روزشمــــار
جمعه
25 خرداد 1358
20 رجب 1399
15 ژوئن 1979
439
جريان‌هاي قومي و ضدانقلاب در استان خوزستان كه پس از درگيري‌هاي خرمشهر و آبادان تمركز تشكيلاتي خود را از دست داده و خطمشي ايجاد رعب و وحشت و بمب گذاري را درپيش گرفته‌اند ، امروز نيز اقدام به چنين تحركاتي كردند ؛ از جمله ، نيمه شب 25/3/58 با شليك چند تير آرامش شبانه در ناحيه “ بوارده جنوبي “ در شهر آبادان برهم خورد . به گزارش خبرگزاري پارس ، اين تيراندازي در حوالي بوارده جنوبي و در مقابل مرز ايران و عراق صورت گرفته است . همچنين در خرمشهر عده‌اي ناشناس يك شيشه محتوي بنزين را در سينما اتحاد واقع در خيابان بهارستان پرتاب كردند كه به علت خالي بودن سينما به كسي آسيبي نرسيد لكن خساراتي به بار آمد . در انبار ضدعفوني خرمشهر نيز شيشه مشابهي پرتاب شد كه آتش‌سوزي در انبار را در پي داشت . ( 1 ) در اداره بندر خرمشهر نيز انفجار مشكوكي انجام شد . اين انفجار در ساعت 8 : 10 صبح در طبقه اول و در قسمت توالت ساختمان رخ داد و براثر آن ، قسمتي از ديوارهاي توالت خراب و شيشه‌هاي اداره بندر خرد شد . ( 2 )
درپي اين انفجارات ، راديو رياض خبر داد كه‌امروز انفجار دو بمب ، يكي در ساختمان دولتي بندر خرمشهر و ديگري در يك مركز بازرگاني در شهر آبادان ، خسارت‌هاي سنگيني وارد ساخته است . ( 3 )
از سوي ديگر ، در جهت تداوم فضاي گفت و گو و مسالمت و به منظور از بين رفتن تدريجي و كامل جو بدبيني موجود ، امروز عده‌اي از مقامات دولتي استان خوزستان و خرمشهر براي ملاقات با آيت الله شبيرخاقاني به منزل وي رفتند . به نوشته مطبوعات ، اين عده عبارت بودند از : مدني استاندار خوزستان ، سيدرضا علوي فرماندار خرمشهر ، فرماندار آبادان ، سرهنگ گهربار فرمانده پايگاه دريايي بندر ماهشهر ، ناخدانوايي فرمانده پايگاه نيروي دريايي ماهشهر ، سرهنگ حقيقي فرمانده لشكر خوزستان ، سرهنگ حجازي رئيس شهرباني خرمشهر ، سروان حسيني فرمانده ژاندارمري خرمشهر ، قائم مقام استاندار ، آقاي فهيمي رابط استان و پاسداران انقلاب
تهران ، آقاي زرگر دادستان انقلاب آبادان و خرمشهر ، دكتر غياويان رئيس دانشگاه جندي شاپور شاخه خليج فارس خرمشهر ، آقاي شاعري مسئول امور سياسي و انتظامي فرمانداري خرمشهر ، آقاي رضايي گارد استاندار ، ميرزا سيفي مسئول عشاير . در اين جمع ، حجت الاسلام شيخ عيسي خاقاني و حجت الاسلام الياسي نيز حضور داشتند . به گزارش كيهان : آقاي مدني استاندار و همراهان كه جهت تسليت گويي به‌ايت الله خاقاني به خاطر درگذشت مرحوم خواهرشان به منزل آيت الله رفته بودند ، شام را در منزل آيت الله صرف كردند و همچنين پيرامون مسائل موجود كشور با آيت الله شبيرخاقاني گفت و گوهايي داشتند . ( 4 )
امروز همچنين دريادار مدني استاندار خوزستان در مصاحبه‌اي با روزنامه “ تهران تايمز “ گفت كه مقدار زيادي اسلحه و مهمات كه از مرز عراق به‌ايران آورده بودند ، توقيف شده است . مدني افزود كه كشور عراق به مخالفان رژيم كنوني ايران پناه داده است . ( 5 )
440
امروز در پايان اخبار تلويزيون بغداد ، طي تفسيري - كه 15 دقيقه پخش آن طول كشيد - از خوزستان و خرمشهر با نام‌هاي “ عربستان “ و “ محمره “ ياد شد و گزارش تحريك كننده‌اي از روند كنوني حوادث خوزستان بيان گرديد ؛ في المثل گفته شد : « رزمندگان جوان عرب ايران يك انبار مهمات را در پايگاه دريايي محمره منفجر كرده و سلامت به پايگاه‌هاي خود بازگشتند . » علاوه بر اين ، در قالب تفسير مزبور مطالب زير كه حاكي از مواضع و مطامع رژيم عراق است ، عنوان شد :
تمام خلق عرب عربستان [ خوزستان ] از لحاظ اجتماعي و قومي در فشارند و حتي اگر عده‌اي از اعراب بخواهند شركت يا تجارت خانه‌اي بازكنند ، به آنها اجازه داده نخواهد شد و بيشتر مناصب بالاي شركت نفت در دست افراد غيرعرب است حال آن كه اعراب در روي دريايي از نفت كه متعلق به خودشان است بسر مي‌برند .
