روزشمــــار
دوشنبه
31 اردیبهشت 1358
24 جمادي الثاني 1399
21 مه 1979
160
در حالي كه سازمان سياسي خلق عرب با دعوت به تحصن اعضاي خود در ساختمان‌هاي تحت تصرف ، عملا فرا رسيدن مهلت داده شده براي تخليه ساختمان‌ها را ناديده گرفته است ، جلسات طولاني مسئولان دولتي خرمشهر و نمايندگان سازمان‌هاي خلق عرب جهت يافتن راه حلي براي بحران اين شهر در تمام روز و شب 31/2/58 ادامه يافت . به نوشته روزنامه بامداد ، ساعت 9 صبح روز سي و يكم ارديبهشت جلسه‌اي با حضور فرماندار خرمشهر ، ناخدا خوشنام ، بازپرس ويژه استاندار و نمايندگان سازمان‌هاي موسوم به خلق عرب تشكيل گرديد . در اين جلسه دو طرف با مذاكرات طولاني خود سعي در پيدا كردن راه حل‌هايي دارند . ( 1 ) روزنامه كيهان نيز در اين باره نوشت : از صبح جلسات متعددي با گروههاي مختلف در محل فرمانداري خرمشهر با حضور فرماندار ، مقامات امنيتي و طبقات مختلف مردم تشكيل گرديد كه تا ساعت 3 بعداز نيمه شب ادامه يافت ، اما اين جلسات عملا نتيجه‌اي به بار نياورد . ( 2 )
161
“ شيخ محمد طاهر آل شبيرخاقاني “ از قم خطاب به مردم خوزستان پيامي ارسال كرد . متن پيام وي به اين شرح است : « بسمه تعالي . مردم مبارز خوزستان ، بيش از دو روز از ورودم به قم نمي‌گذرد كه با كمال تاسف اخبار واصله حاكي از ناآرامي‌هاست . اكنون كه براي يك سلسله مذاكرات سرنوشت ساز به دعوت رهبر انقلاب و مراجع تقليد به قم آمده‌ام ، شما آرامش كامل خود را حفظ نماييد . براي رسيدگي به مشكلات و مسائل جاري ، برادرم حضرت “ حجت الاسلام حاج شيخ عيسي خاقاني “ و حضرت “ حجت الاسلام آقاي سيدابوالقاسم ديباجي “ از حوزه علميه قم به خوزستان وارد شده تا از نزديك با شما مذاكره نموده و مسائل مورد بررسي قرارگيرد . » ( 3 )
به گزارش كيهان ، دو نفر مذكور امروز وارد خوزستان شدند . ( 4 )
162
درباره امتناع سازمان‌هاي سياسي خلق عرب در واگذاري اماكن دولتي و تحصن اعضا و هواداران
آنان در اين اماكن ، خبرگزاري‌ها و راديوهاي خارجي با بزرگ نمايي خاصي به اين قضيه پرداختند . “ آسوشيتدپرس “ در اين باره خبر داد : صدها تن از افراد مسلح اقليت عرب زبان ايراني در ادارات خود متحصن شده و خواستار خودمختاري گرديدند . اين خبرگزاري مصاحبه‌اي را مخابره كرد كه با “ شاكر شكوري “ به عنوان “ رهبر مجاهدين خرمشهر “ انجام شده بود . وي در اين مصاحبه گفت : « ما ايران را دوست داريم لكن چرا برادران نسبت به ما توجه كافي ندارند . » شكوري همچنين خواستار تعيين فرماندار محلي و انعكاس بيشتر اخبار خلق عرب از راديو تلويزيون شد . ( 5 )
163
نشريه “ پيكار “ ارگان سازمان پيكار در راه آزادي طبقه كارگر ـ كه از افراطي‌ترين گروههاي چپ غيرمذهبي ضدنظام محسوب مي‌شود ـ اقدام به درج مصاحبه‌اي از عزالدين حسيني كرد كه در آن به هيچ وجه از شان مذهبي عزالدين اثري مشهود نيست و دقيق در چارچوب خواست‌هاي گروه‌هايي چون پيكار سخن گفته شده است . به نوشته پيكار ، عزالدين حسيني گفت : « خلق كرد خواستار حق مشروع خود ، خودمختاري براي كردستان و دمكراسي براي ايران مي‌باشد . ما حقوق خلق‌هاي ايران را محترم مي‌شماريم و از حقوق خلق‌هاي آذربايجان ، عرب ، بلوچ و ساير خلق‌هاي ايران پشتيباني مي‌نماييم و با همه دست به دست هم مي‌دهيم تا به حقوق خود برسيم . » عزالدين حسيني به جمعيت كردهاي مركز توصيه كرد كه بيشتر با هم متحد شوند و نگذارند كه عوامل ارتجاع در ميان آنها به نام اسلام و غيراسلام دودستگي ايجاد كنند ، چون اين دو دستگي به زيان خلق كرد و خلق‌هاي ايران خواهدبود . بايد تحت عنوان كرد و كردستان همه با هم متحد شوند . وي در بخش ديگري از سخنان خود گفت : « ما وقتي به سانسور مطبوعات و راديو تلويزيون مي‌نگريم به ياد رژيم سابق خواهيم افتاد . ما سانسور مطبوعات و راديو تلويزيون را محكوم مي‌كنيم و از آزادي مطبوعات و قلم و بيان دفاع مي‌كنيم . » ( 6 )
