روزشمار
سهشنبه
22 اسفند 1357
14 ربيع الثاني 1399
13 مارس 1979
354
تيمسار مدني ، وزير دفاع و رئيس ستاد نيروي دريايي در يك مصاحبه مفصل مطبوعاتي شركت كرد و در ضمن آن مسأله عفو عمومي را مطرح كرد و چنين استدلال كرد : « همه آنهايي كه در رژيم سابق كار و فعاليت داشتند ، الزاماً گناهكار و مقصود نبودهاند و اگر در مراسمي هم شركت كردهاند ، اجباري بوده است و اگر شركت نميكردند برايشان مشكلاتي ايجاد ميشد . بنابراين به خاطر اضطراب و نگراني كه از اين بابت در مملكت به وجود آمده است ، هيأت دولت تصميم گرفته است در اين زمينه از امام خميني ، رهبر انقلاب درخواست كند كه فرمان عفو مردمي صادر كند تا به همه دغدغههاي خاطر و اضطراب و نگراني مردم خاتمه داده شود و هركس با اطمينان خاطر به كارش بپردازد . »
وزير دفاع درباره قراردادهاي نظامي خارجي گفت : « قراردادهاي وزارت جنگ سابق و سازمانهاي وابسته ، هيچكدام به صلاح و صرف مملكت نبوده و به همين جهت دستور داده شد كه در همة آنها تجديد نظر بشود . به عنوان مثال ، در چاهبهار پايگاهي تأسيس ميشد با هفتصد ميليون دلار هزينه كه اين قرارداد به هنگام تكميل به شش ميليارد و پانصد ميليون دلار بالغ ميشد . كه يكجا از پايگاه دريايي براي خارجيها ساخته ميشد ، امّا من دستور توقف آنرا صادر كردم و تا به حال سيصد ميليون دلار هزينه آن شده كه با صرف پنجاه ميليون دلار ديگر ، ما در چاهبهار صاحب يك پايگاه دريايي براي شيلات جنوب خواهيم بود . »
مدني در مورد وضعيت جديد ارتش گفت : « برخلاف آنچه كه ميگويند ارتش مضمحل شده است ، ما هماكنون ارتشي با ايمان و با تقوا داريم كه سربازان وطنپرست آن همراه با جوانهاي پاسدار در مرزهاي كشور به حفاظت از حدود و ثغور كشور مشغولند و هيچگونه نگراني در اين زمينه نداريم . امّا به هر حال بايد هوشيار باشيم و هرچه ممكن است به تقويت ارتش در پادگانها و يگانها بپردازيم كه مشكلي در آينده پيش رويمان نباشد . »
تيمسار دكتر مدني ، آنگاه به وضع سربازان و ديپلمههاي وظيفه مشغول به خدمت اشاره كرد و گفت : « هدف از كاهش مدت سربازي اين بود كه جوانان وطن عمرشان بيهوده تلف نشود . كوشش
كردهايم كه سربازان در حال خدمت نيز مشغول بخشودگي قرار گيرند و ماه به ماه عده زيادي از آنها بخشوده ميشوند . امّا ما نميتوانيم يك مرتبه تمام پادگانها را از سرباز خالي كنيم و همه را مرخص نماييم . چه اشكالي دارد جواناني كه فيالمثل هيجده ماه در رژيم گذشته سربازي كردهاند ، دو ماه هم براي رهبر انقلاب و براي حفظ و حراست كشور سربازي كنند . امّا با اين همه ، بررسيهاي وسيعي را آغاز كردهايم كه اگر مشكلي به وجود نيامد ، باز هم از ميزان خدمت سربازان در حال خدمت بكاهيم . در مورد ديپلمههاي وظيفه مشغول خدمت هم تصميماتي خواهيم گرفت كه شايد بتوانيم به آنهايي كه به عنوان سرباز عادي خدمت ميكنند ، درجه بدهيم . »
مدني آنگاه به نوع انضباط افراد نيروهاي مسلح اشاره كرد و گفت : « در گذشته همه افراد نيروهاي مسلح از فرماندهان خود اطاعت كوركورانه ميكردند . امّا حالا ميتوانيد انضباط را در ارتش با اطاعت آگاهانه همراه كنند و از هرگونه بينظمي در قسمتهاي نظامي بپرهيزند . »
