روزشمــــار
يكشنبه
23 اردیبهشت 1358
16 جمادي الثاني 1399
13 مه 1979
74
درپي سخنان شديداللحن آيت الله “ شبيرخاقاني “ عليه كانون فرهنگي ـ نظامي جوانان مسلمان خرمشهر ، ساختمان اين كانون مورد حمله عناصر سازمان سياسي خلق عرب قرار گرفت و به آتش كشيده شد . به نوشته روزنامه اطلاعات درپي انتشار اعلاميه‌اي به‌امضاي چند تن از كسبه ، بازاريان و اصناف مختلف در خرمشهر كه گفته شد در آن بي حرمتي‌هايي به آيت الله شيخ محمد طاهر آل شبيرخاقاني شده است ، گروهي از جوانان مذهبي و نمايندگان دبيرستان 22 بهمن خرمشهر و گروهي از اعضاي خلق عرب در فرمانداري اين شهر به عنوان اعتراض متحصن شدند . پس از آن كه مولوي معاون فرماندار خرمشهر و نمايندگان آيت الله شيخ شبيرخاقاني به آنان قول دادند كه محركان صدور اعلاميه بزودي شناسايي و مجازات خواهند شد ، به تحصن خود پايان دادند . همچنين عده زيادي از افراد خلق عرب در مسجد امام صادق ( ع ) خرمشهر اجتماع كردند و به صدور اين اعلاميه اعتراض نمودند .
شبيرخاقاني در اين اجتماع گفت كه همه مسلمانان با هم برادرند ولي برخي از ماموران دولتي مي‌خواهند دو دستگي و نفاق افكني كنند تا شايد بتوانند براي سروران خود در شرق يا غرب خدمتي كرده باشند . وي ضمن انتقاد شديد از استاندار خوزستان ، فرمانده پايگاه دريايي و كانون فرهنگي ـ نظامي جوانان مسلمان خرمشهر افزود : « علي‌رغم تلاش من براي پايان دادن به هرگونه نفاق افكني و دعوت براي اتحاد و يكپارچگي ، عده‌اي با نام كانون نظامي ـ فرهنگي به تحريك چند تن از مقام‌هاي محل اعلاميه‌هايي نوشته و من و فرزندانم را تهديد به ترور كرده‌اند . » شيخ شبير اضافه كرد : « من با صراحت مي‌گويم كه كردها ، ترك‌ها ، بلوچ‌ها و اليگودرزها و فارس‌هاي قديم اين منطقه هيچ گونه سوءنظري به ما ندارند ولي به تحريك عده‌اي ديگر مي‌خواهند در اين منطقه بلوا ايجاد كنند . من از همه مقلدين خود و بالاخص خلق عرب مسلمان خوزستان مي‌خواهم كه با متانت متوجه اين گونه دسيسه‌ها و دودستگي‌ها باشند . با وجودي كه اين خود فروختگان نسبت به اين جانب توهين كرده‌اند ، صبر را پيشه مي‌كنيم تا بهانه‌اي به دست
اين نوكران استعمار ندهيم . » ( 1 )
در پي سخنان شيخ شبيرخاقاني عده‌اي با شعار “ فليسقط الكانون “ ( كانون فرهنگي -نظامي نابود بايد گردد . ) پس از ترك مسجد با تيراندازي هوايي ، به سوي ساختمان كانون و ستاد پاسداران حمله ور شدند . طي اين حمله به كانون ، ساختمان آن به آتش كشيده شد و ستاد انتظامات - كه سه طبقه بود - فرو ريخت . مهاجمان حدود 19 تن از برادران مستقر در كانون از جمله محمد جهان آرا مسئول كانون و سه متهم به همكاري با ساواك را به گروگان گرفتند و به سازمان سياسي خلق عرب بردند . ( 2 ) ( خبر ضميمه دارد . ) روزنامه اطلاعات با اعلام اين خبر كه در اين درگيري‌ها سه نفر از دو طرف مجروح شدند ، نوشت : « در مدتي كه ساختمان بيست اتاقي كانون نظامي و فرهنگي خرمشهر به آتش كشيده شد ، عده‌اي از افراد كانون سياسي خلق عرب با هلهله و شادي تيرهاي هوايي شليك مي‌كردند . » اين روزنامه افزود : « ماموران انتظامي‌خرمشهر از دخالت در اين ماجرا خودداري كردند . » ( 3 )
روزنامه كيهان نيز طي گزارشي در اين باره نوشت : « در برخورد مسلحانه اعضاي سازمان سياسي خلق عرب خرمشهر با پاسداران انقلاب و اعضاي كانون فرهنگي و نظامي‌خرمشهر كه بعد از ظهر 23/2/58 رخ داد 8 نفر بشدت مجروح شدند و 2 ساختمان بزرگ و سه اتومبيل سواري طعمه حريق شد و بكلي سوخت . از سوي ديگر ، 19 نفر توسط اعضاي سازمان سياسي خلق عرب گروگان گرفته شدند . » اين روزنامه به نقل از شيخ محمدكاظم آل شبيرخاقاني ( پسر آيت الله خاقاني ) نوشت : « اين برخورد درپي سخنراني آيت الله شيخ محمد طاهر آل شبيرخاقاني صورت گرفت . آيت الله چندي پيش به دستگيري دو تن از بازرگانان معروف خرمشهري اعتراض كرد و به دنبال آن ، اطلاعيه‌اي از سوي گروهي از “ كسبه ، بازاريان و مسلمانان خوزستان “ در اعتراض به آيت الله خاقاني در شهر منتشر شد . آيت الله خاقاني ساعت 4 بعدازظهر امروز طي سخنراني در مسجد امام جعفرصادق ( ع ) ، استاندار خوزستان و ناخدا خوشنام فرمانده پايگاه دريايي خرمشهر را مورد انتقاد قرار داد و سپس از مردم خواست كه اتحاد و يگانگي و آرامش خود را حفظ كنند . ايشان در سخنراني خود همچنين كانون فرهنگي و نظامي‌خرمشهر را متشكل از افرادي خواند كه وابسته به بيگانگان هستند و مردم را تحريك مي‌كنند و حتي اعلاميه‌اي عليه من داده‌اند . درپي سخنراني آيت الله خاقاني گروهي پس از ترك مسجد با تيراندازي هوايي ، به سوي مركز ستاد خود ( ستاد سياسي خلق عرب خرمشهر ) روانه شدند ولي هنگامي‌كه از كنار ساختمان كانون فرهنگي و نظامي و همچنين ساختمان سابق ستاد كميته انقلاب اسلامي عبور مي‌كردند ، درگيري مسلحانه آغاز شد به طوري كه در زماني كوتاه دو ساختمان مقر سازمان‌هاي مزبور طعمه حريق شد و اثاثيه و اموال ضبطشده عمال رژيم سابق كه در اين ساختمان‌ها نگهداري مي‌شد ، بكلي سوخت . » به نوشته كيهان ، اعضاي سازمان سياسي خلق عرب خرمشهر درپي درگيري ، 16 تن از اعضاي كانون فرهنگي - نظامي و پاسداران انقلاب را به گروگان گرفتند . همچنين سه نفر از اعضا و كارمندان سابق ساواك خرمشهر كه به وسيله كانون يادشده زنداني
شده بودند و قرار بود بزودي محاكمه شوند ، به دست اعضاي سازمان سياسي خلق عرب افتادند .
