روز بيست ويكم
فرمان تشكيل شوراي عالي دفاع
20 مهر 1359
2 ذيحجه 1400
12 اكتبر 1980
از صبح بيست و يكمين روز ، در ادارة بندر گمرك خرمشهر درگيري بين نيروهاي خودي و دشمن شروع شد و با توجه به مقاومت شديد رزمندگان ،عراقيها در يك محور متوقف شده ، در بعضي محورها پيشروي كردند .نيروهاي دشمن امروز با احداث پل ديگري روي كارون در نزديكي سلمانيه( حدود 15 كيلومتري آبادان ) و زير آتش گرفتن جاده ماهشهر آبادان ، وضعيت را بحراني‌تر كردند . برادران پاسدار و هوانيروز در اطراف سلمانيهو دارخوين ضرباتي به دشمن وارد كردند . عراقيها دركنار كارون در منطقهبيوض ( حدود 40 كيلومتري اهواز ) ، دست به تجمع نيرو و قايق زدند .تلاش دشمن در محور بستان سوسنگرد ادامه يافت و بستان زير آتش شديدقرار گرفت . در جبهه‌مياني توپخانه و تجهيزات بسياري از دشمن در محورسومار منهدم شد . در جبهه شمالي ، دشمن به تقويت نيرو در مرزهاي خودادامه داد . با كمك گروههاي ضدانقلاب تحركاتي را به وجود آورد ، ازجمله هواداران حزب رزگاري كنترل نوسود را به دست گرفتند و حزبدمكرات در پيرانشهر 24 ساعت اعلام حكومت نظامي كرد .
در اين روز هواپيماهاي دشمن علاوه بر پشتيباني از يگانهاي زميني عراق ،تعدادي از تأسيسات نظامي ، صنعتي و ... را بمباران كردند .
حملات و درگيريهاي زميني
جبهه جنوبي
نيروهاي دشمن از اوايل صبح ، پس از اجراي آتش تهيه سنگين ، در بندر خرمشهر شروع به پيشرويكردند . در اين عمليات علاوه بر ديگر نيروهاي عراقي ، گردان 3 پياده تيپ گارد رياست جمهوري عراقنيز شركت داشت . 1 رزمندگان خودي با وجود كمبود امكانات به مقابله سختي پرداختند . درگيري در طول روز در حوالي ادارة بندر ، گمرك و پليس‌راه خرمشهر ادامه داشت و نيروهاي دشمن در بعضيمحورها مواضع جديدي به دست آوردند . علاوه بر اين ، تانكهاي آبي و خاكي عراق در مقابلاسكله‌هاي 11 و 18 مستقر شده ، قصد عبور از آب را دارند . 2
برابر گزارشي كه در آخرين ساعات امروز از سپاه اهواز رسيده است : «عراقيها با زدن پل ديگريروي كارون در نزديكي سلمانيه ( حدود 15 كيلومتري آبادان ) ، از رودخانه عبور كرده‌اند و قصد پيشرويبه سوي آبادان و نيز بستن جادة ماهشهر آبادان را دارند كه تنها راه ارتباطي باقي ماندة زميني با آبادان و خرمشهر است . اين جاده كه فعلاً فقط براي خودروهاي نظامي قابل تردد است ، زير رگبار دشمن قراردارد . اواسط روز نيروهاي پياده خودي در نزديكي پل سلمانيه به نيروهاي دشمن يورش بردند ، امّاموفقيتي كسب نكردند . هلي‌كوپترها و توپخانه خسارات زيادي به دشمن وارد كردند . در اين عملياتدو هلي‌كوپتر خودي هدف ميگهاي دشمن قرار گرفته ، سقوط كردند . همچنين صبح امروز هواپيماهايخودي مواضع دشمن را در اطراف دارخوين هدف قرار دادند و رزمندگان نيز در اين محل به مقابله با نيروهاي عراق پرداختند . آبادان شب گذشته و در طول روز زير انواع آتش و بمباران دشمن قرار داشت .با تهديد تنها راه ارتباطي آبادان ، سكنه باقي مانده مشغول تخليه شهر شدند .» 3
