محاصره خرمشهر توسط رزمندگان ایران / ارتش کویت به حالت آماده‏‌باش درآمد

در ادامه مرحله چهارم عملیات بیت‏‌المقدس، امروز رزمندگان ایران به پیشروی خود در منطقه شمال‌غربی خرمشهر ادامه داده و با رسیدن به جاده خرمشهر شلمچه و سپس اروندرود، خرمشهر را محاصره کردند و آماده ورود به این شهر و پاک‌سازی آن از وجود اشغالگران عراقی شدند.

ﻋﻤﻠﯿﺎت «ﺑﯿﺖ‌اﻟﻤﻘﺪس» که در اداﻣﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ عملیات‌های آزادﺳﺎزى ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺷﻐﺎﻟﻰ ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﻃﺮاﺣﻰ و اﺟﺮا ﺷﺪ، ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺼﻠﻰ ﺟﺪﯾﺪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزی را در روﻧــﺪ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد. در پی ﭘﯿﺮوزى اﯾﺮان در اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت و آزادﺳﺎزى ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ، ﺗﺤﻮﻟﻰ راﻫﺒﺮدى در روﻧﺪ ﺟﻨﮓ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق در دﺳﺘﯿﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﻫﺪاف تجزیه‌طلبانه‌اش در اﯾﺮان و ﺑﺮاﻧﺪازى ﻧﻈﺎم ﻧﻮﭘﺎى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳــﻼﻣﻰ ﻧﺎﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ آزادى ﺧﺮﻣﺸــﻬﺮ ﺟﺮاﺣﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاﺛﺮ اﺷﻐﺎل آن ﺑﺮ روح و ﺟﺴﻢ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان وارد ﺷﺪه ﺑﻮد، اﻟﺘﯿﺎم ﯾﺎﻓﺖ و ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎد ﺷﮑﺴﺖ و ﺣﻘﺎرت ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﺪام و ﭘﯿﺮوزى ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺷﺪ. اﯾﻦ روﯾﺪاد ﻣﻬﻢ ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﺛﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳﻰ در داﺧﻞ اﯾﺮان و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪ‌اى و ﺟﻬﺎﻧﻰ ﮐﺸﻮر ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق را ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮى ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌آمد، ﺑﻪ ﮐﺸﻮرى بی‌ثبات ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد. با توجه به اینکه عملیات بیت‌المقدس از دهم اردیبهشت سال 1361 تا سوم خردادماه 1361 انجام شد، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس بر آن شده است تا اتفاقات این رویداد بزرگ و مهم را به‌صورت روزبه‌روز از کتاب روزشمار جلد نوزدهم جنگ ایران و عراق با عنوان «آزادسازی خرمشهر» به‌صورت گزارش بیان کند.

محاصره خرمشهر توسط رزمندگان ایران

از نخستین دقایق بامداد امروز، یگان‌های قرارگاه‌های فتح، فجر و نصر که از شب گذشته در محور شمال‌غربی خرمشهر و در حدفاصل جاده اهواز خرمشهر و دژ مرزی وارد عمل شده‏ بودند، به ‌پیشروی خود به‌طرف جنوب ادامه دادند. در پشتیبانی از این عملیات نیز یگان‏های قرارگاه قدس در دو محور پاسگاه شهابی و کوشک به سمت مواضع نیروهای عراقی به‌پیش رفتند.

در محور قرارگاه فتح (حدفاصل جاده اهواز خرمشهر و نهر عرایض) تیپ٨ نجف اشرف سپاه پاسداران در غرب جاده و تیپ١٤ امام حسین(ع) در شرق نهر عرایض، هماهنگ باهم و با تانک‌‌‌‌‌های چراغ روشن به‌طرف دروازه غربی خرمشهر پیشروی کردند.[1] در ساعت ٠٠:٤٥ پست شنود قرارگاه مرکزی کربلا اعلام کرد که فرماندهی دشمن به نیروهای خود، که در مقابل حمله رزمندگان ایران با ترک خاکریزهای دفاعی‌شان ‌در حال فرار هستند دستور داده که مقاومت کنند تا نیروهای کمکی به یاری‌‌‌‌‌ آن‌ها بیایند. حدود ساعت ٠١:٠٠ غلامعلی رشید فرمانده سپاهی قرارگاه فتح نیز آخرین وضعیت این دو یگان سپاه را چنین تشریح کرد: «سه کیلومتر خط اول مقدم دشمن توسط حسین خرازی (تیپ امام حسین(ع)) و احمد کاظمی (تیپ نجف اشرف) شکسته شده و توی عمق رفتند.»[2]

