روزشمار
جمعه
17 فروردين 1358
8 جمادي‌الاول 1399
6 آوريل 1979
630
هيأت اعزامي‌وزارت كشور به گنبد اعلام كرد كه تاكنون حدود 350 تركمن و 200 فارسي‌زبان - كه دو طرف درگير آنان را از يكديگر به گروگان گرفته بودند - آزاد شدند و به خانه‌هاي خود بازگشتند . در حال حاضر گروگانهاي فارسي‌زبان كه نزد تركمنها بودند ، آزاد شده‌اند ، ولي 104 تن از گروگانهاي تركمن در پادگان " نوده خاندوست " واقع در گنبدكاووس آزاد نشده‌اند و براي آزادي اين گروه نيز اقدامات وسيعي از سوي اعضاي هيأت اعزامي‌وزارت كشور و استاندار مازندران در جريان است .
از سوي ديگر سيداحمد طباطبايي ( استاندار مازندران ) در مورد ترميم خرابيهاي ناشي از در‌گيريهاي اخير گنبدكاووس گفت : طرح لازم براي ترميم خرابيها تهيه شده و در آينده نزديكي به مرحله اجرا در خواهد آمد . اين طرح از محل اعتبارات دولت و با خودياري مردم و گروههاي امداد داوطلب به مرحله اجرا در خواهد آمد .
در همين حال گروهي با عنوان " كانون اسلامي‌و فرهنگي تركمن " با صدور بيانيه‌اي ضمن ابراز تنفر و تأسف از برادركشي و آشوب چند روز اخير ، خواستهاي برحق خلق مسلمان تركمن را اعلام كرد . در اين بيانيه ضمن محكوم كردن هرگونه اختلاف و تفرقه‌اندازي ميان صفوف متحد منطقه ، استفاده ناحق و نامشروع از عنوان خلق تركمن براي كشتار ، آشوب و تيراندازي به سوي آمبولانس و تبليغات غيرمذهبي ، مردود شناخته شده است . در اين بيانيه حوادث اخير گنبد نتيجه تحريك عده‌اي افراد فريب خورده ، فرصت‌طلب و سرسپرده به رژيم سابق عنوان شده و ضمن محكوم كردن كشتارهاي مردم بي‌گناه ، خواسته شده كه در پيشگاه مردم ايران از هموطنان تركمن اعاده حيثيت شود .
از سوي ديگر دهها هزار تن از مردم گنبد در مقابل فرمانداري اين شهر اجتماع كردند و خواهان ضمانت اجرايي كافي براي بازگشت به سر كار خود ، تقويت پاسگاههاي مرزي و خلع سلاح مردم تركمن شدند كه دكتر رسولي ( سرپرست هيأت اعزامي‌دولت ) براي تحقق اين درخواستها وعده‌هايي مساعد داد .
خبري ديگر حاكيست كه سپاه‌پاسداران انقلاب اسلامي‌سه سرنشين يك اتومبيل جيب شهباز را كه پنج قبضه تفنگ ژ - 3 و 270 عدد فشنگ داشتند ، در جاده " اينچه برون " دستگير كردند . به گزارش روزنامه كيهان در گردن اين سه نفر نوار قرمزي بود كه روي آن نوشته شده بود : « ما فدايي خلق تركمن هستيم و با كشته شدن ما ، خلق ما ، خلق تركمن نه تنها نبايد ناراحت شوند بلكه بايد شادي كنند . » اين سه نفر كه " مهمي‌كلته ، ستار مهمي‌قلي و تاج‌محمد مختوم‌نژاد " نام دارند به گرگان اعزام شده‌اند .
