روزشمــــار
چهارشنبه
20 تير 1358
16 شعبان 1399
11 ژوئيه 1979
774
در ادامة تحركات خشونت بار در خوزستان كه همزمان با تحركات سياسي از نوع تظاهرات و پخش بيانيه صورت ميگيرد ، در ساعت 12 شب يكي ديگر از لولههاي نفت ، ويژه حمل نفت خام از اهواز به پالايشگاه آبادان ، منفجر شد . اين انفجار در 30 كيلومتري دارخوين روي داد . ( 1 )
به گزارش روزنامه اطلاعات ، گروههاي ناشناس حملات متعددي به مراكز مختلف در شهر خرمشهر و حومه آن انجام دادهاند ؛ از جمله محلههايي كه مورد تهاجم بودند و سراسر شب صداي تيراندازي و انفجارهاي پي در پي در آن جا قطع نشد ، منطقه “ فعليه “ بود . عدهاي مسلح به شهرباني خرمشهر حمله كردند و مدتي از دو ناحيه ، ساختمان شهرباني را زير آتش گلوله گرفتند . حمله مهاجمان با تيراندازي متقابل افراد پليس دفع شد و آنها عقبنشيني كردند . ( 2 )
در همين حال ، ژاندارمري كل كشور در تلفنگرامي به نخست وزير اعلام كرد : « برابر گزارش واصله از سپاه پاسداران انقلاب مأمور به جزيره مينو ، در شب گذشته بين آنها و عناصر خرابكار درگيري شده كه منجر به شهادت يك پاسدار و زخمي و كشته شدن يك نفر از ضدانقلابيون گرديده است . » دراين تلفنگرام اضافه شده است : چون جزيره مينو يكي از كانونهاي ضدانقلاب و تجمع خرابكاران و عناصري كه از عراق اسلحه وارد ميكنند ، ميباشد ، لذا به ناحيه ژاندارمري خوزستان و هنگ آبادان دستور داده شد فوراً با تهيه طرح و استفاده از پرسنل هنگ آبادان و پاسداران انقلاب و افراد ورزيده تيپ نوهد و داشتن نفربر زرهي و سلاحهاي سنگين از قبيل آر . پي . جي . 7 و مسلسل سنگين ، جزيره را با اشغال نقاط حساس و كاوش كليه اماكن به منظور جمعآوري سلاح و دستگيري خرابكاران ، به طور كامل پاكسازي نمايند . ( 3 )
در خصوص چگونگي وقوع درگيري در جزيره مينو ، روزنامه بامداد نوشت : ساعت 30 : 2 بامداد هنگامي كه يك قايق از سمت عراق وارد آبهاي ايران شد در نزديكي جزيره مينو با گشتيهاي ايران برخورد كرد و چون سرنشينان آن به ايست مأموران توجهي نكردند و قصد فرار داشتند ، بين آنان زدوخوردي روي داد كه در نتيجه يكي از سرنشينان قايق مورد اصابت گلوله قرار
گرفت و به رودخانه افتاد و سرنشينان قايق عراقي بدون توجه به مجروح شدن وي ، متواري شدند . ( 4 )
در بازتاب اين خبر ، راديو كلن با اعلام اينكه در استان خوزستان ايران ظاهراً تشنج اوضاع منطقه در حال افزايش است ، گفت : « در جريان حادثهاي در نزديكي جزيره مينو در خليج فارس در اثر تيراندازي پاسداران انقلاب به يك قايق كه قصد داشت از آبهاي عراق به طور قاچاق اسلحه وارد ايران كند ، دو نفر كشته و يك نفر مجروح شدند . » اين راديو به نقل از فرماندار خرمشهر خبر داد كه افراد مذكور قصد داشتند سكوهاي [ قبضه ] مخصوص پرتاب موشك ( آر . پي . جي . 7 ) ساخت اتحاد جماهير شوروي را وارد استان خوزستان ايران كنند . ( 5 )
775
دادگاه انقلاب اسلامي اهواز ، امروز پس از رسيدگي به پروندة سه قاچاقچي اسلحه و عامل داير كردن مراكز فساد ، قمارخانه و خريد و فروش مواد مخدر ، هر سه نفر آنها را مفسدفي الارض و محارب با خدا و نايب امام شناخته و به اعدام محكوم كرد . احكام صادره درباره محكومان با قرار دادن آنها در برابر جوخة آتش ، اجراشد .
براساس مفاد كيفرخواست ، اين سه تن منوچهر شفيعي ، حسين طاهري و صفر مظفرزاده قاجاري معروف به “ صفر طوطي | “ روز پنج شنبه گذشته به سوي عدهاي از مردم آبادان كه عليه فساد به تظاهرات و راهپيمايي پرداخته بودند ، تيراندازي كردند . در اين حادثه يكي از پاسداران انقلاب به نام محمدرضا به ضرب گلوله به شهادت رسيد كه پيكر او با حضور دهها هزار تن از مردم آبادان با جلال و شكوه خاصي تشييع و به خاك سپرده شد . مهاجمان را ـ كه از قاچاقچيان معروف اسلحه و از دايركنندگان مراكز فساد و قمارخانه در آبادان بودندـ مأموران انتظامي و پاسداران انقلاب دستگير كردند و پس از بازجوييهاي مقدماتي ، به دادسراي انقلاب اسلامي اهواز تحويل دادند و پرونده آنها پس از تكميل با صدور كيفرخواست ، بلافاصله به دادگاه انقلاب اسلامي احاله شد . متهمان در برابر كيفرخواست صادره به دفاع از خود پرداختند و منكر اتهامات وارده و قتل پاسدار شهيد شدند ، اما دادگاه با توجه به شهادت شاهدان حادثه و اقرار صريح متهمان در مراحل اوليه تحقيق ، به شور پرداخت و هر سه را مستوجب اعدام دانست و حكم صادره چند دقيقه بعد درباره آنها اجرا شد .
