روزشمار
پنجشنبه
5 ارديبهشت 1358
27 جمادي‌الاول 1399
25 آوريل 1979
862
در پي فروكش كردن درگيريهاي نقده ، روزنامه كيهان نوشت كه گروهي از رهبران ديني و اجتماعي و زعماي قم از شهرهاي ديگر آذربايجان‌غربي خواستار اعزام هيأتهايي از سوي آيات عظام شريعتمداري و طالقاني به اين استان شدند و نيز خواستند با مخاصمات رواني و مقدمات تفرقه‌افكني بين شيعه و سني در ديگر نقاط كرد و ترك‌نشين مهاباد ، اشنويه و پيرانشهر كه در حال نضج گرفتن است ، مقابله شود . ( 1 )
شوراي انقلاب اسلامي‌مهاباد به رياست عزالدين حسيني نيز در تلگرامي‌به آيت‌الله‌العظمي شريعتمداري براي رفع واقعه نقده از ايشان ياري خواست . متن تلگرام به اين شرح است :
قم - حضرت آيت‌الله‌العظمي شريعتمداري
شوراي انقلاب اسلامي‌مهاباد از واقعه تاسف‌بار شهرستان نقده - كه به دست عمال ارتجاع به وجود آمده - قلباً متاثرند . اميد دارد ارشاد و راهنماييهاي آن جناب موجب مودّت و برادري بيشتر بين برادران و خواهران ترك و كرد كه سالهاي متمادي با همديگر به طور انساني و اخوت رفتار نموده‌اند ، گردد . صدور اعلاميه‌اي در اين مورد موجب كمال تشكر خواهد بود . ( 2 )
در اين حال ، روزنامه كيهان خبر داد : در پي توافقهاي مسؤولان كميته‌ها در نتيجة مذاكرات خالد حاتمي( ميانجي بين كردها و تركها ) ، هشتاد و پنج گروگان كرد به مهاباد تحويل داده و پنجاه گروگان ترك از مهاباد تحويل گرفته شد . علاوه بر اين ، شانزده تن از گروگانهاي كرد از محمديار نقده به مهاباد اعزام شدند و متقابلاً تعدادي از گروگانها به نقده آورده شدند . براساس همين گزارش ، پاشايي ( رييس كميته پاكسازي اروميه ) امروز براي مذاكره جهت استرداد بقيه گروگانها عازم نقده خواهد شد . ( 3 )
از سوي ديگر ، روزنامه اطلاعات در گزارشي نوشت : در حالي كه هنوز تعداد دقيق قربانيان واقعه خونين نقده اعلام نشده ، در نقده و شهرهاي اطراف شايع است كه در وقايع اين شهر بيش از يكصد نفر كشته و صدها نفر مجروح شده‌اند . همچنين گفته شد كه نزديك به دوهزار نفر نيز در جريان ناآراميهاي نقده ناپديد شده‌اند كه احتمال مي‌رود اين عده بر اثر ناامنيهاي چند روز گذشته
به شهرهاي ديگر روي آورده باشند . اين گزارش مي‌افزايد : با اقدام نمايندگان حضرت آيت‌الله طالقاني اجساد چهل و هفت تن از قربانيان پيكارهاي خونين نقده به مهاباد انتقال يافت و با شركت بيش از چهار هزار نفر از مردم اين شهر تشييع و در گورستان آنجا ( مهاباد ) به خاك سپرده شد .
به نوشته همين روزنامه ، در حالي كه شهر مهاباد سومين روز تعطيل سراسري خود را پشت سر نهاد ، شيخ‌عزالدين حسيني ( امام‌جمعه مهاباد ) اعلاميه‌هايي پي در پي انتشار داد و در آنها لزوم برادري كرد و ترك را يادآوري كرد . در اين اعلاميه‌ها آمده است كه فجايع نقده ناخواسته بود و به دست دشمنان ملت بر مردم تحميل شده است ، بنابراين عموم اهالي بايد آرامش خود را حفظ كنند . به موجب اين گزارش ، كليه روستاهاي اطراف نقده تخليه شده است و روستاييان به مهاباد و پيرانشهر روي آورده‌اند . اين عده هم‌اكنون در منازل و اماكن عموم اين دو شهر نگهداري و پذيرايي مي‌شوند . اين گزارش مي‌افزايد : در حال حاضر روزانه بيش از يكصد كاميون و وسيله نقليه ديگر حامل خواروبار و مواد سوختي از كميته امداد مهاباد ( حزب دمكرات كردستان ) به روستاي پسوه و شاوله - كه محل تجمع آوارگان است - فرستاده مي‌شود . در حال حاضر براي انعكاس رويدادهاي نقده حدود سي خبرنگار خارجي در مهاباد اجتماع كرده‌اند . در همين حال، مذاكرات آقاي عزالدين حسيني با حضرت آيت‌الله‌‌العظمي‌شريعتمداري و آيت‌الله طالقاني از طريق حجت‌الاسلام عباس آزرم ادامه دارد . ( 4 )
روزنامه كيهان در گزارش ديگري نوشت : در حالي كه واحدهاي ژاندارمري به همراه پاسداران اعزامي‌از تهران در حفظ نظم و آرامش نقده مشاركت كردند و براساس اظهارات رهبران مذهبي شهر در روستاها نيز آرامش نسبي برقرار شده است ، استاندار آذربايجان‌غربي خبر داد كه علل رويدادهاي خونين نقده در نشست مشترك رهبران مذهبي ترك و كرد مورد بررسي و شناسايي قرار خواهد گرفت. در اين حال ، رفت و آمد در نقده به صورت عادي درآمده است و تعداد كمي‌از مغازه‌هاي شهر فعاليت خود را از سر گرفته‌اند، اما با توجه به بسته بودن اكثر مغازه‌ها و نانواييها و با توجه به اينكه مواد غذايي از خارج شهر تأمين مي‌شود ، وضع عرضه خواروبار رضايتبخش نيست ، به همين دليل حجت‌الاسلام ابراهيم محرر به بازاريان نقده توصيه كرد كه فعاليت خود را از سر بگيرند .
با وجود آرامش نسبي در شهر، هنوز مدارس و اكثر اداره‌هاي دولتي تعطيل هستند. همچنين به منظور جلوگيري از هرگونه برخورد احتمالي، پاسداران بر شدت مراقبت خود افزوده‌اند و رفت و آمد مشكوك را زير نظر دارند . در همين حال ، چند تن به اتهام غارت اموال مردم و ايجاد تشنج ، در چند روز اخير به دست پاسداران دستگير و تحويل زندان شدند. رفت و آمد در مسير راههاي اصلي نقده عادي‌تر شده است و تنها در چهار نقطه از مسير سه‌راهي مهاباد به نقده ، نيروهاي انتظامي و مجاهدان ، مسافران و عابران را بازرسي مي‌كنند .