چگونه حكومتي كه خود را حامي اسلام و مسلمانان مي‌داند و ظاهرا از هدف‌هاي اسلامي پشتيباني مي‌كند نسبت به لغت عرب حساسيت و مخالفت دارد ، حال آن كه قرآن و نهج البلاغه و فقه اسلام و حديث پيامبر به زبان عربي است . حال آن كه‌اشتباه است كه همان برنامه‌هاي شاه سابق در عربستان [ خوزستان ] اجرا شود زيرا منظور از بين بردن فرهنگ معرب است . جنبش اعراب عربستان [ خوزستان ] نشان دهنده قيام آنان عليه استبداد ، ظلم و محروم بودن از كوچك‌ترين حقوق اجتماعي و بشري است و اين جنبش تا به دست آوردن كليه خواسته‌هاي مشروع خلق عرب ادامه خواهد داشت . ( 6 )
امروز همچنين در تفسير راديو صوت الجماهير به نقل از روزنامه كويتي الراي العام گفته شد : مسئله اعراب در الاحواز [ اهواز ] ، مسئله عادلانه‌اي است كه تمام اعراب با آن همدردي مي‌كنند و با روح انقلابي كه خواستار حق و عدالت و مساوات شده ، توافق دارد .
رژيم جديد ايران بايد موازين عدالت را برقرار [ كند ] و ديدگاه آن نسبت به مسئله آزادي كه
اعراب در الاحواز [ اهواز ] خواستار آن هستند با خواسته‌هاي اقليت‌هاي ديگر كه آنها را به دست آورده‌اند و به خاطر آنها اسلحه به دست گرفته‌اند ، موازي باشد . خودداري رژيم جديد ايران از تثبيت اوضاع در داخل در مرحله كنوني و سرگرم شدن آن در بحران ساختگي خارجي با همسايه‌ها در پرتو حوادث الاحواز [ اهواز ] ، به هيچ وجه صلاح نيست . ( 7 )
از سوي ديگر ، روزنامه كيهان خبر داد كه تظاهرات عظيمي در اكثر شهرهاي عراق از جمله در نجف اشرف ، بغداد ، موصل ، كربلا ، بصره ، كاظمين و كوت صورت گرفته است . پليس در تمام شهرها مردم بي گناه و حق طلب شركت كننده در تظاهرات را به رگبار بست و چند تن شهيد و مجروح برجاي گذاشت .
اين گزارش مي‌افزايد : در نجف اكثر افرادي را كه در رابطه با آيت الله صدر بوده‌اند ، به ويژه طلاب ايراني و نيز نمايندگان ايشان در ساير شهرهاي عراق را بازداشت نموده‌اند و منزل ايشان تحت محاصره ماموران سازمان امنيت عراق قرار دارد و ارتباط با آن قطع شده است . در تظاهرات بصره نيز تظاهركنندگان پشتيباني خود را از رهبر انقلاب اسلامي عراق حضرت آيت الله سيد محمد باقر صدر اعلام داشتند و به دخالت‌هاي نامشروع دولت عراق در منطقه خوزستان و تجاوز عراق به حريم هوايي ايران اعتراض كردند . ( 8 )
441
آيت الله حاج سيدصادق روحاني طي مصاحبه‌اي با تني چند از روزنامه نگاران داخلي و خارجي اعلام كرد : چنانچه تحريكات و ادعاي اعراب براي بازگرداندن جزاير تنب بزرگ ، تنب كوچك و ابوموسي ادامه يابد ، ايران ادعاي ارضي خود را بر بحرين دنبال خواهد كرد . بحرين قهرا جزو يكي از استان‌هاي ايران بود كه ادعاي ارضي خود را نسبت به آن ، همين‌طور اراضي مرزي كه برپايه روابط شاه مخلوع و صدام حسين به عراق واگذار شد ، دنبال خواهيم كرد .
