روزشمار
يكشنبه
8 ارديبهشت 1358
1 جمادي‌الثاني 1399
28 آوريل 1979
896
هيأت حسن‌نيت مركب از روحانيان و معتمدان آذربايجان‌غربي به منظور ايجاد آرامش كامل در نقده تشكيل جلسه داد. اين هيأت در پايان اولين جلسه خود اعلاميه‌اي صادر كرد كه در آن آمده است : « به تاريخ هشتم ارديبهشت ماه جاري جلسه هيأت حسن‌نيت متشكل از روحانيون و معتمدان شهرستانهاي نقده ، مهاباد ، اروميه ، اشنويه و مياندوآب با حضور آقاي مهدي عباسي (استاندار آذربايجان‌غربي ) و فرمانده سپاه‌پاسداران انقلاب مستقر در نقده ، در اروميه تشكيل شد و بلافاصله به عنوان نخستين گام مثبت تصميماتي به شرح زير اتخاذ گرديد و امضاءكنندگان از مسؤولان امر و نمايندگان طرفين درگير اجراي تصميمات متخذه را خواستار شدند :
1 - آزادي كليه گروگانهاي طرفين بدون قيد و شرط؛
2 - برگشتن آوارگان به محل سكونت خود؛
3 - ممنوعيت حمل اسلحه در شهر نقده براي افراد غيرنظامي‌به استثناي پاسداران انقلاب گروه هدايت؛
4 - ايجاد امنيت در جاده بوسيله مقامات مسؤول و تعقيب و مجازات شرعي و قانوني كساني كه به هر نحوي از انحاء درصدد مزاحمت و ايجاد ناامني برآيند؛
5 - تهيه و تنظيم صورت وضعيت خانواده‌هاي زيان‌ديده در شهر نقده و روستاهاي تابعه؛
6 - تعقيب و اشد مجازات شرعي و قانوني كساني كه دست به شايعه‌سازي و تحريكات خرابكارانه مي‌زنند؛ از جمله كساني كه به نشر اعلاميه‌هاي تحريك‌آميز و بي‌امضاء اقدام مي‌كنند تا موجبات نفاق و اختلاف بين برادران را فراهم نمايند ؛
7 - تحقيق نسبت به شناسايي مسببين حادثه اسفناك نقده و معرفي آنها به مراجع صالحه جهت مجازات قانوني وسيله كميته اعزامي‌از ستاد مركزي حضرت امام . » ( 1 )
به گزارش روزنامه كيهان از نقده ، استاندار آذربايجان‌غربي پيش از اين جلسه دربارة مسائل قابل طرح در كميسيون حسن‌نيت گفت : « در اين كميسيون براي كمك به خانواده‌هايي كه سرپرست خود را از دست داده‌اند ، تصميمهايي اتخاذ مي‌شود . همچنين در مورد آزادي بدون قيد و شرط گروگانها تا آخرين نفر مذاكراتي خواهد شد . » وي افزود : « در اين كميسيون مسأله آوارگان كرد و برگردانيدن آنان به روستاهايشان نيز مطرح و بررسي خواهد شد و براي جلوگيري از كوچ ترك و كرد از نقده و مناطق ديگر و برگردانندن آوارگان - كه به شهرهاي ديگر كوچ كرده‌اند - تدابيري اتخاذ خواهد شد . » استاندار در مورد مراجعت ارتش از نقده گفت : پس از استقرار كامل ژاندارمري در نقاط مرزي و شهر نقده نيروهاي ارتشي از نقده مراجعت خواهند كرد . وي گفت : دستور دادم ادارات نقده كه تعطيل شده است ، مجدداً فعاليت خود را شروع كنند . ( 2 )
دومين جلسه هيأت حسن‌نيت متشكل از روحانيان و معتمدان شهرستانهاي نقده ، اروميه ، مهاباد ، اشنويه و مياندوآب با حضور مهدي عباسي ( استاندار آذربايجان‌غربي ) در محل مهمانسراي اروميه تشكيل شد . در اجراي تصميمهاي قبلي ، به اتفاق آراء مطالب زير مورد بحث و بررسي و تصويب قرار گرفت :
1 - براي آزادي گروگانهاي دو طرف ، تصميم گرفته شد سه گروه به معيت سه پاسدار انقلاب امام در مناطق نقده ، اشنويه و مهاباد با تنظيم صورت جلسات نسبت به تحويل گروگانها جداً اقدام نمايند . در منطقه مهاباد ، كريم حسامي، عمر عرفاني‌زاده ، ميرداود طراحي ، حاج محمد پيرپور ؛ در منطقه اشنويه نبي قادر ، رحيم محمود‌زاده ، حيدر قادري ، سرگرد فتورايي ، رحيم صداقت‌‌پيشه و در منطقه نقده سيدمحمد حسيني ، عظيم معبودي و غلامعلي معيني كار تحويل گروگانها را به عهده بگيرند .
2 - مقرر گرديد كميته‌اي مركب از پنج نفر به سرپرستي فرمانده مجاهدين انقلاب امام در نقده به اماكن مراجعه موده و بررسيهاي لازم را به عمل آوردند .
