روزشمار
دوشنبه
3 ارديبهشت 1358
25 جمادي‌الاول 1399
23 آوريل 1979
830
تيراندازيها در شهر نقده از ساعت دوازده ظهر امروز بكلي قطع شد ( 1 ) و آرامش نسبي برقرار گرديد . سرلشكر ناصر فربد ( رئيس ستاد كل ارتش جمهوري اسلامي ايران ) در اين باره گفت : در پي دستورهاي وزير كشور مبني بر جلگيري از زد و خورد و برادركشي در نقده ، نيروهاي ارتش جمهوري اسلامي ايران با تجهيزات و ساز و برگ لازم به منطقه عزيمت كردند . وي افزود : نيروهاي اعزامي‌ارتش اكنون ميان دو طرف متخاصم حايل شده‌اند تا از درگيريها و خونريزيها و برادركشي جلوگيري شود و بي جهت برادران هموطن به جان هم نيفتند .
رئيس ستاد ارتش تاكيد كرد : از امروز پروازهايي براي شناسايي بيشتر منطقه و مواضع دو طرف درگيري در خارج شهر ، اعزام خواهد شد . وي تصريح كرد : با استقرار نيروهاي اعزامي‌ارتش به شهر نقده ، اين شهر در برابر دو طرف درگير ، ديگر چشم زخمي‌نخواهد ديد ، زيرا دو طرف درگير از شهر خارج شده‌اند و شهر كاملاً از حضور اين نيروها تخليه شده است .
رئيس ستاد لشكر 64 اروميه نيز با اعلام اينكه با ورود واحدهاي نظامي، درگيري در نقده قطع شده است ، اظهار داشت : اكنون پاسداران و اهالي نقده مشغول جمع‌آوري اجساد از خيابانها و كمك به مجروحان هستند . روزنامه كيهان هم در اين مورد نوشت : نيروهاي اعزامي ارتش جمهوري اسلامي ايران كنترل شهر نقده را در دست گرفتند و شهر نقده - كه ظرف روزهاي اخير به صحنه نبرد تبديل شده بود - از دو طرف درگير تخليه شد . روزنامه اطلاعات نيز با اعلام خبر برقراري آرامش در نقده ، افزود : با وجودي كه شهر نقده از آرامش برخوردار است ، اما دامنه زد و خوردها به برخي از روستاهاي اطراف كشيده شد است . ( 2 )
روزنامه كيهان نيز خبر داد : « علي‌رغم آتش‌بس در نقده ، ساعت يك بامداد امروز در قسمت ورودي از اروميه به نقده تا نزديك اداره مخابرات صداي تيراندازي به گوش مي‌رسيد و نيز در روستاهاي تلخاب ، بالقچر و حسنلو وضعيت مشابهي وجود داشت و مجاهدين نقده كه از آنها استمداد شده بود به اين روستاها رفتند . براساس همين گزارش ، بعضي از روستاها خالي از سكنه شده و به آتش كشيده شده است . » ( 3 )
831
به دنبال مذاكراتي كه در كميته ويژه بررسي جريانهاي نقده [ هيأت حسن‌نيت ] صورت گرفت ، آتش‌بس بين دو طرف برقرار گرديد و مقرر شد كه نيروهاي اعزامي‌ارتش شهر نقده را ترك كنند و به جاي آنها واحدهاي ژاندارمري مسؤوليت حفظ و آرامش شهر را به عهده بگيرند . در اعلاميه آتش‌بس كه هيأت اعزامي استاندار آذربايجان‌غربي و رهبران دو طرف درگير ( حجت‌الاسلام ملاصالح رحيمي و حاجي محرر ) آن را امضاء كردند ، از افراد درگير خواسته شد كه دست از برادركشي بردارند و اخطار گرديد كه از چپاول و غارت خودداري كنند . در اعلاميه تصريح شده است : پس از اعلام آتش‌بس از هركسي خلافي مشاهده شود ، بشدت مجازات خواهد شد . ( 4 )
به دنبال امضاي موافقتنامه آتش‌بس ، نيروهاي ژاندارمري از امروز ( 3/2/58 ) بتدريج در نقده مستقر مي‌شوند . فرمانده ژاندارمري كل كشور در اين باره گفت : در اجراي دستو دولت مبني بر حضور واحدهاي ژاندارمري در نقده ، دستور دادم كه يك واحد از ماموران ژاندارمري وارد شهر نقده بشوند تا به دنبال خروج نيروهاي ارتشي و با توجه به اينكه شهرباني نيز در نقده مستقر نيست ، حفظ و امنيت و نظم و آرامش شهر را در دست بگيرند . به اين ترتيب ، نيروهاي ژاندارمري در شهر مستقر شده ، با همكاري اهالي نقده براي حفظ امنيت شهر اقدام خواهند كرد . ( 5 )
832
تشكيل ميتينگ با حضور افراد مسلح در نقده ممنوع شد . طراحي ( يكي از اعضاي هيأت حسن‌نيت اعزامي به نقده و عضو شوراي انقلاب اروميه كه در مذاكرات آتش‌بس شركت داشته است . ) در اين باره گفت : « در مذاكرات هياتهاي حسن‌نيت كه از طرف كردها ، حزب دمكرات كردستان ، نماينده شيخ‌عزالدين حسيني و فرماندار نقده صورت گرفت ، موافقت شد از اين پس در هيچ ميتينگي يا نشستي افراد با اسلحه حضور نيابند تا جلوي حوادث و وقايع احتمالي گرفته شود . » ( 6 )
833
