روز بيست و دوم
استقرار دشمن در آستانه خرمشهر
21 مهر 1359
3 ذيحجه 1400
13 اكتبر 1980
قبل از شروع بيست و دومين روز ، در طول شب ، خرمشهر زير آتش سنگينقرار گرفت و نيروهاي دشمن در برخي محورها نفوذ كردند . با آغازروشنايي هوا پيشروي و درگيري شديد در چند محور شروع شد كه در طولروز ادامه يافت و عراقيها توانستند به داخل شهر نفوذ كنند . همچنين تلاشدشمن براي پيشروي به سوي آبادان ادامه يافت و نيروهاي خودي در اطرافمارد ضرباتي بر دشمن وارد كردند . اجراي آتش توپخانه روي اهواز و بمباران آن بي‌وقفه انجام مي‌گرفت و عراقيها مشغول پيشروي در جنگلپشت كارخانه نورد بودند . جادة حميديه زير آتش شديد قرار گرفت . امروزتلاش دشمن در محور بستان سوسنگرد تشديد گرديد و قواي بيشتري به كار گرفته شد ، همچنين نيروهاي پياده عراقي وارد بستان شدند و جنگ تن به تن صورت گرفت و با نزديكي قواي دشمن به سوسنگرد ، اين شهر بيشترتهديد شد و ستون ديگري از دشمن ، با توان بسيار كه در محور هردان قصدپيشروي به سمت اهواز را داشت ، وضع را بحراني‌تر كرده بود . در جبههمياني ، قواي زرهي دشمن وارد دهلران شد و پس از چند ساعت مانور و فيلمبرداري شهر را تخليه كردند . در محور سرپل‌ذهاب فشار دشمنشدت يافت و نيروهاي خودي در‌خواست كمك كردند .
هواپيماهاي دشمن چندين‌بار به خارك ، اهواز و پمپ‌بنزين لرستان وپايگاهي در استان ايلام حمله كردند و خسارات جاني و مالي زيادي را موجب شدند . در جريان اين تجاوزات چند هواپيماي دشمن سرنگونگرديد . از سوي ديگر ، نيروي هوايي ارتش جمهوري‌اسلامي با هدف قراردادن ستونهاي نظامي دشمن ، ضرباتي به آنها وارد كردند .
حملات و درگيريهاي زميني
جبهه جنوبي
از شب گذشته نيروهاي عراقي در دروازه خرمشهر ، در منطقه قصابخانه و پل پشت پادگان دژ ، با نيروهاي خودي درگير شدند و شهر را زير آتش سنگين گرفتند .1 « معضلة عراق در نفوذ و كسب جا پا در داخل شهر ، مقداري بستگي به موقعيت جغرافيايي محور كشتارگاه داشت كه با توجه به ساختمانهايبلند كوي طالقاني ، رزمندگان را بر اوضاع مسلط كرده بود و لازمة نفوذ و تسلط دشمن ، اشغال اينساختمانهاي بلند بود كه در مدخل و دروازه شهر قرار داشت ، عراقيها در تاريكي شب توانستند خود را به ساختمانهاي كوي طالقاني برسانند و در سپيده دم روز 21 مهر ، رزمندگان را غافلگير كنند . به طور همزمان يك گردان كماندويي دشمن نيز اقدام به پيشروي در بندر كرد كه با مقاومت سرسختانه‌اي متوقف شد . ليكن گردان پيادة نيروهاي ويژه توانست به ايستگاه راه‌آهن برسند و نيز گردان 2 پياده ( ازتيپ 2 ) در سمت چپ گردان 8 پياده ( از تيپ 33 ) پيشروي كرد و خود را به جاده رساند . به اين ترتيبعراقيها توانستند در مدخل ورودي شهر جاپايي باز كرده ، موقعيت خود را تثبيت كنند .» 2
«سپاه اهواز طي گزارشي از ورود دشمن به گمرك خرمشهر و پيشروي از طرف پليس راه ، از اين كه لشكر اهواز سلاح در اختيار سپاه نمي‌گذارد ، گله كرده ، بر نياز شديد به پشتيباني زميني و سلاحهايديگر از جمله توپ 106 تاكيد كرده است . 3 شهرباني خرمشهر نيز اعلام كرد كه در ساعت 15/13نيروهاي عراقي از گمرك بيرون آمدند و به طور پراكنده وارد شهر شدند .» 4
