حمله به هواپیمای مسافربری ایران که در روز استقلال آمریکا انجام شد، نه یک عمل اتفاقی و نه ناشی از ضعف فناوری و یا خطای انسانی بود، بلکه نشانگر سیاست دولت آمریکا در قبال ایران و بیانگر ضدیت آمریکا با جمهوری اسلامی در جریان جنگ تحمیلی و علامت روحیه خصمانه دولت‌مردان آمریکا با ملت ایران بود.
به گزارش تارنمای مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، در مقطع پایانی جنگ، هم‌زمان با تهاجمات ارتش عراق در جبهه‌های زمینی، ناوگان نظامی آمریکا، جنگ گسترده‌ای را علیه اهداف و منافع ایران در خلیج‌فارس آغاز کرد.
آمریکا تلاش می‌کرد تا تمام محیط خلیج‌فارس را برای تولید و صدور نفت ایران و نیز برای تردد هواپیماهای ایرانی و همچنین حضور نیروهای دریایی ایران ناامن سازد.
آخرین اقدام مداخله‌جویانه آمریکا به نفع رژیم عراق، حمله ناو وینسنس به هواپیمای مسافربری ایران در نزدیکی‌های بندرعباس بود. در حمله موشکی به هواپیما، ناو وینسنس به آب‌های ایران واردشده بود.
این سومین درگیری گسترده آمریکا با ایران محسوب می‌شد. در روز یکشنبه ۱۲ تیرماه ۱۳۶۷، ناو چندمنظوره آمریکا در منطقه تنگه هرمز، با شلیک دو موشک، هواپیمای مسافربری ایرباس شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) را درحالی‌که ارتفاع ۷ هزارپایی را پشت سر گذاشته بود و در حال اوج‌گیری به سمت ارتفاع ۱۲۰۰۰ پا می‌رفت، با ۲۹۰ مسافر و خدمه مورد اصابت قرار داد. این پرواز هر هفته به‌صورت منظم و برنامه‌ریزی‌شده در همین ساعت از بندرعباس به سمت دوبی انجام می‌شد.
در همان لحظه اول، هواپیمای مسافربری به دونیم شد و به دریا سقوط کرد و همگی سرنشینان آن کشته شدند.
در این اقدام جنایت‌کارانه ۲۹۰ نفر از سرنشینان هواپیما ازجمله ۵۵ کودک، ۴۶ تبعه خارجی و ۱۶ خدمه پروازی جان باختند. پس از جستجوهای انجام‌شده در خلیج‌فارس، تنها بقایای پیکرهای ۱۸۳ نفر ازآب‌گرفته شد و هیچ‌گاه اثری از جسدهای ۱۰۷ نفر از سرنشینان هواپیما پیدا نشد.
سال‌ها بعد، جورج بوش پدر، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، به ویلیام راجرز؛ فرمانده جنایتکار این ناو مدال افتخار و نشان لیاقت داد.
حمله به هواپیمای مسافربری ایران که در روز استقلال آمریکا انجام شد، نه یک عمل اتفاقی و نه ناشی از ضعف فناوری و یا خطای انسانی بود، بلکه نشانگر سیاست دولت آمریکا در قبال ایران و بیانگر ضدیت آمریکا با جمهوری اسلامی در جریان جنگ تحمیلی و علامت روحیه خصمانه دولت‌مردان آمریکا با ملت ایران بود.
این فاجعه بشری، پیام روشن آمریکا مبنی بر آمادگی ایالات‌متحده برای تشدید جنگ و انجام جنایات بیشتر علیه مردم ایران بود.
آقای هاشمی رفسنجانی می‌گوید:
اسرار ایرباس به‌روشنی فاش نشده و معلوم نیست که پشت آن چه بود. از طرف ما چنین برداشت شد که آمریکا برای مداخله مستقیم برعلیه ما مصمم است و احتمال پیروزی ما آنان را سخت نگران کرده است. حمله به ایرباس، یک اخطار بود و اینکه آمریکا حدی برای تجاوز به ایران قائل نیست و اهداف نظامی و اقتصادی و مردمی را در بر می‌گیرد و هم‌زمان به سکوهای نفتی و کشتی‌های غیرنظامی و ناوهای جنگی حمله می‌کند.
اعتراف صریح و تکان‌دهنده مقام آمریکایی
در جلسه شورای امنیت سازمان ملل، جرج بوش معاون رئیس‌جمهور آمریکا در برابر اعتراض وزیر امور خارجه ایران (علی‌اکبر ولایتی) نسبت به اقدام جنایت‌کارانه ناو آمریکایی در حمله به هواپیمای مسافربری جمهوری اسلامی، به‌صراحت اظهار داشت: آقای وزیر به شما میگویم بین پایان جنگ یا تقابل با ما، باید یکی را انتخاب کنید.
ایران در برابر این جنایت آمریکا هیچ‌گونه واکنش نظامی متقابلی انجام نداد. آمریکا دو روز پس از وقوع این جنایت از طریق سفارت سوئیس که حافظ منافع وی در تهران است، ضمن اظهار تأسف به‌صورت شفاهی به ایران پیغام داد که آماده است غرامت بپردازد.
البته دولت آمریکا هیچ‌گاه برای ارتکاب این جنایت از ایران عذرخواهی نکرد و حتی هیچ کمیسیونی هم در مجلس نمایندگان و کنگره آمریکا برگزار نشد تا مسببین این جنایت را استیضاح کنند و از آن‌ها سؤال کنند که چرا به هواپیمای مسافربری شلیک کردند.
ایران یک سال پس‌ازاین فاجعه دردناک از آمریکا شکایت کرد و آمریکا هفت سال پس از شکایت ایران، غرامت همه جان‌باختگان را پرداخت کرد.
ایران در ۲۲ فوریه ۱۹۶۶ با دریافت حدود 300 هزار دلار بابت هر قربانی شاغل و حدود 150 هزار دلار برای هر قربانی غیر شاغل و حدود 70 میلیون دلار بابت قیمت تقریبی هواپیمای سرنگون‌شده از آمریکا غرامت گرفت و پرونده مختومه شد.
منبع:
علایی، حسین، تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق (جلد دوم)، تهران، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس: نشر مرزوبوم، چاپ دوم ۱۴۰۱، صفحات ۴۲۷، ۴۲۸، ۴۲۹، ۴۳۰