3 - در پايان اين جلسه مقرر شد كه جلسه ديگري با حضور استاندار آذربايجان‌غربي و رهبران دو طرف درگير در نقده و معتمدان محلي تشكيل شود و طي آن كليه مشكلات و ناراحتيهاي اخير اين شهر برطرف گردد . ( 3 )
خبرگزاري فرانسه درباره " توافق در نقده " گزارش داد : « عبدالرحمن قاسملو ( دبير اول حزب دمكراتيك كردستان ايران ) اعلام كرد كه شامگاه شنبه يك قرارداد شامل هفت ماده بين نمايندگان كردها و آذريهاي شهر نقده منعقد گرديد . در اين قرارداد كه در شهر اروميه به امضاء رسيده است از جمله پيش‌بيني شده است كه كليه آوارگان به نقده بازگشته و حمل اسلحه در شهر ممنوع شود، نيروهاي امنيتي كه به گفته آقاي قاسملو گارد ملي آينده خواهند بود ، كليه جاده‌هاي اطراف را زير نظر خواهند گرفت و يك كميسيون مركب از كردها و آذريها مامور رسيدگي به حوادث نقده خواهد شد كه ظرف پنج روز بيش از سيصد كشته و صدها زخمي‌به جاي گذاشته است . اين كميسيون همچنين ماموريت خواهد داشت خسارات وارده به مردم را ارزيابي كرده و اقدامهاي افرادي را كه بين جمعيت نفاق مي‌افكنند ، خنثي كند . » ( 4 )
897
حزب دمكرات - كه در يك مانور قدرت به نحوي غيرقابول پيش‌بيني شكست خورده است و علاوه بر تيره‌تر شدن روابط آن با دولت موقت ، سرزنش همفكران و نيز رقباي محلي را بايد تحمل كند- اقدام به يك كار توجيهي كرده است . اين حزب با صدور اطلاعيه‌اي ضمن تشريح جانبدارانه حوادث ، به گله كردن از برخي جريانهاي محلي منطقه پرداخت و نيز تلاش كرد كه پلهاي خراب شده بين نظام و حزب را ترميم كند و ضربه‌هاي سياسي وارده را تا حدي جبران نمايد . متن اطلاعية كميته مركزي اين حزب با‌اندكي تلخيص چنين است:
تشكيلات حزب دمكرات كردستان در شهرستان نقده به مناسبت گشايش دفتر حزب درصدد بود ميتينگي برگزار نمايد و اين مراتب را قبلاً به اطلاع هر دو كميته ترك‌زبان و كردزبان آن شهر رسانده بود . در روز جمعه مورخ 31 فروردين ماه نزديك به صدهزار نفر از هواداران حزب در استاديوم ورزشي شهر اجتماع كرده و منتظر شروع برنامه و استماع بيانات و پيامهاي حزب بودند.همزمان با اعلام برنامه ، از بيرون ميدان به سوي گردهمايي آتش گشوده شد و از ضلع مقابل آن ، بدان پاسخ داده شد . شركت‌كنندگان كه با چنين حادثه‌اي غير مترقبه مواجه‌شده‌بودند ، براي رفع اين خطر محتوم تيرهاي هوايي شليك كردند و در اين فاصله ، انتظامات حزب آرامش نسبي را به منظور ادامه كار ميتينگ برقرار كرده ، ولي رگبار ديگري كه به سوي شركت‌كنندگان شليك گرديد مانع شد كه برنامه ميتينگ ادامه پيدا كند و همين امر سبب گرديد كه افراد مسلح حاضر براي دفاع از خود و مقابله با خطري كه بشدت آنان را تهديد مي‌كرد ، پراكنده شده ، ميدان ورزشي را ترك نمايند. جالب توجه اينكه متعاقب تيراندازيها به سوي شركت‌كنندگان ، سيم ميكروفون و بلندگو قطع شد و اين خود نمايانگر اين حقيقت بود كه توطئه‌گران كار اغتشاش و برادركشي را قبلاً تمهيد كرده بودند .
جاه اصلي نقده - مهاباد به فاصله چند كيلومتري در تصرف افراد مسلح بود كه عبور اتومبيلها را كنترل مي‌كردند . بيمارستان شهر از پذيرش مجروحين و اجساد كشته‌شدگان امتناع مي‌كرد و مسؤولين كميته شماره 1 پيشنهادهاي كميته شماره 2 و حزب دمكرات كردستان را - كه صرفاً به منظور نابودي نطفه‌هاي جنگ زننده برادركشي و رفع غائله مطرح مي‌گرديد - ناديده مي‌گرفتند . افزون بر اين ، براي گشودن راهها و خطوط مواصلاتي بويژه جاده مهاباد اصرار مي‌شد ، ليكن به هيچ‌يك از اين پيشنهادها اثري مترتب نمي‌گرديد . بدين ترتيب افراد مسلحي كه در گردهمايي شركت داشتند اجباراً در نقده اقامت گزيدند و در جنگ تحميلي و ناخواسته به دفاع از خود پرداختند و اين جنگ تا صبح روز يكشنبه ادامه داشت . روز شنبه و يكشنبه راديو و تلويزيون خبر ورود ارتش را به منظور ميانجيگري به نقده پخش مي‌نمود ، اما ورود نيروهاي ارتش عوارض و عواقب زير را به دنبال داشت :
1 - اصولاً ارتش منحصراً مي‌بايست به منظور ميانجيگري وارد كارزار شود ، حال آنكه نماينده اعزامي‌حزب دمكرات كردستان در سه‌راه نقده با دهها مجاهد نيز مواجه شده بود كه همراه نيروهاي اعزامي‌به نقده مي‌رفتند و اين نيروهاي انتظامي‌با اولين اقدام خود مبني بر قتل دو نفر از كردها ، طرفداري خود را از برادران ترك‌زبان ثابت كردند .
2 - ظاهراً وظيفه اصلي ارتش مداخله به منظور اختتام جنگ بود ، در حالي كه تانكهاي ارتش با نوشتن شعار حزب دمكرات كردستان و نصب تصوير آيت‌الله سيدعزالدين حسيني بر روي قسمت بيروني تانك عليه كردها مداخله كردند و چند تن از پيشمرگان را - كه از فرط شعف و خوشحالي جلو تانك آمده بودند - به رگبار گلوله بستند، حتي با هدايت افراد بومي‌ترك‌زبان و همياري مجاهدين اروميه به قراي‌محل از جمله روستاي بالقچي هجوم بردند و چندين خانه را ويران و گروگانهاي ترك موجود در آن قريه را آزاد كرده ، به نقده باز گرداندند .