164
به گزارش مطبوعات ، “ عثمان كريمي “ يكي از دبيران آموزش و پرورش بانه كه به همراه استاندار آذربايجان غربي و هيئت حسن نيت در آشوب اخير نقده عازم “ محمديار “ بود ، به دست عده‌اي ناشناس به درجه شهادت رسيد . قاتلان مرحوم كريمي پس از شليك 20 گلوله ، جسد او را به رودخانه “ گادر “ انداختند كه پس از 25 روز جست وجو توسط مردم و در حالي كه طنابي به گردن جسد كريمي‌آويخته شده بود ، پيدا شد . مردم بانه پس از شنيدن اين خبر ، ضمن ابراز تنفر ، مصرانه از دولت خواستار شناسايي و محاكمه عاملان قتل شهيد كريمي شدند . ( 7 )
165
بيش از پنج هزار نفر از خانواده‌هاي آوارگان ترك نقده كه در اثر حوادث اخير اين شهر خانه و كاشانه خود را از دست داده و در ميدان ورزشي نقده استقرار يافته‌اند ، با ارسال تلگرامي به پيشگاه رهبر انقلاب ، نخست وزير و استاندار آذربايجان غربي و ارسال رونوشت آن براي روزنامه‌هاي كيهان و اطلاعات ، خواستار اعزام يك گروه جهت بررسي اوضاع خويش كه در
بلاتكليفي بسر مي‌برند ، شدند . آوارگان استقرار يافته ، ضمن اظهار تاسف از بي توجهي مسئولان ، يادآور شدند كه چنانچه به وضع آنان رسيدگي سريع نشود ، دست به اعتصاب غذا خواهند زد . á ( 8 )
166
دكتر ابراهيم يزدي وزير امورخارجه ايران در يك مصاحبه مطبوعاتي با شركت خبرنگاران داخلي و خارجي كه به مناسبت اعتراض به رويه سناي آمريكا درباره دخالت در امور داخلي ايران تشكيل شد ، شركت كرد و ضمن پاسخ به سوالات مطروحه ، به اعلام مواضع ايران درباره مسائل فيمابين ايران و آمريكا پرداخت .
دكتر يزدي در پاسخ خبرنگار اطلاعات كه سوال كرد آيا بررسي لغو قرارداد دوجانبه دفاعي ايران و آمريكا در چنين شرايطي سرعت مي‌گيرد ؟ گفت : « اين قرارداد لغو خواهد شد . هم اكنون هيئت دولت مشغول بررسي چگونگي لغو اين قرارداد است . » در اين مورد قرارداد بين ايران و شوروي كه در سال 1921 منعقد شده و براساس آن در صورت مداخله قواي بيگانه در ايران ، شوروي به ايران كمك نظامي‌خواهد كرد ، سوال شد . وزيرخارجه پاسخ داد : « تمام قراردادهايي كه با استقلال حاكميت‌هاي ملي ما مغايرت داشته باشد ، لغو خواهدشد ، در اين صورت سياست خارجي ما براساس موازنه منفي است نه مثبت . بنابراين اگر به دولتي اجازه مداخله در امور داخلي خود را نمي‌دهيم ، شامل هر قرارداد مشابهي نيز خواهد بود . »
وزير امورخارجه با تاكيد بر استقلال مملكت و حق حاكميت ملي ايران و استقلال در تمام ابعاد اقتصادي ، سياسي ، نظامي و مالي ، گفت : « براساس چنين اهدافي است كه براي دولت انقلابي يكي از اركان سياست خارجي ، عدم تعهد و درگيري ابرقدرت‌ها است و همچنين بي طرفي فعال كه به انزوا كشيده نشويم . بر اين اساس ، روابط ما با كشورهاي ديگر دوستانه و بر پايه احترام متقابل و در چارچوب مصالح ملي است . هر كشوري كه به ما احترام بگذارد ، مي‌توانيم با آن رابطه دوستانه داشته باشيم و در مقابل هر كشوري كه بخواهد در امور داخلي ما دخالت كند ، ايستادگي و مقاومت خواهيم كرد و تا آن جا كه توانايي داريم خواهيم جنگيد . » وزيرخارجه در ادامه اظهارات خود گفت : « اين حق حاكميت ملي ما است كه براساس ضوابط و معيارهاي انقلابي خودمان به مسائل خودمان رسيدگي بكنيم و اين يك امر داخلي است ، پس قطع‌نامه سناي آمريكا دخالت آشكار در امور داخلي ايران است . »
دكتر يزدي قسمتي از مفاد نامه “ سايروس ونس “ به وزارت خارجه ايران را نقل كرد كه به ضرورت دوستي ميان دو ملت ايران و آمريكا تاكيد داشته و اظهار علاقه و آمادگي نموده كه روابط ايران و آمريكا گسترده تر باشد . در اين نامه دولت امريكا اظهار علاقه كرده كه در زمينه
á قابل ذكر است كه تاكنون خبري از آوارگان ترك در مطبوعات درج نشده بود و هميشه در خصوص آوارگان كرد با نوعي بزرگ نمايي تبليغ مي‌شد كه مي‌تواند نتيجه اعمال نفوذ گروههاي طرفدار كرد در مركز باشد .
