روزشمار
جمعه
11 اسفند 1357
3 ربيع الثاني 1399
2 مارس 1979
225
تيمسار مدني وزير دفاع طي سخناني در سيستان و بلوچستان گفت : « لايحه لغو خدمت وظيفه عمومي خانمها و كاهش دوره نظامي وظيفه پسران به مدت يك سال از تصويب دولت گذشت و براي تصويب نهايي به شوراي انقلاب تقديم شد . » وزير دفاع در مورد جايگاه ارتش پس از انقلاب گفت : « از اين پس ارتش يك ارتش ملي است و بايد در كنار مردم و در دل مردم جا داشته باشد . » وي اضافه كرد : « از اين پس اجازه نخواهيم داد يك سانتيمتر از خاك مملكت جدا شود و چنانچه چنين فكري به وجود آيد با چنگ و دندان سي‌و چهار ميليون ايراني از خاك وطن دفاع مي‌شود و اگر اين فكر ( تجزيه ايران ) به سر يك ايراني بيفتد ، مثل نصيريها در مقابل گلوله قرار مي‌گيرند . » ( 1 )
226
دكتر ابراهيم يزدي معاون نخست‌وزير در خصوص سازماندهي كميته و پاسداران انقلاب گفت : « آقاي مهدوي‌كني از طرف امام براي رسيدگي به امر كميته‌ها و سرپرستي كار آنان تعيين شد . ما با آقاي مهدوي‌كني و ساير مسؤولان كميته‌ها در تماس دائم هستيم تا مسائل زير روشن شود . 1 ـ تمام كميته‌هاي فعال در تهران و شهرستانها شناسايي شوند . 2 ـ صلاحيت كميته‌ها بررسي و آنها كه صلاحيت ندارند ، منحل شوند . 3 ـ بتدريج ماموران انتظامي يا مسلحين اين كميته‌ها كه شناسايي شده و مورد تاييد هستند ، به عضويت سپاه‌پاسداران انقلاب درآيند و انتظامات شهر را به عهده گيرند . » ( 2 )
227
نخست ميتينگ حزب دمكرات كردستان در مهاباد برگزار شد . در اين ميتينگ كه به گزارش روزنامه اطلاعات دويست‌هزار كُرد از مناطق مختلف كردنشين شركت داشتند ( 3 ) و روزنامه كيهان آن را از زمان شكست حكومت خودمختار قاضي محمّد در كردستان بي‌نظير توصيف كرد ، شركت كنندگان عكسهايي از " قاضي محمّد " پيشواي خلق كُرد و " ملا آواره " در دست داشتند و شعار « حزب ما ، فقط حزب دمكرات است . " سردادند . ( 4 ) در اين مراسم كه از سوي بعضي مطبوعات « نخستين كنگره كردها " نام گرفت و در آن گروهي از خبرنگاران خارجي ، مطبوعات راديو و تلويزيون حضور داشتند ، ( 5 ) پس از خواندن سرود " اي قريب " به زبان كردي ، عبدالرحمن قاسملو دبير كل حزب دمكرات كردستان ايران طي سخناني گفت : « حزب ما كه حزب قاضي محمد و حزب شهداي چهارباغ ( محلي در مهاباد كه گروهي از عناصر جمهوري مهاباد در سال 47 ـ 1346 در آن اعدام شدند . ) ، ملاآواره‌ها و عزيز يوسفي‌ها مي‌باشد ، تا به دست آوردن همه حقوق ملي خلق كرد از پا نخواهد نشست » . وي افزود : « امروز در مهاباد ، تمام پايگاههاي امپرياليستي و ارتجاعي در هم كوبيده شده است ، امّا اطميناني نيست كه ارتجاع در نقاط ديگر دست به يورش مجدد نزند . بدون آن كه حقوق خلق كرد داده شود ، به دست آمدن دمكراسي واقعي در ايران امكان‌پذير نيست . ( 6 ) آزادي و دمكراسي در ايران ، بدون دمكراسي براي كردها به ثمر نمي‌رسد ، همچنان كه انقلاب