به گزارش ستاد مشترك ارتش : «نيروها عراقي كه از كارون عبور كرده‌اند ، به 3 شاخه تقسيمشده‌اند ، يك شاخه قصد حمله و محاصرة اهواز و شاخه ديگر قصد محاصره و حمله به آبادان را دارند .ضمناً شاخه‌اي از طريق دزفول حمله كرده كه قصد قطع راه ارتباطي اهواز و مناطق ديگر را دارد .» 4
به گزارش سپاه اهواز : «ارتش عراق حدود 600 نفر نيرو در كنار كارون ، نزديك بيوض ( حدود 40كيلومتري جنوب اهواز ) ، پياده كرده و مقادير زيادي قايق در كنار كارون آماده گذاشته كه احتمالاً قصدعبور از كارون و حركت به سمت اهواز را دارند .» 5
عصر امروز نيروهاي سپاه با نيروهاي ستاد مركزي دكتر چمران در منطقه بيوض و همچنين در جبهه
فارسيات ( از جبهه‌هاي غربي اهواز ) ، ضربه سختي به نيروهاي دشمن وارد كردند . توپخانه مستقر درفارسيات نيز آتش موثري روي عراقيها اجرا كرد . 6
هواپيماهاي دشمن امروز چندين نقطة اهواز از جمله ستاد لشكر 92 زرهي ، بيمارستان و پل معلقرا هدف قرار دادند . 7 از جبهه غربي اهواز ، اطلاعات سپاه اهواز گزارش مي‌دهد : «نيروهاي دشمن در هردان دو شاخه شده‌اند . يك شاخه به سوي كرخه حركت كرده و در ضلع جنوبي رودخانه كرخه موضعگرفته و شاخه دوم به سوي كيلومتر 40 متمايل شده است . موضع دوم عراقيها در جنوب كوهه و موضعسوم آنها از نزديك تلمبه سيد‌كريم ، كنار كرخه تانزديك تلمبه سيديوسف قرار دارد . 8
در جبهه شمال غربي اهواز ، نيروهاي دشمن روبروي سد‌كرخه ، نزديك امام‌زاده عباس و نيروهايخودي در شرق رودخانه روبروي سد كرخه مستقرند . 9
در محور بستان سوسنگرد ، توان نيروهاي دشمن كه از مرز سوبله وارد شده‌اند ، حدود 50دستگاه تانك و 40 خودرو است . ستوني كه بعدازظهر روز گذشته براثر آتش توپخانه مقداريعقب‌نشيني كرد ، از صبح امروز به پيشروي خود ادامه داده ، تا عصر از روستاي فنيخي عبور كرده ، در فاصله 8 كيلومتري تپه‌هاي شني مستقر شده‌اند . 10
در شبيخون شب گذشتة برادران پاسدار چند خودروي دشمن منهدم گرديد . براثر آتش سنگيندشمن روي بستان در طول مرز ، آخرين سكنه اين شهر ، بستان را پياده به سوي سوسنگرد ترك كردند . 11
به گزارش سپاه اهواز : «هويزه در دست نيروهاي خودي است ، ولي دچار كمبود نيروست و نياز به تقويت دارد . از سوي ديگر ، سايتهاي 4 و 5 واقع در نزديكي رودخانه كرخه و حوالي سه راهي دهلران انديمشك اهواز در دست دشمن است .» 12
جبهه مياني
به گزارش سپاه غرب : «امروز با همكاري برادران سپاه و ارتش توپخانه سنگين دشمن در دامنه كوهداروان در منطقه سومار كه سومار ، گيلان‌غرب و معابر وصولي منطقه را زير آتش قرار مي‌داد توسطتوپخانه خودي منهدم گرديد . ضمناً در جريان اين عمليات تانكها ، وسايل زرهي و خودروهاي بسيارياز دشمن نابود شد .» 13
طبق اعلام ژاندارمري كرمانشاه : «پاسگاه گيلان‌غرب در حال سقوط است و اگر از نفوذ دشمنجلوگيري نشود ، پاسگاه زير آتش قرار گرفته ، راه عبوري پادگان ابوذر قطع هواهد شد .» 14
به گزارش پايگاه هوانيروز كرمانشاه : «800 نفر از ضدانقلابيون ايل قلخاني به كمك سردار‌جاف كه مجهز به سلاحهاي آرپي‌جي 7 و خمپاره‌انداز هستند ، در ارتفاعات دالاهو به سمت گردنه پاتاق حركتمي‌كنند .» 15