امروز عباسي ( استاندار آذربايجان‌غربي ) براي بازديد از وضع شهر نقده و بررسي مشكلات دوطرف درگير در اين شهر وارد نقده شد . استاندار پس از ورود به نقده به خبرنگاران گفت : امروز جلسه‌اي با رهبران مذهبي ترك و كرد در شهرستان مهاباد تشكيل خواهد شد و در اين جلسه سعي مي‌شود كه هرچه زودتر نسبت به شناخت علل برخوردهاي اخير نقده و رفع آنها اقدام شود. حجت‌الاسلام حاج صالح رحيمي( رهبر مذهبي كردهاي نقده ) در گفتگويي تأكيد كرد : اختلافهايي را كه فرصت‌طلبان بين برادران مسلمان در نقده به وجود آورده‌اند ، همه را به شدت متأثر كرده است. وي از نحوه رفتار پاسداران انقلاب در شهر به خوبي ياد كرد و در عين حال از كساني كه پس از خروج بيش از دو هزار خانوار كرد از نقده دست به غارت و آتش‌سوزي زده‌اند و آرامش شهر را مختل كردند ، انتقاد كرد . وي افزود : افراد بي‌گناه كه به دست نيروهاي مسلح دو طرف دستگير شده‌اند ، بايد هر چه زودتر آزاد شوند .
حجت‌الاسلام حاج ابراهيم محرر كه كيهان او را رهبر مذهبي تركها خواند ، گفت: با رهبر مذهبي كردها در برقراري امنيت و آرامش شهر توافق كامل دارد. وي افزود : در حال حاضر بدون وجود پاسداران انقلاب و نيروهاي انتظامي‌در منطقه ، امكان برخورد حتمي‌است . وي آنگاه از كوچ روستانشينان ترك به نقده اظهار نگراني كرد و گفت : هم‌اكنون شهر نقده از لحاظ بهداشت و درمان با كمبودهايي مواجه است و من هشدار مي‌دهم كه ممكن است در صورت عدم رسيدگي ، امراض مختلفي در شهر شيوع پيدا كند و بايد دولت به اين امر توجه بيشتري مبذول دارد. حجت‌الاسلام محرر تعداد نيروهاي ژاندارمري مستقر در شهر را براي تأمين آرامش در وضع فعلي كافي ندانست و افزود : فعلاً وجود ارتش در منطقه براي برقراري نظم عمومي‌ضروري است. ( 5 )
863
گروهي با عنوان " جمعيت آذربايجانيهاي مقيم مهاباد " در اعتراض به وقايع خونين نقده ، اعلاميه‌اي به شرح زير صادر كردنند : « ما آذربايجانيان مقيم شهرستان مهاباد ، در حالي كه مدت بيست‌وپنج سال است در جوار برادران كرد ، برادروار با دوستي و مودت زندگي كرده‌ايم و مسائل و مشكلات مشترك داشته و داريم ، ايمان و اعتقاد به اين برادري داشته ، مطمئنيم دستهاي آلوده در تدارك توطئه‌هاي ناجوانمردانه‌اي هستند تا با ايجاد تفرقه ، حقوق حقه ملت كرد و ترك را فداي آرزوهاي خود كنند . اين اعمال از هر گروهي كه باشد ، محكوم بوده و مورد تأييد ما نيست . اميدواريم با برقراري محبت و برادري بين دو ملت ستمديده ، نقشه‌هاي عوامل فرصت‌طلب نقش برآب گردد . » كيهان در پايان گزارش خود نوشت : در پي برقراري آرامش در نقده ، كار جمع‌آوري اجساد قربانيان حوادث اين شهر از خيابانها ادامه دارد . در دو روز اخير پنجاه‌و‌پنج جسد از نقده به مهاباد منتقل و در گورستان اين شهر به خاك سپرده شد . ( 6 )
864
خبرگزاري پارس درباره حوادث نقده گزارش داد : « عده‌اي از اهالي نقده با مراجعه به خبرگزاري پارس در اروميه ، اعلام كردند كه واقعه نقده با نيت قبلي بوده ، زيرا چند روز قبل از اين واقعه، جنگ‌افزارهاي غارت شده از پادگان مهاباد و ديگر پاسگاهها به دست كردها ، در كوههاي جنوب نقده مانند سلطان‌يعقوب و هفت‌چشمه متمركز شده بود . براساس اظهارات اين عده ، دكتر بهمن خسروي در فجايع نقده دخالت مستقيم داشته است . » به گزارش خبرگزاري پارس ، روز جمعه 31 فروردين حدود چهل هزار تن از كردها ( اعم از زن و مرد ) تجمع كردند و به كشتار مردم پرداختند .