حزب دمكرات كردستان برخلاف تصور افراد ماجراجو و آشوب‌طلب ، از سويي به بيشترين تلاشهاي خود براي انجام مذاكره و اتمام جنگ برادركشي مبادرت ورزيده و از سوي ديگر وظيفه خود را براي دفاع از مردم بي‌گناه به نحو احسن ايفا نموده است كه متأسفانه نمايندگان برادران ترك در زمينه مذاكره و پيش برد آن كوتاهي فراوان داشته‌اند. به پيشنهاد كميته امام شهر مياندوآب مقرر بود كه نمايندگان طرفين در سد نوروزلوي آن شهر باب مذاكره را بگشايند ، ولي بعداً شرايطي از طرف نمايندگان برادران ترك تعيين و اعلام گرديد كه متاسفانه اين شرايط با اصول و موازين سياسي سازگار نبود . به همين دليل انجام مذاكره به تاخير افتاد ، زيرا آنها آنچه را مي‌بايد بر سر ميز مذاكره مورد بحث و بررسي قرار گيرد ، به صورت شرايط مذاكره پيشنهاد مي‌كردند ، در صورتي كه اين شرايط پيشنهادي كه از جمله آنها آزادي گروگانها بود ، يكي از موارد مذاكره را تشكيل مي‌داد .
مردم مبارز كردستان ! ما ضمن دعوت همه مردم مبارز به وحدت و يكپارچگي و تأكيد بر ضرورت حفظ اتحاد ، از مردم كردستان بخاطر مساعدتهاي بي‌دريغ‌مادي و معنوي زايدالوصفي كه نسبت به حزب مبذول داشته‌اند ، صميمانه سپاسگذاري مي‌نماييم و در عين حال از رفيقان نيمه‌راه كه به هنگام مواجهه‌‌با سختيها از مسير مبارزه منحرف مي‌گردند ، متاسف هستيم كه سهواً يا عمداً حقايق را ناديده مي‌گيرند و نيز شايعاتي مبني بر هشدار سازمانهاي سياسي را در مورد برگزاري ميتينگ تكذيب مي‌كنيم . ما به اين افراد و جمعيتها يادآوري مي‌كنيم كه راه مبارزه طولاني است و ما در آينده به اتحاد و همكاري با يكديگر نيازمند خواهيم بود .
هموطنان گرامي ! برادران كرد و آذري و قره‌پاپاق ! حزب دمكرات كردستان مخالف هرگونه برادركشي و جنگ و خونريزي است . مردم همسايه و مسلمان نبايد به روي همديگر اسلحه بكشند . حزب ما از همه مردم نقده صرف نظر از كرد و ترك و شيعه و سنّي مي‌خواهد ك دست از برادركشي بردارند و به خانه‌هاي خود برگردند . حزب ما شيعه و سني و كرد و ترك همه را به يك چشم نگاه مي‌كند و همه را ايراني و برادر مي‌داند . اين دشمنان خلقند كه كوشش دارند بين مردم كشور تفرقه بيندازند . اين باقي‌مانده‌هاي رژيم طاغوتي هستند كه قصد دارند ما را به خاك و خون بكشند . بياييد همه با هم دست به دست هم دهيم و متحداً توطئه دشمنان خلق و نيروهاي ضدانقلابي را نقش بر آب سازيم . ضدانقلاب در كمين است ؛ فرصت ندهيم دستاوردهاي انقلاب - كه به رهبري امام خميني براي مردم ايران پيروزي به ارمغان آورده - از بين برود .
حزب دمكرات كردستان ايران بر اين عقيده است كه راه فيصله دادن به اين جنگ برادركشي و رفع عوارض آن و همچنين تعقيب مسائل مربوط به حق تعيين سرنوشت در چارچوب كشور ، ابراز
حسن‌نيت و مذاكره جدي است . در اين رهگذر ، كوتاهي و تاخير موجب ورود لطمات و ضربات شديدي به مردم كردستان و انقلاب ايران مي‌گردد ، بنابراين بزودي هيأت نمايندگي حزب دمكرات كردستان براي مذاكره پيرامون اين مسائل عازم مركز خواهد شد تا از طرفي تصميمات قاطعي براي پايان بخشيدن به معضلات نقده اتخاذ گردد و از طرفي ديگر دنباله مذاكرات قبلي با دولت در تهران ادامه پيدا كند . ( 5 )
علي‌رغم اين گونه تلاشها ، با انتشار تدريجي اخبار مربوط به درگيري نقده ، در افكار عمومي‌اين امر روز به روز بيشتر مطرح و تقويت مي‌گردد كه تمايل به كسب قدرت و توسعة آن و قدرت‌نمايي مسلحانه حزب دمكرات كردستان موجب درگيري شهر نقده شده است ؛ از جمله ، سرگرد محمد مؤذن ( اعزامي از تهران ) در اين باره گفت : حزب دمكرات كردستان يك ميتنگ پنجاه ، شصت هزار نفري مسلح ترتيب داده بود كه همين مساله موجب درگيري و برخورد خونين كردها و تركها شد و چنين استنباط مي‌شود كه اين حزب به جاي ميتينگ مي‌خواسته است مانور نظامي‌در اين شهر بدهد . وي افزود : حتي آقاي كريم حسامي( سخنگوي حزب دمكرات كردستان ) صريحاً به من گفت كه براي اينكه ثابت كنيم حزب دمكرات تنها يك حزب سياسي نيست و در واقع يك قدرت نظامي‌در منطقه است ، اقدام به برگزاري اين ميتينگ كرديم . ( 6 )
898
آيت‌الله شريعتمداري در پيامي‌خطاب به مردم نقده از آنها خواست كه آرامش را حفظ كنند و اختلافها را كنار بگذارند و با صبر و بردباري به دولت فرصت بدهند تا مسببين حادثه نقده را به دادگاههاي صالحه بسپارد . در بخشي از اين پيام آمده است : « روزي در كردستان و روزي در خوزستان و روزي در تركمن‌صحرا و روزي ديگر در نقده حوادث اسفباري آفريده مي‌شود كه همه موجب افسردگي و نگراني و وحشت عمومي‌را فراهم مي‌سازد . راستي چه دستهايي در گوشه و كنار ايران و امروز در آذربايجان‌غربي در صدد تفرقه‌اندازي است ؟ براستي چه كساني از خونريزي و برادركشي در نقده و اطراف بهره مي‌برند ؟ و چرا مردمي‌كه تا ديروز در كنار هم با برادري و برابري زندگي مي‌كردند امروز رودرروي هم قرار گرفته‌اند ؟ آنان كه در اين چند روز نقده و روستاهاي اطراف آن را ميدان زد و خورد و كشت و كشتار و آتش افروزي ساختند ، كيانند و از دامن زدن به اين اعمال خصمانه چه مي‌خواهند ؟ واقعاً ملت ستم كشيده ما چه بهايي سنگيني بايد در راه به دست آوردن آزادي و استقلال بپردازد !