درحالی‌که نیروهای عراقی با حمله نیروهای بسیجی و سپاهی مجبور به ترک مواضع دفاعی خود یکی پس از دیگری شده و ضمن درخواست کمک به‌طرف خرمشهر در حال فرار بودند، این دو تیپ سپاه به‌طرف جنوب پیشروی کردند و ساعت ٠٢:٥٦ اعلام شد که تیپ امام حسین(ع) به ‌جاده خرمشهر شلمچه رسیده است و تیپ نجف هنوز به‌ جاده نرسیده و داخل نخلستان با دشمن درگیر است. تیپ امام حسین(ع) که مأموریت داشت در شرق نهر عرایض از جاده عبور کرده و پس از رسیدن به اروندرود به‌طرف غرب (پشت نهر فیلیه و در حدفاصل جاده و رودخانه) پدافند کند، در ساعت ٠٨:١٥ اعلام کرد به هدف خود رسیده و با تصرف جاده شنی (مرزی) کنار اروندرود مانع ادامه فرار نیروهای عراقی به‌طرف پل روی نهر خین شده است.[3]

تیپ نجف هم که باید در شمال جاده خرمشهر شلمچه به‌طرف شرق (خرمشهر) پدافند می‌کرد، هنوز به هدف خود نرسیده و با دشمن درگیر بود. در این هنگام، نیروهایی از دشمن که حدود ٢ گردان پیاده برآورد شده است، با هجوم به نیروهای تیپ نجف در سمت راست صد دستگاه (شمال خرمشهر) خاکریز ازدست‌داده خود را مجدداً اشغال کردند. [4]درنتیجه، درگیری میان طرفین ادامه یافت تا اینکه در ساعت ١١:١٥ تیپ نجف با انهدام این دو گردان عراقی بار دیگر خاکریز دفاعی آن‌ها را تصرف کرد[5] و علاوه بر ورود به پادگان دژ تا پاسگاه پلیس‌راه و پس‌ازآن تا چهارراه کشتارگاه (شمال ایستگاه راه‏آهن خرمشهر) و گمرک پیش رفت و با نیروهای اشغالگر عراقی در حاشیه غربی شهر درگیر شد.[6]

ساعت ١٤:٠٤ اعلام شد که عراقی‌‌‌‌‌ها در دروازه غربی خرمشهر (ابتدای جاده اهواز) همچنان مقاومت می‌‌‌‌‌کنند و تیپ٤٨ پیاده و یک گردان نیروی مخصوص برای تقویت آن‌ها به این نقطه اعزام شده‌‌‌‌‌اند.[7]

به‌این‌ترتیب، قرارگاه فتح که در عملیات امروز خود موفق شد در شرق جاده اهواز خرمشهر به‌طرف جنوب پیش رفته و ابتدا با دستیابی به ‌جاده خرمشهر شلمچه و سپس پیشروی تا اروندرود، ارتباط زمینی اشغالگران خرمشهر را در حدفاصل شهر تا نهر فیلیه را مسدود کند، با استقرار در محدوده پادگان دژ، پاسگاه پلیس‌راه و تا بخش غربی گمرک، محاصره خرمشهر را به‌‌‌‌‌طور کامل برقرار کرد و تا پایان امروز ضمن درگیری با دشمن در حاشیه شهر، که همچنان مقاومت می‌‌‌‌‌کند، آماده شد تا بنا به دستور، عملیات خود را برای ورود به شهر و پاک‌سازی آن از وجود دشمن ادامه دهد.