در اين حال " كانون فرهنگي و سياسي خلق تركمن " وابسته به " ستاد شوراهاي تركمن‌صحرا " در يك اطلاعيه سه صفحه‌اي سبب اصلي وقايع تركمن‌صحرا را كميته امام در گنبد دانست و ادعا كرد كه نفود عوامل ساواك و دشمنان خلق در كميته امام گنبدكاووس بر همگان آشكار گرديده و مداركي در دست است كه بزودي به اطلاع عموم مردم ايران خواهد رسيد . در مقابل ، گروهي از تركمنها ، فارس‌زبانها و قشرهاي مختلف مردم گنبد به منظور اعلام همبستگي با جمهوري اسلامي ايران و تأكيد بر اهميت برادري بين همة طبقات مختلف مردم گنبد و نيز سپاسگزاري از نيروهاي ارتش به جهت تلاش آنان در پاسداري از نظم شهر ، تصميم گرفتند كه راهپيمايي كنند ، اما هيأت اعزامي وزارت كشور به اين علت كه امكان دارد عوامل مشكوك و توطئه‌گر در اين تظاهرات رخنه كرده ، دست به بلوا و آشوب تازه‌اي بزنند ، از برگزاري تظاهرات جلوگيري كرد .
از سوي ديگر استاندار مازندران طي پيامي‌اعلام كرد : « از روز شنبه 19 فروردين 1358 كليه ادارات ، مغازه‌ها و بانكها كار عادي خود را از سر مي‌گيرند ، لذا از عموم مردم گنبد تقاضا مي‌كنم در محلهاي كار خود حاضر شوند . » ( 1 )
631
به دعوت شيخ‌عزالدين حسيني ( امام‌جمعه مهاباد ) ، دكتر سيدعبدالعزيز گيلاني‌زاده و دكتر قاسملو ( دبير كل حزب دمكرات كردستان ايران ) به همراه بسياري از اكراد اروميه ، اشنويه ، بانه و نقده در خانه جوانان مهاباد اجتماع كردند و با صدور قطعنامه‌اي حمايت خود را از خودمختاري كردستان اعلام كردند . در اين اجتماع شيخ‌عزالدين حسيني طي سخناني گفت : « هيچ فكر نمي‌كردم كه روزي ما كردها بتوانيم دور هم جمع شويم و سرود " اي رقيب " را بخوانيم ! ما بايد از سرنوشت پدران خود پند بگيريم كه چرا به خواستهاي خود نرسيدند . هرگاه كرد خواسته است حق خود را بگيرد ، با دولتهاي قوي طرف بوده است ، ولي اكنون ما نيز با ملت همصدا شده و توانسته‌ايم رژيم طاغوت را از ميان برداريم . من به عنوان يك كرد مسلمان از همه برادران كرد ايراني‌ام در هر جايي كه هستند انتظار دارم فراموش نكنند كه يك كرد هستند و خون كرد ايراني در رگهايشان جريان دارد . »
عزالدين حسيني در بخش ديگري از سخنان خود تأكيد كرد : « ما كردها در داخل ايران حق خود را مطالبه مي‌كنيم و … و از خداوند متعال توفيق همه كردهاي ايراني را در به دست آوردن خودمختاري در چارچوب ايران آزاد آرزومنديم . »
سپس قاسملو گزارشي را از سفر هيأت اعزامي‌حزب دمكرات كردستان به تهران و قم و مذاكره با امام خميني و دولت بازرگان به اطلاع شركت‌كنندگان رساند و گفت : « عده‌اي خدانشناس مثل هميشه مسأله خودمختاري كردستان را طور ديگري به امام خميني و دولت موقت مفهوم كرده بودند و ما به آنها گفتيم كه مردم كردستان پشتيبان انقلاب ايران هستند . امام نيز با كمال خوشوقتي اظهار فرمودند كه ملت ايران بايد با هم پيش بروند و هيچ اختلافي بين فارس ، ترك و عرب شيعي و سني نيست . » وي افزود : « امام اضافه كردند كه قسمتي از درخواستهاي شما به دولت مربوط مي‌شود ، بنابراين با دولت در اين مورد مذاكره كنيد . پس از خروج از حضور امام ، نقطه نظرهاي خود را در خصوص خودمختاري و عدم شركت در رفراندوم در يك مصاحبه مطبوعاتي روشن كرديم . با بازرگان نيز در همين مورد مذاكره كرديم كه ايشان قسمتي از خواستهاي ما را قابل تصويب دانستند و در مورد بقيه گفتند كه به كميسيونهاي ذي‌صلاحيت ارجاع مي‌شود . » قاسملو ادامه داد : « در همان جلسه قرار شد هيأت ديگري به رياست آيت‌الله عزالدين حسيني به تهران عزيمت كند و نقطه نظرهاي مردم كرد را درخصوص خودمختاري از ديدگاه ايشان روشن كند . آقاي بازرگان نيز از عدم شركت ما در رفراندوم گله كردند كه من و اعضاي هيأت توضيحات لازم را در اين مورد به اطلاعشان رسانديم . »
در پايان اين اجتماع قطعنامه‌اي در 3 ماده به شرح زير صادر شد :
1 ـ عشاير وطن‌پرست همبستگي و همگامي‌خود را با جنبش كنوني خلق و انقلاب سراسر ايران به رهبري امام‌خميني اعلام داشته ، از شعار دمكراسي براي ايران و خودمختاري براي كردستان ايران پشتيباني نمودند .