آيت‌الله طالقاني در يك پيام راديو - تلويزيوني از مردم نقده خواست كه هوشيار باشند و به جاي اعمال تعصب نژادي و گشودن آتش و گلوله ، از طريق انتخاب افراد خدمتگزار و تشكيل شوراها ، مشكلات خود را حل كنند . در اين پيام آمده است : « فرزندان عزيز ترك و كرد نقده ! … حوادث خونين چند روزه آن سامان موجب نگراني و رنج و تأسف اينجانب و ديگر برادران و خواهران شما گرديده . تاسف از اين كه با حادثه سنندج و گنبد كه با شليك يك گلوله آغاز شد و عده‌اي از مرد و زن رنج كشيده و محروم ما به خون غلتيدند و با صدها اميد چشم از دنيا بستند ، چرا شما نبايد هوشيار و آگاه باشيد تا چهره انقلاب اسلامي‌ما اين گونه نمايانده شود ! آيا با گشودن آتش و گلوله به روي هم شكلي حل مي‌شود و نابسامانيها سامان مي‌يابد ؟ آنهم در چنين فصل تاريخي كه همه مردم اين سرزمين مي‌توانند رشد و آگاهي و استعدادهاي خود را بنمايانند و توطئه و كيدها و دسيسه‌هاي ارتجاع و عوامل پليد رژيم سابق و استعمار جهانخوار را به خودشان برگردانند و دست خون‌آلود غارتگران را قطع كنند [ و ] خود را از تعصبها و اختلافات نژادي و زباني كه از آثار جاهليت است ، برهانند و چهره اصيل اسلامي‌و ايراني خود را بنمايانند و سازنده زندگي با شكوه و تاريخشان باشند . برادران و خواهران ! آينده‌نگر باشيد … و با انتخاب افراد آگاه و مسؤول و خدمتگزار و تشكيل شوراها سرنوشت خود را به دست گيريد و مشكلات خود را حل و فصل نماييد . » ( 7 )
834
حزب دمكرات كردستان در يك اقدام سياسي - تبليغاتي با انتشار اطلاعيه‌اي از كردها و تركهاي نقده خواست هر چه زودتر به اختلافها پايان دهند . در اين اطلاعيه آمده است : « حادثه اسفناك نقده كه به دست عناصر ناپاك و ضدانقلابي به وجود آمده و جنگ ناخواسته‌اي به مردم اين سامان تحميل كرده ، بر اثر نيرنگهاي گوناگون هر لحظه گسترش پيدا مي‌كند ، ولي از آنجايي كه اين خونريزي و برادركشي به نفع دو خلق كرد و آذربايجاني نيست ، بايد هر چه زودتر متوقف شود تا دشمنان انقلاب اسلامي ايران نتوانند از آن بهره‌برداري نمايند . همه بايد هوشيار باشيم كه هدف نهايي اين دشمنان خلق رو در رو قرار دادن دولت و ملت است ، براي اينكه نيات پليد خائنان با شكست روبه‌رو شود ، وظيفه برادران كرد و آذربايجاني [ است ] كه با روح صميمت و برادري با اين توطئه مقابله نمايند و سعي كنند در كنار هم مثل دو همسايه خوب زندگي كنند و از تجاوز به مال و جان يكديگر خودداري نمايند . حزب دمكرات كردستان ايران با قاطعيت اعلام مي‌دارد كه هركسي در هر جا به حقوق خانواده‌اي بيگناه تجاوز نمايد ، با شدت عمل افراد حزب دمكرات كردستان مواجه خواهد شد. » (8)
835
حوادث و درگيري نقده بازتاب گسترده‌اي در رسانه‌هاي خارجي داشت ؛ از آن جمله ، راديو لندن در گزارشي از حوادث نقده گفت : « هزاران كرد مسلح در اطراف دهكده‌هاي ترك‌نشين موضع گرفته و چهار دهكده را سوزانده‌اند . » اين راديو در بخش خبري ساعت 19 و 45 دقيقة خود گفت : « زد و خورد در نقده به كشته شدن حدود 150 نفر و زخمي‌شدن حدود پانصد نفر انجاميده است . اين دومين زد و خورد شديدي است كه از آغاز انقلاب تا به حال در كردستان انجام شده و هر اثر ديگري كه به دنبال داشته باشد ، احتمالاً ايجاد خودمختاري براي كردها را - كه از خواسته‌هاي آنان مي‌باشد - به مرحله عملي شدن آن نزديكتر نمي‌كند . حزب دمكرات كردستان كه از هر حزب ديگر در كردستان طرفداران بيشتري دارد ، در حالي كه هيچ‌گونه اعتمادي به دولت مركزي ندارد ، نسبت به دولت عصباني و آزرده‌خاطر است و از سوي ديگر ، دولت مركزي و رهبر مذهبي آن به طرفداري خود از كردهاي ميانه‌روتر در نواحي جنوبي‌تر كردستان افزوده‌اند . »
بي.بي.سي در تجزيه و تحليل علل حوادث نقده گفت : « نقده شهري است كه در استان آذربايجان‌غربي قرار دارد ، ولي در اين ناحيه ساكنان كرد بخصوص در دهات فراوان وجود دارند و كردهاي خواهان خودمختاري ، اين ناحيه را قسمتي از كردستان به شمار مي‌آورند . در نقده گويا كردهايي كه مي‌خواهند شعبه‌اي از حزب دمكراتيك كردستان را در اين شهر تشكيل دهند ، با ساكنان ترك‌زبان آذربايجاني اين شهر به جنگ برخاسته بودند.»(9)
راديو مسكو نيز به نقل از خبرگزاري فرانس‌پرس گزارش داد كه عبدالرحمن قاسملو ( دبيركل حزب دمكرات كردستان ) گفته است : درگيريهاي مسلحانه ميان گروه‌بنديهاي مختلف مذهبي و سياسي ، فعاليت عناصر ارتجاعي به منظور دامن زدن به آتش دشمني ميان خلقها و به منظور تحريك توطئه‌ها ميان افراد شيعه و كردهاي اهل سنّت عليه يكديگر مي‌باشد . ( 10 )
راديو كلن خبر داد كه شيخ‌عزالدين حسيني ، ارتش ايران و پاسداران انقلاب را متهم كرده است به اينكه با كردها بدرفتاري كرده‌اند . براساس اين گزارش ، عزالدين حسيني گفته است كه كُردهاي مجروح در بيمارستان مورد درمان قرار نگرفته‌اند و از دادن آب و مواد خوراكي به آنها خودداري شده است . ( 11 )
836
امروز جلسه آشتي‌كنان بين احمد مفتي‌زاده و عزالدين حسيني در كرمانشاه برگزار شد . محمد ربيعي ( امام‌جمعه اهل تسنن كرمانشاه ) دراين باره گفت : اين جلسه قرار بود چند روز پيش در سنندج تشكيل شود كه با تحصن مردم در مسجد جامع شهر ، جلسه مورد نظر تشكيل نشد و تصميم گرفتيم اين جلسه را در يك شهر بي‌طرف يعني كرمانشاه تشكيل دهيم . وي در مورد توافقهاي حاصله در اين جلسه ، گفت : براي رفع اختلاف و جلوگيري از برادركشي تصميم گرفته شد از اين پس در مدارس سنندج تحريكي صورت نگيرد و راديو - تلويزيون نيز در اختيار همه باشد . همچنين تصميم گرفته شده است در صورت نقض اين تعهدات ، اشخاص محرك در اختيار دادگاه انقلاب اسلامي‌سنندج قرار گيرند . ( 12 )