در محور قرارگاه فجر (محدوده سه کیلومتری غرب نهر عرایض)، که تیپ‌‌‌‌‌٣٣ المهدی(عج) سپاه و ٢ تیپ ادغامی ٣٥ امام سجاد(ع) سپاه و ٣ تیپ پیاده لشکر٧٧ ارتش از مواضع دفاعی ارتش عراق در شمال سیل‌بند عرایض عبور کرده‌‌‌‌‌اند، در ساعت ٠٠:٠٤ بامداد نیروهای خودی به نهر عرایض رسیده و سپس به‌طرف جاده خرمشهر شلمچه ادامه مسیر دادند. تیپ المهدی(عج) که در حاشیه غربی نهر پیش رفته و در شکستن خاکریزهای پدافندی دشمن کفایت فراوان از خود نشان داده است، در ساعت ٠٤:١٤ اعلام کرد که به ‌جاده خرمشهر شلمچه رسیده و بر پل‌نو (واقع در پنج کیلومتری غرب خرمشهر) مسلط شده است. دقایقی بعد دو یگان دیگر قرارگاه فجر، که در جناح راست تیپ المهدی(عج) حرکت می‌‌‌‌‌کردند، نیز به‌ جاده خرمشهر شلمچه رسیدند و تکبیرگویان به تانک‌‌‌‌‌های عراقی که از روی این جاده به‌طرف غرب در حال فرار بودند، هجوم برده و تعدادی از آن‌ها را به آتش کشیدند. در این هنگام، گروهی از نیروهای پیاده عراقی (٢٥٠ تا ٣٠٠ نفر) نیز که در فاصله ٥٠٠ متری سمت راست پل‌نو حضور داشته و دچار وحشت و سرگردانی شده بودند، با شنیدن ندای الله‌‌‌‌‌اکبر ایرانی‌‌‌‌‌ها در ساعت ٠٤:٣٣ خود را تسلیم کردند.[8]

در ادامه عملیات، درحالی‌که تیپ المهدی(عج) در امتداد نهر عرایض به سمت اروندرود پیش می‌رفت، تیپ امام سجاد(ع) نیز در جناح راست او می‌کوشید پس از رسیدن به اروندرود و نهر خین ضمن پدافند در حاشیه قسمت شرقی این نهر، با جناح چپ نیروهای قرارگاه نصر الحاق کند. بر همین اساس، در ساعت ٠٨:٣٠ اعلام شد یک گردان از تیپ امام سجاد(ع) در شهرک ولی‌عصر(عج) (واقع در جنوب‌غربی پل‌نو) با دشمن درگیر است و بقیه نیروهای این تیپ تا کناره اروندرود و نهر خین پیش رفته‌‌‌‌‌اند. در این هنگام، مجید بقایی فرمانده سپاهی قرارگاه فجر، به محمد نبی رودکی فرمانده تیپ امام سجاد(ع)، دستور داد بقیه نیروهایش را تا آنجا که می‌‌‌‌‌تواند به سمت جاده و تیپ٢٧ محمد رسول‌الله(ص) ببرد و سعی کند در نقاط شرقی‌‌‌‌‌تری با احمد متوسلیان الحاق کند.[9]

نیروهای عراقی که نتوانسته‌‌‌‌‌ بودند خود را از مهلکه نجات دهند، به‌صورت گروهی یا انفرادی تسلیم می‌‌‌‌‌شدند. این در حالی است که عراقی‌‌‌‌‌ها تلفات زیادی داده بودند.

حدود ساعت ١٢:٠٠ پس‌ازاینکه مجید بقایی در گزارش خود به فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا اعلام کرد تیپ امام سجاد(ع) در کنار اروند و نهر خین و تیپ المهدی(عج) در اطراف پل‌نو و نهر عرایض حضور دارند، محسن رضایی فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا، که از پراکندگی نیروهای قرارگاه فجر در منطقه ناراضی بود، به وی گفت: «آقا این‌‌‌‌‌طور نمی‌‌‌‌‌شود؛ این‌‌‌‌‌طور پراکندگی است. این‌ها را لااقل در یک امتدادی سروسامان بدهند و در همان محل یک مقدار استراحت کنند، غذا بخورند، آب بخورند و برای [ادامه عملیات] امشب آماده بشوند.»[10]

ب

ه‌این‌ترتیب مقرر شد قرارگاه فجر که در اجرای مأموریت خود در چهارمین مرحله از عملیات بیت‌‌‌‌‌المقدس از محور غرب نهر عرایض تا اروندرود و نهر خین پیشروی کرده بود، آماده شود تا بنا به دستور فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا در ادامه عملیات آزادسازی خرمشهر شرکت کند.