وي در مورد اراضي استان خوزستان كه به عراق واگذار شده بود ، گفت : « چند سال قبل ، بعد از اينكه [ با ] صلح صدام حسين و محمدرضا پهلوي مقداري از اراضي خوزستان بنابه رسم و تعارف به عراق واگذار شد ، كه متاسفانه مجلس رستاخيزي و غيرقانوني هم آن را تصويب كرد ، براساس اين تصويب نامه بنابه گفته‌اي در خوزستان عراقي‌ها تا 15 كيلومتر در خاك كشور ما پيشروي كردند و آن را در تملك خود گرفتند كه ما هم اكنون ادعاي آن زمين‌ها را داريم . » وي تاكيد كرد : ما براي اين ادعاهاي خود با كسي دعوا و نزاع نمي‌كنيم زيرا معتقديم كه‌اين ادعاها بايد در مجلس شوراي ملي كه حكومت اسلامي تشكيل مي‌دهد مطرح و بررسي شود و در آن جاست كه درباره آن تصميم مي‌گيريم . ( 9 )
442
به دنبال دست‌گيري محمدرضا سعادتي به اتهام جاسوسي ، سازمان مجاهدين خلق به تلاش گسترده‌اي براي آزادي و مسكوت ماندن اتهامات وي دست زد ؛ از جمله به جاي پاسخ گويي به موارد اصلي اتهام ، دست‌گيركنندگان سعادتي را متهم به شكنجه دادن وي كرد و به تبليغ اين اتهام
پرداخت ؛ چيزي كه در نامه سعادتي به دادستان حداكثر تحت عنوان فضاي نامناسب به لحاظ روحي ذكر شده بود . امروز نيز سازمان تلگرافي به مهندس مهدي بازرگان نخست وزير ، شوراي انقلاب و وزير دادگستري فرستاد كه به زنداني شدن سعادتي به شدت اعتراض و عليه دست‌اندركاران اين ماجرا اعلام جرم كرد . در اين تلگراف ادعا شده است :
« در حالي كه يكي از اعضاي سازمان دوازدهمين روز اعتصاب غذاي اعتراضي خود را در زندان اوين از سرمي گذراند ، به اطلاع مي‌رساند : پنجاه و يك روز قبل برادر اسير ما به وسيله يك گروه از پاسداران دست‌گير و شديدا تحت شكنجه قرارگرفت … تحقيقات بعد از دست‌گيري اخير او جاي شكي براي ما باقي نگذاشت كه يك توطئه ضدانقلابي با شركت عوامل سازمان سيا و بقاياي ساواك براي بي اعتبار كردن مجاهد دست‌گيرشده سازمان مجاهدين خلق ايران در كار مي‌باشد . »
سازمان مذكور در مورد انتشار اسناد مربوط به وجود ارتباط جاسوسي بين سعادتي و دبير اول سفارت شوروي شديدا اعتراض نموده و هدف آن را “ عوام فريبي و مشوب كردن افكار عمومي “ دانست و “ عليه دست‌اندركاران آن اعلام جرم و تقاضاي رسيدگي فوري “ كرد .