837
پادگان مريوان بدليل واقع شدن در منطقه‌اي حساس ، وضعي آسيب‌پذير دارد و نيازمند توجه است . در اين باره وزير كشور در نامه‌اي به تيمسار رياحي ( وزير دفاع ) چنين نوشت : « به قرار اعلام آقاي استاندار كردستان در پادگان مريوان اكنون افراد بسيار كمي‌مستقر هستند و اين موجد مخاطراتي است كه بعداً جبران‌پذير نخواهد بود . مقرر فرماييد پادگان مزبور را با اعزام افرادي از تيپ مرند يا جاي ديگر تقويت نمايند . » ( 13 )
838
آيت‌الله طالقاني و حاج سيداحمد خميني به دستور امام‌خميني از شبيرخاقاني خواستند كه از تصميم خود مبني بر ترك خرمشهر و كشور منصوب گردد . حاج سيداحمد خميني در يك تماس تلفني با شبيرخاقاني به وي گفت : امام از شنيدن خبر تصميم شيخ شبيرخاقاني در مورد ترك ايران متأسف شده‌اند و خواسته‌اند كه در اين اوضاع بحراني وي كشور را ترك نكند ، زيرا در اين صورت احتمال وقوع رويدادهاي ناخوشايندي در خوزستان مي‌رود . وي افزود : امام‌خميني دستور فرمودند كه منطقه خوزستان زير نظر آيت‌الله آل‌شبيرخاقاني قرار گيرد و ايشان با نظارت عاليه از تكرارحوادث ناخوشايند جلوگيري كنند . به نوشته روزنامه اطلاعات ، شبيرخاقاني در اين تماس تلفني اخطار كرد كه « يك هفته مهلت مي‌دهم ، اگر كارها به طور صحيح انجام و عملي شد ، در ايران مي‌مانم و در غير اين صورت مجبور به ترك ايران خواهم شد . » ( 14 )
از سوي ديگر ، آيت‌الله طالقاني نيز در پيامي‌به شبيرخاقاني گفت : شنيده مي‌شود كه به علت پاره‌اي تبعيضها و دخالتهاي نارواي بعضي از كميته‌ها و ديگر مسائل جاري در منطقه ، آزرده هستيد و قصد هجرت داريد . وجود جناب‌عالي آنهم در چنين موقعيتي براي ارشاد و حل مشكلات برادران عرب و فارس در اين ناحيه حساس ضروري است و اميد است با تشكيل شوراها - كه مورد تاكيد و امر حضرت آيت‌الله خميني قرار گرفته - بسياري از اين مسائل و مشكلات و نارساييها از ميان برداشته شود .
در همين مورد ، شاكر شكوري سخنگوي گروهي از اعراب خرمشهر كه روزنامه اطلاعات آن را " سازمان عرب‌زبانان " ناميد ، گفت : وجود آيت‌الله آل‌شبيرخاقاني در منطقه عامل مهمي در حفظ آرامش و ثبات است و اميدواريم كه ايشان از تصميم خود در مورد ترك ايران منصرف شوند . ( 15 )
839
گروهي از مسلمانان منطقه تركمن‌صحرا با اجتماع در مسجد علي‌بن‌موسي‌الرضا( ع ) تهران اعلام كردند : اكثريت تركمنهاي اصيل و مسلمان و مراجع روحانيت منطقه از پيشامدها و درگيريهاي اخير گنبد ناراضي‌اند و عاملان اين درگيريها را عده‌اي ضدانقلاب و وابستگان رژيم سابق مي‌دانند . آنها گفتند : هرچند دولت نيروهاي كافي براي حفظ امنيت شهر گنبد اعزام كرده است ، اما هنوز ساكنان منطقه نمي‌توانند بخوبي احساس امنيت كنند و اين به دليل فعاليتهاي ضدانقلابي گروهي معلوم‌الحال است كه عدم آرامش در شهر را به سود خود مي‌دانند . اين گروه پيشنهاد كرد : براي استقرار آرامش كامل در منطقه ، بايد دولت در مورد خلع سلاح افراد غيرمسؤول بسرعت اقدام كند و تنها كساني اسلحه داشته باشند كه مهار كردن “ آنها براي مقامهاي مسؤول ممكن باشد . ( 16 )
840
انتشار مقاله " بهانه‌ها را از دست خائنان بايد گرفت " با امضاي آيت‌الله خلخالي در روزنامه اطلاعات [ كه در روزشمار 2/2/1358 درج شد - مركز ] ، واكنشهاي مختلفي را در پي داشت . از جمله دفتر امام خميني در تهران اطلاعيه‌هاي به اين شرح صادر كرد :
بسمه تعالي ؛ مقاله‌اي كه ديروز در روزنامه اطلاعات تحت عنوان " بهانه‌ها را از دست خائنان بايد گرفت . " نوشته شده و موجبات سوء تفاهم و تحريك را فراهم ساخته است ، به هيچ‌وجه به دفتر امام و افراد وابسته به اين دفتر ارتباطي ندارد و صرفاً يك نظر شخصي است ، لذا اميد است كه ملت ما با هوشياري و آگاهي مانند هميشه همبستگي خود را حفظ نمايند و به عنوان دشمن فرصت سوء‌استفاده ندهند . ( 17 )
حزب جمهوري اسلامي‌نيز بيانيه‌اي در اين باره انتشار داد كه در آن آمده است :
« حزب جمهوري اسلامي، حزبي است در طريق پاسداري انقلاب اسلامي ايران و تداوم بخشيدن به آن ، ضمن تلاش در راه حفظ وحدت و يكپارچگي ملت ايران و قدرداني و تجليل از همه مراجع بزرگ [ كه ] در راه نهضت عظيم اسلامي‌خدمت صادقانه داشته‌اند . اين حزب هرگونه اظهار نظر افراد غيرمسؤول و هرگونه توجيه انحرافي [ را ] كه برخلاف آرمانهاي مقدس فوق باشد ، بشدت رد مي‌كند و رسماً اعلام مي‌دارد كه مقاله‌اي كه ديروز درباره حزب جمهوري اسلامي‌خلق مسلمان منتشر شد ، هيچ‌گونه ربطي به حزب جمهوري اسلامي‌و هيچ‌يك از اعضاء حزب نداشته و محتواي آن از نظر اين حزب مردود مي‌باشد .