جبهه شمالي
به گزارش اداره مركزي اطلاعات سپاه : «تانكهايي كه در سيدصادق و بياره عراق استتار شده‌اند ،قصد دارند با پشتيباني نيروي هوايي عراق و مهاجمين مسلح ، به پاوه و باينگان حمله كنند .» 16
طبق اعلام ستاد مشترك ارتش : «هواداران حزب رزگاري كه حدود 2000 نفر نيرو دارند و از طريقعراق توسط بختيار و پاليزبان تقويت مي‌شوند ، كنترل شهرستان نوسود و قسمتي از مناطق مرزيقصرشيرين و طايفه امامي در غرب نوسود را به دست گرفته‌اند .» 17
به گزارش اطلاعات سپاه : حزب دمكرات از بعدازظهر امروز به مدت 24 ساعت در پيرانشهرحكومت نظامي برقرار و اعلام كرده كه كسي حق رفت و آمد در شهر را ندارد . اطلاعات به دست آمده از اسراي حزب دمكرات حاكي است كه دمكراتها با همكاري ارتش عراق قصد تصرف پادگان پيرانشهر را دارند .» 18
حملات و درگيريهاي هوايي
آبادان : صبح و عصر امروز هواپيماهاي عراقي به آبادان حمله كردند و نقاطي از جمله پالايشگاه را بمباران كردند . در جريان اين حملات دو ميگ دشمن سرنگون شد . 19
اهواز : قبل از ظهر امروز پادگان لشكر 92 زرهي هدف بمباران دو فروند هواپيماي دشمن قرار گرفت كه چند اتومبيل منهدم و تعدادي نيز شهيد و مجروح شدند . 20
صبح امروز دو هلي‌كوپتر خودي در منطقه عملياتي اهواز به هنگام مقابله با نيروهاي دشمن ، هدفتوپهاي ضدهوايي و آتش ميگهاي دشمن قرار گرفتند و به آتش كشيده شدند . 21
بهبهان : عصر امروز سه فروند هواپيماي دشمن در ارتفاع زياد مبادرت به ريختن نوارهاي رنگي درمحوله كارخانه سيمان بهبهان كردند . 22
تنگ فني : 2 ميگ عراقي به ايستگاه مخابراتي گريب لمك در تنگ فني حمله كردند كه خساراتيوارد نشد .
اسلام آباد : ظهر امروز چند ميگ عراقي با تجاوز به اسلام‌آباد غرب ، كارخانه قند را بمباران كردندكه قسمتهايي از كارخانه آسيب ديد . 23
كرمانشاه : بعدازظهر امروز چند ميگ عراقي با تجاوز به آسمان كرمانشاه اطراف پايگاه هوانيروز وفرودگاه را بمباران كردند كه خسارتي وارد نشد . 24
خلاصه بيانيه نظامي عراق
بيانيه 73
شب گذشته و بامداد امروز نيروهاي مسلح ما پيشروي خود را در منطقه جنوبي ادامه دادند و دشمنرا در منطقه آبادان تعقيب كردند ... .
خسارتهاي وارده به دشمن : تعداد زيادي كشته و زخمي انهدام 5 تانك ، 6 خودرو و نفربر و دوپايگاه موشكي ، و به دست آوردن تعداد زيادي مهمات ، توپ و موشك و سرنگوني يك هواپيما و يك هلي‌كوپتر .
خساراتي كه به ما وارد گرديد ، عبارت است از 6 كشته و 14 زخمي ، انهدام 2 خودرو ، يك زره‌پوش و يك توپ 106 .
هواپيماهاي دشمن در ساعت 30/11 و 45/11 ديروز به اهداف غيرنظامي العزيز و در ساعت30/12 و 15 ديروز به محلهاي مسكوني و تأسيسات غيرنظامي سليمانيه حمله كردند . همچنينهواپيماهاي دشمن ساعت 30/7 امروز به سليمانيه و در ساعت 10 امروز به اهداف غيرنظامي استان ميسان حمله كردند كه يك هواپيماي دشمن سرنگون شد . در اثر اين حملات ، در سليمانيه 18 نفرزخمي شدند و يك نفر كشته شد و خساراتي به بعضي تأسيسات غيرنظامي وارد گرديد .
