در بیست‌وپنجمین روز از آغاز نبرد بیتالمقدس، سرانجام خرمشهر به‌دست رزمندگان ایران آزاد شد و هزاران تن از نیروهای ارتش بعث عراق که این شهر را به مدت ١٩ ماه در اشغال داشتند، به اسارت درآمدند.
ﻋﻤﻠﯿﺎت «ﺑﯿﺖاﻟﻤﻘﺪس» که در اداﻣﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ عملیات‌های آزادﺳﺎزى ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺷﻐﺎﻟﻰ ﺟﻨﻮب ﮐﺸﻮر ﻃﺮاﺣﻰ و اﺟﺮا ﺷﺪ، ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻓﺼﻠﻰ ﺟﺪﯾﺪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺳﺎزی را در روﻧــﺪ ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﯿﻠﻰ ﺑﻪ وﺟﻮد آورد. در پی ﭘﯿﺮوزى اﯾﺮان در اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﺎت و آزادﺳﺎزى ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ، ﺗﺤﻮﻟﻰ راﻫﺒﺮدى در روﻧﺪ ﺟﻨﮓ اﯾﺠﺎد ﺷﺪ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق در دﺳﺘﯿﺎﺑﻰ ﺑﻪ اﻫﺪاف تجزیه‌طلبانه‌اش در اﯾﺮان و ﺑﺮاﻧﺪازى ﻧﻈﺎم ﻧﻮﭘﺎى ﺟﻤﻬﻮرى اﺳــﻼﻣﻰ ﻧﺎﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺎ آزادى ﺧﺮﻣﺸــﻬﺮ ﺟﺮاﺣﺘﻰ ﮐﻪ ﺑﺮاﺛﺮ اﺷﻐﺎل آن ﺑﺮ روح و ﺟﺴﻢ ﻣﻠﺖ اﯾﺮان وارد ﺷﺪه ﺑﻮد، اﻟﺘﯿﺎم ﯾﺎﻓﺖ و ﺧﺮﻣﺸﻬﺮ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺑﻪ ﻧﻤﺎد ﺷﮑﺴﺖ و ﺣﻘﺎرت ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺻﺪام و ﭘﯿﺮوزى ﻣﻠﺖ اﯾﺮان ﺷﺪ. اﯾﻦ روﯾﺪاد ﻣﻬﻢ ﺑﺮ اﯾﺠﺎد ﺛﺒﺎت ﺳﯿﺎﺳﻰ در داﺧﻞ اﯾﺮان و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﻣﻨﻄﻘﻪاى و ﺟﻬﺎﻧﻰ ﮐﺸﻮر ﺗﺄﺛﯿﺮ ﮔﺬاﺷﺖ و رژﯾﻢ ﺑﻌﺜﻰ ﻋﺮاق را ﮐﻪ ﻋﻨﺼﺮى ﺗﻬﺪﯾﺪﮐﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌آمد، ﺑﻪ ﮐﺸﻮرى بی‌ثبات ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮐﺮد. با توجه به اینکه عملیات بیتالمقدس از دهم اردیبهشت سال 1361 تا سوم خردادماه 1361 انجام شد، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس بر آن شده است تا اتفاقات این رویداد بزرگ و مهم را به‌صورت روزبه‌روز از کتاب روزشمار جلد نوزدهم جنگ ایران و عراق با عنوان «آزادسازی خرمشهر» به‌صورت گزارش بیان کند.
