فرزانه قلعه قوند، مسئول پژوهشی موسسه پیام آزادگان گفت: در مقطعی غلو کردن در حدی که افراد را فرا انسانی ببینیم بعد از جنگ زیاد شد. این در حالی بود که حتی پیغمبر خدا هم یک انسان بود و ما نمی‌توانیم درباره یک رزمنده یا یک شهیدی که بسیار فراتر از انسان‌های معمولی نسل خودش است، طوری صحبت کنیم که برای نسل امروز باورپذیر نباشد.
پژوهش پشتوانه‌ای قابل اتکا و مهم برای اعتباربخشی به موضوعات قابل پژوهش است، خواه این پژوهش در خصوص یک پدیده اجتماعی باشد، یا یک دوره تاریخی، در خصوص فرد باشد یا یک ملت و کشور، پژوهش درست و دقیق می‌تواند زوایای مختلف موضوع را به‌روشنی بیان کند و در اختیار طیف گوناگونی از مردم قرار دهد.
دفاع مقدس به‌عنوان یکی از برهه‌های سرنوشت‌ساز تاریخ ایران اسلامی با طی کردن هشت سال سخت و با اندوخته و تجربه فراوان جایگاه خاصی در حوزه‌های پژوهشی دارد. این دوران پر افتخار از جنبه‌های مختلف الهام‌بخش آثار و تولیدات بسیاری در حوزه‌های ادبی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و امنیتی، اجتماعی و ... شده است که می‌تواند به‌عنوان الگو در اختیار نسل‌های بعدی این سرزمین قرار گیرد. با توجه به اهمیت و ضرورت پژوهش و نیز جایگاه هشت سال دفاع مقدس در تاریخ ایران پیوند این دو می‌تواند میراث گران‌بهایی را بر جای گذارد.
ازاین‌رو مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با همکاری خبرگزاری دفاع مقدس در سلسله نشست‌هایی با نویسندگان و پژوهشگران حوزه دفاع مقدس به تبیین جایگاه پژوهش در آثار مکتوب دفاع مقدس پرداخته‌اند. پیش‌ازاین مشروح صحبت‌های ارائه شده در سه نشست منتشر شد که در ادامه قسمت اول نشست چهارم با حضور «سعید فخرزاده» و «فرزانه قلعه قوند» آمده است.
سعید فخرزاده از سال ۱۳۶۳ کار تخصصی خود در حوزه تاریخ شفاهی را با ثبت آثار دفاع مقدس در سپاه پاسداران آغاز کرد. قریب به ۳۰ سال سابقه پژوهش در حوزه‌های مختلف دفاع مقدس را دارد و هم‌اکنون در حوزه هنری انقلاب اسلامی در حال جمع‌آوری و تدوین دستاورد‌های انقلاب اسلامی است.
فرزانه قلعه قوند سال ۱۳۸۶ با پایان خدمت رسمی در آموزش‌وپرورش وارد شهرداری شد و چون همیشه به کار فرهنگی علاقه داشت و در آموزش‌وپرورش نیز یک معلم پژوهشگر بود از سوی موسسه فرهنگی پیام آزادگان دعوت به همکاری شد و هم‌اکنون مدیریت پژوهشی مرکز را بر عهده دارد.
در حوزه دفاع مقدس و مقاومت چه ضرورتی به انجام پژوهش وجود دارد؟
فخرزاده: پژوهش در موضوعات انقلاب اسلامی و حوادث بعدازآن به‌ویژه دفاع مقدس و مقاومت، به معنای این است که فهمی نسبت به پدیده‌ها داشته باشیم. پدیده‌هایی که آثار آن هم چنان در جامعه وجود دارد. اگر انسان‌ها می‌خواهند نسبت به آینده برنامه‌ریزی کنند باید خود اجتماعی‌شان را بشناسند و این خودِ اجتماعی، یعنی شناخت اجزا و پدیده‌ها. برای همین، پژوهش لازمه حرکت انسان است تا بتواند آینده را ترسیم کند.