اقتصادي و هر زمينه ديگري از جمله از لحاظ نظامي به ايران كمك كند و در مورد همكاري آينده مشورت نمايد . وزارت خارجه ايران به اين نامه پاسخ داده كه اطمينان مي‌دهيم جمهوري اسلامي در مصالح مشترك آماده همكاري است و از اين كه اشاره شده است دولت آمريكا قصد ندارد در امور ايران دخالت كند ، تشكر كرده است . دكتر يزدي افزود : « علاوه بر آن در نامه وزارت خارجه ايران به سايروس ونس اظهار تعجب شد كه چرا سناي آمريكا در مقابل كشته شدن جوانان ايران به دست رژيم گذشته ساكت بوده‌اما اكنون كه جنايتكاران مجازات مي‌شوند و از پنجاه سال پيش مرتكب جنايت شده‌اند ، پشتيباني مي‌كنند ! » وزير خارجه جمهوري اسلامي ايران سپس گفت كه اطمينان مي‌دهم كه دولت متبوع براساس حفظ استقلال ملي و بر مبناي جديدي مايل است با آمريكا روابط برقرار نمايد . اين مبنا عبارت از توجه به احساسات مردم ايران و قبول واقعيت‌هايي كه در كشور ما رخ داده است مي‌باشد .
دكتر يزدي در پاسخ قسمت ديگري از نامه وزارت خارجه‌امريكا گفت : « به گروه بندي‌هاي مختلف و وابستگي‌هايي كه هر كدام از آنها دارند و نفوذ صهيونيسم در محافل آمريكا واقف هستيم و به روابطي كه اين عوامل با شاه سابق داشته ، آشنا مي‌باشيم و توجه داريم كه قوه مقننه از مجريه جداست و چنين قطع‌نامه‌اي لزوم به عنوان سياست دولت آمريكا نسبت به ايران نيست ، اما ناگزير هستيم اعتراض خود را به دولت آمريكا بكنيم . همان طور كه گفتم موضع ما در برابر قطع‌نامه سناي آمريكا خدشه‌اي در دوستي دو دولت ايران و آمريكا وارد نخواهد ساخت و روابط ما در سطح دو ملت مي‌تواند كماكان ادامه داشته باشد . »
خبرنگاري پرسيد كه آيا در اعتراض سناي آمريكا به اعدام‌هاي ايران ، به تركيب دادگاه‌ها و رئيس دادگاه نيز اعتراضي شده است و از آيت الله خلخالي رئيس دادگاه‌هاي انقلاب نيز حرفي به ميان آمده يا خير ؟ دكتر يزدي پاسخ داد : « در قطع‌نامه سناي آمريكا در يك جا به نظر و نقل قولي از آقاي خلخالي به عنوان رئيس دادگاه‌هاي انقلاب اشاره شده‌اما تا آن جا كه ما تحقيق كرديم آقاي خلخالي رئيس دادگاه‌هاي انقلاب و حتي عضو محكمه هم نيستند . بنابراين نهايت تاسف را ما از اين داريم كه سناي آمريكا قطع‌نامه‌اي را براساس يك خبر تاييدنشده از جرايد و روزنامه‌ها اعلام و تفسير مي‌كند . » دكتر يزدي در مورد گفته آقاي خلخالي مبني بر اين كه وي به عنوان “ حاكم شرع دادگاه‌هاي انقلاب “ حكم اعدام شاه و فرح و ديگر وابستگان فراري رژيم سابق را امضا كرده است ، گفت : « در اين مورد شما مي‌توانيد از امام خميني سوال بفرماييد ، زيرا حاكم محكمه شرع بايد از طرف شوراي انقلاب انتخاب شود و به تصويب آقا برسد و حالا هم شما مي‌توانيد در اين باره از شوراي انقلاب سوال كنيد . اما راجع به حكم اعدام شاه و دار و دسته اش من در اين جا وارد اصل حكم نمي‌شوم . » خبرنگاري توضيح داد كه اگر آقاي خلخالي در دادگاه‌هاي انقلاب سمتي ندارند ، چرا زماني كه ايشان در مراسم روز فلسطين و در سخنراني‌ها ومصاحبه‌هايشان با خبرنگاران خود را رئيس دادگاه انقلاب اسلامي و حاكم شرع دادگاه‌ها معرفي مي‌كرد ، دولت هيچ گونه اعلاميه‌اي منتشر و اعلام نكرد كه ايشان رئيس و يا حاكم شرع