ما همه احزابي را كه با ايدئولوژي اسلامي‌و در طريق حمايت و پاسداري از ثمرات انقلاب و مجاهدت اصيل مردم ايران به وجود آمده است ، برادر خود دانسته و از كوششهاي اين احزاب حمايت بيدريغ خواهيم كرد و نيز براي همه گروهها و دسته‌هاي ديگري هم كه موضع ضدانقلاب و ضدمردمي‌نداشته و وابسته به بيگانه نباشند ، حق فعاليت و اظهارنظر قائل است و صميمانه اميدوار است كه حتي رقابت گروهها در جهت شتاب دادن به انقلاب و تداوم بخشيدن به آن در راه بازسازي مملكت و استقرار عدالت و احياء حقوق بر باد رفته مردم ايران به كار افتد . در خاتمه اعلام مي‌كنيم كه مراجع عاليقدر تقليد و رهبران متعهد و مسؤول مذهبي مورد كمال احترام و علاقه تمامي‌ملت مسلمان و مبارز ايران مي‌باشند و اميدواريم رهبري داهيانه آنان باز هم توطئه‌ها و تفرقه‌اندازيها را در نطفه خفه كند و همگامي‌و همبستگي مردم مسلمان را تضمين نمايد . » ( 18 )
دفتر تبليغات حزب جمهوري خلق مسلمان نيز اطلاعيه‌اي در پاسخ به مقاله آقاي خلخالي به اين شرح منتشر كرد : « نوشته مقاله‌وار جناب آقاي شيخ‌صادق خلخالي را در شماره قبل اطلاعات خوانديم . متاسفانه لحن آقاي خلخالي در مقاله لحن دادگاهي است ، ولي اين بار حكم را غياباً صادر كرده‌اند و بدون تماس با مؤسسان حزب رأي خود را در روزنامه منتشر ساخته‌اند . اصولاً گويا آقاي خلخالي خود را در هر زمينه‌اي صاحب نظر مي‌دانند كه به خود حق مي‌دهند براي خلق مسلمان ايران بيانيه‌اي هم صادر كنند ، ولي معلوم نيست كه چگونه به خود اجازه مي‌دهند مطالب خود را طوري قلمداد كنند كه گويا نظريات امام‌خميني است ، در صورتي كه امام بارها فرموده‌اند كه سخنگويي ندارند . بنابراين كسي كه مانند يك سخنگو مطالبي نقل مي‌كند ، در ادعاي خود صادق نخواهد بود . آغاز سخن آقاي صادق خلخالي چنين است : « امام‌خميني مي‌فرمايند : جمهوري اسلامي، نه كم نه زياد ؛ حضرت آيت‌الله شريعتمداري مي‌فرمايند : مقلدين من در جمهوري اسلامي خلق مسلمان ايران اسم‌نويسي كنند . » اين مطالب دو دروغ آشكار دارد : 1 - امام‌خميني در مورد شكل رژيم ايران خواستار جمهوري اسلامي‌هستند ، نه در مورد حزب و بارها اعلام فرمودند كه من به جمهوري اسلامي‌رأي خواهم داد ، نه يك كلمه كم و نه يك كلمه زياد و حزب خلق مسلمان هم طي يك اطلاعيه رسمي‌از اين نظر پشتيباني كرد و در سراسر ايران هم اعضاء آن به جمهوري اسلامي‌رأي دادند . با اينكه بايد آقاي خلخالي اين قدر آگاهي داشته باشند كه نام حزب با رژيم فرق دارد ، ولي اين اشتباه عمومي‌در جاهاي ديگر نوشتة آقاي خلخالي تكرار شده است .
2 - آيت‌ال‌ه العظمي‌شريعتمداري تاكنون اعلام نفرموده‌اند كه مقلدين من در حزب جمهوري خلق مسلمان ايران اسم‌نويسي كنند ، بلكه معظم‌له ضمن تأييد همه احزاب اسلامي، حزب جمهوري خلق مسلمان ايران را هم تأييد فرمودند . آنگاه آقاي خلخالي مي‌گويند : عنوان كردن دو حزب در جامعه به هيچ‌وجه صلاح نيست ، مخصوصاً از طرف زعماي روحانيت . ما از آقاي خلخالي مي‌پرسيم كه شما اگر قبول داريد كه اين دو حزب از جانب زعماي روحانيت تأسيس شده‌اند ، چگونه به خود حق مي‌دهيد كه در اين مسأله اظهارنظر كنيد ؟ اگر در اين زمينه طرحي باشد بايد از طرف خود زعماي روحانيت پيشنهاد شود ، نه آنكه موضوع به طور وارونه‌اي از طرف شخص غيرمسؤولي در صفحات روزنامه مطرح گردد . آقاي خلخالي در آخر نوشته خود به تهمت پناه مي‌برد و مدعي مي‌شود كه گويا طرفداران حزب رستاخيز و … راستي آيا شرم‌آور نيست كه به صدها هزار رزمنده و پاكبازي كه در طول ساليان گذشته جانبازيها كرده‌اند و امروز براي پاسداري از جمهوري اسلامي ايران ، حزب جمهوري خلق مسلمان ايران [ را ] تشكيل [ داده‌اند ] تا بتوانند توطئه‌هاي ضدانقلاب را سركوب سازند ، عضو سابق حزب رستاخيز معرفي بشوند ؟ !