درپي اين گروگان گيري ، علوي فرماندار خرمشهر جلسه‌اي با حضور ده‌ها تن از مقامات و معتمدان شهر از جمله روحانيان و با حضور فرمانده پايگاه دريايي خرمشهر ، رئيس شهرباني و فرمانده ژاندارمري تشكيل داد و بويژه از روحانيان خواست براي آزادي گروگان‌ها اقدام كنند . وي در اين جلسه اعلام كرد تا آزادي گروگان‌ها حاضر به ترك محل فرمانداري نيست زيرا درگيري به نفع هيچ كس تمام نخواهد شد . به دنبال مذاكره مفصل روحانيان با طرف‌هاي درگير ، مقارن ساعت يك بامداد ( 24/2/58 ) گروگان‌ها آزاد شدند . عده‌اي از آنها در فرمانداري اظهار كردند كه مورد ضرب و شتم قرار گرفته و از آنان خواسته‌اند كه از شركت در سپاه پاسداران انقلاب منطقه خودداري كنند . يكي از افراد كانون فرهنگي - نظامي‌خرمشهر در اين زمينه اظهار كرد : تني چند از پاسداران انقلاب از تهران براي تشكيل سپاه پاسداران انقلاب به خرمشهر آمده‌اند . ( 4 )
خبرگزاري پارس در گزارشي اعلام كرد : « به دنبال دستور استاندار خوزستان مبني بر تشكيل شوراي امنيت شهر خرمشهر و آبادان ، اين شورا فور تشكيل جلسه داد تا به جريان امر رسيدگي كند . ( 5 )
75
در توضيح آنچه در خرمشهر مي‌گذرد ، كارهاي تبليغاتي و افشاگرانه ، از اقدامات و برنامه‌هاي نيروهاي مذهبي ـ انقلابي محسوب مي‌شود ؛ از جمله مي‌توان به يك جمع بندي مفصل كه با امضاي “ دانش آموزان مسلمان خرمشهر “ انتشار يافت ، اشاره كرد كه در آن ، اطلاعات مهمي از طرف‌هاي درگير ، مندرج است . در اين جمع بندي نخست به معرفي گروه‌هاي فعال در خرمشهر پرداخته شده كه به شرح زير است :
« بعد از 29 بهمن ( 1357 ) سازمان‌هاي سياسي و فرهنگي زير در خرمشهر تاسيس گرديدند :
1 ـ المنظمه السياسيه ( سازمان سياسي ) : در خرمشهر ماهيت ارتجاعي و ضدانقلابي اين سازمان بر هيچ كس پوشيده نيست . همان روساي قبايل عرب كه تا ديروز تفنگ‌هاي برنو هديه همايوني شان بود ، همان عواملي كه تا ديروز چماق به دست‌هاي خرمشهر را راه مي‌انداختند و بر كسي پوشيده نيست كه همگي آنها عوامل سرسپرده رژيم سابق و از افراد عالي رتبه ساواك بودند ، اكنون دست به دست داده و به عنوان دفاع از حقوق شرعي خلق عرب سرپوش بر ماهيت كثيف ضدانقلابي شان مي‌گذارند و ما شاهد بوديم و شاهديم كه چگونه عوامل برون مرزي و حتي بعثي براي آنان داد سخن مي‌داده‌اند و نداي : « نحن العرب و هنا عربستان » را ساز مي‌كرده‌اند .
2 ـ مركز الثقافيه ( كانون فرهنگي ) : سازماني است غير اسلامي‌كه به قول خودشان مي‌گويند : « اين جا هركس كه مي‌تواند به فرهنگ عرب خدمت كند ، مي‌تواند در اين جا فعاليت نمايد . » عده‌اي از روشنفكرنماها و فرنگ رفته‌هاي غرب زده از چپ و راست در اين مركز جمع شده‌اند و اينها رهبري فكري “ المنظمه السياسيه “ را به دست گرفته و المنظمه كه تا دندان مسلح
است ، چماقي در دست اينان شده است .