خلق كُرد ، بدون آزادي ايران به جايي نخواهد رسيد . ملت كرد انتظار دارد حضرت‌آيت‌الله‌العظمي‌خميني از آرمان كُردها كه از آرمهاي آزادي‌خواهي ملت ايران جدا نيست ، جانبداري كنند و دولت موقت مهدي بازرگان را وادارند تا نقطه‌نظرهاي خود در قبال خودمختاري ملت ايران را اعلام كند . » ( 7 ) قاسملو اضافه كرد : « در مجلس مؤسسان آينده ، بايد نمايندگان واقعي خلق كُرد شركت داشته باشند . ما به كسي اجازه نمي‌دهيم وحدت ملي را خدشه‌دار كند . سياست ما در برابر احزاب ديگر اين است كه هركه دشمن ما نيست ، دوست به حساب خواهيم آورد . حزب دمكرات كردستان حاضر است در مسائل زير با هركس و با هرحزبي همكاري كند :
1 ـ ايجاد جمهوري‌دمكراتيك در ايران ؛ 2 ـ تعيين حق خودمختاري براي همه خلقهاي ايران در چارچوب يك كشور واحد و حقوق دمكراتيك براي همه گروهها و دسته‌هاي سياسي ؛ 3 ـ در پيش گرفتن سياست اقتصادي درستي كه منافع زحمتكشان را مد نظر داشته باشد ؛ 4 ـ از بين بردن بي‌سوادي و بالا بردن فرهنگ توده‌ها براساس آموزش و به زبان مادري اقوام و خلقهاي ايران ؛ 5 ـ سياست مستقل ملي و مبارزه با امپرياليسم و حمايت از همه جنبشهاي رهايي‌بخش ؛ 6 ـ ايجاد پيوند با هر كشوري كه حاكميت ملي ايران را بپذيرد . »
قاسملو از دولت مركزي خواست از تجديد سازمان ژاندارمري و شهرباني در منطقه كردستان خودداري كند و وظايف اينها را به عهده اهالي بگذارد . وي خواستار انحلال ارتش و ايجاد ارتش خلقي شد و گفت : « ارتش نبايد چماق دولت براي سركوب خلق باشد . » قاسملو از آن چه آن را ميليتاريزه كردن كردستان خواند ، انتقاد كرد و گفت : « هيچ‌گروه و دسته‌اي نبايد نيروهاي خود را براي تحريك عده‌اي عليه گروه ديگر به كار گيرد . » ( 8 )
به گزارش مطبوعات پس از سخنان قاسملو ، پيام عزالدين حسيني و نمايندگان كُردهاي قهرمانشهر ( كرمانشاه ) ، سنندج ، پاوه ، اورامانات ، سقز ، مريوان ، بانه ، سردشت ، پيرانشهر ، نقده ، اشنويه ، بوكان و ساير شهرها مبني بر خودمختاري كردستان خوانده شد .
همچنين نمايندگان چريكهاي فدايي خلق ، حزب توده ايران و اتحاد دمكراتيك مردم ايران پيامهاي همبستگي خود را در اين كنگره قرائت كردند . در پايان ، نامه حزب دمكرات كردستان به امام خميني قرائت شد . به نوشته روزنامه اطلاعات دراين نامه آمده است : « جنبش عظيم خلقهاي ايران نمي‌تواند در مالكيت و انحصار هيچ گروه معيني قرار بگيرد . همه مردم ايران با ايدئولوژيهاي مختلف در اين راه زحمت كشيده‌اند و فداكاري كرده‌اند . » ( 9 )
228