به نوشتة كيهان ، نكته قابل توجه در محاكمه اين سه تن ، سرعت عمل مقامهاي مسئول بود ؛ بدينترتيب كه آنها روز پنج شنبه دستگير و 24 ساعت بعد در يك محاكمه انقلابي محكوم و اعدام شدند . ( 6 )
776
امروز در مطبوعات اعلام شد كه در پي فرمان امام خميني رهبرانقلاب اسلامي ايران و مهدي هادوي دادستان كل انقلاب ، 35 تن از دستگيرشدگان در دو روز اخير از دادسراي انقلاب اسلاميخوزستان در اهواز ، آزاد شدند . از سوي ديگر ، دادستان انقلاب اسلامي آبادان و خرمشهر
طي اطلاعيهاي اعلام كرد : نظر به اين كه حمل و نگهداري هر نوع اسلحه شكاري و جنگي غيرمجاز ، جرم و داراي مجازات حبس جنايي ميباشد ، بنابراين ، اخطار ميشود كه دارندگان اين گونه سلاحها تا آخر هفته جاري نسبت به تحويل اسلحه خود به يگانهاي انتظامي محل اقدام نمايند ، در غير اين صورت تحت تعقيب قرار ميگيرند . ( 7 )
777
در پي انفجارات و اقدامات مسلحانه اخير در خوزستان ، دريادار مدني استاندار ، به پاسداران انقلاب براي مقابله با هر نوع خرابكاري دستورهايي داد و نيز از مردم درخواست همكاري كرد .
وي تأكيد كرد : از اين پس پاسداران انقلاب در صورت برخورد به افراد مشكوك در محلهاي حساس ، از جمله تأسيسات نفت و گاز و خطوط لوله در سطح اين استان ، در صورتي كه موفق به دستگيري آنها نشدند ، موظفند با شديدترين وجه ممكن با آنها مقابله كنند و البته اين در صورتي است كه با توجه به زمان و محل ، پاسداران از تصميم به خرابكاري فرد مشكوك مطمئن باشند .
استاندار خوزستان به هنگام بازديد از محل انفجار و آتشسوزي لولههاي نفت و گاز در سربندر كه موجب قطع جريان نفت و گاز از آغاجاري به آبادان گرديد و موجب ذوب شدن يك پل و قطع عبور و مرور وسايط نقليه از بندر امام خميني به آبادان از جاده اصلي شد ، خطاب به پاسداران دستور فوق را صادر كرد . تيمسار مدني علاوه بر تأكيد بر وظيفه اجرايي پاسداران انقلاب گفت : دشمنان انقلاب اسلامي ايران براي ايجاد سد در راه پيروزي ما سنگاندازي ميكنند و به همين سبب ما از همه مردم اين استان درخواست همكاري بيشتر براي خنثي كردن تصميمات شوم دشمنان را داريم .
استاندار خوزستان در همين محل كه فرمانده لشكر92 زرهي اهواز نيز حضور داشت در پاسخ به مسائل مختلف طرح شده و عدم صبر انقلابي در گروههايي از مردم ، گفت : كساني هستند كه در انقلاب سهمي نداشتهاند اما حالا براي بهرهگرفتن از انقلاب ادعاي بيشتري ميكنند و سهم خود را ميخواهند . ( 8 )
مدني همچنين در يك گفت وگوي اختصاصي با كيهان به تشريح حوادث اخير خوزستان پرداخت ؛ وي گفت : در برخي از خرابكاريهايي كه اخير در خوزستان صورت گرفته است ، گروهي به نام “ چهارشنبه سياه “ مسئوليت وقايع را به عهده گرفتهاند كه به نظر من اين ظاهر قضيه است و در حقيقت اين عوامل همگي دشمنان ملت ايران هستند كه در منطقه تحت نام “ گروه چهارشنبه سياه “ عليه ملت و دولت ايران دست به خرابكاري ميزنند . آنچه كه در روزهاي اخير در زمينه تخريب و ويرانگري در لولههاي نفت و گاز و راه آهن صورت گرفت ، به وسيله همين افراد است كه اين افراد از بيگانگان خوراك ميگيرند ؛ بيگانگان و دشمناني كه در درون مرزهاي كشور و يا بيرون از مرزها عليه مردم ما دست به خرابكاري ميزنند .
مدني ضمن تمجيد از آيت الله آل شبير خاقاني گفت : اگر برخي از دشمنان ايران ميخواهند خودشان را به آيت الله خاقاني بچسبانند و زير نام ايشان دست به رفتاري غير مردمي بزنند ، من نميتوانم اين امر را بپذيرم و اعتقاد دارم كه ايشان به ايرانيت و انقلاب اسلامي ايران ايمان كامل دارند و عوامل ضد انقلاب نميتوانند زير نام حضرت آيت الله خاقاني دست به هر نوع عمل ضد انقلابي بزنند . نه تنها آيت الله خاقاني بلكه همه ما حواسمان بايد جمع باشد كه عوامل ضد انقلاب به صور مختلف اطرافمان جمع نشوند تا به نام ما كاري انجام دهند و يا دكّانشان را آرايش بدهند .
در مورد قاچاق اسلحه و مهمات و آموزش خرابكاران و ورود اسلحه و پول از كرانههاي عربي به سوي ايران ، استاندار خوزستان گفت : « مسلم اين است كه در روزهاي اخير ، ما سلاحهايي به دست آوردهايم كه مارك عراقي دارد : در دشت آزادگان فردي را با چند قبضه سلاح عراقي و 100 هزار دينار عراقي دستگير كرديم و دوسه روز قبل نيز شخصي به نام عبدالرضا آل كثير كه در خانهاش اسلحه و مهمات قاچاق پيدا شد و مداركي كه كم وبيش نشان ميداد با عواملي در عراق در ارتباط است ، دستگير و اعدام شد .
البته عواملي وابسته به نظام سابق نيز در ايران فعاليتهاي تخريبي دارند كه در زمينة توزيع اسلحه و مواد محترقه و مهمات و تقسيم پول بين پادوهاي استعمار ، اقدامات وسيعي به عمل ميآورند . »
تيمسار مدني درباره شعارهاي موافق و مخالفي كه در برخي از شهرهاي خوزستان به ويژه در خرمشهر به زيان و سود او داده ميشود ، گفت : اين طبيعي است كه هر سياست مداري كه كار اجرايي دارد ، الزاماً گروهي مخالف و گروهي موافقش هستند . اين مسئله در همه جاي جهان متداول است و در اين منطقه هم همينطور است . آنهايي كه با راه و روش من موافق نيستند و تعدادشان هم بسيار محدود است ، عليه من شعار ميدهند و اين مسئله نمايانگر اين واقعيت است كه در كشور تا چه اندازه آزادي وجود دارد . البته اين گروه اندك هر چه عليه من بگويند ، كمترين عكس العملي نخواهم داشت ، اما اگر رفتار آنها عليه انقلاب اسلامي ايران و كشور باشد ، به شدت ايستادگي خواهم كرد .