از دستگير‌شدگان كرد مهاجم به نقده ، كارت ماموريتهايي از گنبدكاووس و سنندج و عضويت در حزب دمكرات كردستان به دست آمده است . اين عده در پايان گفتند كه تاكنون از دو طرف حدود پانصد نفر كشته مشاهده كرده‌اند و در حال حاضر نيز به علت نبودن امكان دفن ، جنازه‌ها همچنان در كوچه و معابر به جاي مانده است . آنها در پايان خواستند كه دولت هر چه زودتر نسبت به دستگيري و معرفي عاملان فجايع نقده اقدام قانوني انجام دهد . ( 7 )
865
در اعتراض به وقايع نقده ، اعلاميه‌اي منتسب به دانش‌آموزان بانه منتشر شد كه در آن آمده است : « ارتجاع در گوشه‌اي ديگر از كردستان عزيز شروع به نفاق‌افكني كرد و صدها انسان بي‌دفاع را در نقده به خاك و خون كشانده است و هر روز به بهانه‌اي درصدد از بين بردن خلق ستمديده و زحمتكش ايران ، بخصوص ملت كرد مي‌باشد . ما دانش‌آموزان به واسطه غم و‌اندوه فراوان ناشي از توطئه‌چيني‌ها حاضر به رفتن به سر كلاس درس نيستيم ، لذا از روز چهارشنبه پنجم ارديبهشت به مدت دو روز به عنوان اعتراض در كلاسهاي درس حاضر نشده ، اعتصاب مي‌نماييم و مي‌خواهيم هر چه زودتر مسببان حادثه اسفبار نقده را شناسايي و محاكمه نمايند . » ( 8 )
866
رسانه‌هاي خبري جهان اخبار آخرين وضعيت شهر نقده را در اين روز به شرح زير منعكس كردند :
خبرگزاري فرانسه گزارش داد : « مقررات آتش‌بس چهارشنبه صبح نيز در نقده رعايت شد و نيروهاي ژاندارمري به جاي نيروهاي ارتش كه در خارج از شهر موضع گرفته بودند ، مستقر شدند . از سوي ديگر ، براساس گزارش مقر حزب دمكراتيك كرد ايران ، شب گذشته در دو دهكده در نزديكي نقده زير آتش گلوله هلي‌كوپترهايي كه بر فراز آنها پرواز مي‌كردند ، قرار گرفت كه در اين تيراندازيها شش تن كشته و تعداد زيادي زخمي شدند . از سوي ديگر ، دهها تن از كردها كه موفق نشده بودند نقده را ترك كنند به دست مجاهدان دستگير شدنند . در مهاباد صدها تن از مردم ، بامداد امروز در گورستاني كه مشرف به شهر است جمع شدند و هيجده كردي را كه روز جمعه گذشته در نقده كشته شده بودند ، به خاك سپردند . » ( 9 )
راديو لندن نيز گفت : « به دنبال نبرد خونين بزرگي كه در شهر نقدة كردستان بين كردزبانان و ترك‌زبانان رخ داد ، راديو ايران گفت كه پاسداران مسلح انقلاب مسؤوليت حفظ نظم و اجراي قانون را در آن شهر به عهده گرفته‌اند . گفته مي‌شود در آن نبرد ، در حدود دويست نفر كشته شده‌اند . » ( 10 )
راديو مسكو در گزارشي گفت : « گزارش رسيده از تهران حاكي است كه مذاكرات ميان نمايندگان نيروهاي دولتي و كردها و تركها در شهر نقده ( در استان كردستان ) به توافق جديدي دربارة آتش‌بس انجاميد ؛ با وجود اين ، تيراندازيهاي پراكنده صورت مي‌گيرد . اين وضع نشان مي‌دهد كه نيروهاي مبتكر اين زد و خوردها ، ظاهراً به هيچ‌وجه آرام نگرفته‌اند . اين نيروها با عمليات خود آشكارا منافع ناحاصل دشمن انقلاب ايران را منعكس مي‌كنند . قاسملو ( دبيركل حزب دمكرات كردستان ) در مصاحبه‌اي با نماينده فرانس‌پرس اظهار كرد كه زد و خوردهاي مسلحانه در نقده به تحريك عناصري ارتجاعي انجام گرفت كه مي‌خواستند آتش دشمن و ضديت را بين تركهاي‌شيعه و كردهاي سني مقيم اين‌شهر دامن بزنند و آنها را به جان يكديگر بيندازند . » ( 11 )
راديو بغداد خبر داد : « واحدهاي ارتش ايران پس از آنكه گروههاي متخاصم به دعوت دولت آتش‌بس را قبول كردند براي برقراري نظم ، محافظت از شهر نقده را به دست گرفتند . » ( 12 )
راديو كويت گزارش داد : « واحدهايي از پاسداران انقلاب ايران به جاي نيروهاي ارتش در شهر نقده ( واقع در غرب ايران ) مستقر شدند . گفته شده كه درگيريهاي اين شهر دست كم 180 كشته بر جاي گذاشته است . » ( 13 )
راديو قاهره نيز گفت : « بنا به گزارشهاي رسيده از تهران ، ارتش ايران از شهر نقده ( واقع در غرب ايران ) خارج شد و در نقاط تازه‌اي در اطراف شهر كه آرامش خود را باز يافته ، موضع گرفت . با آنكه راديو ايران گفت كه بعضي از اعضاي كميته‌هاي اسلامي، مأمور حفظ امنيت در شهر شدند ، چند هلي‌كوپتر ارتش در آسمان شهر پرواز كردند . » ( 14 )
867
گروهي از پرسنل نظامي‌پادگان سنندج به جهت فداكاري در دفاع از پادگان در زمان محاصره ، تشويق شدند و ترفيع درجه گرفتند . در امريه شماره 99/14/604/17 مورخه 5/2/1358 معاونت پرسنلي نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران در اين باره آمده است : « در اجراي اوامر رهبر انقلاب و با الهام از پيمان و اعتقاد يك نظامي‌مسلمان ، در موقع محاصره پادگان سنندج - در حالي كه عده زيادي از پرسنل به دليل نداشتن ايمان در كليه پادگانها در محل خدمتي خود حاضر نشده بودند - پرسنل نامبردة زير در كمترين مدت آمادگي ، براي ياري به برادران نظامي‌پادگان سنندج آماده و روانه ميدان نبرد شدند . لياقت و كارداني اين پرسنل ، آنها را به درجات زيرين مفتخر كرد و مراتب در ماده يك ترفيع همگاني ارتش جمهوري اسلامي ايران ، درج گرديده است.»