2 ـ قوانين اصلاًحات ارضي با تمام نواقص و نقاط ضعفي كه دارد ، در شرايط كنوني بايد رعايت شود تا زماني كه قوانين جديد در سراسر ايران تصويب و اجرا شود ، مورد احترام همگان قرار گيرد ، چرا كه عدم رعايت اين امر موجب تفرقه و اختلاف و برادركشي خواهد شد و صرفاً به نفع دشمنان خلق كرد و ساير خلقهاي ايران است .
3 ـ در شرايط حساس تاريخي ، عشاير وطن‌پرست كه آگاهانه در جهت منافع خلق كرد و ساير خلقهاي ايران گام بر مي‌دارند ، بار ديگر همبستگي كامل خود را با انقلاب راستين ملت و خواست مشروع خلق كرد اعلام مي‌كنند . » ( 2 )
632
خبرگزاري پارس امروز از سنندج گزارش داد كه طي روزهاي اخير در اين شهر متن نامه هايي از ساواك منحله با عنوان " درباره روحانيون مهاباد " و " درباره آقاي شيخ‌عزالدين حسيني " پخش شده است . در يكي از نامه‌ها - كه اداره دوم اطلاعات و ضداطلاعات ( ساواك ) آن را براي رياست ستاد بزرگ ارتشتاران با امضاي ارتشبد نصيري فرستاده است - با اشاره به نارضايتي روحانيون مهاباد از انتصاب عزالدين حسيني به عنوان امام‌جمعه مهاباد و درخواست تغيير وي ، چنين آمده است : « با تحقيقاتي كه به عمل آمده مفاد درخواست مورد بحث ناشي از اختلافي است كه بين روحانيون شهرستان مهاباد وجود دارد . ضمناً شيخ‌عزالدين حسيني ( امام‌جمعه شهرستان مزبور ) از روحانيون مورد احترام اهالي بوده كه به فرمان مطاع ملوكانه به سمت امام‌جمعه منصوب گرديده و در حال حاضر دليلي جهت بركناري وي وجود ندارد . »
در نامه دوم كه از طرف ساواك استانها به استاندار وقت آذربايجان‌غربي نوشته شده ، درباره شيخ‌عزالدين حسيني مي‌خوانيم : « به عرض مي‌رساند كه از طريق استانداري آذربايجان‌غربي در مورد تشويق و تقدير از مشاراليه نظر ساواك استعلام كه مراتب به ساواك مهاباد منعكس و پاسخ واصله حاكيست كه ياد شده شخص متدين و روشنفكر بوده و در هر موقعيتي وجود وي مورد استفاده ساواك واقع و در پيشبرد هدفهاي انقلاب شاه و مردم پيشقدم ، وظايف محوله را به نحو احسن انجام مي‌دهد و پيشنهاد شده بود كه به نحو مقتضي مورد تحبيب قرار گيرد . » ( 3 )
633
امام خميني طي سخناني در جمع پرسنل صنايع نظامي‌و اهالي قم با اشاره به توطئه‌هاي عوامل ضدانقلاب داخلي و قدرتهاي خارجي عليه انقلاب اسلامي، گفتند : شما الان مي‌بينيد كه تمام اين قوايي كه بيرون رفتند و شكست خورده‌اند ، الان در فعّاليتند . آمريكا به اين زودي دست از ما بر نمي‌دارد ؛ انگليس هم دست از ما برنمي‌دارد ؛ شوروي هم دست برنمي‌دارد ؛ اينها هم در صدد هستند كه نقاط ضعف در ما پيدا بشود ، از آن نقاط ضعف ما را بكوبند . آنهايي كه عاملين آنها هستند و پيوسته به آنها هستند - كه من اعتقادم اين است كه اكثراً آمريكايي هستند و اسمشان فدايي خلق است - اينها از آن طرفي كم هست در