استاندار خوزستان در زمينه طرح پيش نويس قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران و تقاضاهاي مطروحه در باب حقوق قوميتهاي ايراني ، از جمله اعراب خوزستان ، گفت : يكي از محسنات اين قانون آن است كه براي همه مردم ايران يعني برادران عرب ،ترك ،تركمن ، كرد ، فارس و بلوچ حقوق متساوي متصور است و همه مردم ايران در برابر قانون با هم برابر و برادر هستند و هيچ مزيتي بريكديگر ندارند . در اين قانون حقوق اقليتهاي مذهبي نيز محترم شمرده شده است و همه با هم برابريم . و اما در زمينه مشكلاتي كه گفته ميشود برادران عربمان در استان خوزستان دارند ، بايد گفته شود كه اين مشكلات هر چه باشد منحصر به برادران عرب نيست ، همه مردم ايران داراي مشكلات هستند چرا كه در رژيم گذشته حقوق تمامي افراد ملت ايران
پاي مال شده است ، در حكومت غاصب گذشته بود كه حقوق مردم پاي مال شده و اموالشان غارت گرديد و حالا ملت ايران ميخواهد تحت لواي حكومت جمهوري اسلامي با رهبري امام خميني به همه خواستههاي خود برسد و در اين زمينه از هيچ كوششي فروگذار نخواهيم كرد . ( 9 )
امروز همچنين در حمايت از استاندار ، هزاران نفر از جوانان و نوجوانان دزفول در يك راهپيمايي و تظاهرات آرام شركت كردند . اين عده كه شعارها و پلاكاردهايي در دست داشتند ، علاوه بر تيمسار مدني ، به پشتيباني از آيت الله خلخالي حاكم شرع و دادستان انقلابي خوزستان نيز شعار ميدادند . ( 10 )
778
“ حسن نزيه “ رئيس هيئت مديره و مديرعامل شركت ملي نفت ايران در يك گفت وگوي راديويي درباره نتيجه تحقيقات مربوط به انفجار لولههاي نفت و گاز در خوزستان ، گفت : تحقيقات ادامه دارد و مشغول تحقيق در اين زمينه ميباشيم و دستور قطعي به شركت اعلام نشده است . وي گفت تا مدت شش روز ديگر لولههاي منفجر شده ترميم ميشود و به كار ميافتد .
حسن نزيه در مورد اثر اين انفجار در جريان لولههاي نفتي گفت : « اين انفجارها درجريان نفت ايران به خارج هيچگونه اثري نداشته و حتي در داخل هم همينطور . » وي افزود : اگر هم اثري داشته ، زياد مهم نيست براي اين كه شركت ذخايري داشته و جبران خواهد شد .
مديرعامل شركت ملي نفت در مورد پاكسازي در كادر شركت گفت : كار تصفيه در شركت نفت از چند ماه پيش تحت مطالعه بوده و الآن به نتايجي رسيده است . با مشاركت و همكاري خود نمايندگان كاركنان شركت و در نهايت احتياط و جميع جوانب ، عمل ميشود و مقصود اين است كه حقي از كسي ضايع نشود و احياناً در صنعت اختلالي ايجاد نشود وهيچگونه حب و بغضي در اين كار اعمال نگردد .
حسن نزيه گفت : در كار تصفيه و پاكسازي ، به سوابق اشخاص و آنچه كه اسناد و مداركي كه به دست آمده نشان ميدهد ، بر اساس كليه سوابقي كه با همت خود كاركنان صنعت نفت به دست آمده و به اينها با كمال دقت رسيدگي ميشود و سعي ميكنيم مطلقاً حقي از كسي ضايع نشود و هر آينه به نتيجهاي رسيديم كه افرادي بايد تحت تعقيب قرار بگيرند ، از طريق وزارت دادگستري فوراً اقدام خواهد شد .
حسن نزيه رئيس هيئت مديره شركت ملي نفت ايران درخواست كرده است كه پاسداران نظامي بيشتري به مناطق نفتخيز اعزام شوند . ( 11 )
779
در بازتاب حوادث خوزستان ، راديو لندن در گزارشي درباره اين حوادث گفت : تا اين لحظه حياتيترين تأسيسات نفتي ايران كه نفت خام براي صادرات توليد ميكند ، صدمهاي نديده است اما نگراني عمومي از اين است كه اگر دولت براي محافظت از تأسيسات مذكور اقدامات ايمني
بيشتري به عمل نياورد ، ممكن است بارديگر مورد حمله خرابكاران قرار گيرد .
راديو لندن به نقل از وزير دفاع ايران گفت : نيروي كافي در خوزستان است و فعلاً نيازي به تقويت نيروي موجود احساس نميشود . اما نزيه مديرعامل شركت ملي نفت ايران ظاهراً با اين نظر موافق نيست . مديرعامل شركت ملي نفت ايران تلفني با سرتيپ رحيمي فرمانده دژبان مركز تماس گرفته و از وي براي محافظت از صنايع نفت ايران كمك خواست .
راديو لندن افزود : سرتيپ رحيمي ميگويد وي يك نيروي سه هزار نفري براي مقابله با پيش آمدهاي اضطراري در خوزستان ، به حال آماده باش دارد اما در مورد استفاده از آنها منتظر دستور دولت است . در اين ميان به موجب گزارشهاي رسيده ، انفجارهاي ديگري در نزديكي خرمشهر روي داده و خساراتي به خطوط راه آهن وارد آمده است .
اين راديو در بخش خبري ديگري ادعا كرد : مشاوران آيت الله خاقاني ضمن هشداري گفتند به گمان آنها اگر دولت به خواستههاي اعراب ايران از جمله خودمختاري محلي ، پاسخ مثبت ندهد ، انفجارات ادامه خواهند يافت . ( 12 )
راديوكلن نيز خبر داد : « در استان نفتخيز خوزستان احمد مدني استاندار پس از تظاهرات مجدد اعضاي اقليت عرب براي استقلال داخلي ، نيروي نظامي را به حالت آماده باش در آورده است . » اين راديو افزود : علت برگزاري تظاهرات ، پايان دوره چهل روزه عزاداري است كه براي حدود چهل نفر از ايرانيان عرب زبان بوده كه در پيكارهاي خونين در خرمشهر به هلاكت رسيدند . تظاهركنندگان از جمله خواستار آزادي بي قيد و شرط براي تمامي زندانيان سياسي و حقوق كامل دمكراتيك شدهاند . ( 13 )
خبرگزاري فرانسه هم طي گزارشي اعلام كرد : گروه “ چهارشنبه سياه خلق عرب “ كه شيخ شبير رهبري آن را به عهده دارد ، مسئوليت انفجار لوله نفت و گاز و حمله به فرودگاه را به عهده گرفت . اين خبر به وسيله سازمان خلق عرب خوزستان كه شيخ شبيرخاقاني رهبري آن را به عهده دارد ، داده شده است . اين نخستين بار است كه گروه چهارشنبه سياه در ايران قد علم ميكند . اين گروه اعلام كرده است قصد دارد انتقام شهداي خود را بگيرد . ( 14 )
780
در پي افشاگريهاي برخي رسانههاي گروهي عليه حزب دمكرات ، از جمله شرح پارهاي از عملكردها و رفتارهاي حزب با مخالفان خود و طرفداران نظام ، اين حزب به يك اقدام سياسي ـ تبليغاتي خنثي كننده دست زد . حزب دمكرات به دنبال خبر صداي جمهوري اسلامي مبني بر محاصره چند ايل و انحلال شوراي انقلاب اشنويه به دست افراد مسلح اين حزب و نيز به عنوان اعتراض به آنچه آن را اخبار تحريك آميز و غرض آلود خواند ، اعلام كرد كه در كليه شهرهاي كردستان يك اعتصاب و تظاهرات سراسري برگزار خواهد شد . در اين زمينه ، عبدالرحمن قاسملو دبيركل حزب دمكرات كردستان گفت : « عواملي هستند كه نميخواهند بين ما ، دولت و رهبري انقلاب تفاهم برقرار شود و پيوسته ميكوشند كه به اين روابط لطمه وارد سازند . » وي
ادعا كرد : در حالي كه ما را براي امنيت منطقه دعوت به مذاكره ميكنند ، از طرف ديگر ما را مورد حمله قرار ميدهند و به اينترتيب معلوم نيست اين تحريكات به چه منظور صورت ميگيرد .
