چرا در زمان جنگ هر بار كه ایران در خاك عراق پیشروی میكرد، سازمان ملل قطعنامهیی مبنی بر بازگشت طرفین به مرزهای بینالمللی صادر مینمود؟
شورای امنیت سازمان ملل دارای پنج عضو دائمی است كه شامل كشورهای امریكا، شوروی، فرانسه، انگلیس و چین میشود. به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی، همه این قدرتهای بزرگ به نوعی از انقلاب اسلامی احساس خطر میكردند (البته بیش از همه امریكا و كمتر از همه چین). لذا با وجود جنگ سرد میان دو ابرقدرت یعنی امریكا و شوروی سابق، آنها در مسئله جنگ ایران و عراق اتفاقنظر داشتند. امریكا به دلیل از دست دادن شاه، ماجرای گروگانگیری و تهدید منافعش در منطقه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و احتمال سرایت انقلاب در دیگر كشورهای منطقه و شوروی نیز به علت گسترش اصولگرایی اسلامی در جمهوریهای مسلماننشین كشورش، مسئله افغانستان و اتحاد قدیمیاش با عراق، با انقلاب اسلامی ایران سازگاری منافع نداشتند.
به همین دلیل پس از آغاز جنگ، این دو كشور به همراه سایر اعضای شورای امنیت قطعنامهای را تصویب كردند كه به ضرر ایران تمام شد، به این صورت كه تا جایی كه امكان داشت سعی نمودند از پیروزی ایران جلوگیری نمایند. در روز دوم تهاجم سراسری ارتش عراق كه نیروهای عراقی در عمق خاك ایران پیشروی كرده بودند و بر نیروهای ایرانی برتری داشتند، اعضای شورای امنیت در بیانیهای كه انتشار دادند از عراق نخواستند كه به مرزهای بینالمللی باز گردد؛ ولی مشاهده گردید كه بعد از عملیات بیتالمقدس و آزادی خرمشهر، و پس از 22 ماه سكوت (بین دو قطعنامه 479 و 514) زمانی كه تصور شكست عراق و پیروزی ایران و پیشروی آن در خاك عراق در ذهن اعضای دائمی شورای امنیت نقش بسته بود این شورا در تاریخ
12 ژوئیه 1982 (21/4/1361) قطعنامه 514 را تصویب كرد كه در آن از طرفین خواست كه به مرزهای بینالمللی بازگردند. پیداست روی سخن این قطعنامه با ایران و برای محدود كردن پیشروی ایران بوده كه مورد تمایل اعضای دائمی شورای امنیت نبوده است و الا اگر غیر از این بود شورای امنیت میتوانست در قطعنامه 479 (6/7/1359) از دو طرف بخواهد كه به مرزهای بینالمللی باز گردند (كه در این صورت مسلماً هدفِ قطعنامه عراق میبود) و تا حدود 2 سال بعد كه عراق همچنان بخشهای بزرگی از سرزمین ایران را در اشغال داشت، شورا میبایست چنین قطعنامههایی را صادر میكرد و عراق را به عقبنشینی به مرزهای بینالمللی دعوت مینمود.
شورا در قطعنامههای بعدی خود از طرفین میخواهد كه به مرزهای بینالمللی باز گردند. این درخواست در حالی بود كه از سال 1361 یعنی آزادسازی خرمشهر، نیروهای ایرانی در جبههها برتری داشتند و در آستانه ورود به خاك عراق بودند و برتری عراق در جبههها از بین رفته بود و نیروهای ایرانی در بسیاری از مناطق به مرزهای بینالمللی رسیده بودند.
بنابراین به نظر میرسد كه هدف اصلی شورای امنیت از تصویب قطعنامههایی كه در آنها از طرفین میخواهد به مرزهای بینالمللی بازگردند، جلوگیری از ورود نیروهای ایرانی به خاك عراق، تحت عنوان به خطر افتادن صلح و امنیت بینالمللی بود. شورای امنیت با اشاره به ماده 24 منشور در قطعنامه 514 و اشاره كلی به منشور سازمان ملل در قطعنامه 522 ، در مورد مسئولیت اولیه خود در زمینه حفظ صلح و امنیت بینالمللی، نیز دقیقاً این هدف را دنبال میكرد كه به جمهوری اسلامی ایران تفهیم كند اگر وارد خاك عراق شود، بر اساس فصل هفتم منشور مجازاتهایی علیه آن كشور وضع خواهد كرد. علت اصلی این اقدام شورا نیز این بوده است كه از شكست قطعی عراق و پیروزی ایران جلوگیری نماید؛ زیرا یكی از مقامات وزارت خارجه امریكا، زمانی كه نیروهای ایرانی در حال پیشروی در خاك عراق بودند، میگوید اگر عراق سقوط كند یك ایران توسعهطلب و متجاوز را در صحنه بینالمللی خواهیم داشت كه بار عظیمی را بر دوش ایالات متحده امریكا خواهد گذاشت.
بنابراین میتوان گفت ائتلاف قدرتهای بزرگ برای جلوگیری از پیروزی ایران، موجب تصویب قطعنامههایی در شورای امنیت سازمان ملل، به هنگام پیشروی قوای ایران شده است.