3 ـ كانون فرهنگي ـ نظامي انقلابيون مسلمان خرمشهر : عناصر اصلي اين سازمان عناصر مبارزي هستند كه سابقه مبارزات طولاني آنها بر همه كس آشكار است . اينها عناصري هستند كه در رژيم طاغوتي مهر خرابكار و ضدملي بر تارك نوراني شان خورده بود و سال‌ها در به در و بي خانمان بوده‌اند . سال‌ها در شكنجه گاه‌ها و زندان‌هاي مخوف رژيم بسر برده‌اند و اكنون هم خود را با تمام وجود در خدمت انقلاب اسلامي و در خدمت خلق مستضعف ما گذاشته و بدون هيچ گونه ادعايي در اين راه از جان و مال خود گذشته‌اند . كانون فرهنگي - نظامي انقلابيون مسلمان خرمشهر كه مي‌توان گفت تنها سازمان اسلامي‌خرمشهر است و در حدود 70 درصد از جوانان انقلابي و مومن اين كانون را برادران عرب و فداكار ما تشكيل داده‌اند . »
در اطلاعيه دانش آموزان مسلمان خرمشهر پس از معرفي جناح‌هاي مختلف خرمشهر ، به بررسي سير واقعه‌امروز به شرح زير پرداخته شده است : « چند روز پيش از اين واقعه ( حمله به كانون فرهنگي ـ نظامي ) شيخ محمد طاهر آل شبيرخاقاني در منبر حمله شديدي به دولت كرد و گفت كه بعضي از عوامل دولت بازرگان از امريكا حقوق مي‌گيرند و فقط به بازرگان اعتماد دارم . همين طور دادگاه‌هاي انقلاب اسلامي را مورد حمله قرار داد و گفت كه اين دادگاه‌ها منطبق بر موازين شرعي نيست و همين طور به عنوان اعتراض به دستگيري چند تن از عوامل سرمايه دار و فاسد شهر ، اعلام كرد كه اگر كميته‌ها دست از اين اعمال برندارند ، خرمشهر را ترك خواهم گفت . به دنبال اين جريان ، اطلاعيه‌اي از طرف گروهي از بازاريان خرمشهر منتشر شد و در مورد مسائل بالا چند سوال از شيخ محمد طاهر شده بود . از آنجايي كه شيخ محمد طاهر تحت تاثير همان جريان ضدانقلابي قرار گرفته‌اند ، به عنوان دفاع از “ حقوق شرعي خلق عرب “ به حمايت المنظمه و مركز ثقافيه پرداختند و هرگونه اعتراضي كه به اين جريان مي‌شود ، صورت ديگري به آن مي‌دهند و مسئله را به صورت عرب و عجمي مطرح مي‌كنند ، درحالي كه اصلا و ابد اين مسئله در خرمشهر نيست و اختلافات نژادي نيست بلكه اعتراضات به آن جريانات ضدانقلابي مي‌باشد كه اكنون صورت ديگري به خود گرفته است . پس از پخش اعلاميه كسبه و اهل بازار ، المنظمه و مركز ثقافيه مبادرت به يك راهپيمايي به عنوان پشتيباني از شيخ كردند درحالي كه قبلا خود را با تمام تجهيزات سرد و گرم آماده كرده بودند كه پس از پايان اين راهپيمايي ، اين حمله جنايتكارانه خود را به كانون فرهنگي ـ نظامي انجام دهند ، چرا كه اين كانون را سدي مي‌ديدند در مقابل خواست‌هاي ضدانقلابي و نامشروعشان .
جريان حمله به كانون فرهنگي از خيلي وقت پيش طراحي شده بود و اينها درصدد فرصتي مناسب بودند تا اين حمله را جلوه‌اي مظلومانه و حق طلبانه بدهند و در پي يك حركت مذهبي و در تحت لواي حمايت از شيخ محمد طاهر به خواسته كثيف خود صورت عمل بپوشانند . در ساعت 5 بعد از ظهر همان روز ( 23/2/58 ) شيخ محمد طاهر در مسجد امام صادق ( ع ) به عنوان تشكر از متظاهرين ، به منبر رفتند و كانون فرهنگي ـ نظامي انقلابيون مسلمان را مورد حمله
شديدي قرار دادند و فرمودند در ميان آنها عوامل امريكايي وجود دارد و آنها ضديت دارند با خلق عرب خوزستان . به اين ترتيب افراد ناآگاه و ناصالحي كه در اوج احساسات بودند ، احساساتي تر شدند . اين عوامل … از مسجد كه خارج شدند شروع به تيراندازي كردند و يكراست با ماشين‌هاي وانت بار به طرف ساختمان كانون فرهنگي - نظامي انقلابيون مسلمان خرمشهر حمله ور شدند و بسياري از برادران پاسدار و مومن حتي كم سن و سال ما را در ميان شعله‌هاي مهيب آتش و انفجارات سنگين و رگبار مجروح و دستگير كردند و پس از اين اعمال زشت و نكبت بار ، اين ضدانقلاب‌هاي ضداسلام سرخوش از اين پيروزي شروع به شعار دادن نمودند : “ نحن العرب و هنا عربستان “ و به اين ترتيب ماهيت كثيف و ضدانقلابي خود را روشن ساختند . برادران ما در ميان شعله‌هاي آتش و با آن كه مسلح بودند و حتي مي‌توانستند پوزه همگي آنها را به خاك بمالند ، اسلحه به زمين گذاشته و براي اين كه اين حمله را تبديل به يك جنگ منطقه‌اي نكنند ، خود را تسليم نمودند . » ( 6 )
76
روزنامه اطلاعات امروز طي خبري نوشت : در پي اعتصاب يكپارچه كاركنان شركت “ ايران ترمينال “ ، درهاي گمرك خرمشهر بسته شد و كاميون‌ها در پشت درها متوقف ماندند . اعتصاب كنندگان در آخرين اعلاميه خود خواستار قطع دست پيمانكاران و رسيدگي هرچه سريع تر به خواست‌هاي خود شدند . ( 7 )
77