به گزارش سپاه خوزستان : «عراقيها از سوي سلمانيه به طرف آبادان پيشروي مي‌كنند . از طرفديگر تكاوران خودي در دهات مارد ( حدود 15 كيلومتري آبادان ) ، به نيروهاي عراقي حمله و چند تانكآنها را منهدم كردند . آبادان همچنان زير آتش توپخانه است و پالايشگاه آبادان و منطقه تانك فارم در حالسوختن هستند . در درگيري منطقه دارخوين ، يك گروه 10 نفري از افراد بسيج توسط دشمن دستگيرشدند .» 5
امروز اهواز چند بار بمباران شد و همچنان زير آتش توپهاي دشمن قرار داشت . طي درگيري امروز
صبح در جنگل پشت كارخانه نورد اهواز ، تجهيزاتي از عراقيها منهدم گرديد ، ولي دشمن در اين محورهمچنان به پيشروي ادامه داد . 6 به گزارش واحد اطلاعات سپاه خوزستان : «ستون پنجم دشمن در اهوازو كلاً در منطقه خوزستان شديداً فعال است و به انحاء مختلف دشمن را ياري مي‌كند .» 7
در ادامه تلاش دشمن در محور بستان سوسنگرد ، از اوايل صبح امروز سوسنگرد از دو طرف زيرآتش شديد دشمن قرار گرفت و پيشروي تانكها به سوي سوسنگرد ادامه يافت . با مقابله توپخانه خودي ،گاهي حركت دشمن كند و گاهي متوقف مي‌شود . 8 برابر اعلام شهرباني سوسنگرد : «نيروهاي عراقيدر دو سمت ، يكي در نزديكي قريه هوفل ، 15 كيلومتري سوسنگرد ، به تعداد حدود 90 تانك در حالپيشروي هستند و به طرف شهر تيراندازي مي‌كنند . چند خانه مسكوني ويران و تعداد زيادي كشتهشده‌اند . بخش ديگري از نيروهاي دشمن در بيت‌هردان ، حدود 20 كيلومتري سوسنگرد و 40كيلومتري اهواز ، به طرف سوسنگرد آتش‌گشوده‌اند . تعداد تانكهاي اين نيروها حدود 300 دستگاهاست كه قصد پيشروي داشته و مي‌توانند سريع نيروهاي خودي را به سمت اهواز عقب برانند .» 9 ازسوي ديگر درگيري در بستان ادامه دارد . دشمن با احداث پل بر رودخانه كرخه در 2 كيلومتري چزابه با 10 تانك ، بستان را زير آتش قرار داده است . در حال حاضر ، پاسداران و مامورين ژاندارمري با سلاحهاي سبك به دفاع برخاسته‌اند .
سپاه سوسنگرد نيز اوضاع بستان را وخيم توصيف كرده و گزارش داده كه : «نيروهاي پياده دشمنوارد شهر شده‌اند و جنگ به صورت تن به تن درآمده است : » در ادامه گزارش آمده : «دشمن به نزديكيهاي سوسنگرد رسيده و برادران ما امكانات ، پشتيباني و هماهنگي ندارند .» 10
دزفول در طول شب گذشته و صبح امروز زير آتش خمپاره‌هاي دشمن قرار داشت . 11
جبهه‌هاي مياني و شمالي
به گزارش سپاه ايلام : « در پي اجراي آتش سنگين توپخانه دشمن روي دهلران ، از اوايل امروز قوايعراقي با حدود 34 تانك و تعدادي نفرات پياده وارد شهر دهلران شدند .» 12
به گزارش ديگر ، «به دنبال حمله چند روز قبل دشمن به دهلران ، اين شهر كلاً تخليه گرديد و بعد از آن تنها 30 نفر از برادران سپاه در اين شهر مستقر شدند كه امروز ( 21/7/59 ) ، 25 نفر از آنها برايضربه زدن به دشمن به محور بيات رفتند ، در اين اثنا عراقيها از محور ديگري حمله كرده ، بي‌اين كه با كسي درگير شوند ، وارد شهر شده ، شروع به مانور و فيلمبرداري كردند و به خاطر موقعيت خاصجغرافيايي شهر ، بعد از چند ساعت آنجا را ترك كردند .» 13
|
|
صبح امروز دشمن در محور كوره‌موش در منطقه سرپل ذهاب فشار زيادي آورد ، طوري كه نيروهايسپاه ، چندين بار تقاضاي نيروي كمكي و پشتيباني هوايي كردند . 14
برابر اعلام شهرباني سنندج : «از ساعت 22 شب گذشته تا ساعت 4 بامداد امروز توسط عناصرضدانقلاب تيراندازيهاي شديد و پراكنده در سطح شهر انجام گرفت و نقاط مهم از جمله سپاه ، استانداري ، شهرباني و ماكروويو مورد هدف بود كه با آمادگي مامورين ، اتفاق جدي رخ ندادهاست .» 15