خرمشهر آزاد شد
در ادامه چهارمین مرحله از عملیات بیتالمقدس، که از شامگاه روز 1361/٢/31 آغاز شده، تاکنون سه قرارگاه عملیاتی نصر، فجر و فتح موفق شدهاند با آزادسازی منطقه غرب خرمشهر همه راه‌‌‌‌های ارتباط زمینی اشغالگران عراقی را مسدود و محاصره این شهر را کامل کنند. امروز نیز قرارگاه نصر مأموریت دارد ضمن پدافند در دژ مرزی شلمچه و تلاش برای تصرف منطقه سرپل دشمن در شمال نهر خین، پاتک‌‌‌‌های احتمالی نیروهای عراقی در این مناطق را دفع کند و مانع هرگونه پیشروی آن‌ها به سمت شرق شود. قرارگاه فتح نیز با تحت امر گرفتن تیپ٣٣ المهدی (عج)، مأموریت دارد از سمت غرب (حدفاصل پاسگاه پلیس‌‌‌‌راه تا گمرک) و شمال (پادگان دژ جاده کمربندی) به خرمشهر وارد شود و این شهر را از وجود نیروهای اشغالگر پاک‌سازی کند.[1]
ارتش عراق که سعی دارد با درهم‌‌‌‌‌کوبیدن مواضع نیروهای قرارگاه نصر و سپس پیشروی از طریق جاده شلمچه ـ خرمشهر، محاصره خرمشهر را بشکند، در ساعت ٠١:٥٧ برای بار دوم منطقه شلمچه را زیر آتش توپخانه خود قرار داد و تانک‌‌‌‌‌هایش را حدود دو کیلومتر به سمت خط دژ مرزی جلو فرستاده، به‌سوی نیروهای این قرارگاه شلیک کرد. درنتیجه، درگیری همراه با تبادل آتش شدید توپخانه بین طرفین آغاز شد تا اینکه در ساعت ٠٢:٢٠ با اعلام عقب‌نشینی دشمن، نصر٢ (تیپ٢٧ محمد رسول‌‌‌‌‌الله (ص) سپاه و تیپ٢ پیاده لشکر٢١ ارتش) و نصر٣ (تیپ ۷ ولی‌عصر (عج) سپاه و تیپ٣ پیاده لشکر٢١ ارتش) گزارش دادند در وضعیت مطمئنی به سر می‌‌‌‌‌برند و خط پدافندی‌‌‌‌‌شان محکم است.[2]
ارتش عراق که پس از ساعت‌‌‌‌‌ها درگیری در محور شلمچه نتوانست به جاده شلمچه ـ خرمشهر دست یابد، این بار پاتک خود را در ساعت ٠٩:١٥ از سمت شمال نهر خین برای تصرف جاده مرزی خین ـ خرمشهر آغاز کرد و با نیروهای نصر٢ مجدداً درگیر شد.[3]
ارتش عراق در این تلاش خود که چندین ساعت به طول انجامید، به جاده مرزی خین ـ خرمشهر هم نتوانست دست یابد. بنابراین، در ساعت ١٨:٠٠ به یگان‌‌‌‌‌های خود ـ که گفته می‌‌‌‌‌شود تیپ‌‌‌‌‌های ٣٠ زرهی، ٢٦ مکانیزه و تعدادی از واحدهای پیاده هستند ـ دستور داد به پشت خاکریز دفاعی خود عقب‌نشینی کنند تا مهمات برای آنان ارسال شود.[4] پس‌ازاین عقب‌نشینی، طرفین تا پایان امروز بدون هیچ‌‌‌‌‌گونه تغییری در مواضع قبلی‌شان، به تبادل آتش با کلیه سلاح‌‌‌‌‌ها و با حجم زیاد پرداختند.[5]
به‌این‌ترتیب، عراقی‌‌‌‌‌ها در حملات امروز خود در منطقه شلمچه با مقاومت نیروهای قرارگاه نصر مواجه شده و از پیشروی به‌سوی خرمشهر و شکستن محاصره این شهر عاجز ماندند.
در محور قرارگاه فتح (خرمشهر) نیز تیپ١٤ امام حسین (ع) در بخش غربی منطقه گمرک خرمشهر و تیپ٨ نجف اشرف در حدفاصل پادگان دژ تا مدخل غربی خرمشهر حضور داشتند و تیپ٣٣ المهدی (عج) هم در حال انتقال نیروهایش به سمت شمال شهر و پادگان دژ بود. این ۳ یگان سپاه به همراه ۲ گردان ارتش و یک گردان از ژاندارمری مأموریت دارند امروز حلقه محاصره اشغالگران خرمشهر را تنگ‌‌‌‌‌تر کنند.[6]
به نیروهای عراقی محاصره‌شده در خرمشهر نیز دستور داده شده است با حضور در بخش غربی شهر پس از شکسته‌‌‌‌‌شدن حلقه محاصره به دست نیروهایی که قرار است از سمت شلمچه و یا نهر خین پیشروی کنند، وارد عمل شده و با پیوستن به آن‌ها راه ارتباط زمینی خود به داخل خاک عراق را مجدداً برقرار کنند.