در اين امريه نام شش افسر ، ده درجه‌دار و سه سرباز كه مورد تشويق قرار گرفته‌اند و نيز نوع ترفيع آنان ذكر شده است . ( 15 )
868
حدود صد نفر از افسران و درجه‌داران پادگان مشكين‌شهر كه قرار است به پادگان جلديان منتقل شوند در اعتراض به اين انتقال ، به تظاهرات و راهپيمايي در خيابانهاي شهر پرداخته ، سپس در مسجد ولي‌عصر ( عج ) متحصن شدند . به نوشته روزنامه كيهان ، تحصن نظاميان مشكين‌شهر به دنبال مذاكراتي كه انجام شد ، پايان يافت و قرار شد به خواست آنها رسيدگي شود . ( 16 )
869
به گزارش روزنامه كيهان در يك جلسه سخنراني در دانشكده علوم ارتباطات اجتماعي تهران درباره " پيشينه تركمنها و ريشه‌هاي حوادث اخير تركمن‌صحرا " پنج تن از اعضاي كانون فرهنگي و سياسي خلق تركمن به بحث و گفتگو پرداختند . در ابتداي جلسه ، يكي از سخنرانان با اشاره به تاريخچه تركمن‌صحرا و وضعيت اقتصادي آن گفت : « شماي كلي از زندگي اقتصادي تركمن‌صحرا در اين وهله به اين شكل است كه 95 درصد زمينها در اختيار دربار منفور پهلوي و ارتشيان قرار دارد و سه درصد در اختيار فئودالهاي محلي و دو درصد باقي در اختيار دهقانان است ؛ بنابراين مي‌توانيم نحوه زندگي خلق تركمن را مجسم كنيم . در حالي كه آنها مي‌توانند در زمينهاي حاصلخيز منطقه و در ايراني آزاد در رفاه و آسايش بسر ببرند ، اما مي‌بينيم كه با اشغال زمينهاي اين منطقه به دست دربار و عواملش ، هرگونه حركت و صداي حق‌طلبانه نيز در گلو خفه مي‌شود ؛ بنابراين خلق تركمن در اين مرحله ، عامل اصلي انقلاب يعني فقر را در خود دارد . روستاييان و دهقانان آماده هستند و مي‌خواهند حركت كنند ، ولي نيروهاي ارتجاعي و ضدانقلابي كوشش مي‌كنند كه از انواع وسايل در جهت حفظ منافع خود استفاده كنند . »
وي با اشاره به حوادث و درگيريهاي تركمن‌صحرا گفت : « در جريان مبادله اسراي دو طرف ، كه قرار بود در ظرف سه روز آزاد شوند ، واقعه‌اي روي داد كه خشم شديد تركمنها را سبب شد . در سردخانه گل چشمه (دوازده كيلومتري گنبد) ما با اجساد 9 تركمن كه با دستهاي بسته به ضرب گلوله كشته شده بودند ، رو به رو شديم . » به نوشته روزنامه كيهان ، ناطق پس از تشريح مواضع كانون فرهنگي و سياسي خلق تركمن اضافه كرد : « تشكيل شوراهاي دهقاني براي حمايت از استثمارشوندگان برنامة كار ماست . در حال حاضر آن قسمت از زمينها كه متعلق به دهقانها بود و به زور غصب شده بود ، مجدداً به آنها پس داده شد و بقيه زمينهاي شاه در اختيار همه دهقانان گذشته شده است . » ( 17 )
870
آيت‌الله‌العظمي شريعتمداري در تلگرافي به آيت‌الله شبيرخاقاني با اشاره به حوادث خرمشهر ، اظهار كرد : « دخالتهاي بي‌رويه افراد غيرمسؤول در امور كشور و تضعيف دستگاههاي اجرايي مملكت و ايجاد وحشت دولتي در داخل دولت ، فاجعه‌اي براي سرنوشت ايران و راه خطرناكي به سوي هرج و مرج و شكست انقلاب اسلامي‌است و بازگشت به دوران اختناق و استبداد و استعمار خواهد بود » . وي با اشاره به احكام صادره از دادگاههاي انقلاب ، اذعان كرد : « اين مجازات بايد تنها به دست مراجع تقليد و محاكم صالحه صورت پذيرد ، ولي به جرائمي‌كه مباني شرعي براي آنها جزايي قرار نداده و راهي به سوي عفو و اغماض باز گذاشته ، ملت مسلمان بايد آن را مراعات كنند . » وي تاكيد كرد : « در وضع موجود ايران ، چيزي كه جاي آن كاملاً خالي است و با اتكاء به آن مي‌توان به دشواريها و پريشانيها و از هم گسيختگي شيرازه كارها تا حدود زيادي سر و سامان داد ، عفو و اغماض … است . » . ( 18 )
871
سه تن از مؤسسان حزب جمهوري اسلامي‌خلق مسلمان ايران ( سيد‌صدرالدين بلاغي ،
حجت‌الاسلام سيدهادي خسروشاهي و دكتر احمد عليزاده ) ، در يك مصاحبه مطبوعاتي با شركت خبرنگاران داخلي و خارجي به تشريح خط مشي آينده حزب و روابط حزب با ديگر احزاب و گروههاي سياسي پرداختند . آنها در پاسخ به اين سؤال كه برخي اين‌گونه استنباط مي‌كنند كه پاي گرفتن احزاب و گروههاي سياسي - از جمله حزب شما - خدشه‌اي به وحدت كلمه مورد نظر امام وارد مي‌سازد ، شما چه پاسخي براي اين اظهار نظر داريد ؟ گفتند : « اگر حزب واحدي در اين مملكت آنچنان قدرتي پيدا كند كه ساير احزاب را كنار بگذارد و آنها را پايمال كند ، فردا چه كسي ما را از شر اين ديكتاتوري جمعي حزبي حفظ خواهد كرد ؟ آيا احساس نمي‌كنيد كه وجود حزبي نظير حزب " جمهوري اسلامي‌خلق مسلمان " در وضع موجود ، يك ضرورت اجتماعي و سياسي است ؟ اين خطر را احساس نمي‌كنيد كه اگر يك ديكتاتوري حزبي به وجود بيايد ، خطرش از ديكتاتوري فردي - كه پنجاه سال بر ما سايه افكنده بود - به مراتب عظيم‌تر باشد ؟ »
سؤال شد نظر شما درباره ارتش چيست ؟ پاسخ دادند : « در مورد ارتش ، ما معتقد به ارتشي هستيم مجاهد ، مستقل و مدرن ، بدون وابستگي ارگانيك به غرب يا شرق و اين چنين ارتشي وظيفه‌اش بايد دفاع از ميهن و منافع خلق مسلمان ايران باشد ، ولي ارتش موجود نمي‌تواند ارتش مورد نظر ما باشد ؛ به نظر ما ارتش بايد بازسازي شود . گذشته از اين ما معتقديم كه يك نيروي رزمنده مسلمان هم بايد در كنار ارتش مجاهد ايجاد شود . » ( 19 )
872
نشريه " افريك آزي " ( چاپ فرانسه ) در تفسيري ، تصميم ايران مبني بر كاهش توان نظامي و تهديدهاي ناشي از آن و نيز چشم‌انداز آتي ثبات نظام جديد را مورد بررسي قرار داد و نوشت : « ايران كه تصميم گرفته تجهيزات جنگي پيشرفته‌اي را كه پنتاگون ( وزارت دفاع آمريكا ) به شاه داده بود به آمريكا پس بدهد و بدين ترتيب امتناع خود را از ايفاي نقش " ژاندارم " منطقه بيش از پيش تاكيد كند ، در سواحل خود در معرض تهديد نيروهاي دريايي و پايگاههاي آمريكا مستقر در عمان قرار گرفته است . آيا از حالا تا ماه رمضان خواهد توانست ثبات خود را باز يابد ؟ آيا تا آن موقع قانون اساسي جديد به تصويب خواهد رسيد و اعضاي مجلس مؤسسان و مجلس قانونگذاري انتخاب خواهند شد و يك دولت جديد مستقر خواهد گرديد ؟ در خلال اين مدت ممكن است مشكلات ديگري بروز كند كه بعضي از آنها ناشي از تحريكهاي قدرتهاي غربي خواهد بود كه قصد دارند موانعي در راه پيشرفت ايران به وجود آورند كه خلق آن انقلاب كرد و مستبدترين رژيمهاي منطقه را از بين برده است ؛ ايراني كه علي‌رغم ادعاهاي مخالفان خلقهاي مسلح جهان‌سوم و علي‌رغم مشكلاتي كه با آن درگير است ، وزنه مهمي‌در مبارزه ضدامپرياليسم به شمار مي‌رود . » ( 20 )
873
در پي كاهش خدمت وظيفه عمومي‌از دو سال به يك سال و اعتراض نيروهاي وظيفه در حال خدمت كه اين قانون شامل آنها نمي‌شود ، پشنهاد ترخيص نيروهاي وظيفه‌اي كه يك سال خدمت
كرده‌اند به منظور برخورداري هر چه بيشتر سربازان در حال خدمت از دستاوردهاي انقلاب اسلامي در هيات دولت تصويب شد . وزارت دفاع ملي در بخشنامه‌اي به كليه نيروها ، پادگانها و مراكز انتظامي‌ابلاغ كرده است : كليه پرسنل وظيفه‌اي كه بيش از يك سال خدمت كرده‌اند ترخيص شوند و برگهاي پايان خدمت به آنان داده شود . به نوشته روزنامه اطلاعات ، با اجراي اين طرح ، هزاران نفر از سربازاني كه بيش از يك سال خدمت كرده‌اند ، پادگانها و ديگر مراكز انتظامي‌محل خدمت خود را ترك كرده ، كارت پايان خدمت دريافت مي‌كنند .