ما هشدار مي‌دهيم كه ديگر براي مردم مسلمان ايران نمي‌توان حزبي از نوع رستاخيز درست كرد و اگر قرار باشد كه احزاب اسلامي‌ائتلاف كنند ، اظهار نظر در اين مسأله تنها در صلاحيت مراجع عظام تقليد است . » ( 19 )
از سوي ديگر ، به گزارش كيهان : « صدها هزار تن از مردم تبريز كه گروه زيادي از پاسداران انقلاب و افراد ارتش و ژاندارمري و برادران كرد در ميان آنها ديده مي‌شوند و چند تن از آيات عظام نيز پيشا‌پيش آنها بودند ، به منظور اعتراض به مقاله آقاي شيخ صادق خلخالي - كه در اطلاعات چاپ شد - دست به راهپيمايي و تظاهرات زدند و پشتيباني خود را از حضرت آيت‌الله العظمي شريعتمداري مرجع عاليقدر شيعه اعلام كردند . تظاهركنندگان در پايان ، قطعنامه‌اي در شش ماده صادر كردند كه متن كامل آن به شرح زير است :
بسمه تعالي
1 - انقلاب ايران ، انقلابي اسلامي‌و اصيل بوده كه تمام قشرهاي مردم ايران در آن شركت داشتند و از همه بيشتر مردم آذربايجان در شكوفايي آن سهيم بودند . منظور از انقلاب ، سقوط رژيم ديكتاتوري و برقراري جمهوري عدل اسلامي‌ئ بوده است كه در سايه آن تمام اقشار ملت در كمال آزادي و آسودگي به سر ببرند . از اين جهت هرگونه ديكتاتوري و سلب آزادي را شديداً محكوم نموده و با آن قاطعانه مبارزه مي‌كنيم .
2 - در جمهوري اسلامي، حقوق تمام افراد و جمعيتها بايد كاملاً محفوظ باشد . از اين جهت هرگونه انحصارطلبي سياسي را شديداُ محكوم مي‌نماييم .
3 - سيستم تك‌حزبي با روح اسلام و دمكراسي مخالف بوده و از ناحيه هر گروه و دسته و شخصي مطرح شود ، محكوم بوده و با اين فكر شديداً مبارزه مي‌كنيم .
4 - در جامعه اسلامي‌برخورد افكار و عقايد ، تنها بايد با برهان ، مؤعظه و جدال فكري به طريقه نيكو انجام گردد ؛ هو و جنجال و تهمت و افترا شديداً محكوم بوده و خواهد بود .
5 - آقاي صادق خلخالي با تهمت و افترا سخنان حضرت آيت‌الله خميني را - كه درباره رژيم جمهوري اسلامي‌القاء فرمودند - به حزب جمهوري اسلامي‌خلق ايران و مرجع عاليقدر حضرت آيت‌الله شريعتمداري - كه در پاسخ مردم درباره احزاب اسلام مرقوم فرمودند - تحريف نموده و نسبت به ميليونها نفر افراد حزب جمهوري اسلامي‌خلق مسلمان ايران با تهمت ناسزاگويي كرده‌اند ؛ هرچه زودتر خواستار محاكمه نامبرده در يك دادگاه صالح اسلامي‌مي‌باشيم .
6 - هرگونه نفاق‌افكني را محكوم نموده ، اتحاد و اتفاق رهبران انقلاب و مشورت مراجع عظام تقليد و شركت همه آنها را در سرنوشت مملكت و در پيشبرد اهداف انقلاب و تداوم بخشيدن به آن خواستاريم . ( 20 )
به دنبال تظاهرات تبريز ، حزب جمهوري خلق مسلمان با انتشار اطلاعيه‌اي از مردم تهران خواست تا در تظاهراتي كه از مسجد آذربايجانيها به سوي منزل آيت‌الله طالقاني انجام خواهد شد ، شركت كنند . ( 21 )
841
سفارت آمريكا در تهران گزارشي با عنوان " قشرهاي موجود در جامعه روحانيت " به امضاي كاردار " ناس به تاريخ 23 آوريل 1979 ( 3/2/1358 ) با طبقه‌بندي " خيلي محرمانه " براي وزارت امور خارجه آن كشور فرستاد كه در آن چنين نوشته شده : « يك غيرايراني كه سالهاست در ايران زندگي مي‌كند و زبان فارسي را بخوبي مي‌داند [ فرانك باروز ، رييس اتاق بازرگاني ايران و آمريكا - مركز ] ، اخيراً با شريعتمداري به طور خصوصي صحبت كرده است و شريعتمداري بصراحت بيان كرده كه او از اعمال دادگاههاي انقلاب بشدت نااميد شده و اميدوار است كه دنياي غرب اين اعمال را به اسلام واقعي نسبت ندهد . به نظر او دادگاههاي انقلاب غيرقانوني و غيراسلامي‌هستند و بنابراين او نه تنها دخالتي در اين دادگاهها ندارد ، بلكه نقشي در كارهاي حكومتي ايفا نمي‌كند .
او [ شريعتمداري ] اضافه كرد : ايران ، امروز براساس عقل اداره نمي‌شود ، بلكه اداره آن براساس احساسات است و احساسات ضدآمريكايي جاري را نمونه‌اي از اين امر دانست . او ابراز اميدواري كرد كه آمريكا احساسات ضدآمريكايي گسترده كنوني را احساسات اصيل ايران تلقي نكند . وي با احتياط تمام گفت كه اظهارات خميني تا حد زيادي به اين رفتار ضدآمريكايي كمك كرده است و وقتي مردم ايران دوباره به سر عقل بيايند ، مي‌خواهند كه روابط ايران و آمريكا ادامه يابد . البته اين روابط با آنچه در گذشته بود ، فرق خواهد داشت .
او گفت كه آمريكا مي‌تواند در اين برهة مشكل از زمان مؤكداً بگويد كه اسلحه‌هاي خود را بزور به ايران نفروخته و آمريكاييها به درخواستهاي يك حكومت سلطنتي جواب مثبت داده‌اند . او اضافه كرد كه ما بايد بدقت از فرصتهايي كه موجب استحكام دوستان آمريكا در ايران مي‌شود ، استفاده كنيم و با اين تبليغات ( ضدآمريكايي ) مبارزه نماييم . به نظر او دولت آمريكا بايد تبليغات مثبتي
دربارة برخورد جاري آمريكا نسبت به ايران انجام دهد .