در محور قرارگاه نصر (شرق نوار مرزی شلمچه)، نصر٢ (تیپ٢٧ محمد رسول‌‌‌‌‌الله(ص) و تیپ٢ پیاده لشکر٢١ ارتش) در پایان روز گذشته با متلاشی‌کردن یک گردان تانک عراق به‌ جاده شلمچه‌ خرمشهر رسیده و منتظر بود تا پس از پوشش منطقه شمال جاده از سوی نصر٣ (تیپ٧ ولی‌عصر(عج) سپاه و تیپ٣ پیاده لشکر٢١ ارتش) با اطمینان‌خاطر بیشتری به‌طرف نهر خین ادامه مسیر دهد، اما تأخیر نصر٣ در رسیدن به‌ جاده، که ناشی از برخورد او با میدان مین و سپس درگیری با دشمن در شمال جاده بود، موجب شد نصر٢ نتواند مأموریت خود در جنوب جاده را که رسیدن به نهر خین و تصرف پل ارتباطی دشمن و سپس پدافند به دو سمت جنوب و غرب بود، ادامه دهد.

در ساعت ٠٠:٢٠ با اعلام خبر پست شنود قرارگاه مرکزی کربلا مبنی بر آرایش یک گردان تانک تیپ١٠ مستقل زرهی در غرب شلمچه برای پاتک قرارگاه نصر[11]، محسن رضایی فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا به سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده ارتشی قرارگاه کربلا، پیشنهاد کرد که توپخانه ارتش در شرق شلمچه و روی جاده شلمچه‌ خرمشهر اجرای آتش کند.

درحالی‌که نصر٢ زیر آتش شدید دشمن بیش از سه ساعت منتظر بود تا نصر٣ ضمن رسیدن به‌ جاده شلمچه خرمشهر پوشش کامل منطقه شمال جاده را تا دژ مرزی برقرار سازد، فرماندهی قرارگاه کربلا که تأخیر بیش از این در ادامه عملیات نصر٢ را جایز نمی‌دانست، دستور داد این واحد نظامی، پیشروی خود را در جنوب جاده آغاز کند.[12] در پی این دستور، نصر٢ در ساعت ٠٣:١٥ خبر داد که دو گردان خود را از جاده به‌طرف جنوب فرستاده است. هم‌زمان با پیشروی نیروهای نصر٢ به‌طرف نهر خین نیروهای عراقی دائماً درخواست کمک می‌کردند یا به سمت غرب شلمچه یا به سمت پل نهر خین می‌گریختند.[13] اگرچه در ساعت ٠٥:٠٥، اعلام شد که دو گروهان از نصر٣ به‌ جاده رسیده‌‌‌‌‌اند، اما نصر٢ که از جناحین خود تأمین نداشت، ضمن گسترش به سمت چپ و راست، که بعضاً همراه با درگیری با دشمن بود، در حال پیمودن مسافت چهار کیلومتری جاده تا نهر خین بود. هنگامی‌که نیروهای این قرارگاه به حدود یک کیلومتری نهر خین و پل شناور آن رسیدند، هوا روشن شده بود و درنتیجه اجرای مانور آن‌ها با اختلال مواجه شد، علاوه‌براین اجرای آتش از سوی حدود ٢٥ تانک عراقی که در شمال پل موضع گرفته بودند، مانع از ادامه پیشروی نیروهای نصر٢ شد. در این هنگام ارتش عراق ضمن مقاومت در مقابل پل، هم جاده شلمچه‌ خرمشهر را زیر آتش شدید توپخانه و کاتیوشای خود قرار داده و هم هرازگاهی با هواپیما مناطق حضور رزمندگان ایران را بمباران می‌‌‌‌‌‌کرد.[14]

دراین‌میان، نصر٣ نیز که با رسیدن به‌ جاده با نیروهای عراقی درگیر شده بود، توانست بخشی از نیروهایش را به همراه تیپ٥٥ هوابرد ارتش به سمت دژ مرزی اعزام کند و با استقرار در پشت دژ به پاک‌سازی منطقه بپردازد.

