نقد و بررسی کتاب «جنگ شهرها؛ تهران» برگزار شد

در ارتباط زنده اینستاگرامی نقد و بررسی کتاب «جنگ شهرها؛ تهران» توسط نشر مرز و بوم و با حضور ناظر علمی این کتاب برگزار شد.

به گزارش خبرنگار تارنمای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، انتشارات مرزوبوم به‌منظور معرفی کتب دفاع مقدس به مخاطب عام و نزدیک کردن ارتباط مخاطبان با نویسندگان حوزه دفاع مقدس در اقدامی جدید در صفحه اینستاگرامی خود قرار است گفتگوهایی را به‌صورت زنده میان نویسندگان، پژوهشگران و راویان دفاع مقدس برگزار نماید. مجری این برنامه میثم رشیدی مهرآبادی نویسنده و خبرنگار حوزه مقاومت و دفاع مقدس است که علاوه بر معرفی کتاب به نقد و بررسی آن می‌پردازد. این گفتگوها در فضایی صمیمانه برگزار می‌شود و مخاطبان هم می‌توانند نظرات و یا سؤالات خود را مطرح نمایند.

در اولین برنامه از این مجموعه گفتگوها که در روز سه‌شنبه هفتم مردادماه برگزار شد به واکاوی کتاب «جنگ شهرها؛ تهران» به نویسندگی دکتر زینب اسلامی پرداخته شد. مهمان این برنامه دکتر یحیی نیازی نویسنده و پژوهشگر کتب دفاع مقدس و ناظر علمی این کتاب بود. در ادامه بخش‌هایی از این گفتگو ارائه می‌شود. همچنین شما می‌توانید برای تماشای فیلم کامل این گفتگو اینجا را کلیک کنید.

یحیی نیازی در آغاز به نحوه شکل‌گیری کتاب «جنگ شهرها؛ تهران» اشاره کرد و گفت: ایده اولیه این کتاب به دوازده یا سیزدهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برمی‌گردد. در بررسی که روی کتاب‌های دفاع مقدس داشتیم دیدیم بخش زیادی از کتاب‌ها در حوزه‌های عملیاتی و نظامی هستند درصورتی‌که در جنگ هشت‌ساله صدام علیه کشور ما، بدنه مردم ایران به‌انحاءمختلف در این ماجرا درگیر بودند.

وی افزود: ازجمله موضوعات مهم اجتماعی بحث جنگ شهرها بود یعنی صدام و نیروهای حزب بعث هرگاه در جبهه‌ها دچار ضعف می‌شدند و توان مقابله با رزمندگان ما را نداشتند شروع به بمباران شهرها می‌کردند و خسارت‌های سنگینی را به وجود می‌آوردند و در این اثناء بسیاری از افراد بی‌گناه و غیرنظامی موردتهاجم قرار می‌گرفتند و متأسفانه سازمان‌های بین‌المللی هم تحت تأثیر قدرت‌های بزرگ آن دوره اقدام مؤثری انجام نمی‌دادند. لذا موضوع جنگ شهرها به‌عنوان یکی از ابعاد جنگ ایران و عراق نیاز به یک بررسی داشت، این ایده ازآنجا شکل گرفت که به دنبال بحث جنگ شهرها برویم.

نویسنده حوزه دفاع مقدس بر موضوع جنگ شهرها تأکید کرد و متذکر شد: جنگ شهرها را با تهران شروع کردیم که دارای سختی‌های خاص خودش بود. چون با توجه به اینکه تهران پایتخت کشور بود، همه فعل‌وانفعالات سیاسی هم در اینجا شکل می‌گرفت لذا اگر مسائل دیپلماسی که برای جلوگیری از جنگ شهرها اتفاق می‌افتاد داخل این کتاب می‌آمد آن‌وقت محتوای کتاب از حوزه جنگ شهرها در تهران خارج می‌شد و اگر می‌خواستیم به آن نپردازیم از آن غفلت می‌شد؛ بنابراین چون این پروژه متفاوت بود وقت زیادی گرفته شد و تحقیقات زیادی راجع به آن انجام شد.

وی افزود: این کار در مقطعی نوشته شد اما به دلیل نواقصی که داشت مجبور شدیم تحقیقات تکمیلی انجام دهیم. برای این منظور به دنبال شاهدان عینی بودیم و می‌خواستیم در محله‌هایی که بمباران یا موشک‌باران شده با خود افرادی که درگیر بودند، گفتگو کنیم، اما متأسفانه تغییر محل سکونت افراد، کار را سخت کرد و تحقیقات خیلی طولانی شد.

نیازی با اشاره به ویژگی پژوهشی و مرجع بودن آثار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در طول نزدیک به چهار دهه فعالیت، گفت: بنابراین با توجه به سابقه مرکز ممکن است مخاطب این برداشت را داشته باشد که این کتاب مرجع محور است و در کتاب‌فروشی‌ها توزیع کمتری داشته باشد اما باید گفت گروه مطالعات اجتماعی این مرکز به سراغ مسائل اجتماعی جنگ و مسائلی که جان‌مایه اجتماعی دارند می‌روند و لذا در این زمینه این کتاب ترکیبی است از کار پژوهشی به‌اضافه قلم روایی.