شما اي برادران كرد و شما‌اي برادران ترك ! هشيار باشيد و بدانيد آنان كه به عناوين مختلف و به بهانه‌هاي گوناگون بذر اختلاف و دشمني را در ميان شما مي‌پاشند ، مي‌خواهند هرچه بيشتر آشوب و هرج و مرج را در منطقه كردنشين و ترك‌نشين و در ميان برادران و خواهران شيعه و سني گسترش دهند و در نتيجه خون و آتش بيافرينند ؛ نتيجه‌اي كه نه مردم ترك از آن بهره‌اي خواهند برد و نه طايفه كرد از آن طرفي خواهد بست و من بيم دارم كه خداي نكرده باز دوران استبداد و استعمار باز گردد و ملت ما در چنگال چپاولگران و خونخواران اسير شود .
من از شما ملت اسلام دردمندانه تقاضا دارم كه جلوي برادركشي و خونريزي و خصومت و اختلاف را بگيرد و دست دوستي و برادري و يكرنگي را صميمانه بفشاريد و با گذشت و اغماض و با دورانديشي و اخلاص فضاي منطقه را با مهر و مودت و صلح و آرامش پركنيد . بر عموم شما و ملت ايران و دولت اسلامي‌فرض و لازم است كه اختلافات را كنار بگذاريد . شما مردم مسلمان نقده ! مشكلات و دردهاي خود را صميمانه با دولت و مسؤولان امور در ميان بگذاريد و با صبر و بردباري اجازه دهيد كه خواسته‌ها و نيازمنديهاي شما را جوابگو باشند و بر دولت ايران فرض است كه مسببين حوادث اسفبار نقده را به دادگاههاي صالحه بسپارد . » ( 7 )
899
به گزارش روزنامه كيهان ، شوراي يازده نفري شهر سنندج در اولين اطلاعيه خود از كليه نيروهاي انتظامي‌و شهرباني اين شهر خواست كه براي بازسازي و آغاز مجدد فعاليت شهرباني مردمي، در روزهاي هشتم و نهم و دهم ارديبهشت ماه جاري خود را به دفتر موقت شوراي يازده نفري شهر سنندج مستقر در ساختمان پيشاهنگي واقع در خيابان فردوسي قديم معرفي كنند . اين شورا فؤاد روحاني ( يكي از اعضاي شوراي يازده نفري شهر سنندج ) را به عنوان سخنگوي رسمي شورا انتخاب كرد . ( 8 )
900
علامه احمد مفتي‌زاده در مصاحبه‌اي با " انجمن اسلامي جوانان سنندج " به سؤالهاي آنان پاسخ داد . اين مصاحبه حاوي اطلاعات و نكات عديده‌اي است كه صرف نظر از نفي و اثبات نتايج آن ، در توضيح و روشن كردن جزئيات حوادث و وقايع كردستان و نيز معرفي شخصيتها و گروههاي درگير ، مي‌تواند بخوبي قابل استفاده باشد . از اين رو علي‌رغم مفصل بودن متن اين گفتگو - كه بين مفتي‌زاده و عده‌اي از هوادارانش صورت گرفته - با‌اندكي تلخيص ذيلاً درج مي‌شود :
س : آقاي شيخ‌عزالدين حسيني در مصاحبه‌اي با مجله اميد ايران ( شماره 10 ، مورخ بيستم فروردين ) گفته‌اند : « من از مفتي‌زاده طرفداران بيشتري دارم ؛ دولت اگر رهبري مرا بپذيرد اكثريت را تأييد كرده است . » همچنين گفته است كه مسؤولان حكومت با مفتي‌زاده توافق بيشتري دارند . از طرفي ايشان در مصاحبه‌اي كه در روزنامه صداي معاصر ( بيست و يكم فروردين ) چاپ شده گفته‌اند : « من از رهبري فردي منزجرم و آن را مردود مي‌دانم . تركيب رهبري بايد گروهي باشد كه جامعه برگزيند . » نظر ايشان در اين دو مصاحبه با هم مغايرت دارد و در همين مصاحبه ( با صداي معاصر ) شما را متهم به ايجاد تفرقه در سفر خود به سقز و بانه كرده‌اند كه در مورد رفراندوم ما خود گواهيم در مسجد جامع شما فرموديد : « من خود راي مثبت به جمهوري اسلامي‌مي‌دهم مردم هم بايد فكر كنند و آن طوري كه خود صلاح مي‌دانند رأي بدهند . » در صورتي كه اعلاميه‌هايي كه گروههاي جمعيت دفاع از آزادي و هواداران چريكهاي فدايي خلق از قول آقاي شيخ‌عزالدين حسيني در آن روزها به در و ديوارهاي شهر نصب كرده بودند دال بر تحريم شركت در رفراندوم از طرف ايشان بود ! خواهشمند است نظر خودتان را در مورد اتهاماتي كه به شما وارد كرده‌اند ، بفرماييد .