اگرچه منطقه شمال جاده شلمچه تا دژ مرزی در کنترل نصر٣ قرار گرفت، اما در جنوب جاده، به‌‌‌‌‌ویژه در شمال پل نهر خین، نصر٢ به‌شدت با عراقی‌‌‌‌‌ها درگیر بود.

ارتش عراق که با مشاهده هجوم نصر٢ به سمت پل خین تصور می‌‌‌‌‌کرد هدف قوای ایران عبور از این پل و نفوذ به داخل خاک عراق است، با بمباران هوایی و اجرای آتش توپخانه و کاتیوشا از سمت غرب شلمچه روی نیروهای نصر٣ سعی کرد از دستیابی این نیروها به پل جلوگیری به عمل آورد.

قرارگاه نصر نیز اگرچه در عملیات امروز خود در تصرف پل نهر خین ناکام ماند، اما موفق شد ضمن دستیابی به سایر اهداف خود، خط پدافندی‌‌‌‌‌اش را از دژ مرزی شلمچه تا سمت چپ نهر خین برقرار کند و بر منطقه شلمچه به‌جز قسمتی از شمال نهر خین مسلط شود.

گزارش‌‌‌‌‌های رسیده نیز نشان می‌داد که ارتش عراق با مشاهده عملیات رزمندگان قرارگاه نصر در محور شلمچه و نگرانی از احتمال پیشروی آن‌ها به‌سوی بصره، تعدادی از یگان‌های خود در مناطق طلائیه و کوشک را به سمت شلمچه روانه و بقیه یگان‌‌‌‌‌ها را در این مناطق به پشت دژ و نوار مرزی منتقل کرده است. بر همین اساس و در آخرین ساعات امروز قدس‌های ١ و ٤ بنا به دستور مجدداً در مناطق محوله پیشروی کردند. قدس١ بدون برخورد با دشمن شش کیلومتر جلو آمده در خاکریز اول دشمن در یک‌ونیم کیلومتری جنوب پاسگاه شهابی موضع گرفت. قدس٤ نیز با تصرف پاسگاه کوشک در خط دژ مرزی مستقر شد.[15]

فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا با رضایت از نتیجه عملیات امروز ضمن بررسی آخرین وضعیت قرارگاه‌‌‌‌‌های عملیاتی مقرر کرد که در ادامه عملیات، سه قرارگاه نصر، فجر و فتح ضمن تحکیم مواضع پدافندی در امتداد خط دژ مرزی شلمچه، تصرف سرپل دشمن در شمال نهر خین و دفع پاتک‌‌‌‌‌های احتمالی نیروهای عراقی، با ورود به خرمشهر، این شهر را از وجود اشغالگران پاک‌سازی کنند و قرارگاه قدس نیز عملیات خود را برای انهدام نیروهای دشمن و اشغال مواضع پدافندی در امتداد نوار مرزی کوشک و طلائیه ادامه دهد. همچنین، دستور داده شد که سه پل شناور از مجموع پنج پل شناور موجود در رودخانه کارون که در مرحله اول عملیات بیت‌‌‌‌‌المقدس نصب شده بود، سریعاً جمع‌‌‌‌‌آوری و در شرق خرمشهر (مناطق حفار، مارد و کارخانه شیر پاستوریزه) برای ورود رزمندگان از این محور نصب شوند.[16]

ارتش کویت به حالت آماده‌‌‌‌‌باش درآمد

با اجرای مرحله چهارم عملیات بیت‌‌‌‌‌المقدس و محاصره‌شدن اشغالگران عراقی در خرمشهر، امروز علاوه بر اینکه ارتش کویت به حالت آماده‌‌‌‌‌باش درآمده است، اعلام شد جنگنده‌‌‌‌‌های رژیم صهیونیستی مدتی است به‌طور منظم در فضای عربستان سعودی به گشت‌‌‌‌‌زنی می‌‌‌‌‌پردازند.