قلعه قوند: معتقدم پژوهش با فطرت بشر عجین شده و ما زمانی که به دنیا آمدیم خداوند به ما چند ابزار داد، یکی از این ابزار‌ها حواس بود، دیگری تفکر و عقل بود. ما با پژوهش زندگی را شروع کرده‌ایم. هر جنبنده و موجود زنده‌ای پژوهشگر است و میل به جستجو جزو فطرت ماست. پژوهش با زندگی ما توأم شده، برای هرکدام از بخش‌های زندگی می‌توانیم کار پژوهشی داشته باشیم. اما به‌طور عام جستجو برای یافتن هدف و دستاویزی که به حیات و زندگی خودمان ادامه بدهیم معنای پژوهش است. زندگی صرفاً زنده بودن نیست، حیات فرهنگی، نیاز به پژوهش دارد. حیات علمی، پزشکی، اجتماعی، هنری، همه این‌ها نیاز به پژوهش دارند و برای اینکه بتوانیم راهی که می‌خواهیم پیدا کنیم، فرصت‌ها را بشناسیم، تهدید‌ها را از بین ببریم، از قوت‌ها استفاده کنیم و ضعف‌ها را بپوشانیم تا به هدفی که می‌خواهیم برسیم، همه این فرآیند اسمش می‌شود پژوهش.
آسیب تحریف در آثار اهالی دفاع مقدس نیز دیده می‌شود
پژوهش ضرورت زندگی بشر است و نمی‌تواند نباشد. شما در خانه خودتان هم برای هر کاری نیاز به جستجو و انتخاب بهترین را دارید. وقتی ما به مهم‌ترین پدیده و دستاورد انقلاب اسلامی، یعنی دفاع مقدس می‌رسیم، می‌بینیم موضوعات دیگری وجود دارد که نیازمند پژوهش‌های گسترده هستیم. یکی از مهم‌ترین علت‌های پژوهش در دفاع مقدس نیز جلوگیری از تحریف است. شاه‌کلید بحث امروز ما سخن نغز رهبر انقلاب است که فرمود اگر حقایق را روایت نکنیم، دشمن می‌آید و با دروغ و تحریف جای ظالم و مظلوم را عوض می‌کند.
به نظرم ما دو گونه تحریف داریم؛ یکی تحریفی که خودمان جاهلانه انجام می‌دهیم و می‌توانیم بگوییم تحریف داخلی. ممکن است من از اهالی دفاع مقدس باشم و این اتفاق در آثار من هم بیفتد؛ اما تحریف دیگر همانی است که یک دشمن خارج از مرز‌ها انجام می‌دهد و قطعاً جنس آن فرق می‌کند، اول اینکه حساب‌شده است، دوم روی آن مطالعه زیادی انجام شده و قطعاً یک آبشخوری مثل پهلوی یا اسرائیل یا کسی دیگر پشت آن هست. در واقع آنان انتخاب می‌کنند و بعد دست به تحریف می‌زنند.
تحریف یعنی حقایق را آن‌طور که می‌خواهیم بیان می‌کنیم و نه آن چیزی که هست. یادم هست اوایلی که در موسسه مشغول به کار شدم به خاطر اشتباهی که داشتیم مجبور شدم یک چاپ کتاب را خمیر کنم، این کار خیلی شجاعانه‌ای بود، با اینکه آن کتاب شاید ضربه‌ای جدی به واقعیت نمی‌زد، اما چون فاصله کمی با حقیقت داشت آن را از بین بردم.
یا در مقطعی حس غلو کردن در حدی که افراد را فرا انسانی ببینیم بعد از جنگ زیاد شد. این در حالی بود که حتی پیغمبر خدا هم یک انسان بود و ما نمی‌توانیم درباره یک رزمنده یا یک شهیدی که بسیار فراتر از انسان‌های معمولی نسل خودش است، طوری صحبت کنیم که برای نسل امروز باورپذیر نباشد. همین مسائل به اصل دفاع مقدس ضربه می‌زند و زمینه را برای نفوذ دشمن باز می‌کند.