حمید معینیان مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا، نیز به نقل از یک نظامی عراقی که ساعت ٠٥:٠٠ از سمت شرق خرمشهر (خیابان امام خمینی) پناهنده شده است، اظهار داشت: «حدود ٨٠٠٠ نفر در شهر هستند... و منتظرند تا نیرویی بیاید و راه را برایشان باز کند. اکثراً در غرب خرمشهر و به‌طرف جاده شلمچه آمده‌‌‌‌‌اند. ... مهمات زیاد دارند، ولی جیره غذا کم است. غذا و آب ندارند و نمی‌‌‌‌‌توانند از کارون آب بخورند. با بلندگو پیام برایشان بفرستید، می‌‌‌‌‌آیند.»[7]
ساعت از ١٠:٠٠ گذشته بود که خبر رسید تیپ١٤ امام حسین (ع) عملیات خود را از بخش غربی گمرک و از کنار اروندرود آغاز کرده و به‌سوی نیروهای عراقی، که در بخش شرقی گمرک و بندر خرمشهر اجتماع کرده‌‌‌‌‌اند و سعی دارند با عبور از رودخانه خود را از محاصره نجات دهند، پیش می‌‌‌‌‌رود. دقایقی بعد نیز گزارش شد در این منطقه عراقی‌‌‌‌‌ها که تعدادشان حدود ٣٠٠٠ نفر تخمین زده می‌‌‌‌‌شود، در حال تسلیم شدن هستند.[8]
حدود ساعت ١١:٠٠ نیز تیپ٨ نجف به‌راحتی از سمت غرب وارد خرمشهر شد و تا میدان راه‌آهن این شهر پیش رفت.[9]
دقایقی پس از ورود این تیپ به خرمشهر، نیروهای عراقی که با گذشت بیش از یک شبانه‌‌‌‌‌روز از محاصره‌شدنشان با کمبود آب آشامیدنی و غذا مواجه شده بودند، با ناامیدی از شکسته شدن محاصره خود به کمک یگان‌‌‌‌‌هایی که قرار بود از سمت شلمچه پیشروی کنند، سلاح‌‌‌‌‌های خود را بر زمین گذاشته و همگی تسلیم شدند.
پس از تیپ٨ نجف، یگان‌‌‌‌‌های دیگری چون تیپ١٤ امام حسین (ع) و تیپ٣٣ المهدی (عج) وارد خرمشهر شده و با به اهتزاز درآوردن پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز مسجد جامع و پل تخریب شده خرمشهر، تا حدود ساعت ١٩:٠٠ به پاک‌سازی شهر از وجود عناصر باقیمانده دشمن پرداختند.[10]
شادی ملت ایران از خبر آزادسازی خرمشهر
با
انتشار خبر آزادسازی خرمشهر به همت رزمندگان، موج عظیمی از هیجان و شادی سراسر کشور را فراگرفت و مردم در شهرهای مختلف اللهاکبر گویان و شادی‌‌‌‌‌کنان به کوچه‌‌‌‌‌ها و خیابان‌‌‌‌‌ها آمدند و این پیروزی بزرگ بر ارتش متجاوز عراق را جشن گرفتند. ایرانیان مقیم برخی از کشورهای خارجی نیز با شنیدن این خبر مسرت‌‌‌‌‌بخش به ابراز شادمانی پرداختند.
اولین گروه خبرنگاران داخلی وارد خرمشهر شدند
در نخستین ساعات ورود رزمندگان اسلام به خرمشهر، اولین گروه خبرنگاران داخلی نیز با اشتیاق فراوان وارد این شهر شدند تا مشاهدات خود را از نتیجه دلاوری‌‌‌‌‌های رزمندگان و همچنین آثار برجای‌مانده از جنایات ارتش بعث عراق به تصویر بکشند.