دادگاه‌هاي انقلاب نيست ؟ و اگر ايشان رئيس دادگاه‌ها نيست ، پس چه كسي رئيس است ؟ دكتر يزدي پاسخ داد : دولت در مقام و مسئوليت اين نيست كه تشخيص بدهد و تعيين و انتخاب كند و نظر بدهد كه چه كسي رئيس دادگاه‌هاي انقلاب بايد باشد ، شما مي‌توانيد از شوراي انقلاب اين را بپرسيد كه طبق آيين نامه شوراي انقلاب ، رئيس محكمه و دادگاه‌هاي انقلاب به تصويب و پيشنهاد شوراي انقلاب و تاييد امام بايد انتخاب شود .
وزير خارجه درباره باز گردانيدن افرادي كه از ايران فرار كرده‌اند و همچنين ثروت آنها كه به طور غيرمجاز از ايران خارج شده ، گفت : « با بعضي از كشورها قرارداد مبادله مجرمين داريم ولي با بعضي نداريم و آمريكا يكي از اين كشورها است و ما افرادي را كه به كشورهايي مثل آمريكا پناهنده مي‌شوند ، نمي‌توانيم بازگردانيم ولي براي بازگرداندن اموال آنها مي‌توانيم به طور جداگانه با ضوابط خاصي اقدام كنيم . »
وزير امورخارجه در مورد اين سوال كه آيا به جنبش‌هاي آزاديبخش كمك مي‌كنيم يا نه ؟ گفت : « ما به آن دسته از جنبش‌هايي كه مستقل عمل مي‌كنند و به هيچ ابرقدرتي وابسته نيستند ، كمك خواهيم كرد . »
از وزير امور خارجه سوال شد : شايع است اسلحه وارد ايران مي‌شود ، اين اسلحه از كجا و از طرف چه كسي وارد مي‌شود ؟ وي گفت : « ما به آن واقف هستيم . » يزدي از توضيحات بيشتري در اين مورد خودداري كرد . »
در مورد روابط با افغانستان ، وزير خارجه گفت : « روابط ما با اين كشور عادي است و ما به آن جا نيرو نخواهيم فرستاد . در ضمن انقلاب نيز صادر نمي‌كنيم . ما مشكلاتي در مورد 500 هزار افغاني كه در ايران هستند داريم و اين به خاطر برنامه‌هاي غلط رژيم گذشته است كه يكي از نتايج آن بيكاري است . دولت ايران اجازه كار تمام خارجي‌ها را لغو كرده است . عده‌اي از اين افغان‌ها نمي‌خواهند برگردند ، عده‌اي هم كه از زيارت عتبات برگشته‌اند ، به خاطر وحشتي كه از اوضاع كشورشان دارند از دولت ايران اجازه اقامت خواسته‌اند . مشكل ديگر به خاطر جنگي است كه عده‌اي از افغان‌ها را به اين طرف مرز كشانيده است و دولت ايران البته براي رفع نيازهاي اوليه آنها كمك‌هايي خواهدكرد . »
وزير خارجه شايعه پناهندگي پاليزبان به دولت عراق را تكذيب كرد . ( 9 )
167
چند ساعت پس از كنفرانس مطبوعاتي امروز دكتر يزدي ، آيت الله خلخالي در مورد سخنان وي واكنش نشان داد و در يك مصاحبه مطبوعاتي گفت : « من حاكم شرع بوده و هستم و هيچ كس مرا از اين مقام عزل نكرده و من حكم اعدام شاه را به عنوان يك حاكم شرع صادر كرده‌ام . كساني كه مي‌خواهند شاه باقي بماند ، آنها با خط مشي همه ملت ايران مخالفند . امام خميني مي‌فرمايند بايد شاه كشته شود ، بايد “ بختيار “ كشته شود ، بايد “ شريف امامي “ كشته شود . اينهايي كه ملت ايران را در طول چندين سال به انحطاط كشانده‌اند ، آيا نبايد محكوم شوند ! ؟ اين خواسته
سناتورهاي آمريكايي است . آنهايي كه مي‌خواهند شاه بماند ، بلندگوهاي استعمارند ، آنها با خط و مشي ملت ايران و در راس آن با امام خميني مخالفت مي‌كنند . از همه ملت‌هاي آزاد جهان مي‌خواهيم كه شاه را هرچه زودتر ترور كنند و اين جواب دندان شكني است كه هم به سناتورهاي آمريكايي داده مي‌شود و هم به سناتور “ جاكوب جاويتس “ و هم طرف‌داران آنها .
