روزشمــــار
دوشنبه
21 خرداد 1358
16 رجب 1399
11 ژوئن 1979
386
به گزارش روزنامه اطلاعات از سنندج ، سومين و چهارمين جلسه كنفرانس طرح خودمختاري كردستان با شركت متجاوز از سه هزار شركت كننده كه نمايندگان بسياري از مناطق كردستان و كرمانشاهان خوانده شدند و نماينده‌اي از حزب دمكرات كردستان ، در سنندج ، صبح و بعدازظهر امروز تشكيل شد . براساس اين گزارش ، سومين جلسه كنفرانس با تلاوت آيات قران مجيد و سرود ملي كردستان آغاز شد .
در ابتداي جلسه پيشنهاد شد تنها كساني سخن بگويند كه طرحي براي رفع ستم مضاعف در كردستان و چگونگي خودمختاري تهيه ديده‌اند . آن گاه رسميت جلسه اعلام شد و ملا ربيعي رهبر مذهبي اهل تسنن كرمانشاه نخستين سخنگوي اين كنفرانس بود . وي با اشاره به اين كه نخستين روز كنفرانس نتيجه بخش نبوده است ، گفت كه سخنان خود را بر پايه‌هاي انتقاد ، مسائل كلي و طرح و پيشنهاد ارائه خواهد داد . ربيعي در خصوص انتقاد گفت : كنفرانسي كه به منظور تهيه طرح خودمختاري برپا شده است ، در بحث از مسير اصلي خود منحرف گرديده و به جلسه ادبي و شعرخواني تبديل شده است . كساني كه فرياد مي‌زنند : “ يا كردستان يا مردن “ ، بدانند شيوه‌هاي قهرآميز و برادركشي راه را براي رسيدن به هدف هموار نمي‌كند و بايد متحد بود و با هر ايدئولوژي و مسلكي در راه احقاق حقوق مبارزه كرد .
وي در بخش ديگري از سخنان خود گفت : « ما نژادپرست نيستيم واگر از دايره حقوق قانوني خود گامي فراتر نهيم ، همطراز نژادپرستان صهيونيسم خواهيم بود . ما تنها خواهان خودمختاري كردستان هستيم و هرگز تجزيه طلب نبوده‌ايم ، اين را تاريخ به اثبات رسانده است : صلاح الدين ايوبي بزرگترين پادشاه اسلام كه خود از تيره كرد بود اگر اراده مي‌كرد مي‌توانست يك كشور مستقل كرد به وجود آورد . » ملاربيعي افزود : « من به آقاي مفتي‌زاده كاملا وفادارم ، اما بهتر بود ايشان قبل از عزيمت به قم اين نوع كنفرانس ها را ترتيب مي‌داد تا متهم به تك روي نمي‌شد .
و اما آقاي شيخ عزالدين چرا به اين كنفرانس نيامده است ؟ ايشان مي‌توانستند با هر ايده‌اي
اين جا باشند و اگر طرح آقاي مفتي‌زاده را درست تشخيص ندادند ، آن را اصلاح كنند . همه مي‌گويند مادامي‌كه مفتي‌زاده و شيخ عزالدين آشتي نكنند ، مسئله كردستان حل نمي‌شود .
اكنون پيشنهاد مي‌كنم در اين كنفرانس كه نمايندگان اكثر مردم كرد شركت دارند يك شوراي بزرگ تشكيل دهيم و طرح 27 ماده‌اي خودمختاري را كه به آيت الله طالقاني نيز پيشنهاد شده و حزب دمكرات كردستان هم آن را تاييد كرده است ، در صورت لزوم تصحيح شود و به تصويب اين شورا برسد و يا اين كه اين شورا طرح جامع تري تهيه كند . در خاتمه اين كنفرانس بايد دور هم جمع شويم و به كساني كه در اين كنفرانس شركت نكرده‌اند ، اعتراض كنيم . من شخص به شيخ عزالدين خواهم گفت : چرا با ملت كرد قهر كردهاي و داس و چكش بدست گرفته‌اي ؟ ما حتي به برادران علي اللهي هم احترام مي‌گذاريم ولي كمونيست‌ها را نمي‌پذيريم ، زيرا نمي‌خواهيم ما را وابسته به اجنبي قلمداد كنند . »
دومين سخنران كنفرانس ملاشيخ عبدالله سوري بود كه ضمن اشاره به طرحي كه تهيه كرده است ، پيشنهاد كرد مذهب تسنن نيز در كنار تشيع رسميت يابد و خودمختاري كردستان در چهارچوب جمهوري اسلامي‌شناسايي شود . سپس شيخ عبدالعزيز حسيني نماينده قصرشيرين با اشاره به ستم 2500 ساله به كردها و آوارگي اين قوم در قسمت‌هايي از تركيه ، عراق و سوريه ، گفت : « در خودمختاري مسئله بغرنجي نيست ، در زمان حضرت عمر نيز به يهوديان بيت المقدس خودمختاري داده شده بود . »
سيدعبدالمجيد مجيدسجادي وكيل دادگستري و عضو انجمن حقوق دانان ايران سخنران بعدي كنفرانس بود كه طي سخناني به “ پيروزي حق در رابطه با منطق “ اشاره كرد و ضمن گريزي به مكاتب عقيدتي گوناگون ، از عزالدين حسيني كه در كنفرانس شركت نكرده است انتقاد كرد .
محمد جوانرودي از “ مريوان “ پنجمين سخنران كنفرانس سنندج بود كه ضمن اشاره به آزادي عمل كليه احزاب و گروه‌هاي سياسي و چگونگي خودمختاري خارج از معيارهاي تجزيه طلبانه ، از علامه مفتي‌زاده خواست تا در راس هيئتي به ديدار آيت الله حسيني برود و با حل اختلافات موجود و كسب توافق با عزالدين حسيني ، ايشان را به كنفرانس دعوت كند .
سپس فرج محمودي از كردهاي مقيم مركز به بحث در جوانب طرح خودمختاري پرداخت و گفت : نمايندگان تمامي‌كردهاي پراكنده در كشور مي‌بايست اين جا باشند و ما را در راه خودمختاري ياري دهند .
سومين جلسه كنفرانس سنندج با سخنراني قاضي ملامحمد امامي نماينده سقز درباره خودمختاري و خواسته‌هاي خلق كرد ، به پايان رسيد .