ناظر علمی کتاب «جنگ شهرها؛ تهران» با بیان اینکه کار تحقیقات را دو تا سه اکیپ انجام دادند و نهایتاً سرکار خانم دکتر زینب اسلامی تألیف آن را بر عهده گرفت، گفت: ایده این کار از سال 90 شکل گرفت و بعد مطالعات مقدماتی‌اش انجام شد. تحقیقات این کتاب توسط مرتضی قاضی، مرتضی زمانی، سید حسین یحیوی نویسنده اولیه این کتاب و آقای دکتر درویشی به‌عنوان ناظر علمی کتاب انجام شد.

نیازی در خصوص چرایی واگذاری این پروژه به نویسنده کتاب گفت: یک‌بار این کتاب در قالب یک کار پژوهشی به همان سیاق مرکز پیش رفت ولی دیدیم برای مخاطب عام آن‌گونه که بایدوشاید این حادثه عظیم را روایت نمی‌کند. به همین علت دنبال کسی بودیم که بتواند این فضای پژوهشی را با یک‌قلم روان و شیوا به نگارش درآورد. بنابراین پروژه به خانم دکتر اسلامی سپرده شد و خوشبختانه ایشان هم کار را به‌خوبی انجام دادند و این کتاب در دست عموم قرارگرفته است.

وی تصریح کرد: البته مدعی نیستیم این کتاب توانسته است کل ماجرای جنگ شهرها در تهران بزرگ را روایت کند، اما به نظر می‌رسد تا جایی که اطلاعات، تحقیقات میدانی، کتابخانه‌ای و بولتن‌های مختلف وزارت کشور، استانداری تهران و مراکز تحقیقاتی در اختیار بوده، این پروژه انجام‌شده است.

در ادامه این نویسنده و پژوهشگر حوزه دفاع مقدس با بیان اینکه در دوران دفاع مقدس یک همدلی و وفاق مثال‌زدنی در کشور حاکم بود، گفت: در کتاب «جنگ شهرها؛ تهران» آمار پناهگاه‌ها ذکرشده است و در پایتخت بیش از 800 پناهگاه ساخته می‌شود که به‌صورت دقیق در کتاب آمده است.

وی به دیگر اشارات کتاب در خصوص فضای آن دوران پرداخت و اظهار کرد: خاموشی‌های پی‌درپی، آژیرهای خطری که باعث ایجاد استرس شدید بین مردم می‌شود و همچنین شلیک مداوم پدافندهای هوایی در کتاب ذکرشده است. اما آنچه دفاع مقدس را متمایز از همه جنگ‌ها کرده است، ازخودگذشتگی بی‌نظیر مردم است. بنابراین شاهد هیچ نوع تبعیضی در این دوره نیستیم.

نیازی با تصریح بر اینکه تجربه چهل سال انقلاب اسلامی نشان می‌دهد هیچ کاری بدون حضور مردم شدنی نیست، عنوان کرد: تسهیل‌کننده همه موارد در حوزه‌های مختلف در دفاع مقدس اعم از امدادرسانی تا کاهش آلام و دردهای مردم، خود مردم هستند. بنابراین چه در این دوران و چه در هر دوره دیگر، برای حل مشکلات باید دست به دامن مردم شویم.

وی با اشاره به اینکه کتاب جنگ شهرها یک مجموعه است، اظهار کرد: موضوع کتاب را به دلایل مختلف از تهران شروع کردیم و به سراغ شهرهای دیگر نیز خواهیم رفت. دلیل اینکه ابتدا به سراغ تهران رفتیم این است که مسائل سیاسی مرتبط با جنگ شهرها در پایتخت رخ‌داده است که شکایت به شورای امنیت سازمان ملل و رفت‌وآمدهای دیپلماتیک از این قبیل مسائل هستند.

این نویسنده با بیان اینکه پس از جنگ شهرها در تهران به سراغ دزفول رفتیم، گفت: خوشبختانه کتاب جنگ شهرها در دزفول تحت عنوان «پایگاه مقاومت ایران» به قلم سالمی نژاد تألیف شده است و توسط انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در دسترس عموم قرارگرفته است.

وی درباره دلایل انتخاب شهر دزفول بیان کرد: شدیدترین، مستمرترین و طولانی‌ترین بمباران‌ها در این شهر در دوران دفاع مقدس اتفاق افتاد. نگارش این کتاب‌ها، در حقیقت سنگ بنایی است تا پژوهشگران خود استان‌ها در این زمینه ورود کنند و انتظار این است پژوهشگران و دانشگاهی‌های استان‌ها وارد عمل شوند.

وی ادامه داد: پرداختن به موضوع جنگ شهرها، وجوه انسانی جنگ را بیان می‌کند و در ذیل آن، خباثت‌هایی که علیه ملت ایران انجام‌شده را نشان می‌دهد. کسانی که امروز در مقابل این ملت ایستادند، همان روز نیز در پشتیبانی از صدام از همه نقض قوانین‌های او چشم‌پوشی کردند.

این نویسنده کتب دفاع مقدس در پایان این گفتگوی زنده خاطرنشان کرد: دشمنان ایران حتی در واگذاری سیم‌خاردار که جزئی‌ترین اقلام است، اجتناب می‌کردند اما مدرن‌ترین موشک‌ها و هواپیماها را در اختیار صدام قرار می‌دادند. این سازمان‌ها فقط به صدام درباره اتمام جنگ شهرها توصیه کردند درحالی‌که شورای امنیت باید قطعنامه الزام‌آور صادر می‌کرد.

انتهای پیام/