ج : در مورد اين اتهامات عموماً و همچنين بعضي از سخنان كه در مطبوعات و اعلاميه‌ها به نام آقاي حسيني چاپ مي‌شود تصور من اين است كه اين كار را ديگران به نام ايشان مي‌كنند ؛ يك بار هم شاهدي براي اين مطالب از روزنامه كيهان به دست آمد . دليل اينكه گمان نمي‌كنم اين مطالب از آقاي حسيني باشد اين است كه ايشان هم يكي از كساني بودند كه سالهاي قبل در زمان رژيم طاغوت هميشه خواهش مي‌كردند كه تندروي نكنند و به خاطر خلق جان خود را به خطر نيندازند و نيز مشكل است باور كنم كه انساني فهميده بگويد من پيرواني دارم ، چه رسد به اينكه پيروان خود را بيش از پيروان كسي ديگر بداند و نيز باورنكردني است كه از دولت بخواهد كه مقام رهبري را براي او تصديق كنند !
در مورد اين گفته كه " دولت انقلابي با من توافق بيشتري دارد " اين طبيعي است ، زيرا سالها مبارزه با رژيم ، بين من و آقاي مهندس بازرگان و ديگر مبارزان تاريخ انقلاب ايران روابط انقلابي ايجاد كرده است و طبيعي است كسي كه عملاً در مبارزه نبوده باشد نمي‌تواند با پيشروان انقلاب داراي چنين روابطي باشد . بعلاوه از زماني كه امام خميني رهبر انقلاب ايران در نجف بودند، هميشه به طور غيرمستقيم با ايشان رابطه داشته‌ام و مسائل مهم كردستان و ايران را مطرح كرده‌ام و هميشه در اين مسائل نيز توافق داشته‌ايم و طبيعي است تا زماني كه اين توافق وجود دارد و به حسن‌نيت رهبران حكومت فعلي ايران اعتماد دارم ، منطق حكم مي‌كند كه اين اعتماد را بر هم نزنم مگر اينكه خلاف آن ثابت شود .
س: به طوري كه در محافل كردهاي مقيم مركز گفته شده و چاپ برخي مطالب و مصاحبه‌ها نيز دلالت بر اين دارد آقاي صارم‌خان صادقوزيري - كه از خوانين سنندج و وكيل باسابقه دادگستري و سردبير و مدير مسؤول صداي معاصر و نماينده كردهاي مقيم مركز هستند - سخت با شما مخالفند و اين تصور را در ميان مردم سنندج برانگليخته كه سابقه اختلافي با هم داشته‌ايد و همچنين گفته شد كه ايشان در اجتماع كردهاي مقيم مركز قسمتي از تقصيرات واقعه حمله به پادگان سنندج را ناشي از اشتباهات شما دانسته و در مصاحبه ديگري با مجله اميد ايران گفته‌اند: «اكثريت آقاي شيخ‌عزالدين را قبول دارند و آقاي مفتي‌زاده ممكن است احتمالاً در بين مردم سنندج و اطراف طرفداراني داشته باشد . » ضمناً درباره گفته شما كه خواست شما براي خلق كرد بيشتر از قطعنامه هشت ماده‌اي مهاباد است ، گفته‌اند : « اگر صداقتي در گفتارشان باشد.» خواهشمند است پاسخ اين موارد را بفرماييد .
ج: حقيقت اين است كه من در طول زندگيم به مسائل شخصي چندان توجهي نداشته‌ام و با كسي خصومتي ندارم ، منتهي در سالهاي مبارزه با رژيم شاه هرگز نشده كه ايشان را در مسير مبارزه ببينم ، شايد علت مخالفت كنوني ايشان به تفاوت شيوه گذشته من و ايشان بستگي داشته باشد و بايد در نظر داشته باشيم كه آقاي صادقوزيري سالها پيش به اعدام محكوم شد و بعد به هر ترتيب از اعدام و بند رستند و از آن پس من اقدامي مبارزه‌جويانه بر ضد رژيم از ايشان نديده‌ام . در مورد واقعه پادگان مدارك رسمي‌فراواني وجود دارد كه وجود يك توطئه ضدمردمي‌از طرف افرادي را
روشن مي‌سازد ، امّا من هميشه علاقه‌مند بوده‌ام كه آنچه موجب تفرقه و جدال است و در نتيجه به شكست مبارزات‌ملت مي‌انجامد ، پنهان بماند تا زماني كه مصلحت ملت آشكارشدن آن را اقتضا‌كند .
س : روزنامه صداي معاصر ( روز 28/1/58 ) نوشته بود : « دارودسته مفتي‌زاده موقع قرائت آراء و انتخابات شوراي شهر دست به تحريكات زده‌اند ؛ محصلان و بازاريان را با زور اسلحه به مسجد كشيده و به تحصن واداشته‌اند و مردم را از خيابان به زور به مسجد برده و به ميان حوض انداخته‌اند . » و در بين كردهاي مقيم مركز گفته شده كه آقاي صادقوزيري و چند نفر ديگر گفته‌اند كه شما انتخابات را تحريم كرده‌ايد و براي سركوبي گروه و جمعيتهاي غيراسلامي‌دستور جهاد داده ايد و نيز راديو - تلويزيون و پليس راه را از مأموران كميته پنج‌نفري گرفته ايد . در حالي كه بنا به اظهارات سخنگوي جمعيت دفاع از آزادي سنندج - كه در روزنامه كيهان يكشنبه دوم ارديبهشت چاپ شده بود - قبلاً اين دو مركز را ماموران جمعيت دفاع از آزادي محافظت مي‌كردند و در دست آنها بوده . لطفاً بفرماييد حقيقت چه بود ؟
ج : آنچه گفته‌اند تحريف واقعيات است و مي‌توانيد با مراجعه به مردم و نيز مدارك موجود در كميته پنج نفري خلاف اين ادعا را ثابت كنيد . در مورد تحريم انتخابات شوراي شهر يا اعلام جهاد ، سخنرانيهاي متعددي در ايام تحصن داشته‌ام كه اكثر آنها ضبط شده يا در كيهان چاپ شده و خلاف اين نكته را ثابت مي‌كند . اما موضوع گرفتن راديو - تلويزيون اين بود كه اين دو مركز را گروههاي چپ از دسته كميته پنج نفري خارج كرده بودند و هيجان مردم در ايام تحصن ممكن بود كشتاري در سنندج راه بيندازد كه به اين دليل افرادي را از روحانيان و معلمان و ريش‌سفيدان شهر براي پس گرفتن اين دو مركز فرستادم و بعد به كميته اطلاع دادم كه شخصي را براي نظارت بر مطالب راديو - تلويزيون تعيين كنند تا اعلاميه‌ها و اخباري برخلاف واقع كه مردم را ناراحت مي‌كند ، پخش نشود .