وزير دفاع ملي در مورد شركت نظاميان در رفراندوم گفت : « به موجب اساس حقوق سياسي ، همه آحاد ملت ميتوانند در انتخابات شركت كنند و طبعاً نظاميان نميتوانند از اين قاعده مستثنا باشند . به همين جهت ، طرحي براي انتخابات تهيه شده كه پس از تصويب هيأت دولت اجرا ميشود ، امّا بايد نيروهاي مسلح توجه داشته باشند كه افراد مغرض و ضدانقلابي آنها را از مسير اساسيشان منحرف نكنند . »
در پايان اين مصاحبه ، وزير دفاع ملي به بيش از يكهراز فروند هليكوپتر كه در خدمت ارتش ملي ـ اسلامي ايران است ، اشاره كرد و گفت : « تمام هليكوپترهاي ارتش بتدريج در خدمت قسمتهاي مختلف ارتش قرار ميگيرند و براي آن كه ملت ايران نيز از اين وسايل استفاده كنند ترتيبي ميدهم كه هليكوپترها در تهران و شهرستانها در خدمت بيماران و حادثهديدگان و مأموران پليس و پليسراه قرار گيرند . » ( 1 )
355
197 تن از افسران و درجهداران و سربازان هواپيمايي ژاندارمري ملي ايران ، با انتشار قطعنامهاي ضمن تاييد فرمانده موقت هواپيمايي ژاندارمري و پشتيباني كامل از وي ، خواستهاي خود را به اين ترتيب اعلام كردند : « كليه افسران ارشد كه در رژيم فاسد سابق در مسند مشاغلي در اين هواپيمايي بودند ، از اين واحد منتقل شوند . ضداطلاعات اين سازمان منحل و كليه كاركنان خارجي اعزام شوند . همچنين كليه يگانهاي ارتش ملي از آزادي كامل شركت در انتخابات برخوردار شوند . كليه افراد بايد از يك نوع غذا و يك باشگاه استفاده كنند . پرسنل هواپيمايي ژاندارمري ملي از تأسيس نمازخانه و كتابخانه و برپايي سخنرانيها و كلاسهاي آموزشي ديني در يگانهاي نظامي پشتيباني مينمايند . » ( 2 )
356
درباره بازگشت نظاميان ايراني كه در چارچوب سياستهاي رژيم گذشته در خارج كشور به سر ميبرند ، اين اعلاميه از طرف ستاد ارتش انتشار يافت : 1 ـ ظرف چند روز گذشته ، هيأتي از افسران متخصص به منظور نظارت در تخليه سربازان از عمان به رضاييه ، به آن منطقه اعزام گرديد . 2 ـ براي تخليه جنگافزارهاي موجود در محل از طريق هوا و دريا اقدامات لازم انجام شد كه بزودي به وطن عزيز خواهند رسيد . 3 ـ وسايل و ابزار ظريف و حساس مثل وسايل مخابراتي و همچنين هليكوپترها به ايران فرستاده شدند . وسايل سنگين ، بستهبندي شده كه به وسيله نيروي دريايي فرستاده خواهد شد . 4 ـ عناصر اصلي گردان مستقر در جنوب لبنان ، كلاً به وسيله هواپيما به ايران فرستاده شدند و باقيماندة افراد كه كمتر از يكصد نفر ميباشند ، روز 24 اسفند به وسيله كشتي به بندر خرمشهر خواهند رسيد و اكنون هيچيك از پرسنل ارتش ملي ـ اسلامي ايران در جنوب لبنان باقي نمانده است . 5 ـ گردان اعزامي به جولان كه در نظر بود تا خرداد سال آينده در آن جا باشد با موافقت سازمان ملل متحد ، ظرف هفته جاري با هواپيما به خاك وطن عزيز بازخواهند گشت و يكي از كشورهاي ديگر اين جايگزيني را انجام خواهند داد . » ( 3 )
357