پیام امام خمینی در پی آزادی خرمشهر به رزمندگان، فرماندهان و ملت ایران
متن پیام امام خمینی بدین شرح است:
«...با تشکر از تلگرافاتى که در فتح خرمشهر به اینجانب شده است. سپاس بى‌‌‌‌‌حد بر خداوند قادر که کشور اسلامى و رزمندگان متعهد و فداکار آن را موردعنایت و حمایت خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیب ما فرمود. اینجانب با یقین به آنکه “مَا النَّصْرُ إلّا مِنْ عِندِ اللَّهِ” از فرزندان اسلام و قواى سلحشور مسلح، که دست قدرت حق از آستین آنان بیرون آمد و کشور بقیة اللّه الاعظمـ ارواحنا لمقدمه الفداءـ را از چنگ گرگان آدم‌خوار که آلت‌هایی در دست ابرقدرتان خصوصاً امریکاى جهان‌خوارند بیرون آورد و نداى “اللهاکبر” را در خرمشهر عزیز طنین‌‌‌‌‌انداز کرد و پرچم پرافتخار “لا اله الا الله” را بر فراز آن شهرِ خرّم، که با دست پلید خیانت‌کاران قرن به خون کشیده شده و “خونین‌شهر” نام گرفت، [بیفراشت] تشکر مى‌‌‌‌‌کنم؛ و آنان فوق تشکر امثال من هستند. آنان به‌یقین مورد تقدیر ناجى بشریت و برپاکننده عدل الهى در سراسر گیتىـ روحى لتراب مقدمه الفداءـ مى‌‌‌‌‌باشند. آنان به آرم “ما رَمَیْتَ إذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللَّه رَمى” مفتخرند.
مبارک باد و هزاران بار مبارک باد بر شما عزیزان و نور چشمان اسلام این فتح و نصر عظیم که با توفیق الهى و ضایعات کم و غنائم بى‌‌‌‌‌پایان و هزاران اسیر گمراه و مقتولین و آسیب‌دیدگان بدبخت که با فریب و فشار صدام تکریتى، این ابر جنایتکار دهر، به تباهى کشیده شدهاند، سرافرازانه براى اسلام و میهن عزیز افتخار ابدى به هدیه آوردید. و مبارک باد بر فرماندهان قدرتمند که فرماندهان چنین فداکارانى هستند که ستاره درخشنده پیروزی‌های آنان بر تارک تاریخ تا نفخ صور نورافشانى خواهد کرد. و مبارک باد بر ملت عظیم‌الشأن ایران این‌چنین فرزندان سلحشور و جان‌برکفی که نام آنان و کشورشان را جاویدان کردند. و مبارک باد بر اسلام بزرگ این متابعانى که در دو جبهه جنگ با دشمن باطنى و دشمنان ظاهرى پیروزمندانه و سرافراز امتحان خویش را دادند و براى اسلام سرافرازى آفریدند.