به گزارش ستاد مشترك ارتش : «در ساعت 30/21 ، پادگان مرزي پيرانشهر زير آتش توپخانة دشمنقرار گرفت كه 11 نفر شهيد و چند نفر مجروح شدند . پيرانشهر خالي از سكنه است و مزدوران عراقياز روي ارتفاعات به سوي پادگان و شهر تيراندازي مي‌كنند . » 16
حملات و درگيريهاي هوايي
خارك : بين ساعت 24 تا ساعت 5 بامداد ، جزيره خارك چند بار مورد هجوم هواپيماهاي دشمنقرار گرفت و نقاطي بمباران گرديد كه خسارت چنداني در برنداشت و سه فروند هواپيماي دشمن در بوشهر و 2 فروند درخارك سقوط كردند . 17
اهواز : قبل از ظهر امروز سه بار بمباران شد كه در نتيجه چند اتومبيل منهدم ، 8 خانه تخريبو چند نفر شهيد و زخمي شدند . 18
انديمشك : بعدازظهر امروز 2 ميگ عراقي به پل تنگ ( جاده خرم‌آباد انديمشك ) ، حمله كردند كه با تيراندازي نيروهاي خودي مسير را به طرف پل‌زال ( 60 كيلومتري انديمشك ) ، تغيير دادند و در زال 6راكت به ميان جمعيت و پمپ‌بنزين شليك كردند . كه بر اثر آن 6 اتومبيل سوخته و حدود 16 نفر شهيدو 30 نفر زخمي شدند . 19
باينگان : امروز پايگاه باينگان آب‌دانان در منطقه ايلام بمباران شد . 20
خلاصه اطلاعيه‌هاي ستاد مشترك ارتش
اطلاعيه 180
... در حمله موشكي روز 21/7/59 به منازل مسكوني سوسنگرد ، تعدادي خانه ويران و 15 نفربه شهادت رسيدند . نيروي زرهي عراق كه با آتش توپخانه و هواپيما پشتيباني مي‌شوند ، به اهواز و نفت
سفيد حمله كردند . در اين حملات خسارات و تلفات قابل ملاحظه‌اي به طرفين وارد گرديده است .شب گذشته در عمليات نيروهاي مسلح و پاسداران و مردم مسلح محلي در منطقه سرپل‌ذهاب ، 90مزدور عراق دستگير و 20 نفر كشته شدند و 50 قبضه كلاشينكف و تعدادي آرپي‌جي 7 به دستنيروهاي خودي افتاد .
در حمله هوايي ارتش به ستونهاي زرهي نيروهاي متجاوز در مرز شلمچه ، تعداد زيادي از تانكها ،نفربرها و خودروهاي نظامي دشمن منهدم گرديد و دشمن با تحمل تلفات سنگين و به جاي گذاردنمقادير زيادي تجهيزات نظامي ، عقب‌نشيني كرد . در حملة هوايي مزدوران عراق به يكي از پمپ‌بنزينهاي لرستان ، چند خودروي غيرنظامي به آتش كشيده شد و 16 نفر از سرنشينان آنها به شهادترسيدند و 20 نفر مجروح شدند . در ساعت 20/9 ( امروز 21/7/59 ) ، مزدوران عراقي به جزيرهخارك حمله هوايي كردند كه رزمندگان نيروي دريايي و نيروي هوايي ارتش ، 5 ميگ را سرنگونساختند . 21
اطلاعيه 181
... . علاوه بر پنج ميگ عراقي كه در خارك سرنگون شدند ، يك فروند ديگر توسط همان يگانهاسرنگون شد . 22
خلاصه بيانيه‌هاي نظامي عراق
بيانيه 74
به موجب هفتاد و چهارمين اطلاعيه نظامي عراق ، نيروهاي اين كشور 43 سرباز ايراني را كشته ، دو پايگاه پرتاب موشك ، يك پالايشگاه ، 10 تانك ، 7 خودروي زرهي و يك هلي‌كوپتر متعلق به ايرانرا نابود كردند . 23
بيانيه 75
... . نيروهاي مسلح ما شب گذشته و بامداد امروز به نابود كردن نيروهاي دشمن و پايگاههاي اوادامه داده ، به پيشروي در منطقه آبادان ادامه مي‌دهند . خسارتهاي دشمن عبارتند از : 48 كشته ، انهدام9 تانك و چند خودرو ، يك نفربر ، يك پايگاه موشكي ، مخزن و لوله‌هاي نفت و سرنگوني دوهلي‌كوپتر . خسارات ما : 5 كشته و 14 زخمي .