874
وزارت دفاع با ارسال نامه‌اي به شوراي انقلاب اسلامي‌و دادستان كل انقلاب درخواست كرد كه براي اجراي فرمان رهبر انقلاب حضرت آيت‌الله‌العظمي‌امام خميني در مورد عفو جرايم صغيره نيروهاي انتظامي، ترتيبي فراهم گردد تا هر چه زودتر كليه نظامياني كه به علت ارتكاب اين‌گونه جرايم دستگير و بازداشت شده‌اند ، آزاد گردند . ( 22 )
875
شوراي مركزي تازه تاسيس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي‌از امروز اجراي اساسنامه‌اي را شروع كرد كه در 9 ماده و 9 تبصره به كوشش عده‌اي از عناصر اصلي سپاه جهت تصويب در شوراي انقلاب تهيه شده است . در اين اساسنامه تصريح شده است : « اين سپاه به دستور رهبر انقلاب اسلامي‌تحت‌نظارت شوراي‌انقلاب با توجه به نظريات و كمك دولت تشكيل‌گرديده‌است . »
در ماده 1 ، مسائل مربوط به هدف ؛ در ماده 2 ، وظايف ؛ در ماده 3 ، تشكيلات ؛ در ماده 4 ، عضوگيري ؛ در ماده 5 ، شركت آگاهانه كليه پاسداران در تصميم‌گيريها ؛ در ماده 6 ، استفاده از امكانات دولتي ؛ در ماده 7 ، لزوم انضباط ؛ در ماده 8 ، لباس پاسداران و در ماده 9 ، بودجه سپاه ذكر شده است . ( 23 ) ( خبر ضميمه دارد . )
876
سفارت آمريكا در تهران ، در گزارشي با طبقه‌بندي سري به وزارت امورخارجه آن كشور با عنوان "نظري به آينده اوضاع جاري ايران " به بررسي وضعيت ارتش پرداخت و چنين نتيجه‌گيري كرد : « فعلاً نيروهاي مسلح ( ايران ) در بازي سياست ، صاحب ارزش بوده و به طور مستقل فاقد رهبري قاطع هستند . نيروهاي مسلح ، تنها گروه با آموزش محكم حرفه‌اي براساس سازماندهي هستند . دولت موقت سعي در تجديد بناي ارتش به صورت اسلامي‌و متشكل از افسران جديد و پاك دارد ؛ اگر در اين امر شكست بخورد و يا اگر افسران عالي رتبه نظامي‌از ارزشها و سياستهاي رژيم نااميد شوند ، امكان دارد كه ارتش به عنوان يك "نهاد مستقل" ظهور كند . تحقق اين پيش‌بيني ، شايد حدود شش ماه به طول بينجامد . اكثر نظاميان از انقلاب به آرامي‌ابراز نارضايتي مي‌كنند . » ( 24 )
877
سفارت آمريكا در تهران در گزارشي به امضاي ناس و با طبقه‌بندي محرمانه با موضوع " ابراهيم يزدي به عنوان وزير امورخارجه " به وزارت خارجه آن كشور چنين نوشت : « اعلام بازرگان در روز 24 آوريل دوباره اينكه يزدي وزير امورخارجه خواهد شد ، سؤال جالبي را برمي‌انگيزد : آيا او ارتقاء درجه يافته ، يا اينكه به پلكاني بالاتر پرتاب شده است ؟ زندگينامه او ( يزدي ) در تلگرام مرجع شرح داده شده است . در زير ما با بعضي از قسمتهاي غيرقابل تعقل در مورد معادله يزدي سر و كار داريم :
حدسهاي زيادي زده مي‌شود مبني بر اينكه به بالا پرتاب شده براي آنكه او يا در كارهاي بازرگان دخالت مي‌كرده ، يا سودمندي خود را به عنوان ميانجي بين " حكومت موقت ايران و ساخت كميته‌اي " از دست داده است . شواهدي را دربارة حدس اخير ، كساني كه ديده‌اند يزدي با گروه كميته در فرودگاه هنگام ورود جلود ( نخست‌وزير ليبي ) در تاريخ 22 آوريل فرياد مي‌زده ، به دست داده‌اند . شاهدان عيني مي‌گويند كه يزدي مي‌خواست جلود را در هواپيما نگه دارد تا زماني كه ليبياييها توضيح دهند كه امام موسي‌صدر را در كجا پنهان كرده‌اند ، [ در حالي كه ] كميته مي‌خواست نخست‌وزير ليبي پياده شده و او را به قم بررند . فرزند خميني وارد صحنه شد و يزدي را متقاعد ساخت تا تسليم نظر كميته شود . دو منبع موثق مي‌گويند كه واپسين روزهاي يزدي به عنوان " معاون نخست‌وزير " از آن به بعد شروع شده است . نظر ديگر ( هميشه نظري در ايران وجود دارد ) حاكي از آن است كه نقش يزدي به عنوان كسي كه سازمان آزاديبخش فلسطين را به ايران آورد ، براي بازرگان مشكلاتي ايجاد مي‌كند و ارتقاء او به درجه وزارت امورخارجه بهترين راهي تلقي مي‌شود كه به يزدي صلاحيت كافي داده شود تا كارهاي مربوط به سازمان آزاديبخش فلسطين را اداره كند و در عين حال او را از دفتر نخست‌وزير دور سازد . حسن خبرنگار جرايد غيرايراني نزديك به رييس سازمان آزاديبخش فلسطين با اين نظر مخالفت است و مي‌گويد كه سازمان آزاديبخش فلسطين دشواريها و مشكلاتي با يزدي داشته است و همچنين اطلاعات گزارش داده شدة قبلي را مبني بر اينكه سازمان آزاديبخش فلسطين سرگرم آموزش دادن به مجاهدان و فداييان يا تقريبا هركس ديگر كه مي‌خواهد كاربرد سلاحها را ياد بگيرد مي‌باشد ، تاييد كرد .