در پايان همين جلسه يكي از نزديكان علامه مفتي‌زاده در تماسي با خبرنگار اطلاعات در سنندج گفت : دكتر كريم سنجابي در يك تماس تلفني علت عدم شركت خود را در اين كنفرانس كسالت ذكر كرده و پوزش خواسته است .
از سوي ديگر ، رئيس كنفرانس تلگرامي درباره كنفرانس سنندج خطاب به حزب توده
سنندج ، حزب دمكرات كردستان ، شيخ عزالدين حسيني ، چريك‌هاي فدايي خلق شاخه سنندج و جمعيت دفاع از آزادي و انقلاب سنندج مخابره شد . متن تلگرام چنين است :
« شركت كنندگان در كنفرانس طرح مسئله خودمختاري كردستان ، با قاطعيت و ايمان و اخلاص به طرح خودمختاري كردستان ، متفق از اشخاص و احزاب و گروه‌هاي سياسي دعوت مي‌نمايد كه در اين برهه خاص و حساس ملت كرد اختلاف مسلكي و ايدئولوژيكي را كنار گذاشته و به خاطر احقاق حقوق از دست رفته ، در جلسه كنفرانس كه به همين منظور يك روز تمديد گرديده است و تا آخر روز سه شنبه 22/3/58 ادامه دارد ، شركت فرمايند . عدم شركت بعضي از افراد و سازمان‌ها و احزاب سياسي خلق كرد در اين كنفرانس كاملا آزاد ، بي توجهي به حقوق ملت كرد است . رئيس كنفرانس سنندج دكتر بقاء سيدالشهدايي . » ( 1 )
چهارمين جلسه كنفرانس طرح خودمختاري كردستان بعد از ظهر امروز تشكيل شد . ابتدا علي اسدي به نمايندگي از انجمن اسلامي‌كاركنان بخش خصوصي و دولتي ، در مورد جزئيات خودمختاري پيشنهادهايي داد و افزود : اگر اقتصاد كردستان به تناسب نيازهاي منطقه رشد نكند ، كاري از پيش نخواهد رفت و بايد به مسائل ديگري از جمله استقلال فرهنگ ، توسعه امور كشاورزي و ديگر موارد توجه شود .
سپس سيدحسين حسيني از منطقه تكاب ، كرداحمدي به نمايندگي از حزب دمكرات ، فريد تعريف نماينده انجمن اسلامي‌دانش جويان ، حبيب رستمي نماينده اورامان ، محمد حسيني نماينده بخش سرشيب مريوان ، هر يك مسائلي در مورد جزئيات طرح خودمختاري كردستان بيان كردند .
سپس عمر صالحي به نمايندگي از مردم “ ديواندره “ در تشريح جزئيات خودمختاري ، به تاسيس دانشگاه مستقل كردستان و كارخانه‌هاي مورد نياز در اين استان ، توجه به وضع كارگران و كشاورزان ، تدريس قرآن و علوم ديني ، شناسايي اسلام به عنوان مذهب رسمي در قانون اساسي و رفع ستم ملي اشاره كرد .
معتصم سيدهاشمي از كرمانشاه نيز از همبستگي و لزوم رفع اختلافات موجود ميان عزالدين حسيني و علامه مفتي‌زاده سخن گفت و اضافه كرد : ما نمي‌خواهيم اين اختلافات خاطره شوم رويارويي جلال طالباني و مصطفي بارزاني را تداعي كند .
در پايان جلسه ، مهندس فواد روحاني عضو شوراي شهر سنندج طي سخنان مشروحي خواسته‌هاي خود را در مورد خودمختاري به شرح زير اعلام كرد :
1 ـ در ميان وزرا نسبت به جمعيت ملت كرد دو يا چند تن بايد كرد باشند . 2 ـ همه مليت‌هاي ايراني مسلمان از كرد و بلوچ و غيره در صورت شايستگي سياسي و اخلاقي بتوانند به رياست جمهوري برسند . 3 ـ حفظ آداب و رسوم مليت‌ها به عنوان حقوق قانوني . 4 ـ تدريس زبان كردي در تمام مناطق از سطح دبستان تا دانشگاه . 5 ـ ايجاد دانشگاهي بزرگ و جامع كه بتواند جواب گوي نيازهاي منطقه باشد . 6 ـ ايجاد رشته زبان شناسي به عنوان تعليم و تعلم كردها .
7 ـ آزادي مطبوعات ، چاپ هرگونه مقاله سياسي و اقتصادي و غيره . 8 ـ فعاليت آزادانه و سازنده به زبان كردي در تلويزيون به طوري كه به جمهوري اسلامي لطمه نزند . 9 ـ توجه دولت جمهوري اسلامي به مناطق كردنشين با توجه به جمعيت و وسعت جغرافيايي منطقه . 10 ـ كمك دولت مركزي از نظر رفع احتياجات فني ، در صورت لزوم از نظر پزشك و غيره . 11 ـكردستان و كرد جزء لاينفك و جداناشدني ايران است و هرگز نمي‌تواند جدا شود . 12 ـگنجانيدن اين خواسته‌ها به طور رسمي در قانون اساسي . 13 ـ بررسي تمام پيشنهادات رسيده دراين كنفرانس و تعيين افرادي حقوق دان ، اقتصاددان ، جغرافي دان و سياست مدار براي مذاكره باحكومت مركزي .
سپس متن قطع‌نامه حزب دمكرات كردستان قرائت شد كه در آن آمده بود :
در نخستين روزهاي شروع انقلاب ايران به رهبري امام خميني ، مردم كردستان در صفوف مقدم آن قرار داشتند و همانند ساير مناطق ايران پي گيرانه در راه سرنگوني رژيم طاغوتي مبارزه را تا پيروزي نهايي ادامه داده‌اند .
خلق ما براي دو هدف اساسي مبارزه مي‌كرد . نخست برانداختن رژيم طاغوتي و ايجاد يك رژيم انساني كه به همه آزادي‌هاي سياسي و اجتماعي در سراسر كشور احترام بگذارد ؛ دوم تامين حقوق ملي به شكل خودمختاري يا فدراتيو در چهارچوب ايراني آزاد . منطقه خودمختار كردستان همه مناطق كردنشين ايران را شامل مي‌گردد . مناطق كردنشين با در نظر گرفتن شرايط تاريخي و جغرافيايي و اقتصادي و خواست اكثريت ساكنين هر منطقه تعيين خواهدشد .