عزالدين حسيني به همراه هيئتي از روحانيان كردستان وارد تهران شد و امروز بعدازظهر براي ملاقات با امام خميني عازم قم خواهد شد . به گزارش روزنامه كيهان شيخ عزالدين حسيني در اين باره گفت : « هدف از اين ديدار در مرحله اول ديدار امام و سپس مطرح كردن مسائل مملكتي خواهد بود … اين ديدار در سطح يك هيئت روحاني مي‌باشد و در ميان اعضاي هيئت ، ملاعبدالله محمدي امام جمعه جديد سقز ، قاضي خضري امام جمعه اشنويه ، حاج ملاصالح رحيمي امام جمعه نقده ، سيدجلال الدين حسيني امام جمعه بانه و چند تن ديگر از رهبران كردستان نيز حضور دارند . » عزالدين حسيني اضافه كرد : « شناسايي و تفاهم و نزديك شدن نظرات از ديگر هدف‌هايي است كه در ملاقات با مقامات ديگر مورد نظر خواهد بود . » ( 8 ) شيخ عزالدين حسيني پيش از عزيمت از مهاباد گفت : « اين سفر نشان دهنده حسن نيت خلق كرد است و اختلاف‌هاي ايدئولوژي نبايد باعث اين باشد كه در مقابل يكديگر قرارگيريم … . ما غير از حق قانوني خود چيز ديگري نمي‌خواهيم . ما تجزيه طلب نيستيم . » ( 9 )
78
سپاه پاسداران انقلاب اسلامي شعبه اروميه اعلام موجوديت كرد و در بخشي از بيانيه خود هشدار داد : توطئه‌ها و دسايسي از سوي غارتگران و عوامل سرسپرده غارتگران شرق و غرب انقلاب ما را تهديد مي‌كند ، با توجه به اين موضوع ، ايجاد نيروي متشكل از افراد صادق و
خدمت گزار ضروري به نظر مي‌رسد تا جلو اعمال خلاف شئون اسلامي و نقشه‌هاي ضدانقلابي افرادي كه خود را در ميان ملت و كميته‌ها و سازمان‌ها جا زده بودند گرفته شود . ( 10 )
79
وظايف و نحوه عملكرد دادگاه‌هاي انقلاب اسلامي از ديدگاه آيت الله شريعتمداري ، آيت الله خلخالي ( رئيس دادگاه‌هاي انقلاب ) و امام خميني از مهمترين مسائل منتشره در مطبوعات امروز كشور بود . در اين باره ، روزنامه اطلاعات مصاحبه‌اي را با آيت الله شريعتمداري درج كرد كه در آن ، آيت الله در پاسخ به اين سوال كه “ نحوه محاكمه “ در نظام جديد چگونه بايد باشد ؟ گفت : « محاكم يا بايد محكمه شرعي باشد يا دولتي و بين‌المللي . بايد به مردم گفت كه به چه اتهامي مي‌شود كسي را گرفت ، چه مدتي بايد متهم را براي اثبات گناهش در بازداشت نگه داشت . در حال حاضر كه دولت به آن قدرت مطلوب و مورد نظر نرسيده ، اتفاق‌هايي كه ما مي شنويم ، صورت مي‌گيرد ، حالا هم خشونت هست و هم ترس وجود دارد و هم خلاف محبت » وي در مورد موضوع عفو عمومي‌كه اين روزها مطرح است ، گفت : « به اعتقاد ماكلمه عفو درست نيست و البته بايد قيد كنم كه در بررسي مسئله عفو عمومي قبلا شايسته است ميزان جرم و نحوه ارتكاب جرم براساس قانون شرع با ميزان‌هاي خاص خود روشن شود ؛ اين يك مسئله فقهي و حقوقي است و بخصوص در علم حقوق ، من كتاب‌هاي زيادي دارم كه تشخيص و كيفيت جرم مشخص شده است . اين مسئله ساده‌اي نيست كه هر كسي در هر مسئله‌اي ادعاي تخصص كند . به عقيده ما بايد اسم عفو عمومي را بگذاريم ترك تعقيب ، يعني مرزي روشن شود كه هر فردي كه دست به آدم كشي نزده است و بالفرض رئيس اداره‌اي بوده است ، تعقيب نشود .
از همه اينها گذشته ، جرم هم ثبوت قانوني مي‌خواهد و هر محكمه‌اي بايد با حضور مجتهد باشد . در كتاب‌هاي ما آمده است كه مجتهد نمي‌تواند به غيرمجتهد اجازه قضاوت بدهد . درست مثل اين كه يك طبيب نمي‌تواند به غيرطبيب اجازه طبابت دهد . كار رسيدگي به جرم كه قابل توكيل نيست ، چون اعمال نظر در كنار خود دارد . در بسياري از محاكم ، اولين مطلبي كه وكيل مدافع مطرح مي‌كند اعتراض به نحوه تشكيل دادگاه است كه مي‌گويند اين محكمه صلاحيت رسيدگي به اين مسئله را ندارد ، يعني هر محكمه صالحه شرايطي دارد و هر محاكمه و كيفيت آن بايد با قوانين بين‌المللي تطبيق داشته باشد . ما نمي‌گوييم كه مجرم بايد عفو بشود ، مجازات مجرم خواست جامعه است و كار عفو نبايد جنبه شخصي بگيرد . بايد عفو عمومي را تجديد نظر قرار داد و به جاي آن ترك تعقيب را نشاند و در جايي كه جرم روي موازين شرعي و حقوقي معين نشده باشد ، به ترك تعقيب نه عفو عمومي‌توسل جست . » ( 11 )
از سوي ديگر ، آيت الله صادق خلخالي رئيس دادگاه انقلاب اسلامي نيز در يك كنفرانس مطبوعاتي با حضور خبرنگاران داخلي و خارجي شركت كرد و به مسائلي كه درباره دادگاه‌هاي انقلاب بر سر زبان‌ها است ، ( 12 ) پاسخ گفت . وي اظهار كرد :
« دادگاه‌هاي انقلاب از الگوهاي اسلامي و ايراني استفاده مي‌كند و الگوهاي غربي مورد نظر