بنا بر اعلام قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، امروز ارتش کویت به حالت آماده‌‌‌‌‌باش درآمده و تمام وسایل نقلیه، تانک‌‌‌‌‌ها و نفربرهای این کشور سوخت‌‌‌‌‌گیری کرده و آماده فعالیت‌‌‌‌‌های جنگی شده‌‌‌‌‌اند.[17]

گشت‌‌‌‌‌زنی گشت‌‌‌‌‌زنی جنگنده‌‌‌‌‌های رژیم صهیونیستی در فضای عربستان سعودی

مجله لبنانی الکفاح العربی در شماره امروز خود فاش کرد که جنگنده‌‌‌‌‌های رژیم صهیونیستی نزدیک به یک ماه است به‌طور منظم بر فراز عربستان سعودی پرواز می‌‌‌‌‌کنند. به نوشته این مجله، مقامات پادشاهی سعودی تاکنون هیچ‌‌‌‌‌گونه بیانیه‌‌‌‌‌ای دراین‌‌‌‌‌باره منتشر نکرده‌‌‌‌‌اند. بنابراین، احتمالاً عملیات جنگنده‌‌‌‌‌های این رژیم زیر نظر امریکا و در نتیجه تحولات اخیر در جبهه خرمشهر می‌باشد.[18]

بازتاب اجرای چهارمین مرحله از عملیات بیت‌‌‌‌‌المقدس در رسانه‌های جهان

اجرای چهارمین مرحله از عملیات بیت‌‌‌‌‌المقدس که از شب گذشته آغاز شده و همچنان ادامه دارد، بازتاب گسترده‌‌‌‌‌ای در رسانه‌‌‌‌‌های معتبر خبری دنیا داشته است؛ اما اغلب آن‌ها فقط به نقل گزارش‌‌‌‌‌های نظامی ایران و عراق اکتفا کرده و از ارزیابی این گزارش‌‌‌‌‌ها خودداری می‌کنند.

خبرگزاری فرانسه در گزارشی که ساعت ١٧:٢٠ از تهران مخابره کرده است با اعلام اینکه ایران پس از حدود ده روز دفع ضدحمله‌‌‌‌‌های عراق بار دیگر ابتکار عملیات در جبهه خوزستان را به دست گرفت، آورده است: «بر اساس اطلاعات منتشره تاکنون نیروهای ایرانی خرمشهر را از سوی شمال و شمال‌‌‌‌‌غربی موردتهاجم قرار داده و با دستیابی به ساحل شط‌‌‌‌‌العرب [اروندرود]، حلقه محاصره این شهر را کامل‌‌‌‌‌تر کرده‌‌‌‌‌اند و ٣٥هزار تن از نیروهای نظامی عراق را که در این شهر حضور دارند به دام انداخته‌‌‌‌‌اند.»[19]

 رادیو اسرائیل نیز در اخبار ساعت ١٩ خود ابتدا گزارش‌‌‌‌‌های ایران را مبنی بر رسیدن نیروهای نظامی‌‌‌‌‌ این کشور به اروندرود، محاصره کامل خرمشهر و قطع ارتباط ارتش عراق با نیروهایش در داخل این شهر نقل کرد و سپس افزود: «سرفرماندهی ارتش عراق با انتشار بیانیه‌‌‌‌‌ای این گزارش‌‌‌‌‌های ایران را تکذیب کرد و متقابلاً اعلام نمود که حمله ایرانی‌‌‌‌‌ها با شکست روبه‌‌‌‌‌رو شده و آن‌ها با دادن تلفات سنگینی از حومه خرمشهر فاصله گرفته‌‌‌‌‌اند.»[20]