و هان اى فرزندان قرآن کریم و نیروهاى ارتش و سپاهى و بسیج و ژاندارمرى و شهربانى و کمیته‌‌‌‌‌ها و عشایر و نیروهاى مردمى داوطلب و ملت عزیز! هوشیار باشید که پیروزی‌ها هرچند عظیم و حیرت‌‌‌‌‌انگیز است، شما را از یاد خداوند که نصر و فتح در دست اوست غافل نکند و غرور و فتح شما را به خود جلب نکند؛ که این آفتى بزرگ و دامى خطرناک است که با وسوسه شیطان به سراغ آدم مى‌‌‌‌‌آید و براى اولاد آدم تباهى مى‌‌‌‌‌آورد. و من باآنکه به همه شما اطمینان تعهد به اسلام دارم، لکن از تذکر، که براى مؤمنان نفع دارد، باید غفلت نکنم؛ چنانچه از نصیحت به حکومت‌های هم‌جوار و منطقه دریغ ندارم. و آنان مى‌‌‌‌‌دانند امروز با فتح خرمشهر مظلوم، دولت و ملت پیروزمند ما از موضع قدرت سخن مى‌‌‌‌‌گوید. و من به پیروى از آنان به شما اطمینان مى‌‌‌‌‌دهم که اگر از اطاعت بی‌چون‌وچرای امریکا و بستگان آن دست بردارید و با ما به‌حکم اسلام و قرآن کریم رفتار کنید، از ما جز خیر و پشتیبانى نخواهید دید. و شما بدانید آن‌قدر که ابرقدرت‌ها از صدام، این نوکر چشم‌وگوش‌بسته، پشتیبانى کردند از شماها که قدرت‌های کوچک و حکومت‌های ضعیف هستید پشتیبانى نمى‌‌‌‌‌کنند. و شما عاقبت این جنایتکار و هم‌قطار جنایتکارش شاه مخلوع را به عیان دیده‌‌‌‌‌اید. قدرت‌های بزرگ بیش از آنچه از شما استفاده نمایند از شما طرف‌دارى نمى‌‌‌‌‌کنند و شماها را براى منافع خویش به هلاکت مى‌‌‌‌‌کشند و من نصیحت برادرانه به شما مى‌‌‌‌‌کنم که کارى نکنید که قرآن کریم براى برخورد با شما تکلیف نماید و ما به‌حکم خدا با شما رفتار کنیم. و یقین بدانید که امثال حسنى مبارک مصرى [رئیسجمهور مصر و از موافقان طرح سازش با رژیم صهیونیستی] و حسین اردنى [پادشاه اردن] و دیگر هم‌جنایتکارانِ آنان براى شما نفعى ندارند و دین و دنیاى شما را تباه مى‌‌‌‌‌کنند. و اگر با نشست‌های خود بخواهید طرح کمپ دیوید یا فهد را که مرده‌‌‌‌‌اند، زنده کنید ـ که ما خطر بزرگ براى کشورهاى اسلامى خصوصاً حرمین شریفین مى‌‌‌‌‌دانیم ـ اسلام به ما اجازه سکوت نمى‌‌‌‌‌دهد و اینجانب در پیشگاه مقدس خداوند تکلیف الهى خود را ادا نمودم. اکنون دست تضرع و دعا به‌سوی خالق یکتا بلند کرده و به قواى مسلح اسلام و فداکاران قرآن کریم و میهن عزیز ایران دعا مى‌‌‌‌‌کنم و سلامت و سعادت و پیروزى آنان را خواستار هستم. سلام و درود بى‌‌‌‌‌پایان بر فرماندهان متعهد قواى مسلح و بر رزمندگان فداکار و بر ملت دلیر ایران عزیز و سرشار از شادی‌ها. والسلام على عباداللّه الصالحین.
روح‌الله الموسوی الخمینى»[11]
فرمانده نیروی زمینی ارتش: پیروزی نهایی فقط به مرزها و گرفتن خاکمان از دست صدام تمام نمیشود
سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، شامگاه امروز با حضور در یکی از قرارگاههای تاکتیکی جنوب، پس از اقامه نماز به همراه رزمندگان و فرماندهان این قرارگاه، در سخنانی حفظ نظم و اجتناب از غرور را ضروری خواند و گفت: «ما باید در مقابله با آفاتی که در مسیر پیروزی‌مان هست کوشا باشیم. این آفات زیادند و در موقع به‌ثمررسیدن پیروزی مشاهده میشوند. بر مسئولین لازم است از این فرصتها استفاده کنند و موارد این آفات را گوشزد کنند.» وی افزود: «اولین آفت این است که مبادا غرق سرور شویم و ذهن ما از مسائل اصلی جنگ منحرف شود و باید متوجه باشیم این پیروزی را چه کسی به ما ارزانی داشت تا پیوسته این منیّت و غرور را از خود دور کنیم.»