قرار نخواهد گرفت . دادگاه‌هاي انقلاب تبلور خشم انقلابي توده‌هاي مسلمان است و در اين زمينه از هيچ گونه الگوي غيراسلامي استفاده نمي‌كند . » وي گفت : « اين شايعه كه اعضاي دادگاه با ماسك در دادگاه حاضر مي‌شوند ، دروغ محض است و ما همان طور كه خبرنگاران ديده‌اند بدون ماسك در دادگاه حاضر مي‌شويم . » وي در قسمت ديگري از سخنان خود گفت : « محكومان دادگاه‌هاي انقلاب كساني هستند كه در كشتار ، شكنجه ، سلب آزادي ، اختناق ، خفقان ، سانسور و ترويج فساد در زمين شركت داشته‌اند و با به راه‌انداختن برنامه‌هايي از قبيل جشن دو هزار و پانصد ساله ، جشن هنر و غيره نه تنها ثروت مملكت را بر باد مي‌دادند بلكه موجب فساد در زمين مي‌شدند . گرچه ممكن است بعضي از اينها مستقيم در شكنجه كردن مردم شركت نداشته باشند ولي جنايات افرادي نظير هويداها ، نصيري‌ها و يا جهانباني‌ها بر كسي پوشيده نيست . هويدا براي نجات خود مبلغ يك ميليون تومان رشوه پيشنهاد كرده بود اما دادگاه‌هاي انقلاب همچنان كه به باندهاي عقرب و اكيپ خرابكاري ساواك رحم نكرد به هويدا نيز رحم نكرد . »
آيت الله خلخالي شركت وكلاي مدافع را در دادگاه‌ها رد كرد و گفت : « اينها با گشتن دنبال ماده قانون مي‌خواهند وقت دادگاه‌ها را بگيرند و مردم را معطل كنند . در ميان كساني كه به محض دستگيري اعدام خواهند شد بايد از بختيار آخرين نخست وزير شاه ، اويسي ، پاليزبان ، نهاوندي ، اردشير زاهدي ، فريده ديبا و شريف امامي نام برد . » آيت الله خلخالي سپس اسامي محكومان به اعدام را به اين شرح اعلام كرد : 1 ـ محمدرضا پهلوي شاه سابق ايران 2 ـ غلامرضا پهلوي 3 ـ فرح پهلوي 4 ـ اشرف پهلوي 5 ـ فريده ديبا ( مادر فرح ) 6 ـ جعفر شريف امامي 7 ـ غلامرضا
ازهاري 8 ـ شاهپور بختيار 9 ـ غلامعلي اويسي 10 ـ عزيزالله پاليزبان 11 ـ شعبان جعفري ( شعبان بي مخ ) 12 ـ هوشنگ نهاوندي 13 ـ اردشير زاهدي و تعداد ديگري از طرفداران محكوم به اعدام شده‌اند . » وي افزود : « در نظر ملت هركس بخواهد در خارج يا در هر كجا اينها را ترور كندهيچ دولتي حق ندارد آنها را بازداشت كند به عنوان اين كه او تروريست است ، زيرا او عامل اجراي حكم دادگاه انقلاب اسلامي است لذا آنها مهدورالدم هستند ، در هر كجا باشند حكمشان همين است ، مسلمانان و غير مسلمانان فرقي نمي‌كند حتي ايالات متحده‌امريكا نمي‌تواندشاهي را كه به اعدام محكوم شده پناه دهد ، نه اين كه مجرم سياسي است بلكه مجرم اقتصادي . »
آيت الله خلخالي رئيس دادگاه انقلاب اسلامي
آيت الله خلخالي در مورد وضع قره باغي گفت : « من نمي‌توانم در مورد اين شخص قضاوت كنم … از عفو عمومي هم خبري ندارم . » او جرايد خارجي را متهم كرد كه با انقلاب ايران سر عناد دارند . » او گفت : « ما نقشه تمام امپرياليست‌ها و صهيونيست‌ها را نقش بر آب مي‌كنيم . دست‌هاي آنها را قطع كرده‌ايم . » او گفت : « دادگاه نورنبرگ كساني را محاكمه مي‌كرد كه هيچ وقت تير و تفنگ به دست نگرفته بودند اما همه آنها در رديف هيتلر بودند ، هيتلر ايراني يعني شاه نيز عوامل و ايادي داشت كه سياست‌هاي جنايتكارانه خود را از طريق آنها اعمال مي‌كرد . »
آيت الله خلخالي در قسمت ديگري از سخنانش گفت : دستگيري پسر آيت الله مشكيني بايد سرمشقي باشد براي همه مردم ايران . من ديشب به او تلفن كردم ، او كاملا ناراحت بود ، مي‌گفت : « پسر من اگر مقصر است بايد مجازات شود . » ما تا زماني كه دست‌هاي اف . بي . آي . ، ساواك ، سيا و امپرياليست‌هاي مختلف از ايران قطع نشده خون مي‌دهيم و تسليم نمي‌شويم . از نظر شرعي هركس مجرم شناخته شود غذا دادن به او حرام است و به همين جهت به محض صدور حكم ، اين افراد را در برابر جوخه‌هاي انقلاب قرار مي‌دهيم . در قرآن اين مسئله مطرح نيست كه حتما وكيلي بايد براي متهم درنظر گرفته شود . دست‌هاي زيادي بودند كه مي‌خواستند مثل دادگاه‌هاي غربي هويدا و نصيري و مقدم محاكمه شوند ولي ما اين دست‌ها را قطع كرديم . مثلا القانيان به دادگاه پيشنهاد كرده بود كه محاكمه اش به تاخير بيفتد و در عوض 500 ميليون تومان بدهد ، ولي دادگاه قبول نكرد . در هنگام محاكمه سردمداران بزرگ رژيم طاغوتي ، ما احساس مي‌كرديم فشارهايي بر دادگاه‌ها هست ولي دادگاه‌ها با كمال رشادت به كار خود ادامه دادند . » ( 13 )
دفتر امام خميني شب هنگام 23/2/58 اطلاعيه‌اي از ايشان انتشار داد كه عملا پاياني بر انواع اظهار نظرها در اين باره محسوب مي‌گردد . متن اطلاعيه مزبور به شرح زير است :
بسم الله الرحمن الرحيم
آقاي دادستان دادگاه انقلاب اسلامي در غير از دو مورد زير : 1 ـ كسي كه ثابت شود كه آدم كشته است ؛ 2 ـ كسي كه فرمان كشتار عمومي‌داده است و يا مرتكب شكنجه‌اي شده كه منجر به مرگ شده باشد ؛ هيچ دادگاهي حق ندارد حكم اعدام صادر كند و نبايد اشخاص در غير از دو مورد مذكور اعدام شوند تخلف از امر جرم است و موجب ثبوت قصاص .