در همین ‌حال، رادیو بی‌‌‌‌‌بی‌‌‌‌‌سی در گفتار ساعت ١٩:٤٥ خود به انعکاس بیانیه‌‌‌‌‌های نظامی دو کشور پرداخت. این رادیو با بیان اینکه نبرد اخیر احتمالاً خونین‌‌‌‌‌ترین و شدیدترین درگیری است و سرنوشت جنگ را تعیین خواهد کرد، گفت: «از بیانیه ارتش عراق چنین برمی‌‌‌‌‌آید که نیروهای ایران در غرب خرمشهر مستقرند و همین امر ادعاهای ارتش ایران مبنی بر آنکه شهر را به محاصره درآورده‌‌‌‌‌اند، تأیید می‌‌‌‌‌کند؛ اما تا خاتمه جنگ مدت مدیدی باقی مانده است. درعین‌حال مقامات ایرانی ظاهراً اطمینان دارند که خرمشهر یا آنچه از آن باقی مانده است به تصرف نیروهای ایران درخواهد آمد. از سوی دیگر، ازدست‌دادن خرمشهر برای عراقی‌‌‌‌‌ها ازنظر روانی ضایعه‌‌‌‌‌ای عظیم بوده و احتمالاً شکست نظامی شدیدی به شمار می‌‌‌‌‌آید. در صورت تصرف خرمشهر توسط نیروهای ایران، مانع اصلی در مقابل پیشروی احتمالی آنان به جنوب عراق از سر راه برداشته می‌‌‌‌‌شود و یا حداقل منطقه جنوب عراق و ذخایر نفتی آن در شعاع حمله توپخانه نیروهای ایران قرار خواهد گرفت.»[21]

رادیو صدای امریکا هم ساعت ٢٠:٣٠ با اعلام اینکه جنگ بسیار شدیدی در اطراف خرمشهر تنها شهر عمده ایران که هنوز در کنترل عراقی‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌باشد درگرفته است، به نقل از بیانیه نظامی ایران گفت: «سربازان ایرانی خرمشهر را کاملاً محاصره کرده، به آبراه شط‌‌‌‌‌العرب [اروندرود] رسیده‌‌‌‌‌اند و کنترل کوشک را در یک‌صد کیلومتری شمال این شهر بار دیگر به دست آورده‌‌‌‌‌اند.» این رادیو سپس به نقل از بیانیه نظامی ارتش عراق افزود: «عراق ضمن اذعان به حمله تازه سربازان ایرانی، ادعا کرد که نیروهای آن کشور تهاجم ایرانیان را دفع کرده و جلوی ورود آن‌ها را به خرمشهر گرفته‌‌‌‌‌اند.»

اختصاص ٥٠٠ میلیون ریال برای تأمین نیازهای رفاهی اسیران عراقی به تصویب هیئت دولت رسید

سازمان برنامه‌وبودجه امروز مفاد مصوبه هیئت‌وزیران را در خصوص اختصاص ٥٠ میلیارد ریال برای تأمین هزینه‌‌‌‌‌های بازسازی و نوسازی مناطق جنگ‌‌‌‌‌زده و نیز روش تشکیلات اجرایی بازسازی و نوسازی این مناطق اعلام کرد.[22]

این مصوبه بازتاب خارجی نیز داشت. رادیو اسرائیل در اخبار ساعت ١٩:٠٠ خود گفت: «هیئت دولت ایران امروز ٥٠ میلیون تومان برای تأمین هزینه اسیران جنگ عراق تصویب کرد. بنا بر آماری که ایران منتشر ساخته تعداد اسیران عراقی در آن کشور بر ٢٠ هزار نفر بالغ می‌‌‌‌‌شود که حدود نیمی از آن‌ها در ظرف چند ماه اخیر به اسارت درآمده‌‌‌‌‌اند. ٥٠ میلیون تومان بودجه‌‌‌‌‌ای که امروز تصویب شد برای تأمین هزینه‌‌‌‌‌های بهداشتی، پوشاک و خوراک اسیران عراقی خواهد بود. موضوع دیدار اسیران دو کشور با خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خود که سه ماه پیش مطرح گردید اکنون کاملاً منتفی شده و ایران و عراق هریک دیگری را به خنثی‌کردن این برنامه بشردوستانه متهم می‌‌‌‌‌سازند.»[23]