در حالي كه گزارش مطبوعات در روزهاي گذشته و حتّي ادعاهاي عبدالرحمن قاسملو ، دبيركل حزب دمكرات كردستان از اداره پادگان جلديان توسط عناصر حزب مذكور حمايت دارند ، برخي گزارشهاي ابهامآميز از حملات مسلحانه شبانه به اين پادگان كه ميتواند به نوعي درگيري داخلي و برتريطلبيفيمابين گروههاي محلي تعبير شود ، خبر ميدهند . از جمله روزنامه كيهان نوشت : « حدود پانصد نفر از افراد مسلح مناطق مهاباد و نقده به پادگان جلديان حمله كردند . سربازان ، درجه داران و افسران مستقر در پادگان با خاموشكردن چراغها به تيراندازي متقابل پرداختند . تيراندازيها تا ساعت چهار صبح روز بعد ادامه داشت . » روزنامه كيهان ، به نقل از فردي كه وي را " يك عضو كميته مركزي حزب دمكرات كردستان " معرفي كرد ، نوشت : « كساني اين ماجرا را به وجود آوردهاند كه در پي به دست آوردن اسلحه و ماجراجويي در منطقه هستند . » اين روزنامه افزود : « حمله به اين پادگان در حالي صورت گرفت كه هيأتي از سوي امام خميني براي مذاكره با شيخعزالدين حسيني وارد مهاباد شده است . » ( 4 )
در مورد حمله به پادگان جلديان روزنامه اطلاعات نيز نوشت : « به دنبال حمله پانصد كُرد مسلح از مهاباد و نقده به پادگان جلديان ، ميان آنان و نظاميان داخل پادگان تيراندازي درگرفت كه يك كشته و چهار زخمي به جاي گذاشت . اين تيراندازيها كه از نخستين لحظات شب آغاز شد ، به مدت چند ساعت ادامه يافت . » روزنامه مزبور اشاره كرد كه حمله به پادگان ، توسط گروهي افراد ناآگاه به منظور به دست آوردن اسلحه صورت گرفته است . براساس اين گزارش پس از حمله مهاجمين گروهي از پيشمرگان كُرد ، پادگان جلديان را در محاصره گرفتند تا از حمله مجدد به اين پادگان جلوگيري كنند . اين رزمندگان كرد با موافقتنماينده امام و دولت موقت در اروميه از سوي حزب دمكرات كردستان تعيين شدهاند تا علاوه بر پادگان جلديان ، ديگر پادگانهاي كردستان را نيز محافظت كنند . ( 5 )
در پي حمله مسلحانه به پادگان جلديان ، حجتالاسلام شيخحسين نبوي نماينده اعزامي از قم گفت : « در جريان حمله به پادگان جلديان دو نفر از مهاجمان كشته و سه نفر مجروح شدند و سه نفر از مهاجمان نيز به دام افتادهاند . » وي افزود : « عده مهاجمان از پانصد نفر تجاوز نميكرد.آنها به رهبري يك سرگرد اخراجي تدارك اين حمله را ديدند و آن را به مورد اجرا درآوردند . مهاجمان ، ابتدا با وسايط نقليه خود را سد كردند و شروع به تيراندازي به طرف پادگان نمودند و گروه ديگري از آنها با حمايت افرادي كه در كوههاي اطراف سنگر گرفته بودند ، شروع به يورش و تيراندازي نمودند ، امّا نظاميان و مجاهدان به تيراندازي متقابل دست زدند و كليه مهاجمان را متواري ساختند . » ( 6 )
در مقابل ، شيخعزالدين حسيني خبر حمله به پادگان جلديان را تكذيب كرد و گفت : « پخش اين شايعات كار عواملي است كه مانع تفاهم كُردها با دولت مركزي ميشوند . در چند روز گذشته شايع كرده بودند كه اسلحههاي پادگان جلديان و سردشت تخليه ميشود و به همين جهت گروهي از مهاباد به طرف اين پادگان رفتند تا از صحت و سقم اين شايعه اطلاع پيدا كنند ، ولي به محض اين كه عدهاي به پادگان نزديك شدند ، بعضي از عناصر مرتجع و ضدانقلابي به طرف آنها تيراندازي كردند . » ( 7 )
358
135 نفر از روحانيون شهرستانهاي مهاباد ، نقده ، اشنويه ، پيرانشهر و نيز عدهاي از روحانيون سردشت و مناطق كردشين اروميه در مسجد شافعي پيرانشهر اجتماع كردند . در اين اجتماع ، قطعنامهاي در پانزده ماده انتشار يافت كه در آن آمده است :
« بسماللهالرحمنالرحيم ؛ ما روحانيون مناطق پيرانشهر ، مهاباد ، اشنويه ، نقده ، اروميه ، سردشت و حومه شهرستانهاي مذكور ، در تاريخ 22/12/1357 در مسجد شافعي پيرانشهر گرد هم آمدهايم و خواستههاي خود را به شرح زير اعلام ميكنيم :