خودمختاري يا فدراتيو هر كدام شكل معين از پيدا كردن حق تعيين سرنوشت مي‌باشند . اگر در ايران تنها يك خلق ستم ديده مثلا خلق كرد وجود داشت ، آن گاه حل مسئله ستم ملي ، تنها شكل خودمختاري مي‌توانست باشد ، لكن به علت وجود خلق‌هاي ستمديده متعدد شكل فدراتيو راه حل جامع تري به نظر مي‌رسد . در هر صورت بعضي از امور منحصر در صلاحيت دولت مركزي است ، اين امور در چهار بخش خلاصه مي‌شود :
1 ـ امور مربوط به روابط خارجي كه شامل روابط سياسي ، بازرگاني و مالي خواهد بود .
2 ـ امور مربوط به دفاع از مرزهاي كشور و استقلال و آزادي خلق‌هاي ايران در مقابل تجاوزات خارجي .
3 ـ امور مربوط به كارهاي بانك مركزي از قبيل چاپ اسكناس و كنترل مسائل ارزي .
4 ـ امور مربوط به برنامه‌هاي درازمدت اقتصادي ، برنامه‌هايي كه معمولا به سرمايه گذاري‌هاي چشم گير نيازمند است .
اداره‌امور داخلي در صلاحيت سازمان‌هاي خودمختار خواهد بود . براي روشن شدن بيشتر مفهوم خودمختاري يا فدراتيو مي‌توان پليس و ژاندارمري را مثال آورد : در حالي كه اداره ارتش و فرماندهي آن در صلاحيت دولت مركزي است ، اداره پليس و ژاندارمري و يا آنچه بايد جايگزين آنها بشود ، در صلاحيت سازمان‌هاي منطقه خودمختار خواهد بود .
در مورد نقش ارتش نظر مردم كردستان اين است كه ارتش ارتجاعي و ضدخلقي شاهنشاهي بايد تبديل به ارتش ملي و مردمي‌شود . اين امر براي جلب اعتقاد توده‌هاي مردم كردستان ضرورت حياتي دارد .
مجلس ملي كردستان از سوي مردم كردستان انتخاب شود . انتخابات عمومي متساوي مستقيم و باراي مخفي خواهد بود . سازمان‌هاي اجرايي كردستان به وسيله مجلس ملي برگزيده خواهد شد .
از سوي ديگر ، مسلم است كه نمايندگان مناطق خودمختار كردستان يا فدراتيو مانند ساير مناطق ايران در اداره دولت مركزي شركت خواهند داشت .
واضح است خواست خلق كرد چه به شكل خودمختاري و چه به شكل فدراتيو تضادي با وحدت و تماميت ارضي ايران ندارد . به همين جهت در حالي كه مردم كردستان هرگونه اتهام تجزيه طلبي را رد مي‌كنند و آن را حربه‌اي فرسوده و اثري از آثار شوم رژيم طاغوتي مي‌دانند ، صميمانه از امام خميني مي‌خواهند نظر خود را در مقابل خواست خلق كرد رسم اعلام و رهنمودهاي لازم را به كساني كه در تدوين قانون اساسي جمهوري اسلامي دست اندركارند صادر فرمايند تا حق خودمختاري ملت كرد در قانون اساسي گنجانده شود .
چنانچه جمهوري اسلامي اين خواست اساسي مردم كردستان را مورد قبول قرار دهد ، بدون ترديد مردم كردستان از جمهوري اسلامي پشتيباني خواهند كرد .
كميته مركزي حزب دمكرات كردستان ـ دكتر قاسملو
در پايان جلسه پنجم ، تلگرامي درباره تهيه طرح خودمختاري كردستان با امضاي 137 تن از نمايندگان خلق كرد خطاب به عزالدين حسيني ، دكتر قاسملو و غني بلوريان ارسال شد . متن تلگرام به شرح زير است :
جناب آقاي شيخ عزالدين امام جمعه مهاباد
رجال محترم سياسي مهاباد ( دكتر قاسملو و غني بلوريان )
چون در كنفرانس به منظور مذاكره تعيين سرنوشت ملت كرد و اعاده حقوق حقه خلق كرد در سنندج مشغول كار هستيم ، وجود آقايان و آراي عموم نمايندگان و شركت كنندگان ضروري است ، لذا تقاضا مي‌شود در اسرع وقت در اين كنفرانس حضور به هم رسانند . ( 2 )
387
سپاه پاسداران انقلاب اسلامي سمنان با صدور اطلاعيه‌اي ضمن اعلام موجوديت ، فعاليت خود را به طور رسمي آغاز كرد . در اين اطلاعيه با اشاره به هدف‌هاي تاسيس اين سپاه ، آمده است : « در راس كارهاي سپاه برقراري نظم و امنيت در كليه نقاط كشور و همچنين مبارزه ما با توطئه‌هاي امپرياليسم و ضدانقلاب و ارتجاع داخلي قرار دارد و اين مبارزه تا ريشه كن كردن تمام گروه‌ها و عناصر وابسته به آنها ادامه خواهديافت . »
در بخش ديگري از اين اطلاعيه‌امده است : برنامه سپاه در آينده در واقع آموزش مستمر به
افراد خواهد بود و داوطلبان در سپاه از افرادي انتخاب مي‌شوند كه داراي شرايطي چون ايمان به مباني اعتقادي اسلام راستين و همچنين ايمان به اصالت انقلاب و جمهوري اسلامي ايران و جهت گيري ضداستكباري نسبت به‌امپرياليسم شرق و غرب و صهيونيسم و برخوردار از شجاعت و شهامت روحي و قدرت و توان جسمي و فكري كافي باشند . ( 3 )
388
آيت الله شيخ علي تهراني رئيس دادگاه انقلاب اسلامي مشهد در يك مصاحبه اختصاصي با خبرگزاري پارس در مشهد درباره كيفيت صدور احكام در دادگاه‌هاي انقلاب اسلامي با توجه به نوع جرايم منتسب به متهمان براساس موازين اسلامي و شرعي از جمله مفسد في الارض و محاربه با خدا و رسول خدا و فلسفه توبه در اسلام توضيحاتي داد و در زمينه عفو عمومي آن را مشروط ذكر كرد واظهار داشت :