غني بلوريان سخنگوي حزب دمكرات نيز با اشاره به راهپيمايي در سراسر كردستان ، گفت : اين راهپيمايي در حكم هشداري است براي مسئولين و مقامات شهرنشين ، چون اين منطقه حساس مرزي است و ضدانقلابيون و مرتجعين ميخواهند دولت را با حزب دمكرات كردستان درگير كنند ، اما ما حواسمان جمع است و نميگذاريم توي چالهمان بيندازند . در حالي كه در كردستان مسئلهاي وجود ندارد ، راديو تلويزيون از محاصره روستاي “ زرزا “ به وسيله ده هزار نفر افراد مسلح حزب ما با سلاحهاي سنگين و توپ و ضدتانك خبر ميدهد ، حال آن كه حادثه زرزا به چهار روز پيش مربوط است و آن هم به اين شكل كه چند نفر از فئودالهاي مسلح منطقه كه مورد اعتراض روستاييان قرار گرفته بودند ، در حضور نماينده حزب دمكرات كردستان سلاحهاي خود را به پادگان تحويل ميدهند . ( 15 )
در پي دعوت حزب دمكرات كردستان ، به نوشته روزنامه اطلاعات بيش از سي هزار تن از مردم شهرستان مهاباد در ميدان آزادي اين شهر گرد آمدند و در معيت شيخ عزالدين حسيني و ملارحيم عباسي رئيس شوراي انقلاب شهر به راهپيمايي پرداختند . در اين راهپيمايي شيخ عزالدين حسيني گفت : متأسفانه راديو تلويزيون اسلامي ايران اخيراً منطقه حساس كردستان را آماج حملات پي گير خود قرار داده و با پخش اخبار ، سخنرانيها و تفسيرهاي دروغ كه با روح اسلام سازگار نيست ، ميكوشد اين منطقه را در انزوا قرار دهد و از طرح نيازهاي اصولي خود باز دارد . ( 16 )
در سنندج نيز به دعوت حزب دمكرات تظاهراتي برپا شد و تظاهركنندگان با انتشار قطعنامهاي اعلام كردند : 1 ـ پخش هر گونه تفسير و خبرپراكني مغرضانه درباره كردستان و خلق كرد و حزب دمكرات كردستان از راديو و تلويزيون بلافاصله متوقف گردد . 2 ـ حمله به حزب دمكرات كردستان كه به مثابه حمله به خواستههاي مشروع خلق كرد است ، متوقف گردد . 3 ـ دستهاي ناپاك ساواكيها و پس ماندههاي رژيم گذشته و عناصر ارتجاعي كه در دستگاههاي دولتي و در كميتهها خود را جا زدهاند ، بايد قطع گردد . 4 ـ وظيفه ارتش تنها و تنها دفاع از مرزهاست و در امور داخلي به هيچ وجه نبايد دخالت كند و هرگز نبايد براي سركوبي جنبش خلق مورد استفاده قرار گيرد . 5 ـ آدم كشها و غارتگران كه به نام مجاهد مسلح شده و به جان روستاييان بي دفاع افتادهاند و اموال آنها رابه غارت بردهاند ، بايد خلع سلاح و مجازات شوند . 6 ـ دست ژاندارمها و مجاهدنمايان پادگان جلديان بايد از روستاهاي منطقه براي هميشه قطع گردد . 7 ـ لشكر64 اروميه بايد از وجود افسران طاغوتي و ضدانقلاب تصفيه گردد . 8 ـ انتظامات داخلي ، اداره شهرباني و ژاندارمري بايد به خود مردم واگذار گردد . 9 ـ حقوق خلقهاي ستم ديده ايران بايد به صورت خودمختاري در قانون اساسي ايران مراعات گردد . 10 ـ حمله به آزاديهاي دمكراتيك و انقلابيون راستين متوقف گردد . 11 ـ حضرت امام خميني و دولت انقلابي كه مورد
پشتيباني ماست به خواستههاي مردم كردستان توجه كافي مبذول دارند . ( 17 )
در بانه نيز به دعوت عزالدين حسيني و احزاب و دسته جات ديگر به منظور آنچه “ محكوم كردن راديوتلويزيون و مطبوعات كه كردها را به تجزيهطلبي متهم ميكنند “ اعلام شد ، گروههاي مختلف مردم از ميدان آزادي به طرف خيابان خلق و ميدان بهرنگي دست به تظاهرات زدند . به نوشتة مطبوعات ، در ساعت 30 : 11 جمعيت در مسجد حاج ماموشا جمع شدند و شيخ جلال حسيني سخناني در مورد نقش دولت و كردستان و اتحاد و همبستگي ايراد كرد و در پايان ، قضاوت يك طرفه راديو تلويزيون را در مورد كردستان و حزب دمكرات كردستان و بي توجهي دولت به خودمختاري خلقها را محكوم كرد و همچنين از طرف حزب دمكرات كردستان و سازمان مجاهدين شاخه بانه مطالبي ايراد شد و جمعيت در ساعت 1 بعدازظهر متفرق شدند . ( 18 )
در مريوان نيز عدهاي با عنوان نمايندگان گروههاي موسوم به “ اتحاديه كارگران ، يه كيه تي جويتاران ، جامعه زنان ، دفتر پيشگام ، جمعيت خواستار حقوق خلق كرد و كانون محصلين ” با تشكيل جلسهاي در دفتر گروه پيشگام تصميم گرفتند كه در روز 23/4/58 عليه راديو و تلويزيون كه به گفته آنها “ دست به تحريف اخبار و جعل واقعيات به ويژه در كردستان ميزند “ ، تظاهراتي بر پا كنند . ( 19 )
781
امروز سپاه پاسداران انقلاب اسلامي شاخه مريوان در محل ساواك سابق اين شهر تشكيل شد . اعضاي اين سپاه همگي از كردهاي مسلمان و معتقد به اسلام و انقلاب محسوب ميشوند . ( 20 ) در موقعيتي كه گروههاي قومي مخالف نظام به شدت دربارة جدايي كردها از نظام ، تبليغ و تلاش ميكنند و نيز با انواع حيلهها از اهرم رعب آفريني و ابراز قدرت نيز به خوبي بهره ميبرند ، تشكيل اين سپاه يك اقدام مهلك استراتژيك عليه آنان محسوب ميگردد .