در ساعت 20/7 امروز هواپيماهاي دشمن به منطقه حاج‌عمران حمله كردند كه با مقابله آتشبارهاي
ضدهوايي مجبور به فرار شدند . 24
بيانيه 76
... . نيروهاي ما بعدازظهر امروز حمله به دشمن و منهدم ساختن آن را ادامه دادند ... خساراتدشمن : 23 كشته ، انهدام دو تانك ، يك نفربر و چند كيسه مهمات ، سرنگوني يك فانتوم در بخشجنوبي و يك هلي‌كوپتر در بخش شمالي . خسارات ما : 4 كشته و 13 مجروح . خسارات به دو خودرو .بعدازظهر امروز هواپيماهاي ما به پل ملاوي و انبارهاي سوخت در دزفول حمله و آنها را منهدمكردند . 25
بازتاب حملات و درگيريها
خبرگزاري رويتر : منابع نظامي عراق گفتند يك ستون نظامي زرهي ارتش اين كشور به طرف پالايشگاهآبادان پيشروي مي‌كنند . عراق ناوهاي توپدار مجهز به هلي‌كوپتر و توپخانه سنگين 175 ميلي‌متري را وارد جنگ كرده است . امروز هر دو كشور ايران و عراق در آبادان به تقويت مواضع خود پرداختند . 26
خبرگزاري آسوشيتدپرس : خبرنگاران خارجي كه از جزيره‌اي در اروندرود ، شاهد نبردهاي جبههخرمشهر بودند ، به چشم خود ديده‌اند كه نيروهاي كماندويي عراق با حمل مسلسلهاي سنگين و پرتابنارنجكهاي دستي ، حدود صدمتر در ناحيه جنوبي بندر‌خرمشهر پيشروي كردند . اين ناحيه در فاصله150 متري پل كارون قرار دارد كه نيروهاي ايراني به شدت از آن محافظت مي‌كنند . 27
راديو آمريكا : ... . منابع نظامي عراق مي‌گويند كه واحدهاي آن كشور براي تصرف آبادان همچناندر يك حالت تهاجمي قرار دارند . منابع نظامي ايران مي‌گويند برآنند تا پس از فرسوده شدن نيروهايعراقي ، به يك ضد‌حمله دست بزنند . در گزارش ديگري آمده كه نيروهاي ايران در بندر خرمشهر كهعراقيها چندين بار مدعي تصرف آن شده‌اند . يك نبرد پشت جبهه‌اي را آغاز كرده‌اند . در همين حالجنگ شديد نيروهاي دو كشور در اهواز و دزفول نيز ادامه دارد . نيروهاي عراقي هنوز نتوانسته‌اندنيروهاي ايراني را از اهواز و دزفول بيرون برانند . 28
راديو لندن : سربازان عراقي به سوي آبادان پيشروي مي‌كنند . در يك مرحله آنها به چند كيلومتريمركز شهر رسيده‌اند . عراقيها با نيروي بيشتري پيشروي مي‌كنند و در آن سوي كارون ، نيروهاي خود را در ناحيه پهناوري پخش كرده‌اند . بعضي از واحدهاي آنها از شمال به سوي اهواز و واحدهاي ديگر بهطرف آبادان پيش مي‌روند و به گفتة خودشان در زمين فقط با مقاومت مختصري روبرو شده‌اند . گو اين
كه ايرانيها سرپل عراقيها را از اين سوي رودخانه به خمپاره بستند ... . خبرنگار بي‌بي‌سي مي‌گويد درحالي كه توپهاي عراقي اين شهر را زير آتش گرفته‌اند و آتش‌سوزيهاي جديدي افق آبادان را روشنمي‌سازد ، امكان ويراني كامل آبادان صورت واقعيت به خود گرفته است . 29
روزشمار سياسي 21/7/59
در بيست و دومين روز جنگ ، ايران براي هماهنگ كردن سياست دفاعيخود با سياستهاي داخلي و سياست خارجي ، شوراي عالي دفاع را تشكيلداد .