هواپيماهاي ما بعدازظهر ديروز در حمله به فرودگاه اهواز سه‌هلي‌كوپتر را منهدم كردند و همچنينبه واحدهاي دشمن در منطقه اهواز حمله و سه زره‌پوش را از بين بردند . بامداد امروز هواپيماهاي ما بندر شاهپور و قسمتي از تاسيسات آن را منهدم كردند و پالايشگاه اين بندر را به آتش كشيدند . يك هواپيماي ما ديروز در زمين دشمن سقوط كرد . 25
بازتاب حملات و درگيريها
روزنامه‌هاي الثوره و الجمهوريه در مقاله‌هاي روز 20/7/59 خود به عبور واحدهاي نظاميعراق از رودخانه كارون اشاره كردند و آن را يك پيروزي بزرگ در تاريخ ارتش عراق ذكر كرده ، اضافهمي‌كنند كه پيروزي بزرگ ارتش عراق زماني تحقق يافت كه از كارون عبور كردند و اين نشان مي‌دهد كه
نيروهاي مسلح عراق چقدر قوي هستند و چه ضربات شديدي به قواي ايران وارد آورده‌اند و در عمقاراضي آنها نفوذ نموده ، در عرض شش روز بر شش شهر ايران كنترل پيدا كرده‌اند . 26
راديو لندن : نيروهاي عراق مدعي‌اند 3 پل موقت براي عبور تجهيزات نظامي بر روي كارونساخته‌اند ... برخورد متقابل و رو در رويي نيروهاي زميني دو كشور كه عراقيها تاكنون از آن احترازمي‌جستند ، ظاهراً اجتناب‌ناپذير است . عراقيها مي‌گويند نيروهاي زميني‌شان به پيشروي به سوي آبادانادامه مي‌دهند و تلفات جاني بسيار سنگيني به ايرانيها وارد آورده‌اند . 27
راديو كويت : يك فرمانده عراقي گفت كه سقوط شهر دزفول بسيار نزديك است . فرمانده توپخانهعراقي گفت : اطراف شهر و فرودگاه نظامي كاملاً در دست نيروهاي عراقي است . فرمانده ديگريافزود : نيروهاي عراقي يك پادگان نظامي را تصرف كرده‌اند كه ساختمانها و مخازن زيرزميني‌اي داردكه براي 3 سال جنگ كافي است . 28
راديو اسرائيل : يك افسر عاليرتبه ايراني به روزنامه‌نگاران غربي اعتراف كرد كه ارتش عراق تاكنونبر باريكه‌اي به طول 60 كليومتر در غرب ايران ، از قصرشيرين تا نفت شهر تسلط دارد ... شهر مهران و چند منطقه غربي نيز در تسلط عراق است . 29
خبرگزاري رويتر : هواپيماهاي عراقي امروز براي سومين‌بار مجتمع پتروشيمي ايران و ژاپن راواقع در بندر امام‌خميني بمباران كردند . مهندسين اروپايي كه از شمال عراق بازگشته‌اند ، گفتندحملات مكرر جنگنده‌هاي ايراني براي انهدام تأسيسات نفتي عراق در كركوك ، تاكنون با شكست مواجهشده است . 30
روزشمار سياسي 20/7/59
امام‌خميني طي فرماني تشكيل شوراي‌عالي دفاع را براي هماهنگي در اقدامات سياسي نظامي اعلام كردند . جمهوري‌اسلامي آمادگي خود را براي شركت در شوراي امنيت سازمان‌ملل اعلام داشت و از آن سازمانخواست تا تجاوز عراق عليه ايران را محكوم كند .
امريكا به بهانه حفاظت از منابع حياتي خود در منطقه و باز نگه‌داشتن تنگههرمز ، حضور نظامي خود را در آبهاي خليج‌فارس و اقيانوس‌هند افزايشداده ، با اعزام رزمناوها و موشك‌اندازهاي پيشرفته ، به تثبيت موقعيت خوددر منطقه مبادرت مي‌‌ورزد . در حالي كه جنگ ادامه دارد ، قدرتهايبزرگ ، به ويژه دولتهاي غربي تلاش گسترده‌اي را براي تثبيت موقعيتخود در منطقه استراتژيك خليج‌فارس در پيش گرفته‌اند .
جمهوري‌اسلامي ايران ( اوضاع داخلي ، مواضع و ... )
فرمان امام‌خميني در مورد تشكيل شوراي عالي‌دفاع
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم
نظر به موقعيت استثنايي دفاع از كشور اسلامي و حساسيت فوق‌العاده آن ، تا موقعي كه جنگافروزان به كار تجاوزگرانه خود ادامه مي‌دهند ، مراتب زير اخطار و مقرر مي‌شود :
1 كليه امور مربوط به جنگ ، در تحت‌نظر شوراي عالي دفاع به اضافه يك نفر از نمايندگان از قبلمجلس شوراي اسلامي بايد اداره شود و اين شورا موظف است تمام قواي‌مسلح را هماهنگ نمايدو هيچ گروه يا شخصي ، تخلف از اوامر شوراي مذكور نبايد بكند و در غياب آقاي خامنه‌اي و آقايچمران ، دو نفر از نمايندگان كه يكي از آنها رئيس مجلس شوراي اسلامي است ، بايد در شورا
شركت نمايد .
2 در اداره مناطق جنگي ، كليه نيروها بايد از شوراي مذكور تبعيت نمايند و تصميمات در اين باره با شوراي مذكور است .
3 تبليغات مطلقاً چه به وسيله راديو و تلويزيون يا مطبوعات در تحت‌نظر شوراي مذكور بايد اجرا شودو رسانه‌هاي گروهي و مطبوعات ، حق پخش مصاحبات يا نطق‌ها و نوشته‌ها را بدون مراجعه و دستور از شوراي مذكور ندارند .