« عفو بخصوص پس از اثبات جرم در دادگاه و تعيين حد براي مجرم ، قابل اجرا نيست و فرد متهم را بعد از احراز بزه‌هاي منتسب كه جنبه مردمي‌دارد نمي‌توان بخشيد مگر آن كه رضايت فردفرد كساني كه مورد تجاوز و تعدي و ظلم او قرار گرفته‌اند حاصل شود . و در مورد قتل نيز اولياي مقتول در سه طبقه به ترتيب اولويت پدر و مادر و اولاد و برادران و خواهران و بعد ساير بستگان نزديك و وارث مي‌توانند در مقابل ديه يا غير ديه قاتل را مورد عفو قرار دهند ولي اگر اين مورد جنبه عمومي دربر داشته باشد ، حصول رضايت همه‌امكان پذير نيست و در آيه 32 از سوره مائده كلام خدا چنين مي‌آيد كه « هر كس بكشد كسي را بي آن كه او كسي را كشته باشد و بي آن كه در زمين فسادي كرده باشد ، گويا كه كشته است همه مردم را . »
وي سپس اضافه كرد : « هر يك از دادگاه‌هاي انقلاب اسلامي‌داراي استقلال كامل است و هيچ فرد و عاملي نمي‌تواند محدوديتي را براي قاضي شرع به وجود آورد . »
رئيس دادگاه انقلاب اسلامي مشهد در پاسخ به اين پرسش كه اكثر قريب به اتفاق متهمان و محكومان دادگاه‌ها اينك كه در برابر حقايق نهضت اسلامي قرارگرفته‌اند از كرده خود پشيمان شده و به ندامت و توبه روي آورده‌اند ، آيا اين مورد مي‌تواند موجبي براي بخشايش يا تخفيف در مجازات آنها باشد ؟ گفت : در قرآن مجيد مي‌خوانيم كه براي توبه اين قبيل افراد جمله « قبل ان تقدروا عليهم » مورد تاكيد قرار گرفته است و به تفسيري اين عده بايد قبل از پيروزي انقلاب توبه مي‌كردند و اينك كه كار بر آنها مشكل شده و راهي جز اطاعت و تسليم نمي‌بينند به توبه روي آورده‌اند كه متاسفانه وقت توبه پايان يافته و اين مورد نمي‌تواند موجبي براي رهايي آنها از مجرميت باشد كمااين كه در مورد فرعون در كلام خدا آمده است كه او پس از طغيان و سركشي بسيار و فساد در ارض آن گاه كه با عذاب الهي روبه رو شد ، به سوي توبه روي آورده كه به او خطاب شد حالا توبه مي‌كني ؟
علي تهراني سپس درباره عبارت‌هاي “ محاربه با خدا و رسول خدا “ و “ مفسد در ارض “ كه اغلب در احكام دادگاه‌هاي انقلاب اسلامي براي اعدام متهمان به كار برده مي‌شود ، توضيحاتي داد
و گفت : “ ميتوانيم به طور وضوح معاني محاربه با خدا و رسول او را در آيه 36 از سوره مائده دريابيم ، آن جا كه مي‌فرمايد : “ كيفر آنان كه با احكام خدا و پيامبرش ستيز مي‌كنند و در زمين به فساد مي‌كوشند اين است كه كشته شوند ، يا به دار آويخته شوند و يا بريده شود دست‌ها و پاهايشان بر خلاف يكديگر ، يا تبعيد شوند از شهري به شهر ديگر . “ براساس اين حكم صريح الهي قاضي شرع مي‌تواند متناسب با نوع جرم و شدت وضعيت آن ، يكي از احكام الهي را صادر و مجازات را عملي سازد . البته بايد توجه داشته باشيم كه هم در كلمات فقها و در روايات متواتر تفسيرهاي روشني شده نشان مي‌دهد محاربه با خدا انواع مختلفي را شامل مي‌شود ، از جمله كسي كه سلاح و حربه خود را به روي مردم بي دفاع بگشايد و مردم را مورد ارعاب قرار دهد و موجبات وحشت و رعب عمومي را فراهم سازد ، اين عمل چه در داخل شهر انجام شود و چه در خارج شهر و يا در بين راه - كه به آن قطاع الطريق هم مي‌گويند - چه در سطح وسيع و چه در سطح محدود ، نوعي محاربه با خداست .
شيخ علي تهراني در مورد “ مفسد در ارض “ گفت : مفسد در ارض در قرآن و به موجب تفسيرهاي محكم ، معاني وسيع و مصاديق زيادي را شامل مي‌شود و از جمله مفسدين در ارض كساني هستند كه اقتصاد كشور و جامعه را دستخوش سودجويي‌ها و اميال شخصي خود قرار داده و به مخاطره مي‌افكنند و يا جوانان را به فساد اخلاقي و فرهنگي سوق مي‌دهند و يا از گرايش افراد به سوي حق جلوگيري به عمل مي‌آورند ، يا دستور به قتل عمومي مي‌دهند و نيز كساني كه فتنه انگيزي مي‌كنند جزو مفسدين در ارض هستند - و در اين مورد بايد توجه داشته باشيم كه به استناد آيه 191 از سوره بقره “ فتنه از كشتار هم بدتر است “ چنان كه گفته شده : « الفتنه اشد من القتل » - همچنين كساني كه‌اموال مردم را چپاول كرده و انسان‌ها را در مضيقه اقتصادي قرار مي‌دهند ، يا زراعت‌ها را به نابودي مي‌كشانند ، از مفسدين در ارض هستند . ( 4 )
389
دكتر ابراهيم يزدي وزير امورخارجه دولت موقت در يك مصاحبه اختصاصي با روزنامه اطلاعات درباره سياست خارجي ، مواضع جمهوري اسلامي را بيان كرد .
سوال : ايران از سمت ژاندارم خليج فارس بودن استعفا داده و عملا هم قصد دارد مسئوليتي از نظر دفاعي در منطقه بر عهده نگيرد كه اين موضوع ابرقدرت‌ها را ترغيب به رقابت نظامي در منطقه مي‌كند . اظهار نظر قاطع ايران در اين مورد چيست ؟
دكتر يزدي : ما هميشه خواستار اين بوديم و هستيم و اعتقاد داريم كه حضور ابرقدرت‌ها در اقيانوس هند و خليج فارس منبع تمام تشنجات و بروز درگيري‌هايي در منطقه است . به نظر ما بهتر است ابرقدرت‌ها اين منطقه را به حال خود رها كنند .