در كنار تنظيم سياست دفاعي ، جمهوري‌اسلامي سياست خارجي خود را فعال‌تر كرده است . و براين اساس هيأتي از مقامات بلندپايه براي شركت در اجلاس عمومي سازمان‌ملل متحد اعزام گرديدند تا مواضع ايران را در قبالجنگ به اطلاع سازمان‌ملل و افكار عمومي جهان برسانند . اين هيأتصراحتاً از مجمع عمومي خواست تا تجاوز عراق را محكوم كند . عراق نيزدر مجمع عمومي ، ايران را به نقض قوانين بين‌المللي و آغاز حمله عليهبغداد متهم ساخت و به اين ترتيب به همراه نبرد نظامي در جبهه‌ها ، دو كشور جدالي سياسي را در مجامع بين‌المللي براي اثبات حقانيت خود در پيش گرفته‌اند .
جمهوري‌اسلامي ايران ( اوضاع داخلي ، مواضع و . )
نماينده امام در شوراي عالي‌دفاع ( حجت‌الاسلام خامنه‌اي ) : مهم‌ترين وظايفي كه به شورايعالي دفاع ملي داده شده ، اين است كه سياست دفاعي را تنظيم و خط‌مشي تبليغاتي را تعيين كندو دستگاههاي اجرايي را در جهت مصوبات شورا به كار گيرد . 30
رئيس مجلس شوراي اسلامي : هدف از تشكيل شوراي عالي‌دفاع ايجاد هماهنگي در مسائلنظامي و اقتصادي و تبليغاتي و سياست خارجي است . 31
نخستين جلسه شوراي عالي‌دفاع ملي به رياست رئيس جمهور و فرمانده كل‌قوا تشكيل شد . 32
رئيس جمهور ( مصاحبه بني‌صدر با مجله نوول ابزرواتور ) : اين ارتش است كه دليرانه در برابرعراق از وطن دفاع مي‌كند نه پاسداران . اين همان ارتشي است كه من از همان روز اول از آن دفاع مي‌كردم و لزوم بازسازي و تقويت آن را به همه هشدار مي‌دادم . ارتش 30 بار از پاسداران از هر نظرمهم‌تر و قوي‌تر است . اين ضدانقلابيونند كه ارتش را نمي‌خواهند و ضدانقلابيون در همه جا هستند ،حتي در دولت . 33
نخست وزير ( آقاي رجايي ) : اولين شرط زندگي براي هر ملت محو كامل تجاوز است و تا وقتيتجاوز وجود دارد ، جنگ هم ادامه خواهد يافت . امّا صدام خائن كه در حكم مزدوري قدرتهاي بزرگاست ، اگر دست از اين ماموريت بردارد و در يك دادگاه صالحه محاكمه شود ، آن وقت جنگ تمامخواهد شد ... . هدف اصلي ما از جنگ بيرون راندن دشمن است و به اعتقاد ما جنگ مهم‌ترين وسيله براي شناختن صدام در منطقه و در سطح بين‌المللي است ... تا زماني كه دشمن در خاك ماست پيشنهادآتش‌بس را غيرقابل قبول مي‌دانيم ، زيرا اين پيشنهاد براي ملت ما ، كه احساس بي‌اعتمادي نسبت به مجامع بين‌المللي دارند . غيرانساني است ، چرا كه قدرتهاي بزرگ در اين مجامع براي خود حق و تو قائل هستند . 34
رئيس مجلس شوراي اسلامي ( آقاي هاشمي ) : . . ما بعد از شروع جنگ هيچ دليلي دال بر كمك شوروي و فروش اسلحه از طرف اين كشور به عراق در دست نداريم ... ايران با هيأتي در مجمععمومي سازمان‌ملل شركت خواهد كرد به اين دليل كه در آنجا مسأله ايران و عراق ... مطرح است و بلندگوهاي تبليغاتي دنيا در اين مدت عليه ما خيلي حرف زده‌اند . ما مي‌رويم حرف خودمان را بزنيم تا دنيا با منطق و راه ما آشنا بشود .
