تصویب قانون اساسی با رأی حداکثری ملت

سرانجام همه‌پرسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با مدیریت قاطع حضرت امام خمینی؛ معمار و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی در ۱۱ و ۱۲ آذرماه ۱۳۵۸ برگزار شد و با حضور چشمگیر و حداکثری مردم انقلابی ایران که به ۷۵ درصد رسید، ۵/۹۹ درصد شرکت‌کنندگان موافقت خود را با تصویب قانون اساسی تنظیم شده توسط خبرگان قانون اساسی جمهوری اسلامی اعلام داشتند

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و پس از تائید جمهوری اسلامی توسط مردم که با رأی اکثریت 2/98 درصد در ۱۲ فروردین‌ماه ۱۳۵۸ انجام شد؛ مهم‌ترین گام بعدی تنظیم قانون اساسی کشور توسط خبرگان قانون اساسی و تصویب آن از طریق همه‌پرسی از ملت بود.

درواقع در هر کشوری ضامن امنیت و نظم و ترتیب و تحقق حقوق فردی و اجتماعی افراد، قانون اساسی آن کشور می‌باشد و حضرت امام خمینی (ره) با درک این واقعیت، تأکید فراوانی بر تنظیم قانون اساسی و به رأی گذاشتن آن نزد مردم داشتند.

در این میان همه‌پرسی و تصویب قانون اساسی انقلاب نوپای ایران با موضع‌گیری اکثریت موافقان و البته مخالفت گروه‌ها و دسته‌ها اندکی روبرو شد اما آنچه در این میان بیش از همه خودنمایی می‌کرد، مدیریت مقتدر و قاطع امام در برخورد با مخالفان طرح تصویب قانون اساسی از طریق همه‌پرسی بود.

به‌عنوان‌مثال ایشان در جلسه‌ای که در منزل آیت‌الله گلپایگانی و با حضور آیت‌الله مرعشی نجفی و آقای شریعتمداری برگزارشده بود؛ در مقابل زیاده‌خواهی‌های شریعتمداری، ازجمله اداره خودمختار آذربایجان توسط ایشان فرموده بودند؛ من همان‌طور که شاه را خرد کردم، هرکه را هم که بخواهد جلوی نظام بایستد، خرد می‌کنم.

به بهانه ۱۲ آذرماه سال ۱۳۵۸؛ سالروز تصویب قانون اساسی جمهوری اسلامی از طریق همه‌پرسی از مردم، مطالب مربوط به فضای رسانه‌ای، موضع‌گیری موافقان و مخالفان طرح و سرانجام همه‌پرسی و تصویب قانون اساسی منتشر می‌شود:

موضع‌گیری نشریات

نشریات پر شمارگان امروز (۱۰/۹/۱۳۵۸) از برگزاری همه‌پرسی قانون اساسی در دو روز آینده خبر دادند.

روزنامه اطلاعات با تیتر درشت در صفحه اول خود نوشت: فردا و پس‌فردا ملت ایران به‌پای صندوق‌های رأی می‌رود.

روزنامه بامداد نیز به همین رویه اعلام کرد: رفراندوم قانون اساسی فردا و پس‌فردا برگزار می‌شود. روزنامه کیهان هم اعلام کرد: میلیون‌ها نفر فردا به قانون اساسی رأی می‌دهند.

روزنامه انقلاب اسلامی نیز با تیتر میلیون‌ها ایرانی برای رفتن به‌پای صندوق‌های رأی لحظه‌شماری می‌کنند.

رادیو تهران هم با استقبال از همه‌پرسی فردا اعلام کرد که نتایج همه‌پرسی قانون اساسی، پنج روز بعد از پایان آن یعنی در تاریخ ۱۷/۹/۱۳۵۸ اعلام خواهد شد.

آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی؛ رئیس ستاد مرکزی کمیته انقلاب اسلامی در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: با توجه به تقارن این روزها با برگزاری رفراندوم در مورد قانون اساسی، مسئولیت بسیار سنگینی ازنظر انتظامات بر عهده کمیته‌ها و پاسداران انقلاب محول است.

ازاین‌جهت از امروز تا پایان رفراندوم و اعلام نتیجه اخذ رأی، در سراسر کشور اعلام آماده‌باش نموده، کلیه کمیته‌ها و پاسداران موظف‌اند با بینش خاص انقلابی و با انتظامات کامل، همکاری لازم برای انجام کلیه برنامه‌های فوق، معمول داشته و با مراقبت دائم بر حفظ امنیت و انتظامات کوشا باشند.

مخالفت امام با به تأخیر انداختن انتخابات

در این حال امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی به سبب وضعیت روز کشور در پیامی با درخواست اهل تسنن کردستان، بلوچستان و ترکمن‌صحرا برای به تأخیر انداختن همه‌پرسی قانون اساسی مخالفت کردند.

در این پیام که دفتر امام خمینی در قم آن را منتشر کرد، آمده است:

بسم‌الله الرحمن الرحیم؛ برادران کردستان و بلوچستان و ترکمن و سایر برادران اهل سنت، آنچه مرقوم شده است در تقاضای تأخیر رفراندوم برای تجدیدنظر در بعضی از اصول، باید تذکر دهیم که امروز با وضعی که کشور ما دارد که اساس اسلام در معرض خطر است، تعویق و تأخیر ولو برای چند روز، خطر عظیم برای کشور و اسلام عزیز است.