سوال : آيا تصور مي‌كنيد يك پيمان دفاعي به همكاري كشورهاي منطقه خليج فارس براي دفاع از خود خليج فارس مفيد باشد و آيا تا كنون پيشنهادي از جانب كشورهاي حوزه خليج فارس شده است ؟
دكتر يزدي : نه تا كنون پيشنهادي در اين مورد نشده است و قبل از اين كه در مورد دفاع از خليج فارس صحبت كنيم ، بايد ببينيم دفاع از كيست و دفاع از چيست ؟
سوال : در حد دفاع از سواحل خودمان ؟
دكتر يزدي : وظيفه شرعي و ملي و ميهني ما است كه از سواحل خود دفاع كنيم ، چه با بعضي كشورها متحد باشيم و چه نباشيم .
سوال : منظور اين است كه عمل كردن چند كشور در يك پيمان ، قدرت دفاعي را افزايش مي‌دهد .
دكتر يزدي : در رابطه با حفظ تماميت ارضي مملكتمان هرآنچه را كه لازم و مفيد بدانيم به آن عمل مي‌كنيم .
سوال : دكتر سنجابي به هنگام روز ارتش گفته بود در صورت امكان سازمان پيمان منطقه‌اي ( آر . سي . دي ) را توسعه مي‌دهيم . شما هم با اين نظر موافق هستيد ؟
دكتر يزدي : به نظر من بله . دولت‌هايي مانند هند اظهار علاقه كرده‌اند به سازمان عمران منطقه‌اي بپيوندند ، اما هنوز تصميمي در اين مورد نگرفته‌ايم ، ولي اصل فكر را قابل بحث مي‌دانيم . علاوه بر هند بعضي ديگر از كشورهاي منطقه هم پيشنهاد كرده‌اند كه در آر . سي . دي عضويت يابند و اين موكول به اين مي‌شود كه روابط بين خود اين كشورها بهتر شود . اگر هند بخواهد در آر . سي . دي شركت كند ، بايد روابطش با پاكستان بهتر از اين باشد ، بنابراين پيش از آن كه فكر پيوستن آنها به اين پيمان عملي شود ، بايد تشنج در شبه قاره هند تقليل يابد : بنگلادش ، هند و پاكستان و چگونگي قضيه كشمير … به هرحال از نظر ما اشكالي ندارد آنها در پيمان عمران منطقه‌اي شركت كنند ، اما هنوز در اين مورد تصميمي اتخاذ نكرده‌ايم .
سوال : آيا تصور مي‌كنيد بعضي كشورهاي عرب انقلاب ايران را با اكراه مي‌نگرند و يا اصولاً روي خوشي به انقلاب ايران نشان نمي‌دهند ؟
دكتر يزدي : به نظر من هيچ يك از ملت‌هاي عربي كه با تمام عشق و ايمانشان به اين انقلاب اسلامي مي‌نگرند هيچ نوع اكراهي به انقلاب ما ندارند . انقلاب اسلامي ايران نقطه اميدي براي تمام مردم دنياي عرب است و آنها انقلاب ايران را به عنوان انقلاب خودشان نگاه مي‌كنند . اما حساب بعضي از دولت‌هاي عربي از ملت‌هاي عرب جداست . ما مي‌دانيم كه بعضي از دولت‌هاي عربي از انقلاب ما خوششان نيامده و خيلي هم دلخورند و بعض دشمني خود را با انقلاب ما نشان داده‌اند ، ولي ما هرگز اين رفتار و رويه دولت‌هاي عربي را رفتار و رويه ملت‌هاي عربي به حساب نمي‌آوريم ؛ در اين مورد دولت مصر را مي‌توانم مثال بزنم . ( 5 )
390
رژيم عراق بدون رعايت رسوم و قواعد مرسوم ، كردهاي معارض دولت عراق را در خاك ايران تعقيب مي‌كند و با اين اقدام از طرفي برنامه‌هاي سركوب داخلي خود را قاطعانه پيش مي‌برد و همچنين سنت تجاوزات مرزي مكرر و رفتار تحريك كننده و نمايش قدرت در مقابل ايران
اسلامي را پايه گذاري مي‌نمايد . مقصود ديگر رژيم عراق مي‌تواند آزمون قابليت‌هاي دفاعي نظامي و توانايي‌هاي سياسي و ديپلماتيك نخبگان جديد ايران باشد . يكي از نمونه‌هاي تجاوزات مرزي عراق را امروز گروهان ژاندارمري مريوان گزارش داده است . براساس اين گزارش ، حدود ساعت 9 صبح امروز دو فروند هواپيماي عراقي از طريق دزلي بر فراز خاك ايران پرواز كردند و اعلاميه‌هايي مبني بر اين كه “ در هر نقطه‌اي از خاك ايران پيش مرگان كرد مشاهده شوند بمباران خواهند شد “ پخش كرد و مجدد به خاك عراق برگشته‌اند . ( 6 )
391
امروز در تهران هزاران نفر زن و مرد از گروه‌ها و احزاب مختلف سياسي ايراني و عراقي ابتدا در خيابان‌هاي تهران عليه دولت بعث عراق به راهپيمايي پرداختند و با دادن شعارهاي “ اسلام پيروز است ، البكر نابود است . مرگ بر صدام حسين “ اعتراض و تنفر خود را از بمباران شهرهاي مرزي ايران اعلام نمودند و تجاوز عراق را به حريم هوايي ايران محكوم كردند . آن گاه حدود ساعت 17 در جلو سفارت عراق در تهران اجتماع كردند و با دادن شعار “ مرگ بر صدام “ عكس او و حسن البكر را به نشانه اعتراض به اعمال دولت بعث عراق ، در جلو سفارت آتش زدند . در پايان ، قطع‌نامه‌اي در چند ماده صادر شد كه در آن آمده است :
1 ـ ملت مسلمان ايران پشتيباني كامل خود را از جنبش اسلامي مردم عراق و روحانيت مترقي و مبارز آن كشور كه خواهان جمهوري اسلامي هستند ، اعلام مي‌نمايد . 2 ـ ما ضمن ابراز تنفر و انزجار از حكومت بعث عراق ، حالت خصمانه آن رژيم را در برابر انقلاب اسلامي ايران محكوم مي‌نماييم . 3 ـ توطئه‌ها و تحركات دولت عراق در حوادث خوزستان به ويژه خرمشهر - كه آشكارا رد پاي آن كشور را نشان مي‌دهد - و حمله‌هاي وحشيانه به دهكده‌هاي مرزي ايران را اقدامي‌خصمانه و ضدانساني دانسته و قاطعانه محكوم مي‌كنيم . 4 ـ ما ملت مسلمان ايران از دولت موقت اسلامي ايران مي‌خواهيم كه از دخالت‌هاي بيجا و حملات وحشيانه دولت بعث عراق شديد جلوگيري نمايد . 5 ـ ما به منظور همدردي با برادران مسلمان و مبارز عراق هرگونه ظلم و فشار و اختناق كه حاكم بر جو سياسي آن كشور است را محكوم نموده و خواهان رفع خفقان و محدوديت در آن كشور از عموم مردم به خصوص علماي متعهد و آزاد در آن كشور ، ميباشيم . ( 7 )