منبع خبري ما - كه اين اولين ملاقاتش با شريعتمداري بود - بشدت تحت تاثير قاطعيت ، هوشياري و سرعت انتقال شريعتمداري قرار گرفت . او در هيچ جمله‌اي به طور مستقيم به خميني حمله نكرد ، ولي با دقت تمام آشكار كرد كه او چندان همدردي با وي ندارد . بر طبق اطلاعاتي كه از قم و تهران جمع‌آوري شده ، وقتي پسر خميني و گلپايگاني هفته گذشته با شريعتمداري ملاقات كردند تا پيشنهاد خميني را مبني بر تشكيل شوراي رهبري به او برسانند ، شريعتمداري اين درخواست را رد كرد . اين پيشنهاد از طرف خميني نقطه ضعف تلقي مي‌شود . » ( 22 )
842
امروز سرلشكر ولي‌الله قره‌ني ( نخستين رئيس ستاد ارتش جمهوري اسلامي ايران ) ترور شد . به گزارش مطبوعات ، حدود ساعت يازده و سي دقيقه وقتي قره‌ني در حياط منزل خود مشغول قدم زدن بود ، دو جوان وارد حياط شدند و او را با شليك پنج گلوله هدف قرار دادند ، سپس با موتور سيكلتي كه نفر سوم آن را هدايت مي‌كرد و خارج از منزل ايستاده بود ، گريختند . ( 23 ) گروه " فرقان " با پخش اطلاعيه‌اي در تهران مسؤوليت ترور سرلشكر قره‌ني را به عهده گرفت . ( 24 )
راديو لندن در اين باره چنين گفت : سرلشكر ولي‌الله قره‌ني نخستين كسي بود كه از طرف آيت‌الله خميني به رياست ستاد ارتش انتخاب گرديد ، ولي در اوايل فروردين ماه ناچار به استعفا شد ، زيرا روش سختي كه با استفاده از سربازان براي فرونشاندن جنگ در شهر سنندج در پيش گرفته بود ، مورد انتقاد قرار گرفت . اين راديو ادامه داد : سرلشكر قره‌ني بعد از آنكه پنج هفته به رياست ستاد ارتش برگزيده شده بود ، بر اثر مخالفت گروههايي كه داراي تمايلات چپي هستند مجبور به استعفا شد ، زيرا اين گروهها بشدت با طرح سرلشكر قره‌ني مبني بر ايجاد يك ارتش مانند ارتش سابق مخالفت ورزيده بودند . ( 25 )
843
سازمان مجاهدين خلق در اطلاعيه‌اي معني‌دار با عنوان " درباره قتل نابجاي سرلشكر قره‌ني " درباره اين ترور به نحو زير موضعگيري كرد :
به نام خدا و به نام خلق قهرمان ايران . چنانكه بارها متذكر گرديده ايم ، تفاوت بارز و بسيار آشكاري ميان اعمال صالح و موضعگيريهاي متناسب انقلابي با اقدامات حاد و ناپختة خشونت‌بار وجود دارد . به اين دليل سازمان مجاهدين خلق ايران بدين وسيله اقدام نابجاي قتل سرلشكر قره‌ني را تقبيح مي‌كند . به اعتقاد ما علي‌رغم مسؤوليتهاي سرلشكر قره‌ني در مقام رياست ستاد ارتش ، تا وقتي كه فعاليت و حق‌طلبي آزاد سياسي و حقوقي - جزايي در يك محيط دمكراتيك براي نيروهاي مختلف امكان‌پذير است ، اقداماتي از اين قبيل نمي‌تواند اصولي و بجا تلقي شود . ( 26 )
844
امام خميني امروز در دو ملاقات جداگانه با گروههايي از نيروهاي مسلح كه همراه با اقشار مختلف مردم به ديدار ايشان آمده بودند ، دربارة آنچه انقلاب اسلامي نصيب نيروهاي مسلح كرده است و آنچه آنان بايد بدان توجه كنند ، از جمله وحدت و مزيت مهم از بين رفتن فاصله و جدايي مردم و نيروهاي مسلح ، مطالبي مهم بيان كردند . امام در ملاقات اول چنين تاكيد نمودند :
« من اميد آن دارم اين وحدت كلمه كه بين همه اقشار ملت ما است ، باقي بماند و به اتكاء وحدت كلمه نهضت اسلام ما به پيش رانده شود و با برقراري حكومت عدل اسلامي همه اقشار به حقوق خودشان برسند .
اجانب گمان نكنند كه مي‌تونند خللي در اين وحدت ملي ما ايجاد كنند ، اين وحدت ملي وحدت الهي است ؛ به دست خداي تبارك و تعالي ايجاد شده است . »
امام در ملاقات دوم فرمودند :
« نيروهاي دريايي ، هوايي ، زميني و ملت همه از هم هستند . قواي انتظامي با قواي ملّي يك قوت است . همه بايد معتصم به حبل‌الله باشند . با اعتصام به حبل‌الله پيشرفت كرديم و خواهيم كرد … با اسلام ملت هم شما را با آغوش باز پذيرايي مي‌كند و كرده است . شما در اين گروهها كه الان مشاهده كرديد ، هيچ‌وقت نبوديد و خودتان را بين برادران خودتان نمي‌ديديد و از بركت اين نهضت ، در بين برادران و در آغوش برادران خود مي‌بينيد . اين توفيق بزرگي است كه براي ما حاصل شده است ؛ اين بركت عظيمي است كه از اين نهضت عظيم براي ما حاصل شده است كه برادرها يكديگر را پيدا كرده‌اند . » ( 27 )
845
وزارت امورخارجه آمريكا در نامه‌اي به تاريخ 23 آوريل 1979 و با شمارة 780 و تاكيد " فوري - محرمانه " به امضاي سايروس ونس ( وزير خارجه ) كه براي سفارت آن كشور در تهران فرستاد ، توصيه‌ها و دستورهايي دربارة لزوم مذاكره با مقامهاي ايراني و فراهم كردن زمينه‌هاي بهبود تدريجي مناسبات ايران و آمريكا در زمينه‌هاي اقتصادي داده كه به شرح زير است :
1 - ما معتقديم كه لازم است مذاكره‌اي با مقامهاي عالي اقتصادي دولت جديد ايران دربارة روابط جديد اقتصادي ايران - آمريكا ( بر مبناي خواسته‌هاي دولت جديد ) انجام دهيم . اين كار به شركتهاي آمريكايي كمك خواهد كرد تا دوباره فعاليتهاي خود را در ايران شروع كنند و بهبود اقتصاد ايران را سرعت بخشند .