4 سياست خارجي مربوط به دفاع ، با شوراي مذكور است و كسان ديگر بدون اجازه حق دخالتندارند .
5 كليه بيانيه‌ها و نوشته‌ها و تبليغات و پخش اعلاميه‌ها بدون اجازه مستقيم از شوراي مذكور جداًممنوع است .
6 دولت مأمور جلب متخلفين و تحويل به دادگاههاي انقلاب است .
7 دادگاهها به جرائم ، حسب وضع دفاعي و انقلاب عمل مي‌كنند .
8 شورا موظف است در مناطق جنگي نمايندگاني تعيين نمايد كه به وسيله آنها امور اجرا گيرد و موجب تأخير نشود . 31
رئيس جمهور ( بني‌صدر ) : ... بعد از اين كه عراقيها خاك ايران را تخليه نمايند ، ايران حاضراست در مورد بعضي مسائل با عراق وارد مذاكره شود ... . مذاكره در مورد شط‌العرب غير‌ممكن است ،ولي در مورد اراضي اطراف آن امكان دارد . 32
نخست‌وزير ( آقاي رجايي ) در مورد شركت در شوراي امنيت سازمان‌ملل گفت : ما به عنواناين كه در اين جنگ مورد تجاوز قرار گرفته و مظلوم هستيم ، مي‌رويم تا چهره اين ظالم كافر را به جهانيان نشان دهيم . 33
نخست‌وزير ( آقاي رجائي ) : در اين جنگ اگر تمام هواپيماها و سلاحهاي ما نابود شوند و مادست خالي بمانيم ، آن وقت است كه تازه جنگ ما شروع مي‌شود و ما با چنين ايماني كه داريم ، صدام و اربابانش را دفن خواهيم كرد . 34
رئيس هيأت نمايندگي ايران در سازمان‌ملل : اين يك استنباط منطقي است كه ايالات‌متحده در پشت صحنه همراه عراق است ، زيرا نه عراق و نه ايران از نابودي يكديگر بهره‌اي نمي‌گيرند . 35
مدير كل سياسي وزارت امور خارجه جمهوري‌اسلامي ايران در مورد ادعاي عراق مبني بر
نقض قرارداد 1975 از طرف ايران و عدم تحويل سرزمينهاي مورد ادعا به آن كشور ، گفت : اگر رژيمعراق در ادعاي خود صادق بود . اولاً : به چه علت آن را در سازمان‌ملل يا يك مرجع بين‌المللي مطرحنكرد يا براي رفع اختلافات آن را مستقيماً با مقامات ايراني در ميان نگذاشت . ثانياً ، وزير‌امور خارجهوقت ايران با مسئولين عراق در كنفرانس كشورهاي غيرمتعهد در هاوانا و سي و چهارمين اجلاسسازمان‌ملل در نيويورك جلسات متعددي داشت . عراقيها ، اختلاف خود را عنوان نكردند ، در حاليكه اين ملاقاتها مناسب‌ترين فرصت براي طرح ادعاي آنان بود . 36
اطلاعيه وزارت امور‌خارجه جمهوري‌اسلامي : شواهدي در دست است كه نشان مي‌دهدامريكا و روسيه مستقيم يا غيرمستقيم ، و به اين دليل كه حمله عراق به خاك ايران از مدتها قبل طراحيشده ، مايل به جلوگيري از آن نبوده‌اند ، زيرا هر دو از اين تعرض سود مي‌بردند . 37
راديو لندن : ايران از سازمان‌ملل خواست تا تجاوزات عراق را محكوم نمايد . 38
مواضع و اقدامات ضدانقلاب
درگيري نيروهاي انقلابي جمهوري‌اسلامي با ضدانقلابيون مسلح در شهرستان اروميه پس از چندين ساعت درگيري با تار و مار شدن ضدانقلابيون پايان يافت . 39
1200 نفر از مهاجمين وابسته به امريكا و عراق در منطقه‌اي واقع در 20 كيلومتري مرز تركيه به پاسگاه سوبا ساري حمله كردند . 40
تلاشهاي صلح
در 12 اكتبر ( 20 مهر ) ، دبيركل سازمان‌ملل دو پيام از رئيس جمهوري ايران دريافت داشت . در پيامنخست وي گفت كه مي‌داند اقدام دفاعي ايران هيچگونه تلفات و صدماتي بر كشتيراني بي‌خطربين‌المللي وارد نكرده است و ايران هيچ تمايلي به دخالت در كشتيراني بي‌خطر و تجارت بين‌الملليقانوني درمنطقه جنگي ندارد .