س : مخالفان شما در تهران و شهرستانها شايع كرده‌اند كه شما با دولت سازش كرده‌ايد و اصولاً جز مسائل ديني توجهي به خودمختاري و مليت نكرده‌ايد . در صورتي كه ما مردم سنندج مي‌دانيم كه اين شايعه خلاف واقع است .
ج : در مورد حقوق ملت كرد ، نواري كه در حادثه بوكان در پاييز سال گذشته از سخنراني من ضبط شده بهترين ملاك است . به علاوه در مصاحبه‌اي كه در كيهان روز نهم اسفند چاپ شده ، در مورد حقوق متساوي براي همه مليتهاي ايران مي‌بينيد كه تيتر مصاحبه اين طور است : " از حق خودمختاري كردها صرف نظر نمي‌كنم . " و آخرين سؤال مصاحبه‌كننده اين است : « اگر در زمينه خودمختاري خواست شما قبول نشود ؟ » و پاسخ داده شده به اين شرح است : تمام ملت ايران يكپارچه و هماهنگ در اين راه ، در اين مبارزه طولاني شركت كردند ؛ به اميد ايجاد يك حكومت بودند و مسلمانان از جمله كردها اطمينان داشته‌اند كه در حكومت اسلامي‌خواست‌هايشان تامين مي‌شود ، لذا بعيد به نظر مي‌رسد كه اين حكومت در برابر مردم مسلمان بي‌تفاوت [ باشد ] و موضعي نامشروع بگيرد . اگر اين فرض بعيد تحقق يابد ، بي‌ترديد هيچ ملتي حق ندارد از حقش صرف نظر كند ، زيرا در مكتب اسلام مظلومي‌كه تن به ستم مي‌دهد منفورتر از ستمگر است .
س : در روزنامه‌ها و اعلاميه‌ها نوشته بودند كه قطعنامة هشت ماده‌اي را كه در مهاباد تنظيم گرديده ، نمايندگان مردم شهرهاي كرد كردستان تنظيم كرده‌اند و برخي از گروهها مثل جمعيت دفاع از آزادي ، هواداران چريكهاي فدايي خلق و جمعيت كردهاي مقيم مركز وانمود كرده‌اند كه اين نظر عموم مردم است و نماينده از طرف همه مردم بوده‌اند و شما با آن مخالفت كرديد . سؤال ما اين است : آيا جناب‌عالي از جريان اعزام نماينده به مهاباد براي جلسه اطلاع داشته‌ايد ؟ اگر چنين است ، نمايندگاني كه اعزام شده‌اند چه كساني بوده‌اند و چگونه قبلاً نفرموده‌ايد ، تا مردم آگاه گردند .
ج : در مورد كساني كه به‌عنوان نماينده كردها در مهاباد براي تصويب قطعنامه هشت ماده‌اي شركت داشته‌اند واقعيت اين است كه اين ادعا كمترين رنگي از واقعيت ندارد و كسي از رفتن نمايندگان شهرهاي كردستان ( غير از گروههاي چپي ) خبر نداشته . اما در مورد اين قطعنامه قبلاً نظر خود را اعلام كرده‌ام . عيب اين قطعنامه : تمام تعبيرات تعبيراتي است غيراسلامي، لذا نمي‌تواند خواسته‌هاي مسلمانان كرد باشد . اين قطعنامه بدون آگاهي از نظام سياسي اسلامي‌بوده ، براي زحمتكشان فقط سهمي‌درخواست شده ، در حالي كه در اسلام حكومت فقط حق مستضعفان و ستمكشان است .
اما در مورد درخواست حقوق مشروع كرد بايد بگويم كه چون قطعنامه بدون آگاهي از موازين سياسي اسلامي‌تهيه شده ، اين خواست كوچكتر از آن است كه اسلام به ملت كرد در چارچوب جمهوري اسلامي‌ايران مي‌دهد . آنچه در قطعنامه هشت ماده‌اي و مصاحبه‌هاي بعدي خواستاران آن ، به دست مي‌آيد حقي است بسيار كوچك ؛ چه از نظر سياسي و چه از نظر اقتصادي . اما از نظر سياسي ، آنچه اسلام به ملت كرد مي‌دهد اين است كه اين ملتهاي مسلمان ايران هستند كه با تشكيل شوراهاي محلي و سپس حكومت داخلي ، نمايندگاني براي تشكيل شوراي عالي مملكتي مي‌فرستند . بنابراين تشكيلات سياسي مملكت اسلامي‌از قاعده ( يعني شوراهاي محلي ) به رأس است ، اما آن خودمختاري كه در قطعنامه مذكور درخواست شده ، از رأس به قاعده است ، مانند يك نوع عطيه از حكومت مركزي . به نظر مي‌رسد درك اين مطلب به آگاهيهاي وسيعي در مورد نظامهاي سياسي اسلامي‌و غيراسلامي‌نياز دارد و يقيناً صاحب‌نظران از همين اشاره كوتاه مي‌توانند تفاوت اين دو نوع نظر را درك كنند .
س : از جناب‌عالي گله‌مند بوده‌اند كه با تشكيلات و فعاليتهاي سياسي گروههاي غيراسلامي مخالف هستيد و طرفدارانتان برايشان ممانعت فراهم مي‌كنند . اگر ممكن است توضيح بفرماييد .