اكثر اعدام‌ها در دادگاه‌هاي انقلاب با امضاي من بوده و به همين امر در سراسر عمرم افتخار مي‌كنم . من هيچ مقامي را در دنيا طالب نيستم و نمي‌خواهم هم صاحب مقامي‌باشم ، ولي مي‌خواهم خوني كه از ملت ايران ريخته شده ، جوابش با ريختن خون شاه داده شود . من به عنوان يك حاكم شرع ـ كه در نخست وزيري هم به تصويب رسيده ـ اين معنا را عنوان كرده‌ام ، مسئله اين نبوده كه من به عنوان رياست دادگاه‌ها اين حكم را داده باشم . مگر ما با ديگران نزاع لفظي داريم ! ما تابع واقعيات و معنويات هستيم ، ما خودمان تابع خط مشي امام هستيم . ما ناظر و شاهد هزاران كشته بوديم كه در ميدان‌هاي تهران و ساير شهرستان‌ها مانده بودند ولي هيچ‌گاه از خارج ناظر جريانات نبوده‌ايم و حالا هم دلمان به هيچ پستي نمي‌سوزد و هيچ عنواني را هم نمي‌خواهيم . اين حقايقي است كه مي‌گوييم و ملت ايران جواب دندان شكن كساني را خواهد داد كه مي‌خواهند شاه اعدام نشود . اميدوارم ان شاءالله حقايق بيش از پيش براي ملت ايران روشن شود . » ( 10 )
168
وزارت خارجه‌امريكا اعلام كرد كه اين وزارت خانه تا روشن شدن جو سياسي مابين دو كشور ايران و ايالات متحده از تفسير در مورد گزارش مبني بر درخواست ايران در به تاخير انداختن اعزام سفير جديد آمريكا به ايران ، خودداري خواهد كرد . به گزارش رويتر ، سخن‌گوي وزارت خارجه‌امريكا گفت : « ما فقط اين خبر را از طريق خبرگزاري‌ها شنيده‌ايم و امروز در اين مورد هيچ گونه اظهارنظري نداريم و تا فردا نيز در اين مورد اظهارنظري نخواهيم داد . » ( 11 )
از سوي ديگر ، خبرگزاري فرانسه گزارش داد : « دولت آمريكا اظهار اميدواري كرد سوءتفاهمي‌كه در روابط ايران و ايالات متحده پديد آمده است به زودي از بين برود و عزيمت “ والتر كاتلر “ سفير تازه‌امريكا به تهران در آينده‌اي نزديك امكان پذير شود . » براساس اين گزارش ، يك سخن‌گوي وزارت امورخارجه‌امريكا گفت كه ملت‌هاي ايران و ايالات متحده براي دمكراسي علاقه و دلبستگي يكسان دارند و يادآور شد كه هدف‌هاي دولت ايران آن طور كه بارها توسط زمام داران اين كشور عنوان شده است ، آزادي ، عدالت و برقراري سازمان‌هاي دمكراتيك است . سخن‌گوي وزارت خارجه‌امريكا فاش كرد : « روابط بين تهران و واشنگتن در حال حاضر مرحله نسبت دشواري را مي‌گذراند كه تا حدي معلول حمايتي است كه سابق آمريكا از رژيم گذشته مي‌كرد ، اما واشنگتن اميدوار است كه گذشته به دست فراموشي سپرده شود . » مع ذالك اين سخن گو گفت كه تهديدهاي رهبران ايران عليه سناتور “ جاكوب جاويتس “ در واشنگتن با نگراني و اضطراب تلقي مي‌شود . ( 12 )
راديو آمريكا نيز گفت : تا زماني كه دولت ايران بخواهد آمريكا به روابط شايسته خود باايران ادامه خواهد داد . سفير جديد آمريكا در ايران ـ كه دولت ايران از آمدن او جلوگيري مي‌كند ـ مي‌تواند بعد از آمدن به ايران سوءتفاهمات را بركنار كند . ( 13 )
در اين حال ، خبرگزاري “ يونايتدپرس “ در گزارشي درباره مواضع دولتمردان آمريكايي در ارتباط با روابط با جمهوري اسلامي ايران ، گزارش داد : « علي‌رغم حملات شديد ايران به دخالت‌هاي دولت آمريكا در ايران ، وزارت خارجه و رهبر دمكرات‌هاي سناي آمريكا سناتور “ رابرت برد “ يك بار ديگر از دولت ايران خواست از شتاب در اعدام‌ها پرهيز نمايد .