782
در نامهاي به قلم محمدعلي مخلصي خطاب به دادستان انقلاب اسلامي كه در روزنامه كيهان درج گرديد ، به آزادي حماد شيباني و 42 تن از اعضاي سازمان چريكهاي فدايي اعتراض شد . در اين نامه آمده است : دادستان كل ، رياست محترم دادگاههاي انقلاب ، قلب ملت ايران از اين اقدام نابجاي شما خون است . آزادي حماد شيباني داغ ننگي است بر جبين دادگاههاي انقلاب اسلامي كه اگر از پي جبران آن بر نيايد ، كفاره سنگيني براي اين گناه بايد بپردازد .
آخر چرا ؟ دولت انقلابي و اين همه بي تفاوتي ! ؟ دادگاه انقلابي و اين همه سستي ! ؟ چرا آن قدر ضعف از خود نشان ميدهيد كه با يك تحصن و اعتصاب غذاي دروغين دشمنان ملت ستم كشيده ، مزدورانشان را بار ديگر چون پلنگي تيزدندان به ميان ملت رها ميكنيد و حقوق مظلومان را پايمال مينماييد ؟ مگر تا امروز اين سر سپردگان بيگانه را نشناختهايد ؟ اينان كه روزي براي اعتراض به اعدام رئيسي ، قاتل و سارق بانك به تحصن مينشينند ؛ روزي در
كارخانهها و كوره پزخانهها با بي شرمي تمام به تحريك و تشويق كارگران به اعتصاب ميپردازند ؛ روزي اختلافات قومي و مذهبي را دامن ميزنند و زماني هم دامنة خيانت و جنايت خود را آن قدر وسعت ميبخشند كه گنبدكاووس ، سنندج ، خرمشهر ، آبادان و نقده را با كمك عوامل استعمار به خاك و خون ميكشند . آيا همه و همه اين جنايات كافي نيست كه شما را به خود آورد و از خواب غفلت بيدار كند ؟ به خصوص اين كه حماد شيباني اين سر سپرده كوبا ، در روز روشن اقدام به خارج كردن اسلحه قاچاق اعم از مين ، نارنجك و سلاحهاي ديگر نموده و تلاش در خروج غيرقانوني دو نفر ديگر داشته ، هر چند كه ورود وي به ايران نيز غيرقانوني بوده است . اين همه اسلحه براي چه و براي كدام خلق مستضعف ! ؟ آيا اين اسلحهها براي برپايي يك آشوب ديگر در كرمانشاه ، ايلام و نوارهاي مرزي ايران نيست ؟ چرا با جيغ و داد عدهاي از خدا بي خبر و دشمن خلق مسلمان و تحصن آنان ، جامعه اسلامي ما را ناديده گرفتيد و 42 آشوب طلب ضدخلق به اصطلاح فدايي را آزاد كرديد و به آنها اجازه داديد تا دوباره به ميان مردم بروند و آتشي را كه در آبادان روشن كرده بودند ، برافروختهتر دارند …
… مسئولين امور ، روي سخنم با شماست ، قبل از اين كه خشم ملت گريبان شما را بگيرد و يا قبل از اين كه خود دست به كار شود و عدالت را در مورد خائنان وطن فروش اجرا كنند ، لختي تأمل كنيد ، عواقب وخيم آزادي اين چريكهاي فراري از خلق و ضدخلق و به طور كلي ضدانقلابي را بينديشيد ؛ تا كار به جاهاي باريك نكشيده ، اين اشتباه خود را جبران كنيد .
من از طرف خلق مستضعف مسلمان ، خلق رنج ديده و داغ ديده ، از زعيم و رهبر عالي قدر امام خميني استدعا دارم كه مسئولين امور را به خاطر اين بي عدالتي استيضاح كنند و يا از آنها بخواهند كه جوابي قانع كننده در مورد آزادي حماد شيباني و چريكهاي ضدخلق و عدم محاكمه آشوبطلبان گنبد ، نقده ، سنندج ، آبادان و خرمشهر به ملت ايران بدهند . ( 21 )
783
آيت الله آذري قمي دادستان دادگاه انقلاب اسلامي تهران ، امروز در يك مصاحبه مطبوعاتي و راديو تلويزيوني اطلاعاتي درباره وضع زندانيان و آزادي آنها و فرمان امام خميني داير بر عفو عمومي زندانيان ، در اختيار مطبوعات قرار داد . وي درباره مشمولان عفو عمومي گفت : عفو مشمول كساني ميشود كه در قتل و شكنجه و يا دستور قتل شركت نداشته باشند و ساير متهمين اعم از اين كه از قواي انتظامي باشند يا نمايندگان مجلس يا ديگران ، مورد عفو قرار ميگيرند و بخشوده ميشوند . منتها مسئله تشخيص اين كه قاتل كيست و چه كسي قاتل نيست ، محتاج به اين است كه پروندهها رسيدگي بشود .
خبرنگار سؤال كرد : برنامههاي آينده دادگاههاي انقلاب به چه صورت خواهد بود و چه تسريعي در كار رسيدگي به پروندة متهمين خواهد شد و سؤال ديگر اين كه قبلاً اعلام شده بود كه دادگاههاي انقلاب اسلامي از يك شعبه به پنج شعبه افزايش خواهد يافت و اكنون با توجه به اين كه مدتي گذشته ، اقدامي در اين زمينه نشده ، اگر توضيحي داريد بفرماييد .
