان کنفرانس اسلامی برای آتش‌بس که قرار است استقرار نیروهای صلح اسلامی را در مرز دو کشور به دنبال داشته باشد، اصلاً موردتوجه قرار نگرفته است.»[14]
منابع:
[1] سند شماره ٧٦٩٤ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دستور جزءبه‌جزء قرارگاه کربلا، شماره ٩، ٣٠/٢/١٣٦١.
[2] سند شماره ٧٦٨٣ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه لشکر٣ فتح به قرارگاه تیپ٨ نجف اشرف، ٣٠/٢/١٣٦١.
[3] سند شماره ٥٠٠٣/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (بررسی علل عدم آمادگی نیروها برای عملیات) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ٣١/٢/١٣٦١، نوار شماره ٢٧٣٢)، عبدالله درویشی، ص١؛ و - سند شماره ٥٠٠٢/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (هدایت عملیات) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ٣١/٢/١٣٦١، نوار شماره ٢٧٣٤)، عبدالله درویشی، صص ١١ و ١٢؛ و - سند شماره ٧٧٤٦ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از اطلاعات عملیات قرارگاه نصر به اطلاعات عملیات قرارگاه مرکزی کربلا، ١/٣/١٣٦١، صص ١ و ٢.
[4] سند شماره ٧٦٩٢ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای رکن٢ نیروی زمینی ارتش در قرارگاه کربلا، شماره ٤٩٠، ٣٠/٢/١٣٦١، ص١.
[5] سند شماره ٧٦٩٢ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای رکن٢ نیروی زمینی ارتش در قرارگاه کربلا، شماره ٤٩٠، ٣٠/٢/١٣٦١، ص١.
[6] سند شماره ٧٧٦٢ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای رکن٢ لشکر٩٢ زرهی، شماره ٦٣، ١/٣/١٣٦١، ص١.
[7] سند شماره ٧٧٢٣ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: پیشین، ص٢.
[8] سند شماره ٧٧٢٤ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای رکن٢ نیروی زمینی ارتش در قرارگاه کربلا، شماره ٤٩١، ٣١/٢/١٣٦١، ص١.
[9] سند شماره ٧٦٩٢ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای رکن٢ نزاجا در قرارگاه کربلا، شماره ٤٩٠، ٣٠/٢/١٣٦١، ص١.
[10] سند شماره ٧٦٨٦ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: خلاصه اطلاعاتی رکن٢ قرارگاه نصر ارتش، شماره ٣٧، ٣٠/٢/١٣٦١، ص١؛ و - سند شماره ٧٧٢٤، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص١.
[11] سند شماره ٧١٩٤٤ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: تلفن‌گرام فرماندهی کل سپاه به مدیریت راه‌آهن، ٣٠/٢/١٣٦١.
[12] سند شماره ٧١٩٤١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از طرح و برنامه عملیات منطقه٩ (شیراز) به طرح و برنامه عملیات مرکز، ٣٠/٢/١٣٦١.
[13] واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، ٣١/٢/١٣٦١، ص٥، رادیو صدای امریکا، ٣٠/٢/١٣٦١.
[14] همان، صص ٨ و ٩، رادیو بی‌بی‌سی، ٣٠/٢/١٣٦١.