... آنچه كه نتيجه نهايي جنگ است ، اين است كه اگر آمريكا مستقيماً هم مداخله‌كند ، كارينمي‌تواند از پيش ببرد . نه ما از ويتنامي‌ها كمتريم نه امريكا از آن زمان خود قوي‌تر است . ما خود را آماده يك جنگ طولاني كرده‌ايم .
... .حكومت صدام در عراق مشروع نيست و مردم عراق اين رژيم را نمي‌خواهند ، ولي ما هيچوقت درصد نبوديم حكومت صدام را با جنگ سرنگون سازيم و اين كاري است كه خود مردم عراقبايد انجام دهند ... اين جنگ ممكن است زمينه را براي سرنگوني صدام توسط مردم فراهم سازد .
|
|
. . اصلاً آتش‌بس‌براي ما مطرح نيست . ما جنگ را شروع نكرده‌ايم و خواهان جنگ هم نبوده‌ايم و
خواهان جنگ هم نيستيم ... عراق بايد دست از تجاوز بردارد . وقتي دست از تجاوز برداشت ، آن وقتما موضع خودمان را خواهيم گفت . . تا عراق دست از تجاوز برندارد ، ما حرفي براي گفتن نداريم . 35
اطلاعيه وزارت امور‌خارجه جمهوري‌اسلامي : . . پيرو تشكيل اجلاس شوراي امنيت ،نمايندگان دولت جمهوري‌اسلامي براي تشريح مواضع و احراز حقانيت دولت متبوع در مقابلتجاوزات دولت بعث عراق ، در اين اجلاس شركت خواهند كرد . اطلاعيه وزارت‌خارجه خبرخبرگزاريهاي خارجي مبني بر اين كه ايران تقاضاي تشكيل اجلاس شوراي امنيت را كرده ، تكذيبكرد . 36
رئيس هيأت نمايندگي ايران در پنجمين اجلاس مجمععمومي سازمان‌ملل : من از جامعه جهانيمي‌خواهم كه تجاوزات دولت بعث عراق را به مرزهاي ما و شيوه وحشيانه او را در تخريب شهرها واهداف غيرنظامي محكوم كند .
... صدام كه از تعهد خود در مقابل اعراب ناله سر مي‌دهد ، چرا به جاي آن كه نيروهايش را عليهاسرائيل به كار گيرد كه سي‌و دوسال است به سرزمينهاي اعراب تجاوز مي‌كند . عليه ما به كارمي‌گيرد . 37
نماينده عراق در مجمع عمومي سازمان‌ملل ( در پاسخ به سخنان نماينده ايران ) : شمايي كه ناقض مقررات بين‌المللي هستيد و در دنيا هيچ دولتي دوست شما نيست ، چگونه با اين زبان غيرديپلماسي به خود اجازه مي‌دهيد به كشور من حمله كنيد و جهان را به قضاوت و ياري بخوانيد؟ 38
تلاشهاي صلح
حبيب شطي ،دبيركل كنفرانس اسلامي : هيأت نمايندگي حسن‌نيت به رياست ضياءالحق بارديگر عازم تهران و بغداد خواهد شد . . دو كشور ايران و عراق بالاخره جنگ را با پذيرش ميانجيگريكشورهاي عرب و اسلامي پايان خواهند داد . 39
ياسر عرفات از كشورهاي غيرمتعهد خواست براي برقراري صلح بين ايران و عراق ميانجيگرينمايند . 40
مواضع و اقدامات كشورها
رئيس ستاد ارتش سوريه : سادات با امضاي موافقتنامه كمپ ديويد‌نيروي نظامي مصر را در نبرد با
صهيونيسم خنثي كرد و صدام نيز با دست زدن به جنگي احمقانه ، ارتش عراق را خنثي كرده است . 41
وزير دفاع عربستان : عربستان سعودي با هرگونه حضور خارجي در منطقه به شدت مخالف است . . بقاي هواپيماهاي آواكس در عربستان بستگي به اراده ما دارد ، زيرا ما در اتخاذ تصميم و موضعآزاديم ... حضور اين هواپيماها براي تقويت قدرت نيروي هوايي ماست . تا اين قدرت به حد‌كافيباشد و از مقدس‌ترين ميراث و غني‌ترين ثروت حمايت كند . 42