يك منبع ديگر ايراني خاطر نشان ساخته است كه ناراحتي از افشاء گذرنامه آمريكايي يزدي ( كه وي در مصاحبه با مطبوعات فارسي‌زبان در تاريخ 24 آوريل آن را اذعان كرد . ) و اتهامهاي مربوط به اينكه او مامور سيا است ، بدين معنا بود كه وي بايد از دفتر نخست‌وزير خارج شود؛ اظهار علني بازرگان درباره اينكه پست معاونت نخست‌وزير در امور انقلاب به كس ديگري داده خواهد شد ، نظر اين منبع را تاييد مي‌كند . انتصاب حسين بني‌اسدي به سمت معاون نخست‌وزير براي " همكاري بين حكومت و مردم " يك تعويض مستقيم براي يزدي نيست ، بلكه بيشتر ناظران معتقدند كه او بالمآل مسؤوليتهاي انقلابي يزدي را به عهده خواهد گرفت ، زيرا او معاون وزير ( يدالله سحابي) براي برنامه‌هاي انقلابي و خويشاوند بازرگان بوده است. [ بني اسدي داماد بازرگان است . اين انتصاب نشان مي‌دهد كه نفوذ خانواده و دوره ( جلسات هفتگي و غيره ) در ايران انقلابي همچنان باقي مانده است . ]
امكان ديگر اين است كه يزدي با توجه به داشتن بهترين رابطه‌ها با تجمع كميته‌ها ، به عنوان بهترين شخص براي رو‌به‌راه كردن سياست خارجي ايران و تبديل آن به يك تماميت وابسته به يكديگر تلقي شده است . به هر صورت يزدي به طور وسيعي با امور خارجي سروكار داشته است و انتصاب او به سمت وزير امورخارجه ، اكنون به او اعتبارنامه‌اي براي ساخت نهادي ( كشور ) نيز مي‌دهد .
خصوصيات شخصي يزدي : يك خبرنگار آمريكايي كه يزدي را از زمان اقامت او در پاريس تعقيب كرده است ، مي‌گويد يزدي تردستي كاملي در گرداندن رسانه‌هاي ارتباط جمعي دارد ( و اين نظريه‌اي است كه بيشتر ما - كه با او سروكار داشته‌ايم - نيز آن را تاييد مي‌كنيم.) در عين حال يك مسلمان واقعاً باتقوا و مومن است . اين خبرنگار ، يزدي را در عين حال به عنوان مردي كه هميشه نقاب بر چهره دارد ، توصيف كرده است . ظرف دو ماه او فقط چند بار شخصيت دروني خود را نشان داد ؛ يك بار در پاريس ضمن بحث درباره نقش [ امام ] خميني هنگامي‌كه به جنبه مذهبي آن برجستگي داده مي‌شود و ديگر در زماني كه سفارت آمريكا مورد تاراج قرار گرفت. در آن زمان او عكاسان را درباره اين حادثه مورد مواخذة شديد قرار داد و دستور داد كه دوربينهاي آنها شكسته و فيلمها در معرض نور قرار بگيرند .
تماسهاي سفارت با يزدي : دست يافتن به يزدي مشكل است ، ولي در تماسهاي شخصي با تلفني يا حضوري ، او بسيار نرم و دوستانه است . او خبرهاي باورنكردني را با تظاهر خفيفي به پوزش‌خواهي آشكار مي‌كند و درك كاملي از آن دارد كه چگونه در دستگاه ارزش‌گذاري شنوندگان خود دستكاري كند تا آن عكس‌العملي را كه او مي‌خواهد به دست آيد ، ايجاد كند . او شم سياسي خوبي دارد ، ولي بيش از‌اندازه معتقد است كه ايالات متحده علت‌العلل دردسرهاي ايران در 26 سال گذشته بوده است . او تندرو يا تو ذوق‌زننده نيست ، ولي نسبت به نظريات خود متعهد است . به عنوان وزير امورخارجه ، او ممكن است انعكاسي ايراني از گرايشها و افكار ضدآمريكا و ضدغربي طبق سنت كريشنامنون يا عده‌اي از وزيران امورخارجه كشورهاي آمريكايي سالهاي دهه شصت و دهه هفتاد - كه يانكي‌ها را مردود مي‌دانستند - باشد . وي وفادار به سبك ايراني و احتمالاً در اقدامات عملي خود به نحو مستدلي اهل تظاهر بوده و در اجتماع خصوصي بيشتر منطقي خواهد بود . او به احتمال ، بيش از ساير همكاران انقلابي خود شخصي خواهد بود كه ما مي‌توانيم با او براي به دست آوردن چشم‌انداز بهتري از نتايج ( به محض اينكه او درباره موضعي توافق كرد . ) با او صحبت كنيم ، مگر اينكه پست او ، بيش از حد او را مغرور كرده باشد . » ( 25 )
ضميمه خبر شماره 875
متن كامل اولين اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامي‌مندرج در جزوه كوچكي به همين نام منتشره توسط " ستاد پاسداران انقلاب اسلامي " به شرح زير است :
ماده 1 - هدف : پاسداران انقلاب اسلامي‌در ايران و گسترش آن مبتني بر ايدئولوژي اسلام اصيل و اجراي خواستهاي جمهوري اسلامي، هدف تشكيل سپاه پاسداران انقلاب اسلامي‌مي‌باشد .
اين سپاه به دستور رهبر انقلاب اسلامي‌تحت نظارت شوراي انقلاب با توجه به نظريات و كمك دولت تشكيل گرديده است .
ماده 2 - وظايف سپاه :
1/2 - دفاع در برابر حملات و اشغال عوامل يا قواي بيگانه در داخل كشور .