درعين حال ، “ كن براون “ سخن‌گوي وزارت خارجه‌امريكا گفت : دولت آمريكا اميدوار است كه ايران به زودي سفير جديد آمريكا در ايران را بپذيرد . وي افزود : ما اعتقاد داريم سفير آمريكا مي‌تواند به برطرف كردن سوءتفاهم‌هاي موجود كمك كند و اميدواريم وي به زودي در محل ماموريتش مستقر شود . براون همچنين گفت : « ما معتقديم موقعيت براي بحث در مورد حقوق بشر مناسب است . ما اميدواريم اين محاكمات متوقف شود . » با وجود اين ، براون قدري موضع ايالات متحده را با گفتن جملات زير ملايم كرد : « ما مي‌پذيريم كه در چنين انقلابات عظيمي خشونت‌هايي نيز وجود دارد . ما معتقديم كه گذشته را بايد فراموش كنيم . ما از اهداف اساسي انقلاب ايران كه آزادي ، عدالت و دمكراسي باشد ، پشتيباني مي‌كنيم . »
از طرفي يك مقام ديگر آمريكايي گفت كه ايران علي‌رغم بيانيه‌هاي شديدش ، در چند روز گذشته ديگر كسي را اعدام نكرده است . سناتور برد در اين زمينه گفت : « علي‌رغم خواست ايران مبني بر ساكت ماندن در برابر اعدام‌هاي ايران ، من اميدوارم تعداد بيشتري از افراد جوامع بين‌المللي در اين زمينه صحبت كنند . » وي افزود : « در حالي كه‌امريكا خواهان روابط بهتر با ايران است ، هيچ دولتي نمي‌تواند از انتقاد جهاني به دور باشد ، هيچ دولتي نبايد به چنين ايمني اميدوار باشد . روابط ما با ايران به آن معني نيست كه ما حق السكوت بگيريم . »
سناتور برد اظهار تاسف كرد كه ايران سناتور جاويتس و همسرش را به تنهايي مورد انتقاد شديد قرار داده است . براون در پاسخ خبرنگاري كه گفته بود اعلاميه دولت ايران كه “ جاويتس “ و همسرش در ايران رسم جنايتكار شناخته مي‌شوند ، مسئله‌اي است كه ايالات متحده بايد به آن توجه كند ، گفت : « جاويتس كه در آپارتماني در نيويورك مورد حمايت پليس قرار گرفته ، به هر كجا برود مورد حمايت ما است . »
مقامات آمريكايي همچنين گفتند : « برنامه‌هاي فارسي راديو مسكو احساسات ضدآمريكايي را در ايران دامن مي‌زند . » براون نيز گفت : « اعلاميه‌اي كه جاويتس و همسرش رسم به عنوان جنايتكار شناخته مي‌شوند ، مطلبي است كه ما به آن توجه خاص داريم . » ( 14 )
169
قرارگاه سيا در تهران در گزارشي به رئيس سازمان سيا در واشنگتن با قيد حساس ، پيشنهادهايي درباره برقراري ارتباط با جريان‌ها و اشخاص ميانه‌رو و نحوه استفاده از آنان ، ارائه داد . در اين
گزارش آمده است :
« پيشنهاد مي‌شود اقدامات عملياتي ذيل اتخاذ شود تا مطلوبيت و امكان برقراري يك كانال مخفي با شريعتمداري سنجيده شود :
الف : از طريق اس . دي . جانوس / 13 [ سرتيپ ( يا سرلشكر ) فرازيان مقام عالي رتبه سابق ساواك ] ( 15 ) گرفتن خبرهاي اساسي لازم درباره حزب جمهوري خلق مسلمان شريعتمداري را ادامه دهيم . اصرار كنيم كه ج / 13 بفهمد آيا شريعتمداري ايجاد اين كانال را تجويز كرده و تاييد مي‌كند يا نه . به دنبال رخنه در جنبش شريعتمداري باشيم . احتمالا از لحاظ امنيتي ملاقات مستقيم با او غيرعاقلانه خواهد بود مگر آن كه شريعتمداري كشور را ترك نمايد .