شيخ‌عزالدين حسيني طي مصاحبه‌اي اعلام كرد : « ارتش در ايران خاصيت ضدخلقي داشته و كردها بيشتر از هركسي ضربه اين ارتش را خورده‌اند . تا وقتي اين ارتش خلقي نشود ، نمي‌توان به استقرار دمكراسي در ايران خوشبين بود » . ( 10 ) وي افزود : « ما [ كُردها ] يك ملت هستيم و در چارچوب يك ايران يكپارچه و مستقل خودمختاري مي‌خواهيم . خودمختاري در زمينه‌هاي فرهنگي ، سياسي ، اداري و تا حد زيادي اقتصادي ، البته كشور بايد يك ارتش خلقي ، يك سياست خارجي و يك برنامه بلندمدت و عمومي اقتصادي داشته باشد . ما براي عقب‌ماندگي اقتصادي ـ اجتماعي كردستان ايران بايد اختيار داشته باشيم و مي‌دانيم كه هيچ‌كس بهتر و صميمانه‌تر از خود كردها نمي‌تواند اين دشواري را حل كند » . وي كردستان را شامل قهرمانشهر ( كرمانشاه ) ، لرستان و مناطقي از آذربايجان غربي دانست و گفت : « دولتهاي مستبد پيشين برادران كُرد ما را به نواحي مختلف از جمله قوچان كوچ دادند و آنها اگر بخواهند ، مي‌توانند به كردستان كوچ كنند » . با اين حال وي تاكيد كرد : « ما به هيچ‌وجه روياي به هم پيوستن كردهاي عراق ، سوريه ، تركيه و شوروي را در سر نمي‌پرورانيم و ما خواهان خودمختاري در درون ايران هستيم نه جدا از آن ، اگر اينها ضرورت خودمختاري را تشخيص مي‌دهند بايد خودشان اقدام كنند » . ( 11 )
در همين حال ، روزنامه كيهان به نقل از فردي كه وي را " منبع موثق " خواند ، نوشت : « تماسهاي مداومي بين نمايندگان كُرد و داريوش فروهر رئيس هيأت اعزامي دولت به مهاباد برقرار است . قرار است طي هفته آينده هيأتي كه گفته مي‌شود امام‌جمعه مهاباد در رأس آن قرار دارد ، عازم مركز و احتمالاً قم شود » . ( 12 ) همين روزنامه خبر داد كه دهها خبرنگار خارجي به دليل مسائل كردستان ، در مهاباد مركز كردستان شمالي گرد هم آمده‌اند و تاكنون چندين بار مصاحبه‌هايي با شيخ عزالدين حسيني ترتيب داده‌اند . روزنامه كيهان در بخش ديگر گزارشهاي خود نوشت : « هزاران نفر از كردهاي اروميه و توابع سقز و روستاهاي اطراف ، اعضاي جمعيت دفاع از آزادي و انقلاب در سنندج و اهالي شهرهاي بوكان ، بانه ، مريوان ، مهاباد ، خرم‌آباد لرستان و ايلام پشتيباني خود را از حجت‌الاسلام ملا‌شيخ‌عزالدين حسيني بعنوان رهبرملي و مذهبي كردهاي‌ايران اعلام‌كرده‌اند . » ( 13 )
229
براساس تلفنگرام كليشه شده از سوي هواداران سازمان چريكهاي فدايي خلق در سنندج ، فرمانده لشكر 28 در گزارشي به سرلشكر قره‌ني رئيس ستاد ارتش ، اوضاع منطقه را اين‌گونه اعلام كرد : « 1 ـ در سنندج اوضاع آرام و تا حدي مشكلات پادگاني وجود دارد … 2 ـ از سقز اطلاع مي‌رسد : سه نفر از اعضاي كميته انقلاب‌اسلامي آقايان شاكري ، رمضاني و احمدزاده استعفا
داده‌اند و قرار است براي انتخاب كميته جديد در شهر از جوانان 20 سال به بالا رأي‌گيري شود . 3 ـ در مريوان تاكنون آرامش برقرار بوده است ولي قرار است ساعت 1 فردا ( 12/12/57 ) يك راهپيمايي در پشتيباني از قعطنامه 8 ماده‌اي انجام شود . ضمناً از آقاي مفتي‌زاده پشتيباني نمي‌نمايند . 