سازمان در اين تلگراف همچنين از مهندس بازرگان تقاضا كرد : به تاكيد خواستار آنيم كه در قبال سفارش مبني بر متشنج نكردن اوضاع ، وضعيت مجاهدين خلق ايران را در اين رابطه روشن نموده و پاسخ فرماييد كه‌ايا باز هم بايد همچنان مهر سكوت بر لب زنيم و يا مجازيم كه جزئيات توطئه و شكنجه و كليه اطلاعات مربوط به ماهيت دست‌اندركاران آن را چنان كه از نظر نمايندگان دولت و شوراي انقلاب نيز گذرانده‌ايم ، جهت روشن شدن افكار عمومي منتشر سازيم ؟ ( 10 )
443
تدوين و تصويب قانون اساسي جديد در مجلس موسسان يا مجلس خبرگان ، به موضوع اختلاف روز جريان‌هاي مذهبي ـ انقلابي با جريان‌هاي مخالف نظام و طرف‌دار تشكيل مجلس موسسان [ در روزشمار روزهاي قبل آمده است ] تبديل شده است . به منظور روشن‌تر شدن مستندات و استدلال‌هاي حاميان تشكيل مجلس خبرگان ، مقامات مختلف سياسي ـ مذهبي ، امروز به اظهارنظر در اين باره پرداختند ؛ از جمله : آيت الله دكتر بهشتي در يك مصاحبه تلويزيوني به اظهارنظر درباره قانون اساسي و تشكيل مجلس خبرگان پرداخت :
« در آغاز كار نظر اين بود كه براي تصويب قانون اساسي ، مجلس موسسان تشكيل شود حتي خود من شخصا طرف‌دار اين نظر بودم ، ولي در قرن اخير در دنيا نسبت به تشكيل مجالس موسسان براي تصويب قانون اساسي مسائل و مشكلاتي پيش آمده كه در برخي از كشورها براي تصويب قانون اساسي جديد نتوانستند از طريقه معروف و سابقه دار مجلس موسسان استفاده كنند .
يكي اين كه مجلس موسسان در صورتي واقعا مجلس بسيار جالب و ارزنده‌اي است كه
مجموعه متشكلي از خبرگان مختلف باشد ، چون قانون اساسي يك بعدي نيست ، چندبعدي است ؛ بعدهاي مختلفي در زمينه‌هاي گوناگوني دارد . بنابراين گاهي مي‌شود كه افراد منتخب مردم مي‌بينيد اينها همه در يك يا دو زمينه صاحب نظرند و مي‌بينيد كه در يك جلسه وسيعي كه از نمايندگان مردم تشكيل مي‌شود ، در يك يا دو بعد ديگر متخصصان زيادي نيستند به طوري كه نمي‌شود گفت كه در آن زمينه عده‌اي از خبرگان با اكثريت اظهارنظر كردند .
مشكل دوم اين كه قانون اساسي يك مجموعه بزرگي است و ممكن است بين 100 تا 200 ماده داشته باشد ، در يك مجلس موسساني كه از 300 تا 500 نفر تشكيل مي‌شود وقتي بخواهند تك تك اين مواد را به بحث بگذراند و اين افراد كم و بيش درباره آن اظهارنظر كنند ، ملاحظه مي‌كنيد كه خيلي طول خواهد كشيد و گاهي بررسي و اظهارنظر درباره يك اصل يك هفته طول مي‌كشد ، آن وقت ما براي 150 تا 200 اصل فكر مي‌كنيد چقدر بايد فرصت درنظر بگيريم ؛ گاهي يك يا دو سال يا بيشتر و چون در تغييرهاي بنيادي كه در نظام‌هاي اجتماعي كشورها و جامعه‌ها پيش مي‌آمده فرصت نبوده كه يك جامعه بدون قانون اساسي بماند ، اين بوده كه به فكر انتخاب راه ديگري افتادند . »
دكتر بهشتي گفت : « در قرن اخير در بعضي جامعه‌ها كه سابقه تهيه و تصويب قانون اساسي داشتند ، مي‌بينيم كه قانون اساسي را قبلا عده‌اي از صاحب نظران متنوع كه هر فرد يا گروهشان در يكي از زمينه‌هاي قانون اساسي تخصص و مطالعه داشته ، دورهم نشستند با هماهنگي و همفكري آن را تنظيم كردند و به آن جهت و شكل دادند ، آن وقت بعدا اين مجموعه را زمام داران و رهبران آمدند به راي مردم گذاشتند ، به صورت يك رفراندوم و به صورت يك همه پرسي . و در حقيقت معني اين رفراندوم اين است كه‌اي مردم ايران و اي مردم فرانسه شما كه مي‌خواهيد درباره قانون اساسي آينده تان راي بدهيد و اظهارنظر بكنيد ، اين مجموعه را اين عده از صاحب نظران معرفي مي‌كنند . مي‌گويند اين عده از صاحب نظران اين مجموعه را فراهم كردند ، شما اگر به جامعه و صلاحيت و قابليت اعتماد اين مجموعه نظر موافق داريد و مي‌توانيد راي مثبت بدهيد ، راي مثبت تان را بدهيد وگرنه راي منفي بدهيد . در حقيقت اين جا مردم بيش از آنچه كه به اصل متن راي بدهند ، راي به صلاحيت و قابل اعتماد بودن آن مجموعه و آن گروهي كه توانستند اين متن را تهيه كرده باشند ، [ مي‌دهند ] و اين هم يك راه معقول و منطقي به نظر مي‌رسد . »