روح الله الموسوي الخميني ( 14 )
80
به گزارش آسوشيتدپرس ، نشريه آبزرور چاپ لندن در مقاله‌اي ضمن برحذر داشتن امريكا از توسل به زور براي تامين منافع خود در حوزه خليج فارس ، نوشت : در شرايط موجود هرگونه مداخله نظامي امريكا در خاورميانه نتايجي خطرناكتر از واقعه كانال سوئز كه به تضعيف غرب در خاورميانه منجر شد به بار خواهد آورد . آبزرور با اشاره به استقرار ناو هواپيمابر “ ميدوي “ در نزديكي خليج فارس تاكيد كرد مقامات پنتاگون و سايرين در واشنگتن اخير نغمه دست يابي امريكا به چاه‌هاي نفت خليج فارس را از راه توسل به زور و اعزام تفنگدار دريايي ساز كرده‌اند و
طرح‌هايي نيز در اين زمينه از قبيل آماده ساختن نيروي ويژه صدهزار نفري آماده ساخته‌اند . ( 15 )
81
خبرگزاري فرانسه در تفسيري تحت عنوان “ آينده اقتصاد ايران “ اعلام كرد : « در حالي كه اقتصاد جهان غرب را بحران جديد نفتي تهديد مي‌كند ، دولت انقلابي ايران همچنان ميزان توليد نفت خود را محدود كرده و قيمت‌ها را افزايش مي‌دهد . يك سوم توليد نفت اين كشور كه در زمان شاه روزانه 6 ميليون بشكه بود كاهش يافته و هم اكنون 4 ميليون بشكه نفت روزانه توليد مي‌شود ولي عايدي ارز خارجي آن اگر از پيش از انقلاب بيشتر نباشد ، با آن مساوي است . » براساس اين گزارش ، شركت ملي نفت ايران اعلام كرده است كه « انتظار مي‌رود درآمد ساليانه ايران از محل صادرات نفت 22 ميليارد دلار بشود و حال كه دولت ايران خريد تجهيزات نظامي‌خارجي را متوقف كرده ، محل بيشتري براي انجام عمليات اقتصادي دارد . به موازات قطع خريد تسليحات ، دولت انقلابي تصميم گرفته است واردات اتومبيل و وسايل تزئيني را كاهش دهد كه اين روش خود راهي براي جلوگيري از تورم وارداتي است . » خبرگزاري فرانسه در بخش ديگري از تفسير خود اذعان داشت : « نخستين وظيفه دولت موقت انقلاب احياء اقتصاد و كاهش بي كاري است . عمليات در اغلب بخش‌هاي صنعتي مجدد آغاز شده است ، طرح‌هاي عمراني استان‌ها آغاز شده و در تهران هم عمليات ساختماني مجدد رونق گرفته است . » ( 16 )
82
صدام حسين نايب رئيس شوراي فرماندهي انقلاب عراق گفت : نه‌امريكا و نه كشور ديگري نمي‌تواند منابع نفت را اشغال و روابط خود را با كشورهاي توليدكننده نفت به همانند بيست سال پيش بازگرداند . وي اضافه كرد روابط بين‌الملل به نحوي پيش رفته كه چنين مداخله‌اي رااجازه نمي‌دهد . صدام حسين در بخش ديگري از سخنان خود گفت : نبرد با بنياد صهيونيستي درازمدت و دشوار خواهد بود . وي ابراز اطمينان كرد كه نتيجه به نفع امت عرب خواهد بود . صدام درباره وحدت عراق و سوريه تاكيد كرد كه اين وحدت معناي ويژه‌اي نه تنها در حساب‌هاي سياسي ـ نظامي و اقتصادي كنوني [ دارد ] بلكه در چارچوب تاريخي ، پي ريزي وحدت و تمدن عربي [ را ] خواهد داشت . ( 17 )
صدام حسين نائب رئيس شوراي فرماندهي انقلاب عراق
83
وزيران خارجه سوريه و عراق در مصاحبه‌اي گفتند برنامه‌اي مربوط به ادغام اين دو كشور در يكديگر به آرامي جريان دارد و بزودي عمل خواهدشد . سعدون حمادي وزيرخارجه عراق و عبدالحليم خدام همتاي سوري وي هر يك در مصاحبه جداگانه‌اي كه با هفته نامه “ ماندي مورنينگ “ چاپ بيروت به عمل آوردند اين مطلب را عنوان كردند . سعدون حمادي گفت : « هدف از ادغام دو كشور ، تشكيل دولتي واحد با يك رئيس جمهوري است و طي چند ماه اين كار عملي خواهدشد . » عبدالحليم خدام با خوش بيني بيشتري در اين مورد اظهار نظر كرده و گفت : در خلال چند هفته آينده ادغام سوريه و عراق صورت خواهد گرفت . ( 18 )
ضميمه خبر شماره 74
روايت‌هاي ديگري هم از درگيري امروز خرمشهر وجود دارد ، از جمله جبار بيگي از اعضاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي‌خرمشهر و يكي از شاهدان حادثه ، چگونگي حمله به ساختمان كانون فرهنگي - نظامي جوانان مسلمان خرمشهر و علل شدت گرفتن درگيري‌هاي خرمشهر را چنين بيان مي‌كند : در روز 23 ارديبهشت ] 1358 [ يك سخنراني در مسجد شيخ شد . از اهواز و اين طرف و آن طرف نيروهاي خلق عرب آمده بودند . گوش داديم ، گفتم : كي سخنراني مي‌كند ؟ يكي از عرب ها گفت : « شيخ است ، دارد خطابه مي‌گويد . » صحتب‌هايي مي‌كرد ما گوش داديم و يك چيزهايي به گوشمان رسيد . يك چيزي گفت ما متوجه نشديم ، سوال كرديم چي مي‌گويد ؟ يكي گفت كه مي‌گويد : « در اين كانون عجم‌ها ، يك مشت آمريكايي نشسته‌اند و حق عرب ها را دارند مي‌خورند و بايد حق خود را از آنها بگيريد . بايد اين كانون‌ها را خراب كنيد . » كه يك مرتبه ديديم جمعيت بلند شد و يك شعاري به عربي « فليسقط الكانون » مي‌گفتند ؛ يعني « كانون بايد نابود شود . » من كه وضع را اين طوري ديدم ، به چند نفر از برادرها گفتم برويد اطلاع بدهيد به كانون كه برنامه اين طوري است و دارند مي‌آيند . بگوييد لااقل اسلحه‌هايتان را برداريد و خارج بشويد ، چون ممكن است بيايند كشت و كشتار بشود . با اين حال باز مطمئن نشديم ، با يكي از دوستان رفتيم آن جا [ كانون ] ديديم يكي از برادرها نشسته ، او را نمي‌شناختم . گفتيم كه يك عده‌اي دارند به طرف شما مي‌آيند و الان درگيري مي‌شود و شعارشان هم اين است كه كانون بايد خراب بشود .