آيت الله آذري قمي در پاسخ گفت : بايد عرض كنم چون امام از بلاتكليفي بعضي از زندانيان اظهار ناراحتي كردهاند و قانون اسلام به عنوان بازداشت موقت يا طولاني چهار ماه ، پنج ماه ، شش ماه ، ندارد . امام اخيراً تأكيد فرمودهاند كه در رسيدگي تسريع شود و ان شاء الله اگر دادگستري قضات را بفرستد و به ما كمك كنند و اگر نفرستد ، ما افرادي ديگر را در خارج استخدام ميكنيم و حقوق ميدهيم كه بيايند و به ما كمك بكنند و ان شاء الله رسيدگي شود اين پروندهها و احياناً حتي كفيل بگيريم اينها را آزاد بكنيم و بعد پروندهشان مفتوح باشد .
آيت الله آذري درباره ادامه فعاليت دادگاههاي انقلاب گفت : دادگاههاي انقلاب همچنان ادامه پيدا خواهد كرد و اين كه گفته ميشود دادگاههاي انقلاب در آتيه نزديكي منحل ميشود و از بين ميرود ، اين هيچدليلي ندارد ، براي اين كه تاكنون نسبت به متهمين رژيم گذشته بوده كه حالا نقشه ميكشند و هميشه در توطئه هستند و دادگاههاي انقلاب هميشه بايد باشد كه به وضع اين افراد رسيدگي بكند . ان شاء الله اگر يك موقعيتي ايجاب كرد يعني ديگر ما بر ضد انقلابها كاملاً تسلط پيدا كرديم و حكومت جمهوري اسلامي مستقر شد و بعد دادگستري هم طبق قوانين اسلام كار خودش را شروع كرد نه [ طبق ] قوانين گذشته ، البته آن موقع دليلي بر وجود اين دادگاهها نيست ؛ يعني در حقيقت دادگاههاي انقلاب منتقل خواهند شد به دادگستري ، والا تا موقعي كه اين دليل وجود داشته باشد ، حتماً اين دادگاهها ادامه پيدا خواهد كرد . منتها تكليف متهمين رژيم گذشته در آتيِة نزديك روشن خواهد شد . ( 22 )
784
نشرية “ مردم ” ارگان مركزي حزب توده ايران در شمارة امروز خود با درج مقالهاي با عنوان “ كارشناس نظامي و اسلحه امريكايي ” ضمن هشدار درباره تلاشهاي دولت موقت براي حفظ مستشاران و سلاحهاي خارجي ، خواستار مشخص شدن “ سياست نظامي “ دولت موقت شد . در اين مقاله در چارجوب مواضع حزب توده ـ كه خواهان جايگزيني شوروي به جاي امريكا در عرصههاي مختلف نظام سياسي جديد ايران است ـ تلاش شده است هر چه بيشتر تسليحات موجود آمريكايي بي فايده قلمداد شود و كوشش دولت براي حفظ آن به عناوين مختلف مشكوك به شمار آيد و محكوم گردد . در مقاله چنين آمده است :
به دنبال گزارش خبرگزاري فرانسه از منابع مطلع در تهران مبني براينكه چهل نفر كارشناس و تكنيسين نظامي آمريكايي به تازگي وارد ايران شدهاند ، آقاي اميرانتظام ـ به عنوان سخنگوي دولت ـ مصاحبهاي انجام داد و در اين مصاحبه نه فقط گزارش فرانس پرس را تكذيب ننمود و اساس آن را ناديده گرفت ، بلكه اظهار داشت : “ … سرمايه گذاريهايي كه ما در چند سال گذشته به خصوص در مورد سلاحها كردهايم ، در حدود چهل ميليارد دلار است و ملت ايران ( ! ) به هيچ وجه اجازه نخواهد داد كه اين سلاحها به دور ريخته شود و با شرط عدم مداخله امريكا و نشان دادن علاقه آنها به داشتن روابط دوستانه با دولت جمهوري اسلامي ايران ـ كه خودشان هم بارها اعلام كردهاند ـ از تكنيسينها و متخصصين آنها براي استفاده از چهل ميليارد دلار
سرمايه گذاري ملت ايران استفاده خواهيم كرد . “ ضمناً خبري حاكي از اين كه دولت درصدد است جنگندههاي تهاجمي اف ـ 14 و موشكهاي فونيكس را به امريكا پس دهد يا بازفروشي كند ، از طرف آقاي انتظام تكذيب شد . به گفته ايشان : “ اينها سلاحهايي هستند براي دفاع از مرزهاي ايران و مورد نياز دولت و ارتش اسلامي … “
اين بيانات سخنگوي دولت بسيار نگران كننده است .
نشريه مردم در ادامه مينويسد : از جانب ديگر ، آقاي “ علي اكبر معين فر “ سرپرست سازمان برنامه و بودجه ، همان روزي كه آقاي اميرانتظام درباره لزوم استفاده از كارشناسان و اسلحه مافوق مدرن تهاجمي از قبيل جنگندههاي اف ـ 14 ، سخن راندهاند ، طي مصاحبه با آسوشيتدپرس ، درست عكس اظهارات آقاي انتظام را گفتهاند ! معين فر برخلاف انتظام تأييد كرد كه دولت سرگرم مطالعه براي پس دادن و بازفروشي سلاحهاي جنگي پيشرفته است كه رژيم مخلوع خريده بود . معين فر گفت : ما كشور متجاوزي نيستيم و به اين همه تجهيزات نيازي نداريم … ما قصد نداريم با هيچ كشوري وارد جنگ شويم .