دكتر بهشتي افزود : ما در مورد قانون اساسي ايران ، اول فكر مي‌كنيم با همه مشكلاتي كه قبلا خبر داشتيم ، از همان راه سابقه دارتر برويم ، همچنان كه مي‌بينيم در ايران هم گروه‌هاي سياسي زياد ، يا برخي از رهبران اجتماعي و رهبران گروه‌هاي مذهبي طرف‌دار همين رويه هستند و مي‌گويند كه قانون اساسي بايد از طريق مجلس موسسان به تصويب برسد . ولي با توجه به‌اين مشكلاتي كه عرض شد ، با توجه به‌اين نارسايي‌هايي كه گفته شد كه ما اعلام كنيم انتخاب مجلس موسسان را و بگوييم هر 100 هزار نفر از مردم يك نماينده انتخاب كنند ، به‌اين‌ترتيب
تقريبا در مجلس موسسان حداقل 350 تا 360 نفر نماينده منتخب بيايد كه هريك فردي را حدود 100 هزار نفر از مردم انتخاب كردند ، اين سوالات براي ما مطرح بود : 1 ـ آيا واقعا هر 100 هزار نفر يك خبره انتخاب مي‌كند يا نه ، يك چهره محبوب مورد علاقه و قابل اعتماد ؟ 2 ـ در بين اين 350 تا 360 نفر آيا واقعا افراد از نظر خبرويت در سطح هم هستند يا اصولا اختلاف سطح خيلي زياد است ؟ 3 ـ آيا اين عده گروه‌هاي مختلفي هستند كه هرگروه در يكي از زمينه‌ها صاحب نظر است يا نه ، ممكن است در بعضي از زمينه‌ها حتي يك نفر يا دو نفر صاحب نظر هم بيايند و در بعضي از زمينه‌ها ده‌ها صاحب نظر باشد ؟ 4 ـ آيا هريك اصل را [ كه ] در يك چنين مجلس 350 نفري مطرح مي‌كنيم ، چگونه به تصويب برسانيم ؟ آيا واقعا به همه كساني كه مي‌خواهند درباره‌اين اصل صحبت كنند و اظهارنظر نمايند فرصت صحبت بدهيم يا محدود كنيم ؟ اگر محدود كنيم ، همان جا فرياد برخواهد آورد كه عجب اين چه دمكراسي و آزادي شد ! قانون اساسي را هم داريد سانسور مي‌كنيد ! اگر بخواهيم فرصت بدهيم ، ما تجربه داريم كه وقتي فرصت مي‌دهيم و واقعا هم مي‌خواهيم هر فردي اظهارنظر كند ، بايد گاهي چندين روز براي تصويب يك اصل معطل بشود . من نمي‌دانم ملت انقلابي ما معتقد است كه ما در اين مرحله حساس از انقلابمان فرصت داريم يك سال يا دو سال براي تصويب قانون اساسي وقت صرف كنيم . مسئله ديگري كه ما در اين مرحله جالب از انقلاب با آن رو‌به‌رو هستيم اين است كه هر قدر نمايندگان مومن‌تر به رسالتشان باشند ، اصرار و تاكيد و پافشاري شان براي اين كه به آنها وقت بدهيم تا اظهارنظر كنند ، بيشتر است و وقتي كه ما بخواهيم بگوييم وقت كم است ، دلخوري شان هم بيشتر است و شايد رنجش انتخاب شدگان هم بيشتر است . اين است كه رهبري به‌اين فكر افتاد كه با تبادل نظر فراوان راه ديگري انتخاب كند و آن راه ديگر اين است كه بر مردم عرضه شده است . قرار بر اين شد كه از چند ماه پيش صاحب نظراني محدود در يك گروه بسيار محدود از كساني كه در رشته‌هاي حقوق و علوم اسلامي در داخل و خارج تحصيلات داشتند ، اينها زمينه و متن فشرده منسجمي را براي قانون اساسي آماده كنند . اين كار انجام گرفت ، اين متن در اختيار مراجع تقليد ، گروهي از مدرسين عالي مقام حوزه علميه ، عده‌اي از صاحب نظران در علوم اسلامي و عده‌اي از صاحب نظران در رشته‌هاي ديگر گذاشته شد ، اينها هم هركدام مطالعه كردند و نظراتشان را دادند . بعد يك مجموعه در وزارت تهيه طرح‌ها و برنامه‌ها در دولت آمد و اين طرح را به اضافه نظرهاي رسيده ، بار ديگر رسيدگي كرد و از آن طرح جديدي تهيه كرد تا اين طرح را به شوراي انقلاب عرضه كند . شوراي انقلاب كه باز مجموعه‌اي است از صاحب نظران در علوم اسلامي ، اقتصاد ، حقوق و حتي رشته‌هاي فني و اجتماعي ، اينها هم اين طرح را بار ديگر در آن مجموعه فشرده مورد بررسي دقيق قرار دادند و اين طرح نهايي با اظهارنظر نهايي كه از طرف رهبري درباره آن مي‌شود ، اين براي اطلاع عموم منتشر مي‌شود .