2/2 - همكاري با دولت در اجراي امور انتظامي، امنيتي ، تعقيب و دستگيري عناصر ضدانقلاب به هنگام ضعف و عدم تشكيل نيروهاي انتظامي‌و مقابله با جريانهاي مسلحانه ضدانقلاب اسلامي.
تبصره 1 - تشخيص وجود شرايط فوق به عهده شوراي انقلاب اسلامي‌بوده فرماندهي عمليات مشترك با سپاه پاسداران مي‌باشد .
تبصره 2 - دستگيري عناصر ضدانقلاب ، با كسب مجوز از دادستاني خواهد بود .
3/2 - همكاري و هماهنگي موثر با نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران مطابق آيين‌نامه‌هاي مربوطه .
4/2 - حفاظت اموال عمومي‌و جمع‌آوري اسلحه و مهمات و وسايل نظامي‌از دست افراد غيرمجاز و تحويل به مقامات صلاحيت دار .
5/2 - تحقيق و جمع‌آوري اطلاعات در حد مسؤوليتهاي سپاه‌پاسداران‌انقلاب اسلامي‌مطابق آيين‌نامه مربوطه .
6/2 - تربيت و آموزش اخلاقي ، ايدئولوژيكي ، سياسي و نظامي‌پاسداران ثابت سپاه .
7/2 - آموزش نظامي‌و توجيه سياسي - ايدئولوژيك پاسداران ذخيره سپاه .
8/2 - كمك به اجراي دستورهاي دادگاههاي انقلاب اسلامي‌و دادگستري .
تبصره 3 - سپاه پاسداران انقلاب اسلامي‌در انجام‌دادن وظيفه‌فوق ، عنوان ضابط دادگستري و دادگاه‌انقلاب را دارد .
9/2 - حفظ انتظامات در تظاهرات و اجتماعات مردم به منظور جلوگيري از نقض قانون و تجاوز به حقوق جامعه و همچنين ممانعت از تضييح حق شركت‌كنندگان .
10/2 - حمايت از نهضتهاي رهايي‌بخش و حق طلبانه مستضعفان تحت نظارت شوراي انقلاب و اجازه دولت .
11/2 - استفاده از نيروي انساني و تخصص افراد سپاه به هنگام بروز بلايا و حوادث غيرمترقبه و كمك به پيشبرد طرحهاي عمراني دولت اسلامي‌به منظور استفاده هرچه بيشتر از نيروي پاسداران .
ماده 3 - تشكيلات سپاه :
1/3 - ساخت سازماني سپاه با حفظ فرماندهي مركزي مبتني بر اصل عدم تمركز خواهد بود ؛ بدين معني كه اصول و خط مشي كلي از طرف فرماندهي مركزي با تصويب شوراي هماهنگي تعيين و در استانها رعايت مي‌گردد ، ولي عمليات اجرايي هر استان مي‌تواند در ارتباط با مراكز به طور مستقل انجام شود .
2/3 - اركان سپاه عبارتست از :
شوراي هماهنگي ، شوراي فرماندهي كل سپاه ، شوراي فرماندهي هر استان ، مسؤولين واحدهاي هر استان ، مسؤولين قسمتهاي هر واحد ، پاسداران ثابت ( تمام وقت و نيمه وقت ) ، پاسداران ذخيره .
تبصره 4 - در واحدهاي عملياتي ، تعدادي از پاسداران ثابت ( 25 الي 40 تن ) گروههاي خودكفا شامل تمام تخصصهاي مورد نياز يك تيم نظامي- امدادي را تشكيل مي‌دهند و مجهز به تمام وسايل مورد نياز مي‌شوند . تركيب اين گروهها - كه كوچكترين هسته سپاه هستند - در تشكيلات تفصيلي مشخص گرديده است . پاسداران ذخيره در زمان بسيج ، در رابطه با گروههاي مذكور بر مبناي يك سازماندهي ثانوي به طور منظم در عمليات شركت مي‌كنند .
3/3 - شوراي هماهنگي ؛ شوراي هماهنگي عاليترين مرجع مشورتي و اخذ تصميم سپاه بوده و وظيفه آن ايجاد هماهنگي بين سپاه و سازمانهاي مملكتي با رعايت كامل جنبه‌هاي ايدئولوژيك اسلامي‌مي‌باشد . اين شورا از
سه نفر به شرح زير تشكيل مي‌شود :
نماينده شوراي انقلاب ، نماينده دولت ، فرمانده سپاه .
4/3 - شوراي فرماندهي ؛ شوراي فرماندهي از هفت نفر شامل فرمانده كل سپاه و مسؤولان هر يك از واحدهاي اصلي سپاه تشكيل مي‌شود .
واحدهاي اصلي سپاه عبارت است از شش واحد به شرح زير :
واحد عمليات ، واحد تحقيقات و اطلاعات ، واحد آموزش ، واحد تداركات ، واحد ارتباط اجتماعي ، واحد اداري و مالي .
تبصره 5 - مسؤول واحد عمليات ، قائم مقام فرمانده سپاه نيز مي‌باشد .
5/3 - خصوصيات اعضاي شوراي فرماندهي ؛
مسؤولان هر يك از واحدهاي اصلي سپاه حتي‌المقدور از بين پاسداراني كه داراي شرايط زير باشند انتخاب مي‌شوند ؛
صداقت و تقواي اسلامي، روحيه و شهامت انقلابي ، قدرت اراده و تصميم‌گيري ( قاطعيت ) ، دارابودن آگاهيهاي كافي ايدئولوژيكي - سياسي ، برخورداري از حسن همكاري جمعي و دارا بودن اخلاق اسلامي، برخورداري از روحيه و تجارب نظامي، داشتن سوابق مبارزاتي ، داشتن قدرت سازماندهي و انضباطي ، داشتن قدرت فرماندهي ، رهبري و مديريت ، نداشتن سوابق سوء سياسي ، نداشتن جهت‌گيري و تمايلات ضداسلامي، داشتن توانايي لازم جسمي‌و روحي ، رازداري و تيزبيني فرمانده‌كل‌سپاه ضمن داشتن شرايط فوق ، نبايد از اعضاي نيروهاي‌انتظامي‌كشور باشد .
6/3 - روش انتخاب اعضاي شوراهاي فرماندهي استانها :
مسؤولان هر يك از واحدهاي استانها را پاسداران همان واحد براي مدت دو سال انتخاب مي‌كنند . هيات شش نفري انتخاب‌شده با رأي پاسداران ، يك نفر را از داخل يا خارج از سپاه به عنوان فرمانده سپاه استان انتخاب مي‌نمايند .