ب : اس . دي . وليد 1/ [ نام اصلي نامعلوم ] را به قم بفرستيم تا ملاقات ديگري با شريعتمداري داشته باشد . عملا اين كار مي‌تواند يك عمل طعمه گيري باشد يعني و1/ گوش به زنگ هرگونه علامتي باشد كه از جانب شريعتمداري ابراز شود اما خود را نماينده رسمي‌كسي در آن جا معرفي نكند .
ج : اقدامات سياسي اس . دي . راتر/ 4 [ خسرو قشقايي جاسوس سيا در ايران ] ( 16 ) را هدايت كنيم تا تاثيري را كه مي‌تواند بر جناح مخالف سازنده داشته باشد به حداكثر خود برسانيم و ارزش‌هايي را كه براي ما از لحاظ دادن خبرهاي خارجي و عمليات مخفي دارد به حداكثر خود برسانيم .
در اين رابطه تا كنون به ر/ 4 توصيه كرده‌ايم كه جبهه ملي را بيازمايند به شرط آن كه جبهه ملي موقعيت با نفوذي در اختيار وي بگذارد . ر4/ در جبهه ملي بايد در راه ايجاد نيرويي كه ميانه‌رو و طرفدار آمريكا باشد تلاش كند و در همان ضمن ، مرتب درباره تحولات گزارش بدهد . فعلا قرارگاه به ر4/ پيشنهاد كرده كه هم اكنون شروع به فعاليت تمام عيار سياسي نمايد .
ما پيشنهاد كرده‌ايم كه او ( الف ) با “ احمد صدرحاج سيدجوادي “ وزير كشور ملاقات كند تا اطلاع بهتري درباره طرح‌هاي دولت موقت براي انتخابات به دست آورد . ( ب ) با شريعتمداري در قم و خاقاني در خرمشهر ، ملاقات كند . ر / 4 مي‌گويد اين فكر خوبي است و قصد دارد آن را اجرا كند و سعي نمايد پيرامون امكان يك طرح‌ريزي تحقيق نمايد . ( ج ) با “ تيمسار جم “ در لندن ملاقات كند . ر4/ سعي خواهد كرد اين كار را در سفر بعدي خود به خارج انجام دهد . او جم را دوست دارد و فكر مي‌كند او هنگامي‌كه موعدش فرا برسد مي‌تواند نقشي را ايفا نمايد .
ر / 4 فكر خود را براي تشكيل يك شوراي قبيله‌اي قشقايي كه بتواند طرحي براي سازمان سياسي ساير گروههاي قبيله‌اي و هماهنگي با آنها باشد را دنبال مي‌كند . ما به ر / 4 گفته‌ايم خوشحاليم كه مي‌بينيم او و دريادار مدني با طرح برپا كردن يك روزنامه در تهران فعاليت مي‌كنند . اگرچه در آخرين ملاقاتمان چيزي در اين رابطه گفته نشده ، اما پشتيباني از ر / 4 در اين ابتكار شايد به صرفه باشد . ( ر / 4 مي‌گويد او و مدني پول فراواني دارند اما از توصيه‌هاي تخصصي استقبال مي‌كنند همان طور كه در طرح فوق ابراز شد . )
هدف ما اين است كه ميانه‌روهاي طرفدار امريكا را از حوزه‌هاي ديني ، غيرديني سياسي و نظامي‌گرد هم آوريم و در اين كار احتمالا از ر / 4 به عنوان وسيله اقدام و كاتاليزور اصلي استفاده شود . بايد درباره كانال مخفي با بخش شريعتمداري بيشتر تحقيق شود ، اما ر / 4 حاضر به رفتن است و اگر ر / 4 بتواند خودش نوعي پيمان با شريعتمداري برقرار كند ممكن است نياز به ايجاد چنين كانالي را منتفي سازد ( ما مي‌توانيم در صورتي كه بخواهيم از طريق ر / 4 به شريعتمداري پول برسانيم ) . » ( 17 )
170
موسسه بين‌المللي تحقيقات استراتژيك لندن در گزارشي كه اخير در لندن انتشار يافته است ، اعلام كرد : « اگر ايالات متحده به جاي معاشقه با شاه ايران به وي اندرزي ساده و عاري از ريا مي‌داد مي‌توانست تاج و تختش را نجات دهد . در گزارش موسسه تحقيقات استراتژيك آمده است : هنگامي‌كه فساد در ايران رواج فراوان داشت ، فشار و اختناق سياسي دو برابر شد و ناهنجارترين نمونه‌هاي مادي گرايي در يك خلا فرهنگي و معنوي بارور شد . به دليل اختلال سنن و آداب و رسوم كه خود حاصل به سرعت مدرنيزه شدن