يكي از تظاهركنندگان عراقي در مقابل سفارت عراق در تهران در پاسخ به اين سوال كيهان كه علت دشمني عراق با انقلاب اسلامي و حملات هوايي به ايران چيست ؟ گفت : حزب بعث عراق به عنوان حزب مخالف از نظر ايدئولوژيكي كاملا مخالف اسلام است و سعي مي‌كند در ظاهر فريبنده و در باطن كوبنده باشد و ايدئولوگ‌هاي مسلمان را پيوسته نابود كند . تا به حال حزب بعث توانسته است دو هزار نفر مجاهد و مبارز را در عراق از پاي در بياورد . بلافاصله پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران عمال حزب بعث با حملات وحشيانه به تظاهركنندگان در چهار شهر عراق چهار تن را كشته و 300 نفر را زخمي و بازداشت كردند . همچنين پس از پيروزي
انقلاب اسلامي در ايران ، 12 نفر از افسران ارشد نيروي هوايي عراق كه وابسته به جنبش اسلامي عراق بودند به دست بعثي‌ها اعدام شدند . ( 8 )
392
در جنگ تبليغاتي كه يكي از عرصه‌هاي درگيري و تشنج بين دو كشور ايران و عراق است ، جنگ روزنامه‌هاي دو طرف ، بخش مهمي را تشكيل مي‌دهد كه البته عراقي‌ها شديدتر و با هياهو به اين كار مي‌پردازند . تفسير امروز كيهان نمونه‌اي از اين جنگ مطبوعات است كه تحت عنوان “ حاكميت فاشيسم در عراق “ چنين نوشته است : رژيم دست نشانده بعثي عراق كه اعتراضات مردم عراق را منتج از تاثيرگذاري نهضت ايران در آن سرزمين مي‌داند اكنون بر آن است كه عليه انقلاب ايران دست به توطئه و اقدامات خصمانه بزند تا به خيال خام خود جلو صدور اين انقلاب را سد كند ، غافل از اين كه زمينه اصلي حركت اسلامي ايران انديشه‌هاي متعالي اسلام است كه اكنون رهنمودي فراراه كليه مسلمانان جهان قرار گرفته است و انديشه هم حصارپذير نيست و ماوراي مرزها و محدوده‌هاي جغرافيايي نفوذ نموده و كارآيي خود را نشان داده است .
در چنين رابطه‌اي است كه عمال فاشيستي بعث عراق كه از درك مفاهيم انترناسيوناليستي اسلامي عاجزند برآنند با ارسال اسلحه به خوزستان و دامن زدن به احساسات ارتجاعي ناسيوناليستي در ميان برادران عربمان و بمباران مناطق مرزنشين كردستان ، اين انقلاب بزرگ را در چارچوبه مشكلات داخلي گرفتار كرده و با دامن زدن به فرقه گرايي‌ها مسائل مبتلابه زيادي را براي اين نهضت به وجود آورند تا بالمال از رشد اين نهضت عميق - كه خصم اصلي حاكميت فاشيستي حزب بعث است - جلوگيري كنند .
رژيم فاشيستي عراق با دامن زدن به اختلافات نژادي ـ عشيره‌اي و محلي برآن است كه تضاد و درگيري دروني براي ملت ما بيافريند تا خود آسيب پذير نگردد . در حالي كه اكنون ملت مسلمان و برادر عراق قادر است كه رژيم فاشيستي حزب بعث را ساقط كند ، چه قدرت ايمان مردم برتر است از قدرت سلاح و ارتش حاكميت بعثي كه به مراتب از قدرت و ارتش بزرگ رژيم پهلوي كم توان تر و ضعيف تر است . ( 9 )
393
در تظاهرات امروز تهران ، جزوه‌اي با امضاي سازمان امت اسلامي با مضمون “ افشاگري جنايات حكومت عراق “ در بين تظاهركنندگان پخش شد كه در آن آمده است :
بار ديگر رژيم منفور بعث دست نشانده استعمار انگليس چهره كثيف خود را در حمله‌هاي وحشيانه به دهكده‌هاي بي پناه مردم مسلمان كرد كشورمان نشان داد . حزب بعث عراق با دخالت‌هاي نامشروع در حوادث سنندج ، نقده و خوزستان چهره مزدوري خود را كه با ماسك ملي و وطن پرستي پوشانده بود نمايان كرد و براي همگان ثابت كرد كه چگونه در حساس‌ترين لحظات مجري سياست‌هاي امپرياليسم و استعمار خارجي است .
سلسله خيانت‌هاي رژيم بعث عراق به مردم مسلمان عرب ، انقلاب فلسطين ،
انقلاب اسلامي ايران … و سياست‌هاي ضدانساني او نسبت به‌امام خميني و همكاري دوستانه و صميمانه اش با شاه و ساواك ايران ، ديگر بر كسي پوشيده نيست .
وضع داخلي عراق پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران به حالت انفجار درآمده و پايه‌هاي رژيم منفور بعث در حال فرو ريختن است و در همين نزديكي‌هاست كه قدرت توخالي بعث حاكم فرو خواهد ريخت . رژيم بعث عراق با حمله‌هاي هوايي به دهكده‌هاي ايران ، ارسال اسلحه ، فتنه انگيزي ، مشاركت مستقيم عمال بعث در ايجاد آشوب در ايران ، مي‌خواهد از يك سو نقش ضدانقلابي خود را ايفا كند و از سوي ديگر انظار عمومي را از وضع داخلي كشور خود به خارج منتقل كند ، ليكن … ملت مسلمان ايران و عراق هيچ‌گاه فريب اين نقشه‌هاي مذبوحانه را نخورده و با آگاهي و رشد سياسي خود ، جلو اين توطئه‌ها را خواهدگرفت . سازمان امت اسلامي جهت شناساندن رژيم بعث عراق به مردم مسلمان ايران ، كارنامه سياه اين حزب را به طور خلاصه منتشر كرده تا چهره‌هاي مزدوران استعمار در منطقه و رژيم‌هايي كه هنوز از شاه پشتيباني مي‌كنند شناخته شود :
سال 1963 / 1342
1 ـ شركت در كودتاي نظامي عليه عبدالكريم قاسم كه طرح آن را دستگاه‌هاي جاسوسي غرب پي ريزي كرده بودند تا مزدوري بهتر بر عراق حكومت كند .