1 ـ تاييد مجاهد اعظم ، حضرت امام خميني به عنوان رهبر انقلاباسلامي ايران ؛ 2 ـ خواهان انتشار برنامه جمهورياسلامي ، هرچه زودتر قبل از رفراندوم هستيم ؛ 3 ـ خواهان تامين خودمختاري كردستان در چارچوب مرزهاي جغرافيايي ايرانيم ؛ 4 ـ محترم شمردن حقوق اقليتهاي مذهبي كه رسميت دارند ؛ 5 ـ مبارزه عليه هرگونه نفاقافكني در بين تودههاي مردم ؛ 6 ـ هرگونه تحريكات منطقهاي را از جانب هر گروه و به هر عنوان كه باشد ، محكوم ميكنيم ؛ 7 ـ اداره امور شوراهاي روستا تحت نظر علماي منطقه ؛ 8 ـ انحلال كامل شهرباني و ژاندامري در كردستان ؛ 9 ـ دستگيري كليه جنايتكاران ساواك و مجازات آنها ؛ 10 ـ تبديل پادگانها به پادگانهاي مردمي و اداره آنها با همكاران مجاهدين بومي ؛ 11 ـ طرد كليه اشخاص ضدانقلابي از همه امور مملكتي و معرفي آنان به همه خلقهاي ايران ؛ 12 ـ تاييد حضرت آيتالله شيخعزالدين حسيني امامجمعه مهاباد به عنوان رئيس هيأتي كه مسؤول مذاكره با دولت درباره خواستههاي خلق كرد باشد ؛ يعني همان خواستههايي كه با هيأت اعزامي دولت به مهاباد مطرح گرديده است ؛ 13 ـ رد هرگونه اتهام و برچسب تجزيهطلبي ؛ 4 ـ خواهان تشكيل گارد ملي ، شامل گارد انتظامي و گارد مرزي نظاميان
تاييد شدة انقلابي و مجاهدين محلي هستيم ؛ 15 ـ تحكيم مباني برادري و دوستي بين دو خلق برادر كرد و آذربايجاني . » ( 8 )
359
امروز نيز با برنامهريزي كانون فرهنگي ـ سياسي خلق تركمن اجتماعي در گنبدكاووس تشكيل شد و خواستههايي بدين شرح اعلام گرديد . « 1 ـ خلق تركمن همگام با ساير خلقهاي ايران ، خواهان رفع ستم ملي و فرهنگي و اقتصادي است ؛ 2 ـ خلق تركمن خواهان نابودي ارتش ضدخلقي و ايجاد ارتش خلقي است ؛ 3 ـ خلق تركمن خواهان شركت نمايندگان واقعي زحمتكشان در شوراهاي انقلابي است . » ( 9 )
در همين حال ، كانون فرهنگي ـ سياسي خلق تركمن با انتشار اعلاميهاي ، ضمن تشريح چگونگي وقوع واقعه 19/12/57 بندرتركمن ادعا كرد : « عدهاي ميخواستند تابلوي شهر بندرشاه سابق را كه به بندرتركمن تبديل شده بود ، نصب كنند كه مورد حمله عدهاي از افراد ارتجاعي غيرتركمن قرار ميگيرند . در اين ميان ، ديگر تركمنان به طرفداري از افراد مجروح برميخيزند . در اين حين ، افراد عوامل ارتجاعي دست به كار ميشوند و شروع به تيراندازي به طرف تركمان مينمايند . اين تيرها كه غالباً به طرف پاها شليك شده است ، سيزده نفر را مجروح مينمايد . تركمنان بيدفاع هم دست به مقابله ميزنند و دو نفر را از طرف مقابل مجروح ميكنند . شب همانروز ، چند كاميون ارتشي پر از افراد مسلح از ساري و گرگان و از طرف كميته موقت انقلاباسلامي عازم بندرتركمن ميشوند . اين رعب و وحشت سراسر شب ادامه داشت . مجروحين را همان شب به بيمارستان شهيد سعيد نبوي گرگان منتقل مينمايند . » در پايان اين اعلاميه آمده است : « ما خلق تركمن از دولت موقت بازرگان ميخواهيم كه هر چه سريعتر به وقايع ننگين بندرتركمن رسيدگي كند و عاملان منفور آن را كه شناسايي شدهاند ، فوراً دستگير و در دادگاه خلق محاكمه نمايند و هرچه زودتر حكم دادگاه به مرحله اجرا درآيد . » ( 10 )