بدين سان ما با دو نظر كاملاً مخالف با يكديگر از طرف دو مقام دولتي ـ هر دو مسئول ـ روبهرو هستيم ، لذا در برابر اين سؤال حياتي قرار گرفتهايم كه آيا سياست نظاميگري سابق ـ فرق نميكند با چه جملات و استدلالي توجيه شود ـ ادامه خواهد يافت و يا اين سياست نظاميگري به سياست مطلقاً تدافعي از مرزها و تماميت ارضي كشور تغيير مييابد ؟
نشريه مردم در پايان مقاله خود مينويسد : ما از دولت موقت خواستاريم كه به اين سؤال پاسخ صريح بدهد و اگر سياست نظاميگري به سياست تدافعي تغيير يافته ، تمام مستشاران ، كارشناسان و متخصصان نظامي آمريكايي را از ايران اخراج نمايد ؛ قرارداد دوجانبه نظامي با امريكا را ، كه زنجير اسارت سياسي ـ نظامي ايران است ، ملغي اعلام دارد ؛ تمام معاملات خريد اسلحه مافوق مدرن تجاوزي را كه يكي از آنها معامله خريد هشتاد فروند جنگنده اف ـ 14 است ( تاكنون فقط تعدادي از آنها تحويل شده ) ، لغو نمايد . پولي كه بابت اين گونه اسلحه تجاوزي پرداخت شده و ميشود ، سرمايه گذاري نيست ، به تاراج دادن دارايي مردم ايران ، آن مردم غارت شده ، آن زحمتكشان ايران ، آن مستضعفيني است كه هنوز در سرزمين زرخيز ايران به نان شب محتاجند . ما در انتظار پاسخ صريح و رسمي دولت هستيم . ( 23 )
785
به دنبال بيانيه چهار مادهاي روز 13 تيرماه 58 ، همافران و تحصن گروهي از آنان در يگانهاي شهرستانها ، درجهداران نيروي هوايي نيز اعلاميهاي منتشر كردند . در اين اعلاميه درجهداران به دنبال افسران نيروي هوايي حركت همافران را محكوم كردند و افشاگري آنان را در اوضاع فعلي نامعقول اعلام كردند . در اين اعلاميه با اشاره به تهديد همافران مبني بر “ افشاگري “ ، آمده است : « اگر همكاران همافر لازم ميدانند كه افشاگري بشود ، بهتر است نخست به افشاگري اين دو موضوع بپردازند كه چه گروهي از پرسنل نظامي در زمان بختيار سازمان راديو تلويزيون را اداره
ميكردند و همچنين هواپيماهايي را كه براي سركوبي ملت مبارز و قهرمان ما مسلح شده بودند ، چه گروهي از پرسنل نيروي هوايي آنها را مسلح نمودند ؟ مسئله ديگر اين كه همكاران همافر در اعلاميههاي متعدد ، خود را مستضعف ميخوانند و اين كه ميخواهند بنيان گذار ارتش نويني باشند . سؤال اين است كه آيا ميتوان با دست زدن به اعتصاب ، سازندگي داشت ؟ ! »
در پي انتشار اعلاميه درجهداران ، عدهاي از همافران اعلام كردند : « برادران درجهدار بايد آگاه باشند كه گروه زيادي درصددند با توطئههاي گوناگون درجهداران و همافران را رو در رو قرار دهند . » رابط همافران افزود : « در حال حاضر همافران شيراز وارد سومين هفته تحصن خود شدهاند و همافران پايگاههاي بندرعباس ، بوشهر ، تبريز ، بابلسر ، دزفول ، مهرآباد ، شهرآباد مشهد ، مراكز آموزش ستاد مرزي هوايي هفتمين روز بست نشيني مشروط خود را ميگذرانند . » به نوشته روزنامه اطلاعات ، گروهي از همافران اعلام كردند كه درپي بست نشيني مشروط همافران كه عمليات فني پرواز هواپيماها را به عهده دارند ، پروازهاي هوايي در پايگاههاي نظامي هوايي مختل شده است اما در پايگاههاي دزفول و همدان فعاليت به طور كامل ادامه دارد . در همين مورد رئيس ستاد ارتش گفت : ارتش سلسله مراتبي دارد كه مسائل را زودتر حل ميكند ، لذا اميدواريم كه ما بتوانيم مسائل را حل كنيم . ( 24 )
786
بروس لينگن كاردار سفارت امريكا در تهران براي اميرانتظام سفير جديد ايران در سوئد نامهاي به اين شرح فرستاد :
آقاي سفير عزيز ! مجدداً از اين كه با وجود برنامه كار زياد خودتان ، فرصتي داديد كه من شما را قبل از عزيمتتان ملاقات كنم ، تشكر ميكنم . محبت شما دليل ديگري بر آن چيزي است كه اعتقاد دارم ادامه مييابد تا ذخيره دوستي خوبي نسبت به كشورم در ايران باشد . من به هريك از سفرايمان در اسكانديناوي نامه نوشته به آنها راجع به شغل شما و ورود قريب الوقوع شما گفتهام . من ميدانم كه آنها ديدار شما را خوش آمد خواهند گفت . مجددا بهترين آرزوهايم را براي موفقيت شما در سمت جديدتان ابراز ميدارم . من خيلي زياد ( بياندازه ) منتظر ديدار شما در اولين بازگشتتان به تهران هستم . ( 25 )
787
آژانس اطلاعات دفاعي امريكا ( DIA ) در گزارشي به دفتر وابسته دفاعي امريكا در تهران با طبقهبندي سري و موضوع : “ ايران ، مخالفين خميني “ چنين نوشته است :
پس از فروكش كردن تب انقلاب ، بسياري از عناصر جامعهايراني ناراضي ميشوند ، چون ميبينند كه ديكتاتوري ديگري جانشين شده است . برخي از گروهها هرگز خواستار جمهوري اسلامي نبودند ، ولي از آيت الله خميني به عنوان وسيلهاي براي بيرون راندن شاه حمايت كردند . گروههاي ديگري كه خواستار جمهوري اسلامي بودند ، مصمم به عدم قبول تعبيرات ديكتاتور مآبانة خميني هستند كه ضمانتهاي لازم را براي آزادي بيان و حقوق بشر تأمين
نميكند . گرچه اغلب ايرانيان تحصيل كرده و سياستمدار ، به طور فزاينده با انقلاب مخالفت ميكنند ، ولي تودة مردم همچنان در حمايت مصمم هستند .
گرچه مخالفين خميني رو به افزايش بوده و صدايشان بلندتر ميشود ، ولي هنوز هيچ گروهي به طور موفقيت آميز نتوانسته با او مقابله كند و يا در ميانهرو كردن نظريات او تا به حال موفق نبودهاند . تا زماني كه او از حمايت تودهها برخوردار است ، اين آيت الله شكل و جهت جمهوري اسلامي را همچنان تعيين خواهد كرد . ( 26 )
788
وزارت امورخارجهامريكا در نامهاي با امضاي ونس وزير خارجه آن كشور براي سفارت امريكا در تهران با طبقهبندي سري و موضوع : “ گزارشهاي سياسي ” نوشت :
آن طور كه اين شعبه مطلع است يك هيئت درونگروهي تشكيل شده ( متشكل از آرون ، نيوسون و كارلوك ) تا به صورت مداوم وضع بيست كشوري كه در ليست كشورهاي بحراني مورد توجه قرار دارند ، من جمله ايران را بررسي كنند .