شما مطمئن باشید که خواست‌های شما ازجمله خواست‌های قومی و ملی، همچون خواست‌های سایر قشرهای کشور موردتوجه است و ان‌شاءالله تعالی موجبات آسایش خاطر همه فراهم می‌شود. از شما مسلمانان عزیز تقاضا می‌شود که به این قانون اساسی رأی مثبت دهید که موجب رضای خداوند متعال است.

حمایت مراجع تقلید از برگزاری انتخابات

آیت‌الله‌العظمی محمدرضا موسوی گلپایگانی مرجع تقلید شیعه با توجه به اسلامی دانستن قانون اساسی پیشنهادی و لزوم تثبیت نظام نوپای اسلامی، شرکت در همه‌پرسی قانون اساسی را یک فرضیه دینی دانست...

آیت‌الله علامه یحیی نوری مرجع تقلید شیعه هم گفت: این قانونی است جامع و منطبق با تعالیم و اصول اسلامی و همان‌طور که رهبر انقلاب اسلامی فرموده‌اند برخی نواقص جزئی با متمم و تبصره تکمیل شدنی است.

آیت‌الله سید محمدرضا بروجردی نیز با دفاع از قانون اساسی مصوب و در نظر گرفتن متمم برای دفع نارسایی‌های آن، شرکت در همه‌پرسی را یک وظیفه شرعی برشمرد.

موافقت احزاب از طیف‌های گوناگون سیاسی با برگزاری همه‌پرسی قانون اساسی

حزب جمهوری اسلامی نیز تصویب قانون اساسی پیشنهادی نمایندگان مردم را لازمه استحکام نظام جدید ایران در مبارزه با دشمنانش معرفی و شرکت در همه‌پرسی آن را معیاری برای آزمایش انقلابی بودن ذکر کرد.

حزب توده ایران هم که سابقاً انتقاداتی را متوجه قانون اساسی مصوب مجلس کرده بود، برای اتحاد در برابر امپریالیسم، با اعلام اینکه منتظر تدوین متمم قانون اساسی است، خواهان شرکت طرف داران خود در همه‌پرسی قانون اساسی شد.

سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی هم در بیانیه‌ای با ذکر دلایلی اعلام کرد به قانون اساسی مصوب رأی آری خواهد داد.

گروه سیاسی جنبش نیز با طرح انتقاداتی در مورد متن قانون اساسی، زمان برگزاری همه‌پرسی آن را مناسب ندانست اما با توجه به وعده تکمیل این قانون در متمم از جانب امام خمینی، رهبر انقلاب اسلامی و به اعتبار ایشان، از شرکت اعضای خود در همه‌پرسی قانون اساسی خبر داد...

جامعه روشنفکران یهودی ایران نیز همه یهودیان ایران را به شرکت در همه‌پرسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دعوت کرد و آن را یک وظیفه ملی و اخلاقی خواند.

مخالفین طرح همه‌پرسی

گروه آزادی کار، شورای مؤسس اتحادیه سراسر کارگران و دهقانان ایران، حزب کمونیست کارگران و دهقانان ایران با صدور بیانیه‌هایی همه‌پرسی قانون اساسی را تحریم کردند.

در دو شهر تبریز و ایرانشهر نیز مخالفت‌هایی با قانون اساسی و همه‌پرسی آن در قالب برپایی تظاهرات و اشغال محل برگزاری همه‌پرسی روی داد.

در تبریز در ادامه تظاهرات روز گذشته گروه‌های زیادی از مردم در نقاط مختلف این شهر به‌ویژه در محوطه استانداری در حمایت از اطلاعیه آیت‌الله سید کاظم شریعتمداری در خصوص لزوم تجدیدنظر در اصولی از قانون اساسی مصوب تظاهرات کردند.

در ایرانشهر نیز بامداد امروز در اعتراض به همه‌پرسی قانون اساسی مصوب، بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر بلوچ به سرکردگی عناصر کمونیست، فرمانداری این شهرستان را محاصره کردند و پس از اشغال آن، اوراق و اسناد مربوط به همه‌پرسی را معدوم کردند. لذا به‌منظور جلوگیری از هرگونه حادثه سوء، چند تن از روحانیون بلوچ ازجمله مولوی مصلح الدین و مولوی نظر الدین برای مذاکره با اشغال‌کنندگان به فرمانداری ایرانشهر رفتند.

تصویب قانون اساسی با رأی حداکثری ملت

سرانجام همه‌پرسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با مدیریت قاطع حضرت امام خمینی؛ معمار و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی در ۱۱ و ۱۲ آذرماه ۱۳۵۸ برگزار شد و با حضور چشمگیر و حداکثری مردم انقلابی ایران که به ۷۵ درصد رسید، ۵./۹۹ درصد شرکت‌کنندگان موافقت خود را با تصویب قانون اساسی تنظیم‌شده توسط خبرگان قانون اساسی جمهوری اسلامی اعلام داشتند.

منبع:

جمعی از نویسندگان، روزشمار جنگ ایران و عراق: انقلاب دوم (کتاب پنجم-جلد اول)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، تهران ۱۴۰۰، صفحات ۹۷۰، ۹۷۱، ۹۷۲، ۹۷۳، ۹۷۴، ۹۷۵، ۹۷۸، ۹۸۰، ۹۸۱