ج : بارها در سخنرانيها و در اعلاميه‌ها و هم در مصاحبه‌ها اين اصل اسلامي‌را تأكيد كرده‌ام كه هر نوع عقيده و ايدئولوژي و فعاليت در زمينه تبليغ آن آزاد است ، منتهي چيزي كه هست و من و هر انسان سالم ديگر با آن مخالف است ، مردم‌فريبي و تحريف واقعيات است كه نتيجه آن جز به زيان مردم و به نفع افرادي معدود نخواهد بود . در مورد ممانعت نيز دو جواب كافي است : يكي اينكه مسلمانان سنندج از مسلح بودن اين گروهها و ايجاد دردسر براي مردم ناراضي بوده‌اند و در قطعنامه تحصن خود درخواست تعطيلي پايگاهها را كردند ؛ نه اينكه فعاليت نكنند يا مركزي را براي فعاليت نداشته باشند . دوم اينكه در همان روزهاي اول پيروزي انقلاب از سازمان چريكهاي فدايي خلق به من تلفن زدند و مركزي را براي فعاليت خود خواستند كه من نيز ساختمان شهرباني را كه خالي بود در اختيارشان گذاردم و هر بار ديگر اين گروهها در اجتماعات يا با حضور عده‌اي اظهار تمايل براي تأسيس ستاد و مركزي براي فعاليت خود نمودند ، با گشاده‌رويي تمام ، موافقت خود را اعلام كرده‌ام . ( 9 )
901
آيت‌الله شبيرخاقاني در تلگرامي‌به آيت‌الله طالقاني با تشريح وضعيت دادگاههاي انقلاب و كميته‌ها ، آنها را به اتخاذ روش انتقامي متهم كرد و افزود تا هنگامي‌كه بتواند با اين امور مقابله و آن را اصلاح كند ، بر اساس " تزاحم اهم و مهم " از كشور خارج نخواهد گرديد ، ضمن اينكه بلوا و آشوب را به لكه‌دار شدن قانون عدل اسلامي‌ترجيح مي‌دهد . در اين تلگرام آمده است : « خوزستان از حساسيت خاص منطقه‌اي نسبت به ساير نقاط ايران برخوردار است و عناصر و احزاب مختلف و برخي افراد فرصت‌طلب همانند سرتاسر ايران در اينجا نيز وجود دارد ، لذا نمي‌توان در اين موقعيت حساس نسبت به اعمال بعضي از افراد كميته‌ها و دادگاهها كه با اتهامات بدون دليل و مدرك شرعي و يا حمله شبانه به خانه‌هاي مردم و ايجاد رُعب و وحشت براي خانواده آنها و رفتار بسيار غيرصحيح و پاره‌اي از ماموران دولت كه توجهي به عواقب امور ندارند ، بي‌تفاوت بود . تا زماني كه جلو چنين اعمالي گرفته نشود و از طرفي تا هنگامي‌كه حقوق شرعي و قانوني تمام خلقهاي ايران از كرد ، ترك ، بلوچ ، فارس ، تركمن و غيره تأمين نگردد ، چنين مشكلاتي در پيش خواهيم داشت . اينجانب نيز بارها تكرار نمودم كه كشور ايران يك كشور مذهبي است نه يك كشور نژادي و مي‌بايد تمام ملت تحت لواي عادلانه اسلام برادرانه زندگي نمايند . با وجودي كه روش حضرت محمد( ص ) و حضرت علي( ع ) بعد از فتح مكه و جنگ جمل كاملاً روشن است - كه تمام افراد را مورد عفو عمومي‌قرار دادند - ليكن متاسفانه حال مشاهده مي‌شود كه بعضي از دادگاهها و كميته‌ها روش انتقامي‌و تصفيه انقلابي را در پيش گرفته‌اند و اين‌گونه اعمال با قانون عدل و احسان اسلامي‌منافات دارد و انعكاس آن در شرق و غرب و نيز براي ملت ايران موجب تنفر از قانون اسلام مي‌گردد .
به نظر اينجانب خروج و بقاي من در كشور در صورت استقرار چنين اعمالي ، بين " تزاحم اهم و مهم " قرار گرفته است . در صورت خروج از ايران ، آشوب و بلوا در خوزستان به وجود خواهد آمد و از طرف ديگر نمي‌توان شاهد بود كه با اعمال بعضي از افراد ، قانون اسلام و شريعت محمدي در ايران لكه‌دار گردد و براي من تحمل آشوب و بلوا اولي‌تر از اين است كه شاهد لكه‌دار شدن قانون عدل اسلامي‌باشم ، ولي براي اصلاح امور و تطبيق صحيح مقررات و موازين اسلامي‌تا زماني كه امكان آن باشد ، در ايران خواهم ماند و از خداوند متعال توفيق همگان را جهت اصلاح و پيشبرد
هدفهاي اسلام‌مسألت مي‌نمايم . » ( 10 )
902
سه جوان عرب مقيم خرمشهر در اعتراض به نوشتن عبارت " عرب زبانان " به جاي " خلق عرب " در خبرهاي روزنامه ، به دفتر نمايندگي اطلاعات در خرمشهر يورش بودند و پس از تهديد كردن منشي دفتر نمايندگي با چاقو ، به كمك حدود پانزده نفر جوان ديگر تابلوهاي روزنامه را شكستند و مجله‌ها و اثاث موجود در دفتر نمايندگي را به خيابان فردوسي ريخته ، آتش زدند . ( 11 )
903
راديو لندن در تفسيري به نقل از روزنامه فايننشال‌تايمز با عنوان " بلوچها و مسأله خودمختاري " گفت : « موضوع خودمختاري بلوچها بار ديگر هنگامي‌كه پيش‌نويس قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران انتشار مي‌يابد مطرح خواهد شد كه طي آن خواهند دانست كه آيا مذهب رسمي‌فقط اسلام خواهد بود يا اسلام شيعه ؟ »