او يك عده‌اي را خارج كرد ، يك عده‌اي هم گفتند : « ميمانيم ، اگر ديديم وضع خيلي بحراني است تسليم مي‌شويم . به هر حال نمي‌گذاريم درگيري بشود ، ولي ما اين جا را نبايد ترك كنيم . » در ساختمان كانون دو سه نفر از ساواكي‌هاي معروف زنداني بودند . يك عده‌اي از قاچاقچي‌ها و سرمايه دارها هم كه آن موقع چون اول انقلاب بود از تهران و جاهاي ديگر آمده بودند تا به خارج از كشور فرار كنند ، دستگير شده و در كانون زنداني بودند .
ساختمان كانون قبلا خانه يكي از روساي ساواك بود ، طوري كه لباس‌هاي زنانه و وسايل و اينها همه در آن بود . علاوه بر اين ، بچه‌هاي كانون يك سري مشروبات الكلي و شراب گرفته بودند و با يخچال در يكي از اتاق‌هاي كانون گذاشته بودند . هنوز صحبت تمام نشده بود ، ديديم صداي تيراندازي نزديك مي‌شود و دارند مي‌آيند . فرصت نبود كه ما از آن جا بيرون برويم . رفتيم پشت بام كانون ديديم رسيدند . نقشه آنها اين
بود كه از دو طرف ، يعني از بازار و از طرف مرزباني دژباني بيايند و كانون را محاصره بكنند . به صورت گازانبري دور كانون را گرفتند . گفتند : « بيايد پايين ! » كسي جواب نداد تا فكر كنند ساختمان خالي است . يكهوبچه‌ها را ديدند و شروع كردند به تيراندازي به طرف بچه‌هايي كه بالاي ساختمان بودند . افرادي مثل كريم حق جو ، حبيب معروف به حبيب چركو ، صالح موسوي ، مجيد خياطزاده كه 14 ، 15 سال بيشتر نداشت ويكي به نام اقبال و فردي معروف به جمشيد تكاور با چند نفر ديگر از برادرها به اسم غلام - كه به او غلام چيفتن مي‌گفتند - در بالاي ساختمان سنگر گرفته بودند . آنها چند تا ژ3- ، دو قبضه يوزي و حدود هزارعدد فشنگ داشتند . اينها حمله كردند يكي از بچه‌ها يك رگبار هوايي زد و اينها فرار كردند . يكي از بچه‌ها گفت : « برويم دنبالشان . » حبيب گفت : « نه اگر پايين برويم ممكن است درگيري شديدتر بشود و اينها دوباره حمله كنند ، چون ممكن است از كماندوهاي عراقي آمده باشند با آنها و هيچ بعيد نيست ، چون مرز دست آنها است و خرابكارهاي عراقي ممكن بود با آنها آمده باشند و نتوانيم مقابله كنيم . بگذاريم اين قائله خاتمه پيدا كند . » در همين حين مهاجمين با آتش شديد دوباره حمله كردند اما چون ديدند در پشت بام نمي‌توانندكاري بكنند ، ماشين‌هاي شخصي پارك شده در پشت كانون را به آتش كشيدند و يك موتور را هم سوزاندند . باز ديدند عكس العملي نشان نمي‌دهيم . دراز كشيده بوديم ديديم يكي شان دارد از درخت رو به روي كانون بالا مي‌آيد كه از بالاي درخت تيراندازي كند . يكي از بچه‌ها زد تو پايش و او را از درخت پايين انداخت . يك عده ديگر رفته بودند روي ساختمان 500 متري دست چپ كانون كه متعلق به شهرباني بود كه همان لحظه اول آن را خلع سلاح كرده بودند و سرهنگ حجازي فرمانده شهرباني را مي‌خواستند بكشند كه توانست از دست شان فرار كند . هيچ كس از افراد شهرباني در مقابله حمله آنها عكس العملي نشان نمي‌داد . آتش خيلي زياد شد . يك بار ديگر بچه‌ها كوكتل انداختند ، اما اين دفعه ديگر فرار نكردند و كوكتل انداختند توي كانون و به داخل ساختمان نفوذ كردند . آبجوها و مشروباتي را كه در يخچال بود بيرون آوردند و اين خودش يك تبليغات وسيعي براي آنها بود . وقتي اين چيزها را ديدند بيشتر آتشي شدند . چون در اتاق ها را شكستند با ديدن لباس‌هاي زنانه دومين وسيله تبليغي هم جور شد كه بله كانون اين فسادها را مي‌كند ، اين هم مداركش ، ديگر نمي‌شد هيچ كاري كرد . جلو آتش خشم اينها را اصلا نمي‌شد گرفت . در اين بحبوحه ، كوكتل انداختند توي كانون و ساختمان آتش گرفت . راه به رويمان بسته شده بود ، ديگر راه پايين آمدن نبود . جمشيد تكاور يك رگبار زد . وقتي ديديم چاره‌اي نيست ، شروع كرديم به تكبير گفتن . به عربي مي‌گفتيم : « بابا ما عرب هستيم ، ما فارس نيستيم . ما مسلمان هستيم . » اينها را كه گفتيم ، درگيري بين خودشان شد ، يعني حتي همديگر را مي‌زدند . عده‌اي مي‌گفتند بياييد پايين ولي اسلحه‌هايتان را بدهيد . اگر ما اسلحه را به دست آنها مي‌داديم ، بهانه بزرگي براي آنها مي‌شد و مي‌گفتند اينها را با اسلحه گرفتيم ، مي‌خواستند ما را بكشند ، آنها را گرفتيم . حبيب بلند به عربي با آنها صحبت كرد كه من عرب هستم اين هم اسلحه‌ها ، به شما هم نمي‌دهم و هر كاري مي‌خواهيد بكنيد . دوباره شروع كردند به تيراندازي .