در پيام دوم گفت كه عبور بي‌خطر كشتيراني تجارتي لنگر انداخته در شط‌العرب با بندرهايخرمشهر و آبادان و بصره ، تحت پرچم سازمان‌ملل متحد براي ايران قابل قبول است به شرط اين كه اينكشتيها در بندرهاي ديگر عراق ، بار تخليه نكنند . 41
مواضع و اقدامات كشورها
وزير خارجه امريكا : ما بايد بين تهديد به منافع اساسي خود و بحرانهاي داخلي كشورهاي بيگانهكه به منافع ما لطمه مي‌زند ، ولي استفاده از نيروي نظامي را ايجاب نمي‌كند ، تفاوت قائل شويم . مثلاًنيروهاي امريكائي براي دفاع از منافع اساسي امريكا و متحدانش در خليج‌فارس حضور دارند ، نه براي مداخله درامور كشورهاي منطقه ... 42
پنتاگون اعلام كرد كه به رزمنا و موشك انداز « ليهي » دستور داده شده براي تقويت شبكه جاسوسيامريكا بي‌درنگ به سوي خليج‌فارس حركت كند . اين رزمنا و به تكامل يافته‌ترين سيستم « تلهكمونيكاسيون » و موشكهاي ضدهوايي مجهز است . 43
وزارت دفاع امريكا اعلام كرد كه يك ناوشكن خود را به يك ناو مجهز به سكوي پرتاب آواكس در خليج‌فارس تبديل خواهد كرد . 44
سخنگوي وزارت دفاع امريكا : دو هواپيماي انگليسي كه مي‌توانند به هواپيماهاي در حال پروازسوخت بدهند ، از انگلستان به عربستان‌سعودي اعزام شده‌اند و يك ناو جنگي موشك‌انداز دستورداده شده كه به سوي منطقه خليج حركت كند . 45
نخست‌وزير اردن در مصاحبه با مجله المستقبل : : سياست اردن نسبت به نبرد شرافتمندانه عراق كه براي باز پس‌گيري حقوق ملي خود و حمايت از منافع قومي و ناسيوناليستي اين كشور شروع شده ، در واقع از ايمان اعليحضرت ملك‌حسين و ملت اردن سرچشمه مي‌گيرد ، زيرا مسائل سرنوشت‌سازناسيوناليستي عرب قابل تجزيه نيست و تمام ملت عرب نسبت به آن متحد هستند ... . ملك‌حسين از كشورهاي عربي خواست كه يك روش متحد را در همبستگي و كمك به عراق براي نابود كردن خطريكه مرزهاي شرقي امت عرب را تهديد مي‌نمايد ، انتخاب كنند ... عراق راهي جز دست زدن به اين جنگمقدس ، براي تحقق حق خود نداشت ... بي‌تفاوت بودن اعراب در حمايت از عراق منجر به تحكيمتوطئه و تجاوز به حقوق حقه ملت عرب خواهد شد . 46
ضياءالحق : چنانچه پاكستان در كشمكشهاي جاري ايران و عراق به طرفداري يكي از دو كشوربرخيزد ، نه تنها بر وخامت اوضاع خواهد افزود ، بلكه به برقراري صلح نيز لطمه خواهد زد . . پافشاريو سختگيري هر دو طرف و اين كه هيچيك حاضر نيست از موضعي كه گرفته ، ذره‌اي عقب‌نشيني كند ،اين بحران رابا مشكل مواجه ساخته است . 47
نخست‌وزير ژاپن : جهت باز نگه‌داشتن تنگه هرمز ، ژاپن نمي‌تواند به ناوگان بين‌المللي امريكابپيوندد ، زيرا قانون اساسي ژاپن اين اجازه را نمي‌دهد .