2 - ما پيشنهاد مي‌كنيم كه شروع مذاكره با رضاصدر ( وزير بازرگاني ) باشد ، زيرا ناظران سياسي معتقدند كه او مورد اطمينان نزديكان [ امام ] خميني است . صدر مدتها در آمريكا ( در هوستون ) بسر برده ، بنابراين برقراري روابط بازرگاني بين دو كشور را تأكيد خواهد كرد . او قبلاً در سفارت ايران در آمريكا يكي از كساني بود كه شوراي موقت سرپرستي را به وجود آورد و در سالهاي گذشته عضو حزب مردم بوده است
3/2/58 - قم - منزل امام خميني ملاقات نظاميان با امام
بازسازي روحيه ارتش مقدمه لازم براي بازسازي عقيدتي و تشكيلاتي آن‌است .
3 - شما بايد نكات زير را در تماس با رضاصدر و يا در تماسهاي تلفني با او در ميان بگذاريد :
- شركتهاي آمريكايي اصولاً به ايران به عنوان يك بازار مهم نگاه مي‌كنند . آنها خواهان امتيازهاي ويژه‌اي نيستند ، بلكه فقط خواهان قرارداد منصفانه تجاري با شركتهاي ايراني هستند .
- ما معتقديم كه شركتهاي آمريكايي در زمينه تكنولوژي ، ايجاد شغل و سرمايه‌گذاري مي‌توانند كمكهاي مفيدي به ايران بكنند . اين شركتهاي آمريكايي فقط كارهاي تجاري انجام خواهند داد و در كار ديگري دخالت نخواهند كرد و اوضاع ويژه ايران امروز را در نظر خواهند گرفت .
- بعضي از شركتهاي آمريكايي با مشكلاتي در زمينه پرداختها ، تنظيم قراردادها و پيشبرد برنامه‌ها در ايران روبه‌رو شده‌اند ، اين مشكلات ناشي از نبودن ارتباط كافي و صحيح بين مقامهاي ايراني و اين شركتها بوده ، نه ناشي از تعهد اين شركتها براي ايجاد اشكال و رعايت نكردن قراردادهاي قبلي . اكنون اين شركتها هرگونه توصية مقامهاي ايران را در مورد نحوة فعاليت آنها پذيرا هستند . به نظر ما يك موافقت غيررسمي‌براي حل مشكلات موجود بين ايران و شركتهاي آمريكايي بهتر از اقدامهاي قانوني از جانب دو طرف خواهد بود . دولت آمريكا حاضر است هرگونه تسهيلاتي براي برقراري روابط مجدد بين مقامهاي ايراني و شركتهاي آمريكايي فراهم آورد .
تشكيل يك مجتمع كارشناسان آمريكايي در ايران فعلاً قابل پيش‌بيني نيست ، در عين حال اميدواريم كه اوضاع سياسي و امنيتي آماده شود تا دوباره شخصيتي آمريكايي به ايران برگردد . البته درخواست براي ارسال متخصصان ، از طرف ايران بايد صورت گيرد و ما نمي‌خواهيم چيزي را به ايران تحميل كنيم .
اگر در مواردي بويژه در زمينه فعاليت شركتهاي خصوصي آمريكايي ، دولت آمريكا بتواند راهنمايي و كمكي به ايران بكند ، با كمال ميل خواهد كرد . در حال حاضر ما فكر مي‌كنيم شركتهايي كه در زمينه توليد مواد غذايي و توسعه كشاورزي فعاليت مي‌كنند ، براي ايران سودمند خواهند بود ، در عين حال خواست ايران را در مورد اينكه چه شركتي در ايران فعاليت كند ، در درجه اول قرار خواهيم داد .
بحث شما با مقامهاي ايراني بايد زمينه را براي برقراري مجدد روابط بين ايران و آمريكا فراهم كند ، البته ما نمي‌خواهيم آنها احساس كنند كه ما مي‌خواهيم فشار وارد كنيم ، بلكه فعلاً مي‌خواهيم مشخص كنيم كه روابط ما در چه مرحله‌اي مي‌تواند قرار گيرد . ( 28 )
846
به گزارش يونايتدپرس يك سناتور آمريكايي به نام جان گلن گفته است : دولت كارتر به منظور جبران از دست رفتن پستهاي استراق سمع در ايران ، بايد به فكر ايجاد پستهاي جانشين باشد . وي تاكيد كرد : دولت آمريكا بايد پيش از آنكه لايحه محدود كردن توليد سلاحهاي استراتژيك ( سالت ) را براي تصويب به سنا بفرستد ، در ايجاد اين پستها اقدام كند . در همين مورد روزنامه نيويورك تايمز نوشت : در واشنگتن اين نگراني وجود دارد كه آيا از دست دادن دو ايستگاه استراق سمع آمريكا در ايران منجر به تخلف روسيه از مواد موافقتنامه كنترل تسليحات خواهد شد . به گزارش يونايتدپرس ، استانفيلد ترنر ( رئيس سازمان سيا ) گفته است : جبران همة خسارتهايي كه از دست دادن اين ايستگاهها در پي خواهد داشت ، ممكن است تا سال 1984 به طول بينجامد . هارولد براون ( وزير دفاع آمريكا ) نيز گفت : اين جريان شايد تا سال 1983 ادامه داشته باشد . در همين احوال خبرگزاري فرانسه به نقل از روزنامه السفير ( چاپ بيروت ) گزارش داد كه آمريكا ساز و برگ نظامي خود را از ايران به يك پايگاه انگليسي انتقال داده است . ( 29 )
847