4 ـ در بانه ، برابر مكالمه تلفني ، شيخ‌جلال حسيني از عدم واگذاري اسلحه به تعداد مورد نظر و نبودن يگان نظامي به جز مرزباني ژاندارمري ، شكايت و تقاضاهايي دارد كه با فرمانده ناحيه ژاندارمري در ميان گذاشته شد كه از طريق ناحيه به تهران منعكس مي‌شود . علي‌هذا از نظر استحضار ، چون پادگانهاي موجود در سقز و سنندج و مريوان به علت ترك افراد ، قادر به اعزام يك يگان به بانه نيست و موقعيت منطقه طوري است كه جا به جايي نيرو در وضع كنوني مصلحت نيست ، مقرر فرماييد از طريق ژاندارمري تعدادي اسلحه براي كنترل شهر در اختيار كميته قرار بگيرد . 5 ـ در مهاباد ، يك راهپيمايي انجام و توسط دكتر قاسملو رهبر حزب پارت ، سخنراني و پشتيباني از قطعنامه8 ماده‌اي را خواستار شده‌اند ، تعداد شركت‌كنندگان بين پانزده تا شانزده هزار نفر بوده است . » ( 14 )
230
در ادامه اتفاق‌نظر مشهود گروهها ، سازمانها و عناصر ضدانقلاب در كردستان ايران در محكوم كردن گروه موسوم به قياده موقت ( بارزاني‌ها ) و حمايت از گروه رقيب آن اتحاديه ميهني كردستان به سردمداراي طالباني كه ناشي از ديدگاهها و مواضع مثبت جريان بارزاني نسبت به جمهوري‌اسلامي ايران است ، يك سخنگوي حزب دمكرات با اشاره به مرگ ملا‌مصطفي بارزاني گرفت : « خلقهاي كُرد از خبر مرگ كسي كه در سالهاي اخير جنبش كرد عراق را به شاه و سيا فروخته بود ، احساس راحتي خواهد كرد . بارزاني در بسياري از مناطق كردستان ايران و عراق به عنوان يك خائن و خودپرست كه نيروهاي پيشمرگ را در راه جاه‌طلبيهاي خود نابود كرد ، معروف است . » ( 15 ) ( خبر ضميمه دارد )
231
گروهي از اعضاي سازمان چريكهاي فدايي خلق به رهبري عناصر محلّي : محمد درخشنده توماج ، طواق محمد واحدي ، عبدالحكيم مختوم و حسين جرجاني ، ( 16 ) خانه فرماندار سابق گنبد را به اشغال درآوردند و به " مركز ستاد خلق تركمن " تبديل كردند . امروز همچنين كتابخانه عمومي شهر گنبد نيز توسط گروهي از تركمنها با همياري هواداران چريكهاي فدايي خلق اشغال شد و به " مركز فرهنگي خلق تركمن " تبديل گرديد . كانون فرهنگي كودكان و سازمان زنانه و خانه پيشاهنگان نيز به اشغال گروههاي مذكور در آمد . ( 17 )
در پي اقدامات مذكور سازماني با عنوان " كانون فرهنگي ـ سياسي خلق تركمن " با صدور اطلاعيه‌اي ضمن اعلان موجوديت ، برنامه‌هاي خود را به اين شرح اعلام كرد :
در زمينه فرهنگي : 1 ـ احياي ادبيات خلق تركمن از طريق جمع‌آوري و چاپ آثار شعرا و نويسندگان تركمن و معرفي آنها در هفته‌هايي به همين مناسبت ؛ 2 ـ بازآفريني موسيقي و ترانه‌هاي
تركمني و فولكلور تركمن با رفتن به ميان طايفه‌ها و ژبه‌ها و تماس با صاحب‌نظران و كهنسالان ؛ 3 ـ انجام فعاليتهاي تبليغاتي و ترويجي نظير نمايش فيلم ، سخنراني ، تئاتر ، نمايشگاه عكس و از اين قبيل در رابطه با گسترش و آشنايي با مسائل ملي و اجتماعي .
در زمينه سياسي : 1 ـ كوشش در جهت غني نمودن آگاهيهاي دمكراتيك خلق تركمن نظير تامين آزادي بيان ، عقيده ، مذهب و زبان از طريق تماس مستقيم گروهي و انجام سخنراني و برگزاري جلسات در شهر و روستا ؛ 2 ـ تشويق به تشكيل شوراها در سطوح مختلف منطقه … .