وزير خارجه ژاپن : دولت ژاپن از ايران و عراق تقاضا خواهد كرد امنيت رفت و آمد كشتيها را از تنگههرمز تضمين كنند . 48
تحليلها و تفسيرها
راديو لندن : صدام رئيس كشور عراق اميدوار است با حملات شكننده خود رژيم خميني را سرنگون سازد و بر شط‌العرب حاكم گردد . در زمان شاه كنترل اين رودخانه به عهدة ايرانيان بود و اينكدورة حاكميت عراق بر اين رودخانه فرا رسيده است . . اعراب بايستي با هم متحد باشند ، چرا كه از طرف رژيم انقلابي آسيب‌پذير هستند و رژيمشان به خطر افتاده است . 49
راديو امريكا : نيويوريك تايمز : گرچه به نظر مي‌رسد نيروهاي عراق در جنگ با ايران به پيروزيهايي دست يافته‌اند ، امّا جنگي كه در اطراف شهر بندي خرمشهر و شط‌العرب جريان دارد ، نشان مي‌دهدكه ايرانيان با وجود بي‌نظمي در سازماندهي ، براي هر وجب خاكشان به مبارزه برخاسته‌اند . حتي اگرعراقيها كنترل خرمشهر را به دست آورند ، تا زماني كه جنگ ادامه دارد ، ايرانيان نخواهند گذاشت عراقاز شط‌العرب به عنوان راهي براي دسترسي به خليج‌فارس استفاده كند . 50
خبرگزاري رويتر به نقل از روزنامه گاردين : در حالي كه غرب نگران آينده عرضه نفت است ، در جمهوري‌اسلامي ايران مكتب شهادت ارج نهاده مي‌شود . شهادت عامل موثري در خنثي‌كردنحملات عراق بوده است . جنگ ظرفيت منضبط بودن را در ايرانيها آشكار كرد و مدافعان خرمشهر ،صحت شعار « توپ تانك ، مسلسل ديگر اثر ندارد » راكه در زمان شاه فرياد مي‌زدند ، ثابتكرده‌اند . 51
راديو كلن : ... جنگ ايران و عراق تبديل به جنگ فرسايشي و پيچيده‌اي شده كه تعيين حد و مرز آنبسيار دشوار است ، پيامدهاي سياسي اين نبرد رفته رفته آشكار مي‌شود . كشورهاي عربي بار ديگر در آستانه روي برگرداندن از اتحادها و پيمانها هستند و يك بار ديگر بناي سست اتحاد ممالك عربي آشكارشده است . عراق مناسبات ديپلماتيك خود را با سوريه ، ليبي و كره شمالي به خاطر حمايت اين كشورهااز ايران قطع كرد . . اوضاع منطقه بسيار بحراني است ، زيرا شوروي در راه كسب نفوذ دوباره در منطقهخاور نزديك است . اولين موفقيت شوروي عقد قرارداد دوستي با سوريه است . شووري در زمينه جنگ
ايران و عراق مقصود نهايي خود را آشكار نمي‌كند و مايل است با هر دو كشور در تماس باشد .
... . ايران تقريباً با اغلب كشورهاي جهان قطع رابطه كرده و در انزواي محض فرو رفته است .درست همين عامل صدام را به فكر تجاوز به ايران انداخت ، زيرا موقعيت ايران در صحنه جهانيتضعيف شده و در داخل كشور نيز به دليل اختلافات موقعيتي بهتر از خارج وجود ندارد . امّا صدام در محاسبة خود عرق ملي ايرانيان را منظور نداشته است ، زيرا تصور مي‌كرد به كمك مخالفان رژيم آيتالله خميني در داخل و خارج ، مي‌تواند رژيم ايران را سرنگون سازد . در حالي كه جنگ تحميلي بين مردم همبستگي ايجاد كرد . 52
راديو لندن به نقل از هفته‌نامه ابزرور : اگر آمريكا و شوروي تصور كنند كه قادرند در عمق تحولاتخاورميانه يا آفريقا يا آسيا به طور كلي دست ببرند ، خطا كرده‌اند . 53
روزنامه ديلي تلگراف : اعلام بي‌طرفي آمريكا درجنگ عراق با ايران ، با افشاي تحويل چهارهواپيماي آواكس به دولت عربستان زير سوال رفته است ... جنگ عراق با ايران را مي‌تواند جنگگروگانها ناميد ، زيرا اگر ايران در دنيا منزوي نشده بود ، مورد حمله عراق قرار نمي‌گرفت . 54
راديو مسكو : ... نزاع ميان كشورهاي اسلامي زمينه مناسبي را براي مداخله نيروهاي امپرياليستيدر خاورميانه و خاور نزديك آماده مي‌سازد . آمريكا مقدمات اختلافات گوناگون را به وجود مي‌آورد تابتواند در تشنجات شديد و تضعيف جبهه ضدامپرياليستي ، اراده خود را به ملل اسلامي تحميل نمايد . 55
خبرگزاري تاس : ... . آمريكا به بهانه جنگ عراق و ايران از موقعيت استفاده كرده و آمادگي‌اش را براي يك مداخله نظامي در خليج‌فارس افزايش مي‌دهد . علاوه بر هواپيماهاي آواكس و تأسيسات رادارزميني مستقر در عربستان ، امكان ارسال جنگنده هاي اف 15 نيز به اين كشور در وزارت دفاع آمريكا در دست بررسي است . 56
خبرگزاري فرانسه : ... . خساراتي كه در جريان سه هفته جنگ به ايران و عراق وارد شد ، به چند ميليارد دلار مي‌رسد . صاحبان صنايع غرب از هم‌اكنون خود را براي دريافت سفارشهاي تازه آمادهمي‌كنند . شركتهاي فرانسوي و انگليسي با ايران و عراق تماس گرفته ، آمادگي خود را براي تحويل موادجنگي و مرمت جنگ‌افزارهاي آسيب ديده ، به ويژه هواپيما اعلام داشته‌اند . در رشته صنعتي بيشترينخسارات به تأسيسات نفتي وارد شده است . اكنون شركتهاي غربي و ژاپني در انتظار بازگشت به منطقهبراي ترميم تأسيسات هستند . 57
راديو آمريكا به نقل از نيويورك تايمز : ... . كار توليد و تصفيه در دو كشور ايران و عراق فلج شده و
هر دو كشور با كمبود سوخت روبرو هستند و صادرات نفت خود را متوقف ساخته‌اند . اين امر براي عراق به قيمت 48 ميليون دلار در روز تمام مي‌شود . زيان روزانه ايران نيز بالغ بر 28 ميليون دلاراست ... .