سرهنگ صیاد شیرازی با اشاره به اینکه ترکیب مقدس ارتش و سپاه، عنایات خداوندی، رهنمودهای امام خمینی و امدادهای غیبی موجب این پیروزی شده است، افزود: «این ترکیب مقدس، یعنی ترکیب ارتش و سپاه که تلاش می‌‌‌‌‌کند کفر جهان را درهم بشکند، باید حفظ شود و اگر حفظ شود رهایی بیتالمقدس را در پیش داریم.» وی افزود: «پیروزی نهایی تنها به مرزها و گرفتن خاکمان از دست صدام تمام نمیشود و باید احقاق حق کنیم و قصاص خون شهدای عزیزمان را بگیریم.»[12]
بازتاب بسیار گسترده انتشار خبر آزادسازی خرمشهر در رسانه‌‌‌‌‌های خبری دنیا
از بعدازظهر امروز، پس‌ازآنکه رسانه‌‌‌‌‌های ایران خبر آزادسازی خرمشهر را منتشر کردند، درحالی‌که رسانه‌‌‌‌‌های عراق ازجمله رادیو صوت‌‌‌‌‌الجماهیر سکوت کرده و به این خبر واکنشی نشان ندادند،[13] خبرگزاری‌‌‌‌‌های فرانسه، رویترز و یونایتدپرس هم فقط گزارش‌‌‌‌‌های صدای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری جمهوری اسلامی را منعکس و اعلام کردند که نیروهای ایران وارد خرمشهر شدهاند و نبردهایی سخت میان آن‌ها و باقیمانده ارتش صدام در جریان است.[14] رادیو صدای اسرائیل نیز در اخبار فارسی ساعت ١٩ خود با اعلام خبر آزادسازی خرمشهر به نقل از رادیو صدای جمهوری اسلامی ایران گفت: «هنوز معلوم نیست که آیا ایرانی‌‌‌‌‌ها توانسته‌‌‌‌‌اند بر سراسر خرمشهر مسلط شوند یا نه؟»[15]
دراین‌میان، خبرگزاری آسوشیتدپرس، رادیو بی‌‌‌‌‌بی‌‌‌‌‌سی، رادیو کلن، رادیو صدای امریکا و هفته‌نامه نیوزویک علاوه بر انعکاس اخبار آزادسازی خرمشهر که از سوی ایران منتشر شد، به بررسی نتایج این اتفاق پرداختند. آسوشیتدپرس از بیروت گزارش‌‌‌‌‌های ایران مبنی بر آزادسازی خرمشهر و پایان‌‌‌‌‌دادن به حضور نظامی عراق در تمام منطقه خوزستان را منعکس و اضافه کرد: «اگر ادعای به‌عمل‌آمده از سوی خبرگزاری جمهوری اسلامی صحت داشته باشد، سقوط خرمشهر به معنای یک شکست توهین‌‌‌‌‌آمیز و واقعی برای دولت صدام در جنگ بیست‌ماهه است.»[16]
رادیو بی‌‌‌‌‌بی‌‌‌‌‌سی نیز در اخبار انگلیسی ساعت ١٨:٣٠ پس از نقل گزارش‌‌‌‌‌های رسیده از ایران، به سکوت عراق در ٢٤ ساعت گذشته اشاره کرده و گفت: «سکوت غیرمعمولی عراق می‌‌‌‌‌تواند نشانه آن باشد که عراق با مشکل مواجه شده است. درصورتی‌که ادعاهای ایران واقعیت داشته و خرمشهر واقعاً به این سرعت سقوط کرده باشد، این تحقیر می‌‌‌‌‌تواند ضربه روانی شدید به نیروهای عراقی وارد سازد.»[17]
رئیس مجلس شورای اسلامی: پرداخت غرامت، از شرط‌های ایران برای پایان جنگ است
حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نماینده امام خمینی در شورای عالی دفاع، امروز در پاسخ به سؤال خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی که پرسید باتوجه‌به اینکه رژیم صدام با ویران‌‌‌‌‌کردن مناطق اشغالی، قصد پرداخت غرامت به ایران را ندارد، از چه طریقی می‌‌‌‌‌توانیم به این شرط عادلانه برسیم، گفت: «بالاخره برای اینکه بتوانیم خساراتمان را از متجاوزین بگیریم، باید بر گردة آن‌ها فشار وارد کنیم و من فکر می‌‌‌‌‌کنم تا یک جایی به گرده آن‌ها فشار نیاوریم خسارتمان را نمی‌‌‌‌‌پردازند.»[18]
تخریب کامل شهر هویزه از خلاف ابتدایی‌ترین قوانین بینالمللی است
مجتبی میرمهدی معاون حقوقی و پارلمانی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: «بعضی از جنایت‌‌‌‌‌ها اساساً به استدلال حقوقی و قضایی نیازی ندارد. این جنایت‌‌‌‌‌ها همانند کاری که صدام در هویزه کرده است مفاهیم رذالت و خباثت را در بطن خودش نهفته دارد و به نظر می‌‌‌‌‌رسد که مفاهیم این نوع کلمات در طول تاریخ مایه اصلی‌‌‌‌‌شان را از صدام و معدودی همچون او گرفته‌‌‌‌‌اند.»