اين راديو با اشاره به اينكه بلوچها جريان امور اقليتهاي سنّي كرد و تركمن را به دقت زير نظر دارند ، اضافه كرد : « زاهدان - كه پايتخت بلوچهاست ( ! ) - مسلماً آخرين شهري بود كه مجسمه شاه را در آن پايين آوردند و اولين شهر است كه از آن وقت تاكنون كميته انقلابي خود را منحل كرده و اداره امور را به عهده حكومت ولايتي سپرده است . » ( 12 )
904
در ادامه برنامه سازماندهي و تشكيل و جذب نيرو ، سازمان مجاهدين خلق در بيانيه‌اي موجوديت " سازمان جوانان مجاهد " را اعلام كرد . در اين بيانيه ضمن اشاره به خطري كه پراكندگي نيروهاي مردمي‌در جهت اجراي نقشه‌هاي امپرياليستي دارد و منجر به تشديد تضادهاي فرعي و حاشيه‌اي شده و نيروهاي مختلف مبارز از مسير اصلي مبارزه با امپرياليسم منصرف ساخته و به جان يكديگر مي‌اندازند ، آمده است : « درست همين مسأله است كه مجاهدين خلق ايران را بر آن داشت كه گام اساسي عملي را در مسير سازماندهي و تشكيل بخش مهمي‌از نيروهاي فعال انقلاب يعني جوانان مجاهد بردارند . » در اين بيانيه اظهار اميدواري شده است كه تشكيل سازمان جوانان مجاهد بتواند به رفع تناقض و كمبودهاي سياسي - سازماني قشر انبوه خواهران و برادران جوان همت گماشته و تا حد توان و امكانات خويش به آموزش و ارتقاء سطح آگاهي سياسي - ايدئولوژيك آنان كمك نمايد . ( 13 )
905
سازمان مجاهدين خلق در نامه‌اي به كميته مستقر در سفارت آمريكا - كه به نظر سازمان مزبور افراد آن در تعقيب و دستگيري سعادتي نقش داشتند - خواستار همكاري آن كميته در يافتن محمدرضا سعادتي شد . در اين نامه آمده است :
كميته محترم مستقر در سفارت آمريكا
خواهشمند است همكاري لازم را در جهت پيدا نمودن و تحويل برادرمان محمدرضا سعادتي با حاملين اين ورقه بفرماييد . تيم اعزامي‌حاضر ماموريت دارد كه با كمك برادران پاسدار تحقيقات و اقدام لازم را در جهت خنثي كردن توطئه مربوط به دستگيري غيرقانوني برادر مجاهد فوق‌الذكر معمول دارد . ( 14 )
906
مفسر راديو مسكو در تحليلي درباره لغو قراردادهاي تسليحاتي ايران گفت : « ايران سفارش شش زيردريايي را كه به بهاي يك ميليارد مارك به جمهوري آلمان‌فدرال داده شده بود ، لغو كرد . به اين ترتيب ايران يكي ديگر از معامله‌هايي را كه در دوران رژيم شاه براي خريد اسلحه انجام گرفته بود ، لغو كرد . ايران قبلاً هم از دريافت بمب‌افكنهاي اف -14 ، ناوشكن و موشكها از انحصارات ايالات متحده آمريكا امتناع ورزيده و قرارداد ايران را براي خريد تانكهاي انگليسي چيفتن - كه شركت‌كنندگان تظاهرات عليه رژيم شاه زير زنجيرهاي آنها له مي‌شدند - ناديده گرفت . به نوشته واشنگتن‌پست ، بهاي كل معاملات اسلحه از كشورهاي باختري كه ايران آنها را لغو كرده است در حدود ده ميليارد دلار است . اين اقدام گواه قانع‌كننده‌اي بر امتناع ايران از شركت در مسابقه تسليحاتي است كه در دوران زمامداري شاه سابق ، امپرياليستها ايران را به آن كشانده بودند . »
راديو مسكو افزود : « ايران صرفه‌جويي زيادي در خريد اسلحه مي‌كند و مي‌تواند از آنها براي هدفهاي صلح‌جويانه و براي حل مسائل حاد اقتصادي و اجتماعي استفاده كند . ايران جديد ، ايران جمهوري اسلامي‌جداً اعلام داشته است كه از مسابقه هلاكت‌بار تسليحاتي خودداري كرده است و سياست صلح را در پيش خواهد گرفت . » ( 15 )
منابع و مآخذ 8/2/1358
1 - روزنامه اطلاعات ، 9/2/1358 ، ص 8 .
2 - روزنامه كيهان ، 8/2/1358 ، ص 7 .
3 - مآخذ شماره 1 ، ص 8 .
4 - نشريه ويژه خبرگزاري پارس ، 10/2/1358 ، ص 12 .
5 - سند شماره 209905 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : اعلاميه كميته مركزي حزب دمكرات كردستان ، 8/2/1358 .
6 - روزنامه آيندگان ، 8/2/1358 ، ص 3 .
7 - روزنامه كيهان ، 10/2/1358 ، ص 3 .
8 - روزنامه كيهان ، 9/2/1358 ، ص 7 .
9 -سند شماره 209902 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : متن مصاحبه احمد مفتي‌زاده با انجمن اسلامي جوانان سنندج .
10 - نشريه ويژه خبرگزاري پارس ، 9/2/1358 ، ص ص 2 -1 .
11 - مآخذ شماره 1 ، ص 3 .
12 - مآخذ شماره 10 ، ص 4 .
13 - سازمان مجاهدين خلق ايران ، مجموعه اعلاميه‌ها و موضعگيريهاي سياسي مجاهدين خلق ايران ( 1 ) ، ( تهران : انتشارات سازمان مجاهدين خلق ايران ، چاپ اول ، 22 بهمن 1358 ) ص ص 136 - 134 .
14 - سازمان مجاهدين خلق ، محمدرضا سعادتي زنداني دو نظام ( تهران : انتشارات سازمان مجاهدين خلق ، سال 59 ) ص 18 .
15 - مآخذ شماره 10 ، ص 5 ، راديو مسكو .