در همين مدت هم مردم صاحب نظران منتخب خودشان را انتخاب مي‌كنند كه‌اينها بيايند در يك مجموعه فشرده‌تر 60 تا 70 نفر اين طرح تهيه شده را مورد بحث قرار بدهند و در بررسي
هر اصل به نظرياتي كه به آن ستاد رسيده ، توجه كنند . و طرح پيش‌بيني شده‌اين است كه از اين گروه 60 تا 70 نفري كه محدود هستند خواسته بشود كه‌اينها در مدت يك ماه رسيدگي خودشان را در جلسات صبح ، عصر و شب ادامه بدهند و بتوانند يك چنين طرحي را در ميان صاحب نظران طي كرده و پخته شده و نظرات مردم هم در اختيار آنها نهاده شده ، به صورت يك جمع بندي نهايي در بياورند . در اين مجلس كه مي‌خواهيد اسم آن را بگذاريد مجلس موسسان بگذاريد بحثي نيست ، مي‌خواهيد اسم آن را بگذاريد مجلس خبرگان ، آن هم بحثي نيست ، چون مجلس موسسان به هرحال بايد مجلس خبرگان مي‌بود … .
در يك چنين مجلسي و در يك چنين روند فشرده‌اي متن نهايي قانون اساسي آماده مي‌شود و اين مجلس خبرگان يا مجلس موسسان با اكثريت آرا تاييد مي‌كند كه متن نهايي قانون اساسي بوده است .
… مردم نظر نهايي خود را در يك رفراندوم و همه پرسي با يك پرسش “ آري “ يا “ نه “ اظهار مي‌كنند . به‌اين‌ترتيب به تعبير ما رابطه قانون اساسي جديد با آراي مردم ، رابطه شش ميخه‌اي مي‌شود ؛ يعني مردم يك بار مي‌دانند كه‌اين قانون و اين متن قبلا آن مراحل مفصل را درميان خبرگان طي كرده و به نظر مراجع عالي قدر و ديني رسيده ، رهبري عالي قدر و امام درباره آن اظهارنظر كرده‌اند ، بعد مجددا به مجلس خبرگان آمده ، بعد به شوراي انقلاب - كه يك مجموعه‌اي است از خبرگان - آمده و بعد هم در اختيار مردم گذاشته شده و هر كسي نظريات خودش را داده و يك ستادي آمده‌اين نظريات را رديف بندي كرده ، در اختيار يك مجموعه جديد از خبرگان زبده منتخب مردم نهاده شده و متن نهايي به‌اين‌ترتيب در معرض راي قبول يا عدم قبول مردم نهاده شده است . ( 11 )
دكتر يزدي وزير امورخارجه نيز در مصاحبه‌اي با روزنامه انگليسي زبان تهران تايمز اعلام كرد : « براي تصويب قانون اساسي ، نخست از يك مجلس موسسان دعوت به عمل خواهد آمد و سپس طرح پيش نويس مجلس موسسان به رفراندوم عمومي گذاشته مي‌شود . » دكتر يزدي فرمولي را مطرح كرد كه مطبوعات آن را “ فرمول بينابيني “ ناميدند . وي در اين باره توضيح داد : تصميم مربوط به قانون اساسي اين است كه طرح قانون اساسي كه به وسيله كابينه يعني دولت تهيه شده است ، به تصويب شوراي انقلاب مي‌رسد كه بدين‌ترتيب كار آن پايان مي‌يابد و سپس چاپ و توزيع خواهد شد … بلافاصله پس از اين ، انتخابات براي مجلس موسسان انجام مي‌شود ، اين يك انتخابات خواهدبود ؛ يعني يك مجلس موسسان انتخاب شده به وسيله عموم مردم و با اخباري كه از خارج و داخل كشور پراكنده شده ، مغايرت دارد . » وزير خارجه گفت : « اعضاي مجلس موسسان به وسيله هيچ كس منصوب نخواهند شد بلكه به وسيله عموم مردم انتخاب مي‌شوند . مجلس موسسان پيش نويس قانون اساسي را مورد بررسي قرار خواهد داد و اين مجلس موسسان خواهد بود كه كلام آخر را درباره آن خواهد گفت . » دكتر يزدي گفت : « بعد از آن كه مجمع ، قانون اساسي را تصويب كرد ، به رفراندوم گذاشته مي‌شود . » او گفت : آن گاه ما آن
