آیا اتحاد جماهیر شوروی سابق، در طول جنگ از عراق حمایت كرد؟ چگونه؟
جنگ ایران و عراق موجب بروز تعارض در مواضع شوروی شد. این كشور در ابتدای جنگ به‌رغم اینكه عراق حمله به ایران را آغاز كرده بود، در سازمان ملل بر بی‌طرفی خود تأكید كرد و در اوایل جنگ نیز به تقاضای عراق برای تسلیحات پاسخ مثبت نداد و حتی شواهدی وجود دارد كه سعی كرد با كمك‌های تسلیحاتی به ایران به این كشور نزدیك شود و جای امریكا را بگیرد، ولی در مقابل ایران از سیاست شوروی در این زمان استقبال نكرد.
به هر حال، وضع به همین منوال به پیش نرفت بلكه پس از آزادسازی سرزمین‌های اشغالی به همت رزمندگان اسلام و هم‌زمان با عقب‌نشینی نیروهای عراقی از بخشی از سرزمین‌های اشغالی در تابستان 1982 (1361)، روس‌ها انتقال سلاح به عراق را از سر گرفتند. صدام حسین در سپتامبر 1982 (شهریور 1361) آغاز مجدد دریافت سلاح‌های روسی بر اساس قراردادهای پیش پرداخت شده و منعقد در دوره پیش از جنگ را اعلام كرد. این سلاح‌ها شامل جنگنده‌های میگ 25، تانك‌های تی 72 و انواع موشك‌های سام بود. در این دوره، شمار تكنسین‌ها و مشاوران روسی در بغداد نیز به 1000 تا 1200 نفر رسید. در اوایل 1983 نیز، بعد از دیدار مقامات عراقی از مسكو، این كشور سلاح بیشتری دریافت نمود و متخصصان روسی نیز در عراق افزایش یافتند.
این اقدامات شوروی جهت‌گیری جدید برای حمایت از عراق بود و با سیاست بی‌طرفی شوروی كه در اوایل جنگ اعلام كرده بود، تناقض داشت. حمایت شوروی از عراق در این دوره از جنگ یعنی پس از فتح خرمشهر، نقطه عطفی در تاریخ جنگ به شمار می‌آید. زیرا كه عراق به خاطر سیستم نظامی شرقی خود احتیاج بسیار مبرمی به این كمك‌ها داشت، حتی كمك‌های نظامی غرب نیز نمی‌توانست به این حد به ساختار شرقی نظامی عراق كمك كند؛ زیرا امكان تهیه تسلیحات شرقی از بازار آزاد به راحتی امكان‌پذیر نبود و برخلاف تسلیحات غربی، اگر كشور سازنده آن یعنی شوروی و بلوك شرق از اعطای آن خودداری می‌كردند، كشور مصرف كننده با بن‌بست روبه‌رو می‌شد. از این جهت بود كه كمك‌های شوروی كه به طور مستقیم و یا غیرمستقیم و از طریق یك كشور ثالث صورت می‌گرفت، برای عراق به منزله گشایش روزنه امیدی به حساب می‌آمد.
از طرف دیگر، شوروی همگام با امریكا در شورای امنیت، قطعنامه‌هایی را به تصویب رسانده‌اند كه همگی به ضرر ایران تمام شده است. به عنوان مثال به دنبال اجرای موفقیت‌آمیز عملیات والفجر8، شورای امنیت در 5 اسفند 1364 تشكیل جلسه داد و قطعنامه 582 را درباره استفاده از سلاح شیمیایی به تصویب رساند. در این قطعنامه كه با همكاری شوروی تصویب شد، با وجودی كه فقط عراق از این نوع سلاح‌ها استفاده می‌كرد، محكوم نشد. قید جمله «شورای امنیت از طرفین می‌خواهد كه از سلاح‌های شیمیایی استفاده نكنند»، نشان می‌دهد كه شوروی و امریكا تا چه حد نسبت به اقدامات غیرقانونی و ضد حقوق بشر عراق، از خود بی‌تفاوتی نشان می‌دادند. علاوه بر این، هنگامی كه ایران از پذیرش قطعنامه‌های 582 و 588 شورای امنیت به دلیل عدم توجه به خواسته‌های به حقش امتناع نمود، سفیر شوروی در امارات متحده عربی همگام با امریكا اعلام كرد كه ایران مسئول شكست تلاش‌های بین‌المللی برای پایان دادن به جنگ است و باید سرزنش شود. موضع‌گیری شوروی علیه ایران در حالی صورت می‌گرفت كه ارتش عراق به سلاح‌هایی همچون تانك‌های تی 55، تی 62 و تی 72، هلی‍‍كوپترهای توپدار ای 24، توپ‌های روسی، هواپیماهای میگ 23، 25 و 29 و نیز وسایل حمل و نقل تانك و ... مجهز شده بود كه از سال 1982 به بعد شوروی در اختیار عراق قرار داده بود و عراق با كمك همین هواپیماها و نیز موشك‌های اسكاد شوروی اقدام به بمباران و موشك‌باران مناطق مسكونی، بنادر، سكوهای نفتی و ... ایران می‌كرد.
با نگاهی گذرا به حقایق مذكور، بدون شك می‌توان نتیجه گرفت كه شوروی از لحاظ نظامی و سیاسی در جنگ، مخصوصاً پس از فتح خرمشهر، از دولت عراق حمایت می‌كرد.