طريقة اين بررسي به صورت مداوم ميباشد و ما خواهان مصاحبت با هر كدام از سفارت خانههاي نام برده در ليست هستيم . با وجود تحولات اخير پرسنلي در تهران و اوضاع آشفته و مسائل ديگر ، وزارتخانه مايل است كه نسخهاي از طرح گزارشهاي سياسي سفارت براي جلسة بعدي آرون ، نيوسون و كارلوك را دريافت دارد . در اين رابطه شما ميتوانيد در تمام زمينههاي مربوطه كه با واشنگتن مشكلاتي داريد ، نظرات خود را بيان كنيد . ما براي اطلاع شما ، ارزيابي “ ميزان آسيب پذيري “ ايران را كه مشترك توسط INR / CIA تهيه شده ، تكرار ميكنيم :
مشكلات سياسي ايران البته فوق العاده زياد هستند . ساخت قدرت مركزيت ندارد و مركزيت بين كميتههاي انقلاب و دولت موقت تقسيم شده . گروههاي چپي ـ كه قوياً مسلح هستند ـ و طبقه متوسط غيرروحاني ، از لحاظ ايدئولوژيك با جامعه ايران اسلامي خميني ، مخالف هستند . همچنين انشعاباتي در داخل تشكيلات اسلامي بين رهبران ميانهرو و افراطي وجود دارد . وضع اقتصاد بهبود نيافته و احتمالاً حدود سه تا چهار ميليون بي كار وجود دارد . در پايان ، اقليتهاي قومي ايران خودمختاري ميخواهند و ظاهراً حاضرند با اعمال زور اهداف خود را به دست آورند . ( 27 )
789
راديو مسكو به نقل از يك روزنامه فرانسوي اعلام كرد : « قاهره و تل آويو افسران سازمان سابق ساواك ايران را تحت حمايت خود براي خرابكاري در خاك ايران و عراق آماده ميكنند . » اين راديو افزود : به نوشته اين روزنامه ، در اسرائيل گروه خرابكاران تحت فرماندهي مصري و اسرائيلي براي مفسده جويي در كردستان ايران ، تشكيل شده است . ( 28 )
790
“ هنري سايمونت “ وزير امورخارجه بلژيك كه سرگرم مذاكره با همتاي عراقي خود ( سعدون
حمادي ) ميباشد ، در بغداد گفت : « برقراري صلح در خاورميانه زماني عملي خواهد بود كه اسرائيل از سرزمينهاي متعلق به فلسطينيها خارج شود و حقوق فلسطين را به رسميت بشناسد . » به گزارش رويتر ، يكي از منابع رسمي وزارت امورخارجه عراق گفته است كه وزيران امورخارجه دوكشور متفق القولند كه اتحاد كشورهاي عرب و همچنين اتحاد كشورهاي اروپا از اهميت خاصي در صلح جهاني برخوردار است . ( 29 )
791
به گزارش خبرگزاري فرانسه ، يك منبع مطلع گفته است كه مذاكرات فرانسه ـ عراق در بغداد به “ ريمون بار “ نخست وزير فرانسه اين امكان را داد كه به طور روشن تمايل فرانسه را به ادامه همكاري نظامي خود با عراق ، بيان كند . اين همكاري ـ كه دولت عراق علاقهمند به آن است ـ به عراق امكان خواهد داد كه پايههاي امنيتي خود را استحكام بخشد و منابع خريد تجهيزات مورد نياز دفاعي ملي خود را متنوع سازد . همان گونه كه ريمون بار در بازگشت خود به پاريس گفته بود هدف مسافرت او به عراق ، امضاي قرارداد نبوده ، ولي ناظران معتقدند مذاكرات او اين امكان را داده است كه گام ديگري در اين جهت برداشته شود . به گفته خبرگزاري فرانسه ، مذاكرات ميان دولت عراق و صاحبان صنايع فرانسه جهت فروش تجهيزات مختلف نظامي براي نيروهاي زميني و هوايي و دريايي عراق ادامه دارد . ( 30 )
منابع و مآخذ روزشمار 20/4/1358
1 ـ روزنامه اطلاعات ، 20/4/1358 ، ص 1 .
2 ـ روزنامه اطلاعات ، 21/4/1358 ، ص 2 .
3 ـ سند شمارة 000017 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : تلفنگرام ژاندارمري كل كشور به نخست وزيري .
4 ـ روزنامه بامداد ، 21/4/1358 ، ص 1 .
5 ـ نشرية ويژه خبرگزاري پارس ، 21/4/1358 ، ص 11 ، راديو كلن .
6 ـ روزنامه كيهان ، 23/4/1358 ، ص 3 .
7 ـ روزنامه كيهان ، 20/4/1358 ، ص ص 5 و 7 .
8 ـ مأخذ شماره 6 ، ص 2 .
9 ـ مأخذ شماره 6 ، ص 2 .
10 ـ مأخذ شماره 6 ، ص 3 .
11 ـ روزنامه كيهان ، 21/4/1358 ، ص 3 .
12 ـ مأخذ شماره 5 ، ص ص 9 و 10 ، راديو لندن .
13 ـ مأخذ شماره 5 ، ص 11 ، راديو كلن .
14 ـ مأخذ شماره 5 ، ص 3 ، خبرگزاري فرانسه .
15 ـ مأخذ شماره 1 ، ص 1 .
16 ـ مأخذ شماره 2 ، ص 3 .
17 ـ سند شمارة 209933 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : متن قطعنامه مورخ 20/4/1358 تظاهرات كنندگان سنندج .
18 ـ مأخذ شماره 11 ، ص 2 .
19 ـ دفتر هواداران سازمان چريكهاي فدايي خلق در سنندج ، سياست دولت در مريوان ( بي جا ، بي نا ، بي تا ، ) ص 1 .
20 ـ سند شمارة 17/112550 ، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : گزارش داخلي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي تحت عنوان “ بررسي اجمالي مسائل ضدانقلاب در كردستان “ .
21 ـ مأخذ شماره 7 ، ص 12 .
22 ـ مأخذ شماره 11 ، ص 2 .
23 ـ نشريه مردم ، ارگان حزب توده ايران ، سال اول ، شماره 38 ، 20/4/1358 ، ص 4 .
24 ـ مأخذ شماره 5 ، ص ص 1 و 2 .
25 ـ دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي امريكا جلد 10 ، ( تهران : نشر لانه جاسوسي ، بي تا ) ص 84 .
26 ـ دانشجويان پيرو خط امام ، اسناد لانه جاسوسي امريكا جلد 15 ، ( تهران : نشر لانه جاسوسي ، بي تا ) ص 147 .
27 ـ مأخذ شماره 26 ، ص ص 148 و 149 .
28 ـ مأخذ شماره 5 ، ص 11 ، راديو مسكو .
29 ـ مأخذ شماره 11 ، ص 8 ، رويتر .
30 ـ مأخذ شماره 7 ، ص 8 ، خبرگزاري فرانسه .