ميانشان ، اينها را آمريكاييها درست كردند براي اينكه توي جمعيت بروند و توي كارگرها بروند و تبليغات بكنند … الان اينها كه دارند شلوغ مي‌كنند و مي‌گويند ما براي خلق مي‌خواهيم خودمان را فدايي خلق بكنيم ، چه مي‌خواهند اينها ؛ اگر اينها فدايي ملتند ، ملت كه همه‌شان آمدند و مي‌گويند جمهوري اسلامي ! اگر اينها فداي خلق و طرفداري خلق را دارند ، خوب اينها هم بيايند …
اگر اينها منافع خلق را مي‌خواهند ، خوب اينها مهلت بدهند تا ما درست كنيم ؛ اينها نمي‌گذارند . الان همين‌هايي كه به اسم فدايي خلق و نمي‌دانم چه توي مردم افتاده‌اند ، همين‌ها مانع مي‌شوند از اينكه براي اين خلق يك زندگي درست بشود ، براي اينكه اينها شلوغ مي‌خواهند بكنند و دستور دارند از بالاترها كه من بيشترش اعتقادم هست كه از آمريكاست . اينها دستور دارند كه با اين صورت بين مردم تفرقه بيندازند ، نگذارند كه آن معنايي كه در اسلام هست ، آن محتواي اسلام را نگذارند بين مردم پياده بشود … اگر اينها رفاه خلق را مي‌خواهند ، بايد مهلت بدهند و بيايند كمك كنيم و با هم ، همه با هم كمك كنيم و رفاه خلق را درست كنيم . ( 4 )
634
وزير امور خارجه ايران اعلام كرد : « جمهوري اسلامي ايران خواستار روابط نيكو با اتحاد شوروي است و هرگز اجازه نمي‌دهد از اين كشور به عنوان پايگاهي عليه شوروي استفاده شود . » دكتر كريم سنجابي در مصاحبه‌اي با روزنامه " روده پراوو " ( ارگان حزب كمونيست چكسلواكي ) پس
از گفتن مطلب مزبور افزود : « ما كاملاً از موقعيت جغرافيايي خود - كه از يك سو با اتحاد شوروي هم‌مرز است و از سوي ديگر با حوزه خليج‌فارس كه در برگيرنده ذخاير بزرگ نفت جهان است - آگاهيم ، به همين علت است كه خواستار روابط نيكو و صادقانه با اتحاد شوروي هستيم و هرگز اجازه نمي‌دهيم از كشور ما به عنوان پايگاهي استفاده شود . » بنا به گزارش خبرگزاري رويتر كريم سنجابي در مورد بهبود روابط با آمريكا گفت : « ما اميدواريم كه روابط سياسي ، اقتصادي ، تجاري و فرهنگي با آمريكا در آينده براساس احترام متقابل توسعه يابد . » ( 5 )
635
راديو قاهره خبر داد كه نظام جديد ايران قرارداد خريد 7 فروند هواپيماي آواكس را از آمريكا لغو كرده است . اين راديو ضمن اعلام اين خبر گفت : « بعضي از كشورهاي عضو پيمان آتلانتيك هرگونه افزايشي را در قيمت هواپيماهاي مجهز به رادار قبول نمي‌كنند ، زيرا ايران خريد اين نوع هواپيماها را لغو كرده است . » راديو قاهره تصريح كرد كه ايران قرار بود كه هفت فروند از هواپيماهاي آواكس را خريداري كند ، ولي سيستم جديد ايران اين قرارداد را لغو كرد . ( 6 )
636
سفارت آمريكا در تهران طي گزارشي به وزارت خارجه آن كشور نوشت : « جريان مداوم تبليغات شوروي … سعي دارد ايرانيان را نسبت به نقش آمريكا در ايران فريب دهد . » در ادامه اين گزارش آمده است : « ما از جريان شديد دروغهاي مسكو و بعد تكرار آنها در تبليغات دوستان شوروي در ايران ، نگران هستيم . » ( 7 )