ايرانيان از نظر مالي آسيب زيادي ديده‌اند . حدود 8 ميليادر دلار از ذخاير پولي ايران ، پس از اشغالسفارت آمريكا ، توسط كارتر مسدود شده است . ايرانيها تصور مي‌كردند مي‌توانند از 6 ميليارد دلارذخاير پولي نزد بانكهاي غيرآمريكايي استفاده كنند ، امّا منابع بانكي در لندن برآورد كردند كه ايران فقطقادر به استفاده از حدود 2 ميليادر دلار ذخاير پولي نزد بانكهاي خارجي است . براي همين هزينه جنگيو نيز فقدان درآمد نفت ، سبب مي‌شود ايران سريع‌تر از گذشته منابع پوليش را از دست بدهد . 58
مآخذ 20/7/59
1 گزارش يكي از فرماندهان عراقي ، سند 51096 مركزمطالعات و تحقيقات جنگ ، ص 17
2 و 3 « بولتن خبري » اطلاعات سپاه خوزستان . سند001173
4 سماجا ( مركز فرماندهي ) 050461
5 ماخذ 2 ، همان
6 روزنامه انقلاب اسلامي ، 30/7/59
7 ، 8 ، 9 ، 10 ، 11 ماخذ 2 ، همان
12 ستاد مركزي سپاه ، مركز بررسي مناطق ايران . سند050458
13 سپاه غرب ( اطلاعات ) . سند 638
14 سماجا 3 ( مركز فرماندهي ) . سند 050481
15 پيشين ، سند 050464
16 ستاد مركزي سپاه ( مركز فرماندهي ) . سند 050448
17 سماجا 3 ( مركز فرماندهي ) . سند 050480
18 ماخذ 12 ، سند 050460
19 ماخذ 2 ، همان .و شاجا 023871
20 ماخذ 12 ، سند 050518
21 ماخذ 2 ، همان .
22 « گزارشهاي روز » استانداري خوزستان . شهربانيخوزستان . سند 001178
23 ، 24 ماخذ 12 ، سند 050476
25 خبرگزاري پارس ، نشريه ويژه ، 21/7/59 . راديوصوت الجماهير ( 20/7/59 )
26 ستاد مشترك ارتش ، 21/7/59
27 ، 28 ، 29 ، 30 خبرگزاري پارس ، نشريه ويژه ، 21/7/59
31 وزارت ارشاد اسلامي ، صحيفه نور ، جلد 13 ،ص 117
32 روزنامه انقلاب اسلامي ، 20/7/59 ، راديو امريكا
33 روزنامه جمهوري‌اسلامي ، 20/7/59 .خبرگزاري پارس
34 روزنامه كيهان ، 20/7/59
35 ماخذ 32 . خبرگزاري آسوشيتدپرس
36 روزنامه ميزان ، 20/7/59
37 ، 38 روزنامه انقلاب اسلامي ، 20/7/59
39 پيشين ، 21/7/59 . خبرگزاري پارس
40 روزنامه جمهوري‌اسلامي ، 23/7/59
41 . Year book . 12 oct 1980 U . N
42 ماخذ 37 . خبرگزاري آسوشيتدپرس
43 روزنامه اطلاعات ، 20/7/59 ، خبرگزاري فرانسه
44 ماخذ 37 . راديو امريكا
45 ماخذ 27 ، راديو لندن
46 ماخذ 27 ، راديو امان
47 ماخذ 27 . راديو امريكا
48 ماخذ 37 . خبرگزاري رويتر
49 ، 50 ماخذ 27
51 روزنامه اطلاعات ، 20/7/59
52 ، 53 ماخذ 27
54 ماخذ 33 ، همان
55 خبرگزاري پارس ، نشريه ويژه ، 20/7/59
56 ، 57 ، 58 خبرگزاري پارس ، نشريه ويژه ، 21/7/59