2 ـ نيروهاي مسلح بعث به نام “ پاسداران ملي “ ، “ الحرس القومي “ دست به يك سلسله كشتارهاي وحشيانه در تمامي شهرهاي عراق زده و در اين يورش‌ها آزادي‌هاي خلق مسلمان عراق مورد تجاوز قرار گرفت و به زنان مسلمان تجاوز كردند .
سال 1968 / 1347
3 ـ رژيم بعث مزدور در ماه مه دست به كودتاي نظامي‌خونين زده كه با اين كودتا دوران اختناق و شب سياه خلق مسلمان عراق شروع گرديد .
سال 1969 / 1348
4 ـ رژيم بعث 41 شخصيت سياسي ـ مذهبي و ملي را به تهمت جاسوسي دست گير و پس از 48 ساعت در دادگاه‌هاي فرمايشي محكوم و اعدام كرد .
5 ـ رژيم بعث به حجت الاسلام سيدمهدي حكيم فرزند مرجع تقليد آيت الله سيدمحسن حكيم و سيدحسن شيرازي فرزند آيت الله سيدمهدي شيرازي تهمت جاسوسي نسبت داد و در نتيجه سيدمهدي حكيم از عراق فرار كرده و سيد حسن شيرازي دست گير و زير شديدترين شكنجه قرار مي‌گيرد .
6 ـ رژيم بعث حكم اعدام غيابي را به حق حجت الاسلام سيدمهدي حكيم صادر كرد .
7 ـ حزب بعث به مرجع تقليد آيت الله سيدمحسن حكيم تهمت جاسوسي نسبت داده و او را تحت فشارهاي شديد روحي قرار مي‌دهد و منزل وي را به وسيله نيروهاي نظامي محاصره مي‌كند و با اين كار حيثيت مرجعيت را زير پا مي‌گذارد .
سال 1970 / 1349
8 ـ رژيم عراق بيش از 70 هزار نفر شيعيان ايراني مقيم عراق را بيرون كرده و تمام اموال و ثروت‌هاي آنان را مصادره مي‌كند .
9 ـ تبعيد بيش از چهل تن از رجال سياسي و مذهبي مخالف رژيم ايران از عراق كه به محض ورود به خاك ايران ، به وسيله ساواك دستگير مي‌شوند .
10 ـ سپردن پنج تن از مجاهدين ايراني به دست ساواك ايران .
11 ـ پس از بروز اختلاف‌هاي شديد در كادر رهبري بعث عراق ، مزدوران رژيم در كويت ( حردان تكريتي “ را كه وزير دفاع سابق عراق بود ترور مي‌كنند .
سال 1971 / 1350
12 ـ دادگاه ضدانقلابي بعث عراق حكم اعدام غيابي را به حق مرجع تقليد آيت الله سيد محمد شيرازي و 9 شخصيت ديگر از انقلابيون و روحانيون مبارز صادر كرد .
سال 1973 / 1352
13 ـ حزب بعث قرارداد 11 آذر را با كردها نقض كرد و تمامي مفاد آن را ناديده گرفت .
14 ـ حزب بعث شهرهاي كردنشين را اشغال كرده و دهكده‌هاي كردها را بمباران نمود و صدها نفر را كشت .
سال 1974 / 1953
15 ـ آواره كردن پانصد خانوار كه اطراف كاخ رياست جمهوري عراق سكونت داشتند ، چون صدام مزدور مي‌خواست كه در آن مكان كاخ خود را بسازد و از طرف خلق مسلمان در امان باشد .
16 ـ آواره كردن بيش از هزار خانوار از منطقه 52 براي ساختن شهرك سازمان امنيت .
17 ـ نقض پيمان ملي - كه بين گروه‌هاي سياسي امضا شده بود - و زير پا گذاشتن مفاد آن .
18 ـ اعدام 5 شخصيت از روحانيون مبارز و مجاهد : شيخ عارف بصري ، سيدعزالدين القباني ، سيد نوري آل طعمه ، سيدحسين جلوخان و سيدعمادالدين تبريزي .
19 ـ اعدام يازده تن از مجاهدين مسلمان شهر بصره
سال 1975 / 1354
20 ـ امضاي قرارداد صلح با شاه مخلوع و چشم پوشيدن از تمام شعارهاي به اصطلاح ملي خود كه آنها را خط مشي خود مي‌خواند .
21 ـ كشتن عبدالرحمن البزاز ( نخست وزير اسبق عراق ) زير شكنجه .
سال 1976 / 1355
22 ـ سركوبي تظاهرات مردم در قيام 20 صفر به مناسبت اربعين امام حسين ( ع ) كه طي آن ده‌ها نفر كشته و مجروح شدند .
23 ـ اعدام 40 شخصيت از رهبران قيام 20 صفر ، در همان حال رژيم به اعدام هشت نفر اعتراف نمود .
24 ـ در جريان جنگ داخلي لبنان مزدوران بعث سعي داشتند امام موسي صدر را ترور كنند ولي توطئه آنها خنثي گرديد .
25 ـ در جريان جنگ سرد ميان عراق و سوريه ، 36 شخصيت سياسي سوري را ترور نمود .
26 ـ ترور يكي از اعضاي شوراي فرماندهي انقلاب الجزاير به نام عبدالكريم عاشور .
27 ـ شروع همكاري صميمانه با ساواك در مسائل امنيت داخلي و سركوبي جنبش‌هاي اسلامي و انقلابي در كشور و تعقيب رهبران فلسطيني در جهان .
28 ـ محكوم كردن سيدباقر حكيم فرزند آيت الله سيدمحسن حكيم به 10 سال زندان و محكوم كردن 10 نفر از رهبران مذهبي داخلي عراق .
سال 1977 / 1356
29 ـ ترور سه نفر از رهبران فلسطيني : 1 ـ سعيد حمامي در لندن 2 ـ علي ياسين در كويت 3 ـ عزالدين قلق در پاريس .