در همين حال ، روزنامه اطلاعات خبر از تغيير نام بندرشاه به بندرتركمن داد . اين روزنامه نوشت : « در جلسهاي كه در محل كميته انقلاب بندرشاه با حضور آيتالله اميدي نماينده امام خميني در مازندران ، آيتالله عزيزي نماينده تركمنها و گروهي از علما تشكيل شد ، تغيير نام اين شهر به بندرتركمن به تصويب رسيد . » ( 11 )
360
حزب جمهورياسلامي خلق مسلمان مرامنامة خود را انتشار داد . طبق مرامنامه ، اين حزب خواستار : « ايجاد ارتش مجاهد ، مستقل و مومن كه وظيفه آن دفاع از ميهن و منافع خلق مسلمان ايران باشد ، بدون هيچگونه وابستگي ارگانيك به غرب يا شرق است . » از نقطهنظر سياست خارجي نيز خواستار : « اقدام متقابل نسبت به همه كشورهاي دوست ، حفظ استقلال كامل اقتصادي و سياسي ، عدم تعهد در قبال شرق و غرب و انترناسيوليسم اسلامي است . » ( 12 )
همچنين ، روزنامه اطلاعات گزارش داد كه به دنبال اعلام موجوديت حزب جمهورياسلامي
خلق مسلمان ايران ، دفتر مركزي آن در تهران افتتاح شده است . ( 13 ) در همين حال ، روزنامه كيهان با اعلام خبرافتتاح دفتر مركزي حزب در تهران و آغاز ثبت نام متقاضيان دستخط آيتالله سيدكاظم شريعتمداري را به چاپ رساند كه در آن آمده است : « تأسيس حزب اسلامي به وسيله آقايان ، به نام حزب جمهورياسلامي خلق مسلمان ايران با مرامنامه ارسالي مورد تاييد كامل اينجانب ميباشد و عضويت در آن حزب و ساير احزاب اسلامي كه زير نظر جامعه روحانيت فعاليت دارند ، نه تنها بلامانع ، بلكه يك وظيفه اسلامي و ملي است . » ( 14 )
قم ـ منزل آيتالله شريعمتداري
اعتبار آيتالله پشتوانه تأسيس حزب جمهوري خلق مسلمان
361
عباس اميرانتظام ، معاون نخستوزير و سخنگوي دولت امروز اعلام كرد كه با انحلال پيمان " سنتو " كليه قراردادهاي وابسته به آن لغو شده است ، زيرا قرارداد سنتو هيچگونه نفعي براي ملت نداشته جز اينكه ما را در مقابل آمريكا متعهد ميكرد و در مقابل كشور ديگري قرار ميداد . تجربه نشان داده بود كه آمريكا در موقعي كه كشورهاي عضو سنتو دچار مشكلي ميشدند ، هميشه از كمكهاي لازم به اين كشورها سرباز زده و اين كشورها را به حال خودشان رها كرده است . سخنگوي دولت افزود : « سياست ما ايناستكه مطلقاً تعهدي درمقابل هيچكشوري نداشتهباشيم . » وي در پاسخ به اين سؤال كه تكليف قرارداد نظامي دو جانبه ايران و آمريكا چه ميشود ؟ گفت :
« وزارت دفاع ملّي مشغول مطالعه دربارة قراردادهاي دو جانبه ايران و آمريكا و انگلستان درباره خريدهاي اسلحه و ساير برنامههاي نظامي است كه تصميم لازم درمورد آنها اتخاذخواهدشد . »
سخنگوي دولت گفت : « گرفتاري چند روز گذشته ما اين بود كه با توجه به تقليل مدت خدمت سربازي از دو سال به يك سال ، عدهاي از برادران سرباز ما مشكلاتي به وجود آوردهاند . بايد بگويم متأسفانه بعد از پيروزي مرحله انقلاب ، دوران حاد و سنگيني در پيش داريم تا به پيروزي نهايي برسيم . در اين موقعيت ، عدهاي از وضع موجود سوء استفاده ميكنند و باعث تحريك و ناراحتي ميشوند . به عنوان مثال ، در كادر پرسنل وظيفه عدهاي دكتر و مهندس نيز شركت دارند كه ميخواهند اين قانون عطف به ماسبق بشود . البتّه جدولي را وزير دفاع ملّي داد و امروز در مصاحبه در مورد مدت خدمت اين افراد مطالب را روشن ميكند … اين درست نيست كه ارتش در اين موقعيت همه را معاف كند و ارتش خالي شود . » سخنگوي دولت گفت : « دولت ايران با همه دولتها از جمله آمريكا روابط دوستانه خواهد داشت تا آن جا كه نخواهند در امور ما دخالت كنند . دولت ايران روابط دوستانه خواهد داشت تا آنجا كه نخواهند در امور دخالت كنند . دولت ايران روابط اقتصادي ، صنعتي و فرهنگي خود را با كليه كشورها توسعه خواهد داد . » سؤال شد آيا ايران بطور رسمي از سنتو خارج شده ؟ سخنگوي دولت گفت : بله . ( 15 )