نعيم حداد ( دبيركل جبهه مترقي ملي عراق ) اعلام كرد : تبليغات ضدعراقي كه حزب كمونيست عراق در خارج از كشور انجام مي‌دهد ، به طرحهاي توطئه‌گرانه كمك مي‌كند . به گزارش خبرگزاري يونايتدپرس ، حداد - كه از اعضاي قديمي‌حزب بعث است - خاطر نشان كرد : حزب كمونيست عراق يا بايد سياستهاي حزب بعث را تائيد كند ، يا اعلام كند كه از جبهه مترقي ملي خارج مي‌شود . براساس اين گزارش ، حزب بعث بتازگي حزب كمونيست را متهم كرده بود كه از خارج دستور مي‌گيرد و همانند يك حزب عربي اقدام نمي‌كند . ( 30 )
848
كميته مركزي حزب كمونيست عراق در تلگرافي به امام‌خميني ضمن تبريك پيروزي انقلاب اسلامي‌يادآور شد : ما پيروزي مردم ايران را - كه داراي روابط همسايگي تاريخي ، روابط برادرانه رزمنده با آنها هستيم - به مثابه پيروزي بزرگ خلق خود و نهضت آزاديبخش ملي عرب و خلقهاي خاورميانه و همه نيروهاي مترقي سراسر جهان و در عين حال به عنوان شكست جديد بزرگي براي امپرياليسم ، ارتجاع و صهيونيسم تلقي مي‌كنيم . ( 31 )
849
گزارش خبرگزاري فرانسه از داخل عراق حكايت دارد كه در ماه آوريل جاري در حملات پيشمرگان كرد به مواضع نظاميان در كردستان عراق ، هيجده سرباز عراقي كشته شده‌اند . اين هيجده سرباز عراقي در روزهاي سوم و هشتم آوريل در حمله پيشمرگان به يك پايگاه نظامي‌عراق در منطقه آزاد در نزديكي شهر حاجي‌عمران و نيز حمله به يك اردوي نظامي‌در نزديكي شهر قلعه‌ديزه كشته شده‌اند . براساس اين گزارش ، نيروهاي مشترك كرد ، در نتيجه توافق حاصله ميان اتحاديه ملي كردستان ( متعلق به جلال طالباني ) و حزب دمكراتيك كرد ( كميته مقدماتي متعلق به محمد عثمان كه انشعابي از حزب مصطفي بارزاني است . ) تشكيل يافته است . نيروهاي مشترك كرد ، داراي اردوهاي آموزشي در شمال عراق و مواضع نظامي‌در منطقه قلعه‌ديزه هستند .
خبرگزاري فرانسه مي‌افزايد : از زمان سركوب حزب كمونيست عراق به دست مقامهاي اين كشور ، روابط نيروهاي مشترك كرد با حزب كمونيست عراق حسنه است و پانصد عضو حزب كمونيست عراق براي رهايي از سركوب مقامهاي عراقي ، از طريق كردستان به ايران فرار كرده‌اند . اين خبرگزاري به نقل از يك مسؤول نيروهاي مشترك كرد ، در مورد چگونگي وضع جنبش كردها پس از
استقرار جمهوري اسلامي ايران گفت كه ناسيوناليسم كرد مجدداً پيدا شده و گروههاي مسلح كرد افزايش يافته‌اند . خبرگزاري فرانسه در مورد روابط كردهاي عراق با رژيم جديد ايران گفت كه تاكنون هيچ ملاقاتي بين دو طرف صورت نگرفته است ، ولي كردهاي عراق با خواسته‌هاي كردهاي ايران - كه هدف آنها خودمختاري و نه جدايي طلبي است - موافق هستند . ( 32 )
منابع و مآخذ 3/2/1358
1 - روزنامه كيهان ، 3/2/1358 ، ص 1 .
2 - مآخذ شماره 1 ، ص ص 1 و 7 .
3 - روزنامه كيهان ، 4/2/1358 ، ص 8 .
4 - مآخذ شماره 3 ، ص 7 .
5 - مآخذ شماره 3 ، ص 2 .
6 - مآخذ شماره 3 ، ص 7 .
7 - پيشين .
8 - روزنامه اطلاعات ، 4/2/1358 ، ص 2 .
9 - نشريه ويژه خبرگزاري پارس ، 4/2/1358 ، ص ص 8 -6 راديو لندن .
10 - مآخذ شماره 9 ، ص 8 ، راديو مسكو .
11 - مآخذ شماره 9 ، ص 10 ، راديو كلن .
12 - مآخذ شماره 1 ، ص 7 .
13 - سند شماره 000004 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ ، 3/2/1358 ، نامه وزير كشور به وزير دفاع .
14 - روزنامه اطلاعات ، 3/2/1358 ، ص 3 .
15 - مآخذ شماره 14 ، ص 2 .
16 - مآخذ شماره 1 ، ص 2 .
17 - مآخذ شماره 3 ، ص 8 .
18 - مآخذ شماره 14 ، ص 1 .
19 - روزنامه اطلاعات ، 5/2/1358 ، ص 8 .
20 - مآخذ شماره 3 ، ص 8 .
21 - پيشين .
22 - دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي ، شماره 28 ، ( تهران : نشر لانه جاسوسي ، خط ميانه4 ، بي‌تا ) ، ص ص 42 -40 .
23 - مآخذ شماره 3 ، ص 3 .
24 - مآخذ شماره 8 ، ص 8 .
25 - مآخذ شماره 9 ، ص 12 ، راديو لندن .
26 - سازمان مجاهدين خلق ايران ، مجموعه اعلاميه‌ها و موضعگيريهاي سياسي مجاهدين خلق ايران ( 1 ) ، ( تهران : انتشارات سازمان مجاهدين خلق ايران ، چاپ اول سال 1358 ) ص 130 .
27 - مآخذ شماره 3 ، ص 5 .
28 - دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي ، جلد 6 -1 ( تهران : نشر لانه ، جلد 6 -1 ، بي‌تا ) ، ص 272 .
29 - مآخذ شماره 9 ، ص 2 ، يونايتدپرس ، نيويورك‌تايمز .
30 - مآخذ شماره 14 ، ص 8 ، يونايتدپرس .
31 - مآخذ شماره 14 ، ص 8 .
32 - نشريه ويژه خبرگزاري پارس ، 5/2/1358 ، ص 5 ، خبرگزاري فرانسه .
.