صدام حسین به ازسرگیری روابط مصر با دیگر کشورهای عربی امیدوار شد

به ‌نوشته شماره امروز روزنامه مایو (چاپ قاهره)، صدام حسین رئیس‌‌‌‌‌جمهور عراق در دیدار با رئیس سندیکای مطبوعاتی مصر در بغداد، گفت: «کمک علنی حسنی مبارک رئیس‌‌‌‌‌جمهور مصر به عراق در جنگ با ایران امید ازسرگرفته‌‌‌‌‌شدن و عادی‌شدن روابط اعراب با مصر را زنده کرده است.»[24]

منابع:     

 [1] سند شماره ٣٢٠١٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: شرح وقایع درگیری با دشمن، ١361/٣/1 تا 1361/٣/4، ص٢.

[2] سند شماره ٥٠٤٨/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، ١ و 1361/٣/2، نوار شماره ٢٨٦٢)، عبدالله درویشی، صص ١٢ و ١٥.

[3]سند شماره ٣٢٠١٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٦.

[4]سند شماره ٥٠٥٠/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (گزارش شنود) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 1361/٣/2، نوار شماره ٢٩٢٨)، ص٧؛ و - سند شماره ٧٧٧١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‏ای قرارگاه مرکزی سپاه، شماره ٣٧، 1361/٣/2، ص١.

[5] سند شماره ٥٠٥١/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 1361/٣/2، نوار شماره ٢٩١١)، عبدالله درویشی، ص١١؛ و - سند شماره ٣٢٠١٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٧.

[6] سند شماره ٥٠٥٤/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (هدایت عملیات) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 1361/٣/2، نوار شماره ٢٧٩٠)، عبدالله درویشی، ص٢٤.

[7] سند شماره ٢٩١١/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٢٤؛ و - سند شماره ٧٧٧١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص١؛ و - سند شماره ٢٩٢٨/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٢٠.

[8]سند شماره ٧٧٧١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص١.

[9]سند شماره ٢٩٢٨/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص ٤ و ١٥.

[10]سند شماره ٢٩١١/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص ١٦ و ٢٢.

[11] سند شماره ٢٨٦٢/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص١٢.

[12] سند شماره ٢٨٦٢/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٢٠.

[13] سند شماره ٣٢٠١٠ پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٤.

[14] سند شماره ٣٢٠١٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٥؛ و - سند شماره ٢٩٢٨/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٩.

[15] سند شماره ٢٧٩٠/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٤؛ و ـ سرتیپ٢ مسعود بختیاری، عملیات بیت‏المقدس، تهران: انتشارات ایران سبز، ١٣٨٧، ص١٥٠؛ و - سند شماره ٥٠٥٦/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (هدایت عملیات) عملیات بیت‌المقدس، (قرارگاه کربلا، 1361/٣/2، نوار شماره ٢٨٩٩)، عبدالله درویشی، ص٦؛ و - سند شماره ٧٧٧١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٢.

[16] سند شماره ١٥٢٦٧٢ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین؛ و - سند شماره ٣٩/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص١٢.

[17] سند شماره ٣١٥٤٨١ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: رکن٢ تیپ١ زرهی لشکر٨١ کرمانشاه به فرماندهی سپاه پاسداران، 1361/٣/7.

[18]خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ٦٤، 1361/٣/2، ص٣٠، بیروت - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1361/٣/2.

[19] خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش‌ها (جهان در ٢٤ ساعت گذشته)، صص ٢٣ و ٢٤، به نقل از خبرگزاری فرانسه، 1361/٣/2.

[20]واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 1361/٣/2، ص٩، رادیو اسرائیل 1361/٣/2.

[21] همان، صص ٦ و ٧، رادیو بی‌بی‌سی، 1361/٣/2.

[22]روزنامه اطلاعات، 1361/٣/3، ص١٥.

[23] واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 1361/٣/2، ص١٠، رادیو اسرائیل، ٢1361٣/2.

[24] خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‏های ویژه، شماره ٦٦، ٤/٣/١٣٦١، صص ١٢ و ١٣، بیروت - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1361/٣/2.