معاون حقوقی وزارت امور خارجه سپس با اشاره به کنوانسیون ژنو مصوب ١٩٤٩ که ارتش متجاوز صدام به‌رغم امضای آن با تخریب کامل شهر هویزه مفاد آن را زیر پا گذاشته است، به محکوم کردن این جنایت ازنظر رویه قضایی بینالمللی پرداخت و افزود: «در اساسنامه دادگاه بینالمللی نورنبرگ تخریب گستاخانه شهرها، بخش‌‌‌‌‌ها و روستاها به‌عنوان بخشی از جنایات جنگ به معنای خاص کلمه قید شده است.»[19]
عراق در آخرین ساعت حضور نیروهایش در خرمشهر از کشورهای عربی درخواست کمک کرد
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس از بیروت: «عراق درحالی‌که برای دفع حملات دیگری از جانب ایران به نبرد مشغول است، طی اعلامیه‌‌‌‌‌ای به همسایگان عرب خود گوشزد کرد که آن‌ها به‌موجب یک قرارداد مجبور هستند به عراق که ظاهراً تحت‌فشار شدید است، کمک نظامی فوری ارسال دارند. اشاره اطلاعیه عراق که توسط خبرگزاری دولتی این کشور مخابره شد به موافقت‌نامه سال ١٩٥٠ اتحادیه عرب است که به‌موجب آن ٢٢ کشور عضو این اتحادیه متعهد هستند به هر کشور عربی که موردحمله یک قدرت خارجی قرار گیرد، کمک نظامی ارسال دارند.» این خبرگزاری سپس با اشاره به اینکه این اطلاعیه در حالی منتشر شده است که ایرانی‌‌‌‌‌ها ادعا کردند خرمشهر را محاصره و خطوط تدارکاتی عراقی‌‌‌‌‌ها به داخل این شهر را قطع کرده‌‌‌‌‌اند، اضافه کرد: «این اطلاعیه شدیدترین بیانیه‌‌‌‌‌ای است که تاکنون در مورد انتظار عراقی‌‌‌‌‌ها نسبت به کمک اعراب انتشار یافته است. این بیانیه نشان از این است که ایرانی‌‌‌‌‌ها در نبرد آزادسازی خرمشهر در حال پیروز شدن هستند و عراق همسایگان عرب خود را برای حمله احتمالی ایران به داخل خاک عراق آماده می‌‌‌‌‌کند.» [20]
رئیس‌‌‌‌‌جمهوری عراق نیز در مصاحبه با روزنامه کویتی السیاسه که متن آن امروز منتشر شد، اعلام کرد عراق درهای خود را به روی سربازان مصری می‌‌‌‌‌گشاید و اگر آن‌ها به بغداد بیایند، با آغوش باز مورد استقبال قرار خواهند گرفت. صدام گفت: «مناسبات مصر با عراق دوستانه است و پرزیدنت حسنی مبارک [رئیسجمهور مصر] حاضر است هرگونه کمکی در اختیار عراق قرار دهد.»[21]
جنب‌وجوش سیاسی و تماس‌های آشکار و مخفی به دلیل نگرانی از احتمال ورود نیروهای ایران به خاک عراق
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، احمد سکوتوره رئیسجمهور گینه و رئیس کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی، امروز با اعلام اینکه در روز گذشته به اعضای این کمیته پیشنهاد کرده تا روز ٥ یا ٦ ژوئن (١٥ یا ١٦ خرداد) جلسه‌ای درباره جنگ ایران و عراق در جده تشکیل دهند، گفت: «ما همچنان امیدواریم این اختلافات به‌طور صلح‌آمیزی حل‌وفصل شود.» وی اضافه کرد که «اخیراً با یک هیئت ایرانی ملاقات داشته و روزهای آینده نیز منتظر ملاقات یک هیئت عراقی در کونا کری [پایتخت گینه] می‌باشد.»[22]
آمریکا خواهان زیر فشار قرار دادن ایران شد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی امروز از واشنگتن به نقل از مقامات وزارت امور خارجه امریکا گزارش داد: «این کشور که از شکست حکومت عراق در جنگ با ایران نگران است، از کشورهای اسلامی خواسته است تا ایران را زیر فشار قرار داده و او را به انعقاد یک موافقت‌نامه و ترک مخاصمه با عراق وادار کنند.»[23]
منابع:
[1] سند شماره ١٢٦٧٢ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دستور جزءبه‌جزء قرارگاه کربلا، شماره ١٠، 1361/٣/3.