انتخابات مذكور با نظارت هيأت ناظر متشكل از پنج نفر ( نماينده شوراي انقلاب ، نماينده دولت و سه نفر از متعهدان محلي داخل يا خارج از سپاه كه صلاحيت آنها به تصويب نماينده شوراي انقلاب اسلامي‌رسيده است . ) انجام شده و انتخاب‌شدگان پس از تائيد شوراي هماهنگي به عنوان شوراي فرماندهي استان مشغول به كار مي‌شوند . انتخاب و پيشنهاد مسؤولان شهرستانها و مناطق در هر استان به عهده شوراي فرماندهي استان است . در همه موارد ، انتخاب مسؤولان قسمتها به تصويب واحد بالاتر خواهد رسيد .
7/3 - روش انتخاب شوراي فرماندهي كل سپاه : مجمع عمومي‌سپاه متشكل از كليه اعضاي شوراي فرماندهي هر دو سال يك بار از بين خود يا خارج از خود هفت تن را جهت فرماندهي كل و مسؤولان واحدهاي مركزي انتخاب مي‌كنند . اين انتخاب با نظارت و تائيد شوراي انقلاب انجام خواهد شد .
تبصره 6 - تنها شوراي هماهنگي مي‌تواند پيشنهاد عزل فرماندهان و اعضاي شوراهاي فرماندهي را به شوراي انقلاب بنمايد . شوراي انقلاب بنا به مصالح انقلاب مي‌تواند مستقيماً نسبت به عزل فرماندهان و يا عضوي از اعضاي شوراهاي فرماندهي اقدام نمايد . در چنين وضعيتي ، مجمع فوق‌العاده مربوطه بلافاصله تشكيل و عضو جديد را انتخاب و معرفي مي‌نمايد .
تبصره 7 - صلاحيت فرمانده و اعضاي شوراي فرماندهي كل سپاه بايد به تصويب شوراي انقلاب برسد .
ماده 4 - عضوگيري :
پاسداران از ميان افراد مسلمان داوطلب كه داراي شرايط زير هستند ، انتخاب مي‌شوند :
- اعتقاد به ايدئولوژي اصيل اسلامي
- مومن به اسلامي‌بودن انقلاب و جمهوري اسلامي
- داراي شجاعت و شهامت روحي و قدرت جسمي‌و فكري لازم .
- دارا بودن موضع قاطع ضدامپرياليستي ( غرب و شرق ) ، صهيونيستي ، ديكتاتوري و هر نوع نژادپرستي
تبصره 8 - ضوابط و مشخصات اعضاء در آيين‌نامه جداگانه تعيين خواهد شد .
تبصره 9 - صلاحيت عضويت پاسدار بايد براساس آيين‌نامه مربوطه به تاييد واحد تحقيقات و اطلاعات برسد .
ماده 5 - كليه پاسداران و مسؤولان واحدهاي مختلف در اخذ تصميمها ، طبق روشي كه در آيين‌نامة مربوطه مشخص مي‌گردد ، شركت آگاهانه خواهند داشت .
ماده 6 - با توجه به لزوم رعايت صرفه‌جويي در مصرف مواد و نيروي انساني ، سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كوشش مي‌كند در كليه مناطق با توافق مقامهاي محلي از امكانات موجود دولتي و ملي نظير بيمارستانها ، فروشگاههاي تعاوني و غيره استفاده نمايد .
ماده 7 - پاسداران انقلاب بايد نسبت به هدفهاي مقدس انقلاب اسلامي‌ايمان قاطع داشته و دستورهاي مسؤولان واحدها و تصميمهاي متخذه شوراي فرماندهي را تا سرحد جانبازي و شهادت و با انضباط كامل بر طبق آيين‌نامه انضباطي اجرا نمايند . در صورت مشاهده خلاف آن ، تنبيهات لازم در حق پاسدار اجرا خواهد شد .
ماده 8 - پاسداران از لباس همراه با آرم سپاه استفاده خواهند نمود ، مگر در مواقعي كه مسؤولان خلاف آن را مصلحت ببينند .
ماده 9 - بودجه سپاه : بودجه سپاه پاسداران برابر موازين و مقررات دولتي برآورد مي‌شود و پس از تصويب قوه مقننه ( شوراي انقلاب يا مجلس ) ، در اختيار سپاه قرار مي‌گيرد .
اين اساسنامه در 9 ماده و 9 تبصره در تاريخ … به تصويب شوراي انقلاب اسلامي‌رسيد .
اجراي اين اساسنامه را از تاريخ 5/2/1358 شوراي مركزي سپاه شروع كرده است . ( 26 )
منابع و مآخذ 5/2/1358
1 - روزنامه كيهان ، 6/2/1358 ، ص 2 .
2 - روزنامه اطلاعات ، 6/2/1358 ، ص 3 .
3 - مآخذ شماره 1 .
4 - مآخذ شماره 2 ، ص 3 .
5 - مآخذ شماره 1 ، ص 7 .
6 - مآخذ شماره 1 ، ص 7 .
7 - نشريه ويژه خبرگزاري پارس ، 6/2/1358 ، ص 1 ، خبرگزاري پارس .
8 - مآخذ شماره 1 ، ص 7 .
9 - مآخذ شماره 7 ، ص 1 ، خبرگزاري فرانسه .
10 - پيشين ، راديو لندن .
11 - مآخذ شماره 7 ، ص 3 ، راديو مسكو .
12 - مآخذ شماره 7 ، ص 4 ، راديو بغداد .
13 - مآخذ شماره 7 ، راديو كويت .
14 - مآخذ شماره 7 ، راديو قاهره .
15 - دفتر هواداران چريكهاي فدايي خلق ، جنگ خونين در سنندج و دستاوردهاي آن ( سنندج : دفتر هواداران
16 - چريكهاي فدايي خلق ، 1358 ) ص 146 .
16 - روزنامه كيهان ، 5/2/1358 ، ص 3 .
17 - مآخذ شماره 16 ، ص 6 .
18 - مآخذ شماره 2 ، ص 2 .
19 - مآخذ شماره 1 ، ص 3 .
20 - مآخذ شماره 16 ، ص 5 .
21 - روزنامه اطلاعات ، 5/2/1358 ، ص 1 .
22 - پيشين ، ص 2 .
23 - سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، اساسنامه تشكيل سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ( تهران : ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، بي‌تا ) ، ص ص 8 -1 .
24 - دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي ، جلد 14 ( تهران : نشر لانه جاسوسي ، جلد 14 ، بي‌تا ) ، ص 141 .
25 - دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي ، جلد 18 ( تهران : نشر لانه جاسوسي ، جلد 18 ، بي‌تا ) ، ص ص 173 -170 .
26 - مآخذ شماره 23 .