شاه اردن : اعراب وظيفه دارند در جنگ عراق عليه جاه‌طلبي و گستاخي ايرانيان ، از اين كشورحمايت كنند . 43
حسني‌مبارك معاون رئيس جمهوري مصر : مصر از ايران يا عراق جانبداري نكرده ، امّا جنگ دوكشور را به اين عنوان كه به شوروي امكان مداخله مي‌دهد ، محكوم كرده است . 44
علي ناصر محمد ، رئيس جمهور يمن‌جنوبي : مناقشات ايران و عراق مغاير منافع ملي دو كشوراست و نيروهاي امپرياليست مي‌كوشند از زد و خوردهاي ايران و عراق براي منافع اقتصادي و سياسي خود در منطقه استفاده كند . 45
امارات متحده‌عربي ، كويت ، قطر و عربستان موافقت كردند كه توليد نفت خود را مشتركاً يكميليون بشكه در روز افزايش دهند . 46
هلموت اشميت ، صدر اعظم آلمان‌‌غربي نگران است جنگ ايران و عراق به يك بحران نفتي جديدمنتهي شود . 47
تحليلها و تفسيرها
راديو امريكا : ... . آنچه ايران و عراق را از هم جدا مي‌كند ، ناهماهنگي‌هاي قومي و مذهبي و نيزادعاي حاكميت بر برخي از مناطق دو كشور است . امّا جاه‌طلبي عراق در وراي اين دلايلي قراردارد . جوزف سيسكو ، معاون پيشين وزارت امور خارجه امريكا مي‌گويد : عراق دو هدف اصلي را دنبال مي‌كند ، نخست‌استقرار دوباره قدرتش در خليج‌فارس تا نيروي شماره يك اين منطقه باشد . دومآرزوي تبديل شدن به قدرت برتر عرب . و چه فرصتي بهتر از اين؟ رهبران عراق ، انور سادات ، رئيسجمهوري مصر را فردي مي‌بينند كه به انزوا كشيده شده و ايران نيز كه روزي نقش امنيتي نيرومندي در خليج‌فارس به عهده داشت ، اينك ناتوان است . بنابراين ، اقدام عراق را در دست يافتن به آنچه كهحقوق خود مي‌داند ، بايد بازي قدرتي دانست كه بغداد براي استحكام بخشيدن به رهبريش در خليج
فارس و دنياي عرب آغاز كرده است . 48
راديو امريكا : در طول ده سال اخير هيچ‌چيز به وجهه مسكو در سطح جهاني به اندازه لشكر‌كشيبه خاك افغانستان ضربه نزده بود . از همين روز رهبران كرملين با تلاش همه‌جانبه مي‌كوشيدند نظرجهانيان را متوجه بحراني ديگر كنند . جنگ تحميلي عراق به ايران ، آرزوي مسكو را برآورده كردهاست . كرملين در طول سالهاي اخير نفوذ خود را در خاورميانه از دست داد ، ولي اكنون درصدد احياء و ترميم آن است و مسألة افغانستان را هم كه تاكنون بر گرده‌اش سنگيني مي‌كرد ، محو كرده است . 49
خبرگزاري آسوشيدپرس : ... . گرچه سوريه بي‌طرفي خود را اعلام داشته ، امّا براي به دستآوردن نقشي فعال‌تر در خاورميانه ، سرگرم كمك به هردو كشور متخاصم است كه سياست خطرناكياست كه مي‌تواند براي اين كشو نتيجه عكس داشته باشد . در حال حاضر ذخاير تجهيزات روسيه در يمن‌جنوبي و اتيوپي كمبود ذخاير ارتش عراق را تأمين مي‌كند ، همچنان كه ذخاير تجهيزات ليبي و سوريه ، به تهران سرازير مي‌شود . 50
روزنامه ايتاليايي پائسه‌سرا : جنگ عراق عليه ايران نگراني شديدي در دولت عراق ايجاد كردهاست . اين جنگ خسارات جبران‌ناپذيري به عراق وارد آورده و باعث از كار افتادن تأسيسات توليدياين كشور شده و عراق را به سوي انزوا پيش مي‌برند . 51