در همين حال يونايتدپرس گزارش داد كه سايروس ونس ( وزير خارجه آمريكا ) گفته است شغل ويليام سوليوان ( سفير آمريكا در ايران ) براي بهبود روابط ميان آمريكا و دولت انقلابي ايران عوض خواهد شد . براساس اين گزارش سوليوان اخيراً براي مذاكره به واشنگتن فراخوانده شد ، اما گفته مي‌شود كه ديگر به ايران مراجعت نخواهد كرد . ( 8 )
637
روزنامه پراودا ( ارگان حزب كمونيست شوروي ) نوشت كه به سبب موضع دولت جديد ايران در مورد مسائل مختلف سياسي ، ايران و شوروي از لحاظ سياسي به يكديگر نزديك مي‌شوند . اكنون پس از پيروزي انقلاب ايران ، شوروي حاضر است نهايت تلاش خود را در راه تقويت و گسترش بيشتر مناسبات دو كشور به عمل آورد . اين روزنامه افزود : ايران با انحلال پايگاههاي پنتاگون و كناره‌گيري از سنتو محيط مساعدي براي هماهنگي با مواضع سياسي شوروي به وجود آورده است . اين اقدامات امكان مي‌دهد كه روابط حسن‌همجواري بين دو كشور برقرار شود و براي همكاري ميان دو كشور در زمينه‌هاي صنعتي ، انرژي و كشاورزي دورنماهاي خوبي به وجود آورد . پراودا تأكيد كرد كه شوروي به هيچ‌وجه در امور ايران مداخله نمي‌كند و در صدد به دست آوردن امتيازها و حقوق ويژه‌اي در ايران نيست و هيچ‌گونه ادعاي ارضي نسبت به اين كشور ندارد ؛ تنها مي‌خواهد مرزهاي دوهزار و پانصد كيلومتري بين ايران و شوروي يك مرز صلح و دوستي باشد . ( 9 )
638
اجويت ( نخست‌وزير تركيه ) در ملاقات با رئيس‌جمهوري آن كشور ضمن ابراز نگراني از احتمال تكرار حوادث ايران در تركيه گفت : به نظر مي‌رسد كه بعضي عوامل خارجي هستند كه انتظار دارند در تركيه هم اوضاعي چون ايران پديد آورند . شماري از عوامل داخلي هم گمان مي‌كنند كه مي‌توانند چنين اوضاعي را برانگيزانند . وي افزود : اين عوامل وانمود مي‌كنند كه نمي‌دانند در تركيه چه وضعي برقرار است . ( 10 )
منابع و مآخذ 17/1/1358
1 - روزنامه كيهان ، 18/1/1358 ، ص 8 .
2 - روزنامه اطلاعات ، 18/1/1358 ، ص 8 .
3 - نشريه ويژه خبرگزاري پارس ، 17/1/1358 ، ص ص 3 - 1 .
4 - مركز مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي، صحيفه نور ، مجموعه رهنمودهاي امام خميني ( تهران : وزارت ارشاد اسلامي، جلد پنجم سال 61 ) ، ص ص 259 - 285 .
5 - مآخذ شماره 2 ، ص 2 .
6 - نشريه ويژه خبرگزاري پارس ، 19/1/1358 ، ص 20 ، راديو قاهره .
7 - دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي ، شماره 34 ( تهران : نشريه لانه جاسوسي ، بي‌تا ) ص 58 .
8 - مآخذ شماره 1 ، ص 2 ، يونايتدپرس .
9 - مآخذ شماره 1 ، ص 4 ، يونايتدپرس .
10 - مآخذ شماره 2 ، ص 8 ، آسوشيتدپرس .