[2] سند شماره ٥٠٥٤/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: (هدایت عملیات) عملیات بیتالمقدس (قرارگاه کربلا 1361/٣/2١، نوار شماره ٢٧٩٠)، عبدالله درویشی، صص ٥ - ٣؛ و - سند شماره ٣٢٠١٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: شرح وقایع درگیری با دشمن، 1361/٣/4، ص٨.
[3] سند شماره ٧٧٧٥ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبهای رکن٢ نیروی زمینی ارتش در قرارگاه کربلا، شماره ٤٩٤، 1361/٣/3، ص١.
[4] سند شماره ٧٧٧٥ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص١.
[5] سند شماره ٧٨٠٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: خلاصه اطلاعاتی قرارگاه نصر، شماره ٤٦، 1361/٣/4.
[6] سند شماره ٧٧٨٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دستور جزءبه‌جزء قرارگاه فتح، شماره ٨، 1361/٣/3، صص ٤ - ١.
[7] سند شماره ٢٧٩٠/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، 1361/٣/3، ١٨ - ١٤.
[8] سند شماره ٢٨٩٩/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، 1361/٣/3، صص ٢٦ و ٣٣.
[9] سند شماره ٢٩٣٠/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٦.
[10] سند شماره ٣٢٠١٠ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص٩.
[11] مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، صحیفه امام (مجموعه آثار امام خمینی (ره))، جلد ١٦، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، صص ٢٥٩ ـ ٢٥٧.
[12] روزنامه جمهوری اسلامی، 1361/٣/5، ص٢.
[13] خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش‌ها (ایران در ٢٤ ساعت گذشته)، شماره ٥١، 1361/٣/5، ص١٨، 1361/٤/4.
[14] خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش‌ها (ایران در ٢٤ ساعت گذشته)، شماره ٥٠، 1361/٣/4، صص ١٤ - ١٩، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1361/٣/3.
[15] واحد مرکزی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 1361/٣/3، ص١٣، رادیو صدای اسرائیل، 1361/٣/3.
[16] خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش‌ها (ایران در ٢٤ ساعت گذشته)، شماره ٥٠، 1361/٣/4، ص١٩، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1361/٣/3.
[17] خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش‌ها (ایران در ٢٤ ساعت گذشته)، شماره ٥١، 1361/٣/5، صص ٦ و ٧، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1361/٣/4.
[18] روزنامه جمهوری اسلامی، 1361/٣/4، ص١٢.
[19] روزنامه جمهوری اسلامی، 1361/٣/4، ص٣.
[20] خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه خبرها و گزارش‌ها (جهان در ٢٤ ساعت گذشته)، شماره ٥٠، ص١٦، 1361/٣/3.
[21] واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، 1361/٣/3، ص١٣، رادیو اسرائیل، 1361/٣/3.
[22] خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌‌‌‌‌های ویژه، شماره ٦٧، 1361/٣/5، ص٣، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1361/٣/4.
[23] همان، ص١٥، واشنگتن - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 1361/٣/3.