بود و نيز به دليل توزيع ناعادلانه ثروت و فقدان هر نوع وسيله ابراز عقيده سياسي ، فضاي عدم رضايت به وجود آمد . اين گزارش در ادامه مي‌نويسد كه حتي اين جريانات نيرومند در عدم رضايت و مخالفت با شاه ، موثر بود ولي عامل اصلي نبود . دو عامل اصلي در سرنگون كردن شاه موثر بود : يكي از اين دو عامل نقشي است كه به وسيله روحانيون مذهبي و بالاتر از همه [ آيت الله ] خميني ايفا شد و عامل دوم قدرت 67 هزار كارگر صنايع نفت بود كه با قطع توليد نفت سبب فلج كردن قدرت دولت وقت گرديد . » موسسه تحقيقات استراتژيك بر اين عقيده است كه نيروهاي مختلف در درون ايران كه در سال 1978 ميلادي يا 1357 هجري با يكديگر ائتلاف كردند ، به غير از مخالفت با شاه شايد تنها در يك مورد ديگر با يكديگر متحد شدند و آن كوتاه كردن دست خارجي بوده است . ( 18 )
171
سخن‌گوي وزارت امورخارجه‌امريكا در يك مصاحبه مطبوعاتي كه گزيده‌اي از آن در 21 مه 1979 براي سفارت آن كشور در تهران ارسال شده است در جواب به سوال يكي از خبرنگاران گفت : « از زمان انقلاب ايران ، ما همواره خواستار و در جست وجوي روابط خوبي با دولت جديد بوده‌ايم ؛ ما اين تلاش‌ها را تا هر جايي كه دولت جديد بخواهد ، ادامه خواهيم داد . در روابط گذشته ما با ايران مسائلي وجود داشته كه اكنون امكان برقراري روابط مجدد را مشكل مي‌سازد ؛ ما اين را درك مي‌كنيم و عقيده داريم كه بايد گذشته‌ها را پشت سر گذاشت . دوستي اساسي و ابتدايي بين مردم ايران و آمريكا بسيار دشوار است . ما در منافع مهم زيادي با هم مشترك هستيم و ما از آرمان‌هاي آزادي خواهي ، عدالت و تشكيلات دمكراتيك انقلاب براي مردم ايران پشتيباني مي‌كنيم . دست يابي به اين اهداف ، آسان نخواهد بود ، كشور هنوز ناآرام است . ما
آرزوهاي خوبي براي دولت جديد در تلاش‌هايش در جهت بهتر شدن زندگي مردم ايران داريم . » ( 19 )
منابع و ماخذ روزشمار 31/2/1358
1 - روزنامه بامداد 1/3/1358 ، ص 3 .
2 ـ روزنامه كيهان 1/3/1358 ، ص 2 .
3 ـ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ ، نشريه “ تاريخ جنگ “ ، شماره 3 ، بهار 1371 ، ص ص 27 ـ 26 .
4 ـ ماخذ شماره 2 ، ص 2 .
5 ـ خبرگزاري پارس ، “ گزارش‌هاي ويژه “ ، نشريه شماره 60 ، 2/3/1358 ، ص 5 ، خرمشهر ، خبرگزاري آسوشيتدپرس .
6 ـ نشريه “ پيكار “ ارگان سازمان پيكار در راه آزادي طبقه كارگر ، 31/2/1358 ، ص 5 .
7 ـ روزنامه كيهان 31/2/1358 ، ص 7 .
8 ـ ماخذ شماره 2 ، ص 2 .
9 ـ روزنامه اطلاعات 31/2/1358 ، ص 2 و 12 و ماخذ شماره 2 ، ص 8 .
10 ـ ماخذ شماره 2 ، ص 1 .
11 ـ خبرگزاري پارس ، “ گزارش‌هاي ويژه “ ، نشريه شماره 59 ، 1/3/1358 ، ص 5 ، واشنگتن ، رويتر .
12 ـ روزنامه اطلاعات 1/3/1358 ، ص 12 ، واشنگتن ، خبرگزاري فرانسه .
13 ـ ماخذ شماره 2 ، ص 8 ، راديو آمريكا .
14 ـ ماخذ شماره 2 ، ص 1 ، واشنگتن ، خبرگزاري يونايتدپرس .
15 ـ دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي آمريكا ، جلد55 ( تهران : نشر لانه ، بي تا ) ص 14 .
16 ـ دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي آمريكا ، جلد56 ( تهران : نشر لانه ، بي تا ) ص 80 .
17 ـ ماخذ شماره 15 ، ص ص 56 ـ 54 .
18 ـ ماخذ شماره 7 ، ص 8 ، راديو لندن .
19 ـ دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي آمريكا ، جلد 15 ( تهران ، نشر لانه ، بي تا ) ص 40 .