جمشيد تكاور گفت : « ما مي‌توانيم بزنيم همه آنها را بكشيم . » اسلحه را بلند كرد كه بزند حبيب كلت را گذاشت رو سرش گفت : « اگر يك تير بزني تو را مي‌كشم ، نبايد يكي از اينها از طرف ما زخمي بشود . بگذاريد ما بسوزيم ، فدا بشويم وليكن اينها بدانند كه توطئه هست . » پس از مدتي كه آتش همه جا را فرا
گرفت به ناچار و با استفاده از فرصت يكي يكي پايين آمديم و اسلحه‌ها را مسلح به داخل مي‌انداختيم كه در اثر آتش منفجر بشود و خراب بشود تا ديگر نتوانند استفاده كنند . يكي يكي پايين آمديم . يك فرد دزفولي بود پايين آمد ، او را گرفتند كتكش زدند و به زندان بردند . دومين نفر من بودم كه پايين آمدم . چون زبان عربي مي‌دانستم قاطي آنها شدم و كسي من را نشناخت . سومين نفر كريم حق جو بود ، همين كه‌امد از ميله پايين بيايد يكي با كلت زد به ستون فقراتش كه تير به نخاعش خورد و قطع نخاع شد . غلام چيفتن هم پايين پريد خواست كلك بزند و فرار كند ، به سرش ريختند او را زدند و افتاد و بي هوش شد . من فرار كردم و رفتم فرمانداري كه اطلاع بدهم كه بچه‌ها را گرفتند . رفتيم فرمانداري ديديم عده‌اي از روحانيون و فرماندار نشسته‌اند . نماينده‌هايي هم شيخ شبيرخاقاني فرستاده بود كه آن جا صحبت كنند و قال قضيه را بكنند . علوي فرماندار خرمشهر با نماينده‌هاي شيخ مذاكره كردند و خلاصه آن غائله تمام شد و آن آتشي كه ما نمي‌خواستيم در منطقه بگيرد ، شعله ور شد . دو دستگي عجيبي افتاد . آنهايي كه فارس زبان بودند بدبين شدند كه عرب ها اين كار را كردند آنهايي هم كه عرب بودند بدبين شدند كه بله كانون عجم‌ها مركز فساد بوده است . جو شايعه بالا گرفت و به اين ترتيب جنگي ناخواسته بين عرب و عجم آغاز شد . ( 19 )
منابع و ماخذ روزشمار 23/2/1358
1 ـ روزنامه اطلاعات 24/2/58 ، ص 7 .
2 ـ سند شماره 454 ، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : سلسله تحقيقات تاريخ جنگ ـ 1 ، جنگ در خرمشهر ، ص 43 .
3 ـ ماخذ شماره 1 ، ص 7 .
4 ـ روزنامه كيهان 24/2/58 ، ص 8 .
5 ـ ماخذ شماره 1 ، ص 7 .
6 ـ سند شماره 209899 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : اطلاعيه دانش آموزان مسلمان خرمشهر ، 23/2/58 .
7 ـ ماخذ شماره 1 ، ص 3 .
8 ـ روزنامه كيهان 23/2/58 ، ص 3 .
9 ـ روزنامه اطلاعات 23/2/58 ، ص 2 .
10 ـ ماخذ شماره 8 ، ص 8 .
11 ـ ماخذ شماره 9 ، ص 7 .
12 ـ ماخذ شماره 9 ، ص 2 .
13 ـ ماخذ شماره 8 ، ص 1 .
14 ـ ماخذ شماره 4 ، ص 7 .
15 ـ ماخذ شماره 9 ، ص 8 ، آسوشيتدپرس به نقل از “ آبزرور “ چاپ لندن .
16 ـ خبرگزاري پارس ، “ گزارش‌هاي ويژه “ ، نشريه شماره 51 ، 24/2/58 ، ص 1 ، خبرگزاري فرانسه .
17 ـ ماخذ شماره 16 ، ص 20 ، راديو كويت .
18 ـ ماخذ شماره 4 ، ص 2 ، رويتر .
19 - سند شماره 3995 پ . ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ ، [ مصاحبه برادر پاسدار جبار بيگي عضوسپاه پاسداران انقلاب اسلامي‌خرمشهر ، 1360 ] نوار شماره 2724 ، ص ص84 ـ 57