362
كارتر، رئيس جمهوري آمريكا اعلام كرد : « پيمان صلح مصر و اسرائيل سنگ بناي صلح در سراسر منطقه آشوبزده خاورميانه خواهد بود.» به گزارش يونايتدپرس وي كه آشكارا منظورش ايران بود ، گفت كه آمريكا قول ميدهد تمام حمايت خود را چه از نظر سياسي و اقتصادي و چه از نظر نظامي در صورت لزوم متوجه دولت اسرائيل كند . كارتر به دولت اسرائيل قول داد كه آمريكا تضمين ميكند كه نفت مورد نياز اسرائيل را در هر شرايطي تأمين كند . ( 16 ) در همين حال ، فرانسپرس گزارش داد كه ديدار جيميكارتر از مصر و اسرائيل در كشورهاي خاورميانه، بويژه در مناطق اشغالي با اعتراض شديد افكار عمومي روبرو شده است . امروز ، براي سومين روز متوالي ، تظاهرات دامنهداري عليه كارتر در غرب رود اردن برگزار شد. براساس اين گزارش ، در يك شهرك نزديك رام الله ، پليس اسرائيل به سوي تظاهركنندگان آتش گشود و سه نفر زخمي شدند . ( 17 )
363
پراودا ارگان حزب كمونيست شوروي نوشت : « طي 25 سال گذشته ، كنسرسيوم بينالمللي بيش از دو و نيم ميليارد تن نفت از ايران خارج كرده است . به گزارش يونايتدپرس ، پراودا افزود : « هنگامي كه انحصارات غربي و در رأس آنها ، انحصارهاي آمريكا ، ايران را كشوري براي بهرهكشي و به عنوان پايگاهي استراتژيك در نزديكي مرزهاي شوروي تلقي ميكند ، دولت شوروي مناسباتش را با ايران براساس برابري و احترام به حق مالكيت و عدم مداخله در امور داخلي استوار كرده است . » ( 18 )
364
مؤسسه پيشبينيهاي اقتصادي " چيس اكونومتريك " شعبه " چيس مانهاتان بانك " پيشبيني كرد كه پيامد حوادث ايران براي موازنه بازرگاني آمريكا پنج ميليارد دلار تمام خواهد شد. براساس گزارش خبرگزاري فرانسه چيساكونومتريك تصريح كرده است كه در سال 1979 واردات ايران به 13 ميليادر دلار كاهش خواهد يافت ، در حالي كه رقمپيشبيني شده در حدود بيستودو ميليارد بود و آمريكا بيش از هر كشور ديگر از اين كاهش زيان خواهد ديد . ( 19 )
منابع و مآخذ 22/12/1357
1 ـ روزنامه كيهان ، 22/12/1357 ، ص 1 و 2 .
2 ـ مأذ شماره 1 ، ص 2 .
3 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 3 .
4 ـ روزنامه كيهان ، 23/12/1357 ، ص 2 .
5 ـ روزنامه اطلاعات ، 26/12/1357 ، ص 3 .
6 ـ روزنامه كيهان ، 24/12/1357 ، ص 2 .
7 ـ مأخذ شماره 6 ، ص 2 .
8 ـ مأخذ شماره 6 ، ص 7 .
9 ـ كانون فرهنگي ، سياسي خلق تركمن ، زندگي و مبارزات خلق تركمن ( گنبدكاووس : كانون فرهنگي سياسي خلق تركمن ، سال 1357 ) ص 175 .
10 ـ پيشين .
11 ـ روزنامه اطلاعات ، 22/12/1357 ، ص 3 .
12 ـ مأخذ شماره 11 ، ص 8 .
13 ـ پيشين .
14 ـ مأخذ شماره 4 ، ص 8 .
15 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 1 .
16 ـ مأخذ شماره 11 ، ص 8 ، يونايتدپرس .
17 ـ مأخذ شماره 11 ، ص 8 ، خبرگزاري فرانسه .
18 ـ مأخذ شماره 4 ، ص 8 ، يونايتدپرس .
19 ـ مأخذ شماره 11 ، ص 8 ، خبرگزاري فرانسه .