در پايان اطلاعيه تاكيد شده است : « كانون ، همه كساني را كه مي‌توانند در اين راه ما را ياري كنند و يا امكاناتي را جهت تسريع برنامه‌هاي فوق‌العاده ايجاد نمايند ، صميمانه به همكاري دعوت مي‌نمايد . » ( 18 )
232
لئونيد برژنف صدر هيأت رئيسه شوروي دريك سخنراني ضمن ستايش از انقلاب ايران و ضدامپرياليستي خواندن آن گفت : « در خصوص انقلاب ملي و ضدامپرياليستي و رهايي‌بخش ملي در ايران بايد به طور جداگانه صحبت كرد . ما نيز مانند همه طرفداران صميمي صلح و ترقي و استقلال ملتها ، پيروزي اين انقلاب را كه به رژيم طاغوتي و ظالمانه‌اي كه كشور را به عرصه بهره‌كشي و پايگاه اتكا امپرياليسم تبديل كرده بود ، خاتمه داده است ، تبريك و تهنيت مي‌گوييم . ما خواستار موفقيت و شكوفايي ايران نو انقلابي هستيم و اميدواريم كه روابط حُسن همجواري بين ملل و اتحاد شوروي و ايران در شرايط جديد ، پيشرفت ثمربخشي براساس احترام متقابل و حُسن‌‌نيت و عدم مداخله در امور يكديگر كسب نمايد . » ( 19 )
ضميمه خبر شماره 230
در پي اعلام مرگ ملا‌مصطفي بارزاني روزنامه كيهان در معرفي وي چنين نوشت : «وي در اوايل قرن بيستم در بارزان شمال عراق به دنيا آمد . از 1931 در جنبش ملي كردستان عراق شركت كرد و در سال 1943 كوشيد تا يك دولت خودمختار كُرد در عراق پديد آورد . امّا زير فشار نيروهاي انگليسي و عراق ناگريز شد به ايران بگريزد و به جنبش كردستان ايران بپيوندد . امّا از ايران هم به شوروي گريخت و دوازده سال در آن جا به سر مي‌برد . او در سفر به شوروي پانصد تن از افراد قبيله‌اش را نيز با خود برد . پس از روي كار آمدن عبدالكريم قاسم ، ملا‌مصطفي به عراق بازگشت و نبرد را در شمال عراق از سرگرفت . تا اين كه در 11 مارس 1970 ( 20 اسفند 1349 ) قراردادي با حزب بعث حاكم عراق امضا كرد كه به موجب آن ، به كُردها در چارچوب جمهوري عراق خودمختاري داده مي‌شد ، امّا عمر اين قرارداد كوتاه بود ، زيرا عراق به وعده خود عمل نكرد و دوباره اختلاف بالا گرفت . در 7 مهر 1350 بارزاني از سوء قصدي كه عليه او ترتيب يافته بود ، جان سالم به در برد . در همين سالها ، او حزب دمكراتيك كردستان عراق را ايجاد كرد و خودش رئيس آن شد . در 20 اسفند 1353 دولت مركزي عراق يك طرفه قانون خودمختاري شمال را اعلام كرد كه چون مورد قبول كردها نبود ، بحران شدت يافت و بارزاني كه حالا ديگر از طرف شوروي هم محكوم مي‌شد و ( به دليل نزديكي عراق و شوروي ) هيچ كمكي دريافت نمي‌كرد ، مگر از ايران كه ايران هم با امضاي قرارداد 15 اسفند 1354 ( 1975 ) دست از كمك به او برداشت . لذا ملا‌مصطفي از عراق به تهران آمد و پس از مدتي به آمريكا رفت و
در عمل صحنة سياست را ترك كرد . ملا‌مصطفي بارزاني در روز پنجشنبه 10 اسفند 1357 به علت بيماري سرطان در يكي از بيمارستانهاي آمريكا در گذشت . » ( 20 )
منابع و مآخذ 11/12/1357
1 ـ روزنامه كيهان ، 12/12/1357 ، ص 4 .
2 ـ روزنامه اطلاعات ، 12/12/1357 ، ص 3 .
3 ـ مأخذ شماره 2 ، ص 7 .
4 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 7 .
5 ـ مأخذ شماره 2 ، ص 7 .
6 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 7 .
7 ـ مأخذ شماره 2 ، ص 7 .
8 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 7 .
9 ـ مأخذ شماره 2 ، ص 7 .
10 ـ روزنامه آيندگان ، 13/12/1357 ، ص 4 .
11 ـ مأخذ شماره 2 ، ص 2 .
12 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 7 .
13 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 2 .
14 ـ دفتر هواداران سازمان چريكهاي فدايي ، جنگ خونين سنندج و دستاوردهاي آن ( سنندج : دفتر هواداران چريكهاي فدايي خلق ، سال 1358 ) ص 16 .
15 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 7 .
16 ـ سازمان چريكهاي فدايي خلق ، نشريه كار ، ويژه‌نامه شماره 6 ، اسفند 1358 ، ص 23 .
17 ـ سند شماره 30113586 ، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ ، مجموعه اسناد گنبد .
18 ـ مأخذ شماره 14 ، ص 16 .
19 ـ اداره مطبوعات سفارت شوروي در تهران ، مجله اخبار شماره 203 ، فروردين / مارس 1979 ، ص 25 .
20 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 7 .