30 ـ كشتن صالح مهدي عماش بر اثر اختلافات وسيع در ميان كادر رهبري حزب .
31 ـ ترور عبدالرزاق النايف ( اولين نخست وزير رژيم بعث ) در لندن .
سال 1978 / 1357
32 ـ شركت فعالانه در ترور حجت الاسلام آقاي سيدمصطفي خميني در نجف اشرف .
33 ـ كوشش‌هاي مذبوحانه براي ترور شخصيت‌هاي كرد عراق ، براي خنثي كردن مبارزات آنها .
34 ـ كوشش مذبوحانه براي ترور نماينده سازمان آزاديبخش فلسطين در سودان .
35 ـ صدور حكم اعدام به طور سري براي امام خميني و طرح ترور ايشان و سپس نسبت دادن آن به دستگاه‌هاي جاسوسي خارجي .
36 ـ مشاركت فعال در توطئه مخفي شدن امام موسي صدر كه هدفش ادامه دادن توطئه‌هاي صهيونيستي در منطقه و خصوص در جنوب لبنان بود .
37 ـ مشاركت فعال با ساواك ايران در توطئه آتش‌سوزي سينما ركس آبادان كه قرباني آن حدود 700 نفر بود تا جنبش انقلابي اسلامي را لكه دار كند و نام بردن از شخصي به نام عبدالرضا عاشور .
38 ـ همكاري با رژيم شاه و ايجاد محدوديت‌هايي براي امام خميني در نجف و سپس تبعيد ايشان از عراق .
سال 1979 / 1358
39 ـ اعدام دوازده افسر عالي رتبه نيروي هوايي عراق بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران .
40 ـ در پرونده‌هاي سفارت اسرائيل در تهران كشف شد كه 160 نفر از ماموران عراقي با موساد اسرائيل همكاري مي‌كنند .
41 ـ طرح توطئه و جنگ داخلي و آشوب در سنندج و نقده به نفع استعمار و امپرياليسم .
42 ـ دخالت مستقيم در برانگيختن آشوب‌هاي خونين در خوزستان و به ويژه در خرمشهر .
سازمان امت اسلامي از همه ملت مسلمان ايران و همه گروه‌هاي سياسي مي‌خواهد كه رژيم بعث عراق را بهتر شناسايي كرده و از ملت مسلمان به پاخاسته عراق حمايت كند تا رژيم پوشالي او هرچه زودتر سرنگون شود . ( 10 )
394
سفارت آمريكا در كويت در نامه‌اي به وزارت امورخارجه كشور خود با طبقه بندي خيلي محرمانه و با موضوع “ روابط ايران و عراق و روابط ايران و كويت “ به بررسي مناسبات كشورهاي مذكور پرداخته است . در اين گزارش آمده است : در تاريخ 10 ژوئن در گفت وگو با مشاور حقوقي وزارت خارجه كويت طارق رازوقي ، مقام سياسي سفارت در مورد روابط ايران با كشورهاي همجوار عربي و اين كه عراق در حال ايجاد آشوب در خوزستان است سوال نمود . با گفتن اين مطلب كه حكومت عراق يك حكومت غيرمذهبي و تحت تسلط اقليت سني است رازوقي گفت رهبريت عراق فكر مي‌كند كه “ حكومت شيعي ايران “ ممكن است در ميان شيعيان عراق آشوب و اغتشاش به پا سازد . و درگيري‌هاي عراق در خوزستان را نيز چندان جدي نگرفته است .
رازوقي گزارش داد كه كاردار ايران گل شريفي هفته گذشته به وزير امورخارجه كويت صباح الاحمد و ديگر مقامات وزارت خارجه در مورد حمايت كويت از اعراب خوزستان طبق گزارش مطبوعات ، شكايت كرد . گل شريفي به خصوص نگراني خود را در مورد استفاده از كلمه “ عربستان “ در كويت ابراز داشته است و اين كلمه حتي در راديوي كويت نيز به كار رفته بود .
وزير امورخارجه و ديگر مقامات گفتند كه مداخله در خوزستان را مغاير با سياست عدم مداخله در امور ديگر كشورها مي‌دانند . زماني كه سوال شد كه دليل اين شكايت چه بوده است ، رازوقي گفت : از گل شريفي خواسته شده بود كه به وزارت خارجه‌امده ، در مورد اتهامات مدني استاندار خوزستان كه گفته بود “ دولت كويت به تحريك و اغتشاش در ايران پرداخته است “ ، پاسخ گويد . گل شريفي گفته بود كه احتمالا استفاده از كلمه “ عربستان “ در مطبوعات كويت دليل اصلي بيانيه استاندار بوده است و طرف صحبت كويتي گفته بود كه مطبوعات منعكس سازنده نظريات دولت نمي‌باشند .
علاوه براين ، وزير امورخارجه قول داد كه به اين داستان‌هاي مشكل برانگيز خاتمه داده و تكرار كلمه اعتراض آميز “ عربستان “ را نيز مانع شود . با مطلع شدن از حال غيرخصمانه كويت در اين باره و نيز بيانيه دوستانه‌اي كه اخير توسط شيخ صباح الاحمد درباره ايران منتشر شده بود ، مقام سياسي پرسيد كه آيا كويت در نظر دارد از عراق بخواهد كه دست از اعمال خود در خوزستان بردارد يا خير ؟ رازوقي در پاسخ گفت : بعيد به نظر مي‌رسد . ( 11 )
منابع و ماخذ روزشمار 21/3/1358
1 ـ روزنامه اطلاعات ، 22/3/1358 ، ص 3 .
2 ـ ماخذ شماره 1 ، ص 2 .
3 ـ روزنامه كيهان ، 21/3/1358 ، ص 3 .
4 ـ ماخذ شماره 3 ، ص 8 .
5 ـ روزنامه اطلاعات ، 21/3/1358 ، ص 5 .
6 ـ سند شماره 000013 ـ 1 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : تلفنگرام گروهان ژاندارمري مريوان به وزارت كشور .
7 ـ روزنامه كيهان ، 22/3/1358 ، ص 3 .
8 ـ ماخذ شماره 7 ، ص 2 .
9 ـ ماخذ شماره 3 ، ص ص 1 و 2 .
10 ـ روزنامه كيهان ، 23/3/1358 ، ص 8 .
11 ـ دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي آمريكا ، جلد4 ( تهران : نشر لانه ، بي تا ) ص ص 11 تا12 .