قانون اساسي را به طور يك جا نسبت به تمام مواد قانون اساسي به راي آري يا نه مردم خواهيم گذاشت …
در دنيا بعضي از كشورها فقط يك مجلس موسسان دارند كه آن هم بدون رفراندوم است ، آنها فقط رفراندوم مي‌كنند در حالي كه ما تصميم گرفتيم كه هر دو را بايد داشته باشيم . يك دليل كه شما يك مجلس موسسان بزرگ داشته باشيد ، ديگر رفراندوم نخواهيد داشت . با وجود رفراندوم ، يك مشكل خواهيم داشت و آن اين كه نمي‌توان از تمام مردم خواست كه نسبت به 170 ماده پاسخ آري يا نه بگويند ، از اين رو ما يك موسسان محدودتر و كوچك‌تر را انتخاب كرديم و به دنبال آن رفراندوم را . ( 12 )
امام خميني نيز امروز در دو سخن‌راني عمومي جداگانه به اظهارنظر درباره تشكيل مجلس خبرگان پرداختند . ايشان در نخستين سخن‌راني خود در جمع گروهي از مردم ضمن رد صلاحيت حقوق دانان غربزده و طرف‌دار مجلس موسسان در تدوين قانون اساسي اظهار كردند :
« ما كه مي‌خواهيم جمهوري اسلامي تحقق پيدا كند و قانون اساسي جمهوري اسلامي مي‌خواهيم تدوين كنيم ، ما بايد دنبال آنهايي باشيم كه حقوق دان غربي هستند ؟ !
مگر مجلس موسسان چيست ؟ جز اين است كه‌اشخاصي كه مردم آنها را انتخاب مي‌كنند بايد بنشينند و قانون را ملاحظه كنند ؟ بايد حتما ششصد هفتصد نفر باشند تا نوبت به شما هم برسد ؟ ! اگر تمام ملت پنجاه نفر را تعيين كنند ، اينها وكيل ملت نيستند ؟ ! اين مجلس ، مجلس موسسان نيست ؟ ! ما بعد از اين كه بررسي شد قانون اساسي به نظر خبرگان اسلامي رسيد ، به نظر روحاني اسلامي رسيد ، به نظر علماء متعهد رسيد ، به نظر نمايندگان مردم رسيد ، بازهم در افكار عمومي مي‌گذاريم ، ميزان است . » ( 13 )
امام خميني در سخن‌راني ديگري تشكيل مجلس موسسان به شكل غربي آن را خطري براي اسلام دانستند و در مورد طولاني شدن تدوين قانون اساسي هشدار دادند . ايشان گفتند :
« تعويق در تصويب قانون اساسي و برقراري جمهوري اسلامي و استقرار حكومت اسلامي ، اين تعويق موجب اين مي‌شود كه‌اشخاص توطئه گر در مرزهاي ما ، در داخل ، در خارج با هم متصل بشوند و با اتصال با هم ، اصل قانون اساسي و اصل اساس اسلام را پايمال كنند . اشخاصي كه حسن نيت دارند بايد توجه كنند كه اگر چنانچه به آن طور كه مجلس موسسان صحبت مي‌شود و به آن طور كه قانون اساسي در مجلس موسسان واقع بشود - كه‌اين مطلب از اشخاصي كه سوءنيت دارند طرح شده است و به‌اشخاصي كه