تصمیمات کارگروه سیاسی اجلاس سران جنبش عدم تعهد مبنی بر عدم موضع‌گیری جنبش در بیانیه پایانی خود در مورد جنگ ایران و عراق و موکول‌شدن تصمیم‌گیری راجع به میزبان اجلاس آتی سران به بعد که براثر اقدامات دیپلماتیک ایران اتخاذ شد، پیروزی بزرگی برای ایران در این اجلاس محسوب می‌شود.
کارگروه سیاسی اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها که مسئولیت تهیه قطعنامههای سیاسی و ارائه پیشنهادهای اجلاس سران را به عهده دارد، امروز (۲۰/۱۲/۱۳۶۱) ساعت ۲۰: ۳۰ به‌وقت محلی، بهمنظور تصویب قطعنامه پایانی این اجلاس در دهلی‌نو تشکیل جلسه داد.
در این جلسه که هفت ساعت ادامه داشت، هیئت نمایندگی عراق دیدگاه‌های خود را درباره گنجاندن متنی درباره جنگ ایران و عراق در قطعنامه پایانی مطرح کرد.
این هیئت کوشید تا قطعنامه‌ای را به تصویب برساند که در آن بدون اشاره به تجاوز عراق و لزوم پرداخت غرامت جنگی، از ایران درخواست شود آتش‌بس را بپذیرد و به پیشنهادهای صلح جواب مثبت بدهد که درآنصورت عراق موفق می‌شد فشارهای بین‌المللی را علیه ایران شدت بخشد.
از سوی دیگر، ایران نیز با اعلام همکاری کامل با کارگروه سیاسی طرح‌های خود را مطرح کرد که ازجمله آن پیششرط پرداخت 50 میلیارد دلار غرامت به ایران بود و چون طبق مقررات موجود در جنبش عدم تعهد، برای تصویب قطعنامه پایانی اجماع شرکت‌کنندگان ضروری است، باتوجهبه اختلافات موجود، این امر محقق نشد و کارگروه سیاسی با اعلام بی‌سرانجام بودن مذاکرات، موضوع را به هیئترئیسه ارجاع داد که نتیجه طبیعی آن، نبود هرگونه موضع‌گیری در بیانیه جنبش عدم تعهد درباره جنگ ایران و عراق بود.
این در حالی است که تانیوگ خبرگزاری رسمی یوگسلاوی، روز گذشته از اجماع شرکت‌کنندگان در کارگروه سیاسی جنبش عدم تعهد برای تصویب قطعنامه‌ای که دیدگاه‌های عراق را تأمین می‌کرد، خبر داده بود.
همچنین این کارگروه سیاسی بهمنظور تصمیم‌گیری برای تعیین کشور میزبان هشتمین اجلاس سران عدم تعهد - که عراق مصرانه خواهان برگزاری آن در بغداد بود؛ تشکیل جلسه داد. در این جلسه عراق امید فراوانی برای به دست آوردن میزبانی هشتمین اجلاس سران داشت و از حمایت‌های کشورهای عربی حاشیه خلیجفارس و برخی کشورهای آفریقایی برخوردار بود.
از سوی دیگر، کشورهای سوریه، لیبی و کره شمالی نیز در جبهه مقابل عراق و حامیان آن، درخواست خود را برای میزبانی هشتمین اجلاس سران عدم تعهد ارائه دادند.
در شروع جلسه، نماینده کشور اوگاندا از برگزاری اجلاس هشتم در بغداد حمایت کرد و در ادامه، رجائی خراسانی نماینده هیئت ایرانی سخنرانی خود را با یک کنایه سیاسی آغاز کرد.
پیشنهاد برگزاری اجلاس آتی جنبش عدم تعهد در خرمشهر
وی با طعنه پیشنهاد کرد که اجلاس در خرمشهر که تنها ویرانه‌ای از آن باقی است و یا در یکی از شهرهای ویرانشده هویزه، آبادان یا قصرشیرین برگزار شود.
رجائی خراسانی گفت: بیایید هزاران زن بیوه و یتیمان را ببینید، هزاران خانواده‌ای که فرزندان خود را ازدست‌داده‌اند ببینید، بیمارستان‌های ما هنوز بمباران می‌شود، همان بیمارستان‌هایی که اسرای عراقی در آن معالجه می‌شوند. وی افزود: ما در هر بند و ماده و فصل در مورد اصول عدم تعهد صحبت می‌کنیم و اینک شاهد زیرپاگذاردن این اصول هستیم.
مردم ما اینجا نیستند، اما ما هستیم، یعنی مردم ایران اینجا هستند و تصمیمات ما را نظاره می‌کنند. آیا آنان این تصمیم را خردمندانه توصیف می‌کنند.
آقای رجائی ادامه داد: هنوز ۹۰۰ کیلومترمربع از خاک ایران در اشغال عراق است و روزانه 600 هزار دلار از شهر نفت شهر که در اشغال عراق است غارت می‌شود، ولی ما بازهم از اصول عدم تعهد می‌گوییم.
آیا به خاطر هتل لوکس و غذا، برای رفتن به بغداد پایبندید، آیا این اصول است؟ رجائی در پایان سخنرانی هشتدقیقهای خود که حضار با دقت به آن توجه داشتند از پیشنهاد لیبی برای برگزاری هشتمین اجلاس در طرابلس پشتیبانی کرد.
هیئت ایرانی شرکت‌کننده در اجلاس اعتقاد داشت، باتوجهبه اینکه حمله نظامی عراق به ایران برخلاف اصول جنبش عدم تعهد بود، آن کشور فاقد وجاهت لازم برای برگزاری چنین اجلاسی است. این هیئت از میزبانی سایر کشورهای درخواست‌کننده، حمایت کرد. باتوجهبه مخالفت عراق و کشورهای حامی آن، شرکت‌کنندگان دراینباره به اجماع لازم دست نیافتند و هیئت ایرانی طرح دیگری را ارائه داد.
در این طرح آمده است که اجلاس سران درباره میزبانی اجلاس هشتم تا سه سال تصمیم‌گیری نکند. این تصمیم قرار است در گزارش رئیس جنبش عدم تعهد که فردا ارائه خواهد شد به اطلاع همگان برسد.
خبرگزاری فرانسه دراینباره اعلام کرد: یک ضربه دیگر برای عراق که اکنون قطعی به نظر می‌رسد این است که تحت‌فشار ایران، لیبی و سوریه، شرکت‌کنندگان در اجلاس هرگونه تصمیم درمورد برگزاری اجلاس آتی سران جنبش عدم تعهد را به بعد موکول خواهند کرد.
عراق که مجبور شد به دلیل جنگ از میزبانی هفتمین اجلاس چشم‌پوشی کند، امیدوار بود که بهعنوان میزبان اجلاس آتی برگزیده شود، ولی بدون شک برای این منظور باید در انتظار گردهمایی وزیران امور خارجه جنبش در سال ۱۹۸۵ باشد.
منبع:
خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه مجموعه گزارش‌های هفتمین اجلاس سران کشورهای غیرم تعهد و بازتاب جهانی آن، شماره‌های ۹، ۱۰، ۱۱