خبرگزاري فرانسه : ... . ايالات متحده و روسيه كه رسماً در اين جنگ اعلام بي‌طرفي كرده‌اند .سعي دارند موقعيت را به نفع خود و به ضرر طرف ديگر تغيير دهند ، ولي خطر مداخله بيگانه در حالافزايش است . آمريكا سعي كرده با جلوگيري از گسترش جنگ موقعيت خود را مستحكم كند و در عينحال در تلاش است توسعه نفوذ مسكو را متوقف كند . در واقع اين مسأله علت واقعي تصميم رهبرانآمريكا براي اتخاذ سياست ميانه‌روي در قبال كشورهاي خليج‌فارس است .52
راديو اسرائيل : . . از نظر مسكو بزرگ‌ترين موفقيتي كه از جنگ ايران و عراق نصيب روسها شدهاين است كه مسألة افغانستان به دست فراموشي سپرده شد . 53
خبرگزاري آسوشيتدپرس : . . همزمان با جنگ عراق عليه ايران ، شوروي خود را براي تقويتنيروي دريايي‌اش در اقيانوس هند آماده مي‌كند ، ولي در حال حاضر از خود شكيبايي نظامي‌نشانمي‌دهد ... ناوگان شوروي در اقيانوس هند مركب از 26 تا 28 ناو است كه 14 تا 16 فروند آن جنگياست و ما‌بقي جنبه پشتيباني دارند . از جمله كشتيهاي پشتيباني ، 5 زيردريايي است كه سوخت 3 فروندآن هسته‌اي است . 54
مآخذ 21/7/59
1 « گزارشهاي روز » استانداري خوزستان . به نقل از شهرباني خوزستان . سند 001178 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ
2 گزارش برادر محمد قهرماني ، عضو ستاد مركزيسپاه . سند 051245
3 سپاه پاسداران مستقر در سرپل‌ذهاب . اسناد001181 و 001182 و 001183 و 001184 و 001185
4 ماخذ 1 همان .
5 ، 6 ، 7 « بولتن خبري » اطلاعات سپاه خوزستان .سند 001191
8 ، 9 ماخذ 1 همان
10 ماخذ 5 همان
11 ماخذ 1 همان
12 سپاه غرب . سند 063683
13 سپاه دهلران .م سند 001180
14 سپاه مستقر در سرپل‌ذهاب . اسناد 001184 و 001181
15 سماجا 3 ( مركز فرماندهي ) . سند 063672
16 سماجا . سند 001319
17 ماخذ 01 همان و سند 001196
18 روزنامه جمهوري‌اسلامي ، 22/7/59
19 ستاد مركزي سپاه ( اطلاعات ) . سند 063675
20 سپاه غرب ( مركز فرماندهي ) . سند ، 050531
21 ماخذ 018
22 روزنامه جمهوري‌اسلامي ، 23/7/59
23 خبرگزاري پارس ، نشريه ويژه ، 22/7/59 ، به نقل از خبرگزاري فرانسه
24 ، 25 ماخذ 23 . راديو صوت‌الجماهير ( 21/7/59 )
26 ، 27 ، 28 ، 29 خبرگزاري پارس ، نشريه ويژه ، 22/7/59
30 روزنامه انقلاب‌اسلامي ، 22/7/59
31 ، 32 روزنامه جمهوري‌اسلامي ، 22/7/59
33 ماخذ 36
34 ، 35 ماخذ 31
36 روزنامه جمهوري‌اسلامي ، 21/7/59
37 ، 38 روزنامه ميزان ، 21/7/59 . خبرگزاري پارس
39 ماخذ 30 . راديو قاهره
40 روزنامه انقلاب اسلامي ، 21/7/59 . راديو آلمان
41 روزنامه اطلاعات ، 21/7/59 . خبرگزارييونايتدپرس
42 ماخذ 26 . راديو رياض
43 ماخذ 31 . خبرگزاري رويتر
44 ماخذ 36 . خبرگزاري آسوشيتدپرس
45 ماخذ 26 . راديو باكو
46 ماخذ 41 . خبرگزاري آسوشيتدپرس
47 روزنامه كيهان ، 21/7/59 . خبرگزاري رويتر
48 خبرگزاري پارس ، نشريه ويژه ، 21/7/59
49 ، 50 ماخذ 26
51 روزنامه اطلاعات ، 21/7/59
52 روزنامه ميزان ، 21/7/59
53 ماخذ 26
54 ماخذ 51