با كمال تاسف حسن نيت دارند سرايت كرده است - اين معنا اين است كه دو سال ، سه سال به مباحثات و معارضات دامن زده بشود و توطئه‌ها مجتمع شود . الان دارند مزدوراني در ايران از آن طرف مرز‌تربيت مي‌كنند كه اگر ما به زودي مطلب را خاتمه ندهيم ، اين مزدوران مجتمع مي‌شوند و با اجتماع آنها ممكن است مصيبتي به بار بياورد ، باز شما را به زحمت بيندازد ؛ ولو سركوب مي‌شوند ، لكن زحمت ايجاد مي‌كنند …
… من امروز ملت را آگاه كردم كه طرح مجلس موسسان به آن معنايي كه از غرب طرح شده است و الهام از شياطين گرفته شده است ، موجب تعويق مي‌شود و موجب فساد …
… آنهايي كه سابقا رفراندوم را تحريم كردند حالا هم دارند مي‌گويند : “ ما شركت نمي‌كنيم . “ تا مجلس موسسان پيدا بشود . ببينيد چه‌اشخاصي هستند آنها ؛ آنهايي كه از آن طرف مملكت مي‌گويند : “ ما شركت نمي‌كنيم . “ از آن جايي كه مركز توطئه است . از كردستان كه مركز توطئه است . آنهايي كه مي‌گويند : “ ما شركت نمي‌كنيم . “ چه نظر دارند ؟ آنهايي كه تبع كمونيست‌ها هستند ، چه نظر دارند ؟ …
تعويق در تصويب قانون اساسي و گذاشتن آن را در نظر يك مجلس بزرگ موسسان كه مناقش آنها و تاسيس آن شش ماه طول مي‌كشد و مناقشات آن معلوم نيست يكي دو سال ، سه سال طول بكشد ، خطر است براي اسلام ، خطر است براي رسول الله . تأسيس مجلس مؤسسان به آٍن‌طوري كه غربي‌ها الهام كردند ، خطر است براي اسلام ، خطر است ، خطر است براي كشور اسلامي ، خطر است براي امام زمان . آنهايي كه در اشتباه هستند، برگردند و بدانند توطئه در كار است . » ( 14 )
منابع و ماخذ روزشمار 25/3/1358
1 ـ روزنامه كيهان ، 27/3/1358 ، ص 1 .
2 ـ ماخذ شماره 1 ، ص 7 .
3 ـ خبرگزاري پارس ، “ گزارش‌هاي ويژه “ ، نشريه شماره 83 ، 25/3/1358 ، ص 27 ، راديو رياض .
4 ـ روزنامه كيهان ، 26/3/1358 ، ص 4 .
5 ـ خبرگزاري پارس ، “ گزارش‌هاي ويژه “ ، نشريه شماره 84 ، 26/3/1358 ، ص 11 .
6 ـ روزنامه اطلاعات ، 28/3/1358 ، ص 2 .
7 ـ ماخذ شماره 3 ، ص ص 13 و 14 ، راديو صوت الجماهير به نقل از روزنامه كويتي الراي العام .
8 ـ ماخذ شماره 1 ، ص 2 .
9 ـ خبرگزاري پارس ، “ گزارش‌هاي ويژه “ ، نشريه شماره 85 ، 27/3/1358 ، ص ص 1 تا 3 .
10 ـ سازمان مجاهدين خلق ايران ، مجموعه اعلاميه‌ها و موضع گيري‌هاي سياسي مجاهدين خلق ايران ، جلد 1 ( تهران : انتشارات سازمان مجاهدين خلق ايران ، چاپ اول ، 22/11/1358 ) ص ص 164 تا 165 .
11 ـ ماخذ شماره 4 ، ص 3 .
12 ـ ماخذ شماره 4 ، ص 3 ، تهران تايمز ، 25/3/1358 .
13 ـ مركز مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي ، صحيفه نور ، مجموعه رهنمودهاي امام خميني ( تهران : وزارت ارشاد اسلامي ، جلد 7 ، 25/3/1358 ) ص ص 121 تا 122 .
14 ـ ماخذ شماره 13 ، ص ص 114 تا 116 .
