با گذشت چند ماه از آغاز هجوم سراسری ارتش عراق به سرزمین جمهوری اسلامی ایران، دفتر سیاسی سپاه پاسداران -که آن زمان از ارکان شورای فرماندهی سپاه پاسداران به شمار میرفت؛ بخشی به نام «تاریخ جنگ» تأسیس کرد. هدف از این اقدام، ثبت تاریخ جنگ، جلوگیری از تحریفات و ترسیم امانتدارانه مظلومیتها و حماسههای با شکوه مردم و نیروهای مسلح و انعکاس جلوههای ایثار، رشادت، مقاومت، شهادت و پیروزی رزمندگان در سایه ایمانی عمیق به خداوند و پیروی از امام خمینی(ره) بود.
بخش تاریخ جنگ مدّتی بعد از دفتر سیاسی سپاه مجزا شد و با عنوان «مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ» به انجام وظایف و مأموریتهای خود ادامه داد و اکنون نام رسمی آن «مرکز اسناد و تحقیقات دفاعمقدس» است. این تشکیلات از بدو شکلگیری تاکنون دو دوره را پشت سر گذاشته است. دوران جنگ تحمیلی و پس از آن.
شکلگیری مرکز از اوایل سال ۱۳۶۰ بود که به تحقیقات میدانی و جمعآوری اسناد و مدارک را به طور رسمی اغز کرد. وظایف کلی محققان -که بعدها «راوی» خوانده شدند- این بود که هر یک در منطقه مأموریت خویش حضوری مداوم داشته باشد تا اولاً براساس طرح تعیین شده، درباره آنچه واقع میشود به تحقیق و ثبت و ضبط بپردازد. ثانیاً در مورد آنچه از ابتدای جنگ تا زمان حضور محققان رخ داده، از طریق مصاحبه با حاضران در صحنههای نبرد، و جمع آوری اسناد لازم، اطلاعات دقیق کسب نماید و به جمعبندی مناسبی از چگونگی روند جنگ تا این زمان برسد. این کتاب درباره عملیات والفجر ۸ منتشر شده است.
عملیات والفجر ۸ بهعنوان مهمترین و موفق ترین عملیات نظامی در پیشبرد استراتژی نظامی و سیاسی مطرح میشود. کتاب عملیات والفجر ۸، مجموعه نوشتارهایی از فرماندهان، محققان، نویسندگان و سازمانهای نظامی است که هر یک قسمتی از این عملیات را ارزیابی و تحلیل کردهاند. در مقدمه با بیان ابعاد مختلف جنگ، بعد نظامی جنگ و بحث عملیاتها را مهمترین عامل پیروزی یا شکست در روند استراتژی نظامی یا سیاسی در جنگ عنوان میکند. این کتاب شامل ۱۳ نوشتار است. در ابتدای این کتاب، کارنامه مختصری از عملیات والفجر ۸، آمده است که خود چکیده مناسبی از این عملیات است.
در پایان کتاب برای راهنمایی محققان، فهرست آماری اسناد و منابع اختصاصی مرکز درباره عملیات والفجر ۸ درج شده است. همچنین سه نقشه شامل نقشههای منطقه عملیاتی فاو، محورها و مراحل عملیات والفجر ۸ و محورهای پاتکهای دشمن در این عملیات آمده است.