روزشمار
يكشنبه
19 فروردين 1358
10 جمادي‌الاول 1399
8 آوريل 1979
648
بعد از فروكش كردن بحران در گنبد ، بيش از همه سازمان چريكهاي فدايي خلق به عنوان عامل اصلي اين بحران - كه دستاورد مهمي‌نيز براي آن سازمان نداشت - مورد سؤال و زير فشارهاي شديد سياسي قرار گرفت . براي خنثي كردن اين فشارها و بهبود اوضاع سياسي ، اين سازمان و برخي از متحدان و هواداران آن چند اقدام سياسي - تبليغاتي انجام دادند كه نمونه‌هايي از آن در شرح رويدادهاي روزهاي قبل درج گرديد . در ادامه اين روند ، امروز يك گروه تحقيق با عنوان " كميته اعزامي‌كميسيون حقوق بشر ، كانون وكلا و جمعيت حقوقدانان " به انتشار يك گزارش جانبدارانه از اين ماجرا اقدام كرد . كميته مزبور ، كانون فرهنگي - سياسي خلق تركمن را كه سازمان چريكهاي فدايي خلق آن را تأسيس كرده بود ، نماينده خلق تركمن دانست و عامل اصلي بروز در‌گيريها را تشكيل يك‌جانبة كميته امام ( فقط از افراد فارسي‌زبان ) ، انتصاب شخصي به نام نادرشاهي به سمت فرماندار شهرستان گنبد ، توزيع سلاح بين جوانان فارسي‌زبان وابسته به اعضاي كميته و اعمال تبعيضات و تعرضات ناروا نسبت به مردم تركمن اعلام كرد . ( 1 ) اين كميته اعزامي به گنبد ضمن تأكيد اين كه عمال رژيم سابق مي‌كوشند چريكهاي فدايي خلق و برخي سازمانهاي ديگر را مسببان حادثه گنبد معرفي كنند ، دخالت سازمان چريكهاي فدايي خلق را در درگيريهاي گنبد تكذيب و علل و انگيزه‌هاي اصلي اين وقاع را به اين شرح اعلام كرد : 1 - تحريك‌كردن تركمنها و دامن زدن به اختلاف آنها و نيز ترتيب دادن تظاهرات به طرفداري از قانون اساسي به وسيله روحاني‌نمايان مرتجع اهل سنت از جمله آناقليچ آخوند نقشبندي و وابستگان وي ؛ 2 - تشكيل يك‌جانبه كميته بدون حضور تركمنها كه مركب از افراد ناصالح بوده است ؛ 3 - نفوذ عاملان رژيم سابق در كميته امام ؛ 4 - انتصاب آقاي نادرشاهي به سمت فرماندار كه داراي صلاحيت كافي نبوده است ؛ 5 - بي‌تجربگي و ناآگاهي پاسداران انقلاب و دامن زدن به خونريزي و كشتار و گروگان گرفتن تركمنها ؛ 6 - وجود عوامل ساواك و بقاياي وابستگان رژيم سابق در بين پاسداران انقلاب ؛ 7 - قضاوت و بررسي غرض آلود هيأتهاي اعزامي‌نخستين .
همچنين به نوشته " پيغام امروز " - نشريه‌اي كه از گروههاي سياسي مخالف انقلاب اسلامي و حاكميت جديد ، بشدت حمايت مي‌كند - نماينده دولت موقت در گنبد نيز كميته انقلاب اسلامي را مسبب بروز درگيري اعلام كرد . به ادعاي اين نشريه منصور گرگاني در گفتگويي با خبرنگار " پيغام امروز " جنگ اخير را قابل پيشگيري دانست و تأكيد كرد كه اگر اشتباهات كميته اسلامي نبود ، هيچ‌گاه اين همه خونريزي نمي‌شد . او ادعاي دخالت چريكهاي فدايي را در جنگ گنبد مردود دانست و گفت هيچ مدركي در اين مورد وجود ندارد ، مگر اين كه عده‌اي از رزمندگان تركمني كه هوادار سازمان چريكهاي فدايي خلق بودند ، همان‌طور كه عده‌اي از رزمندگان مي‌توانند مثلاً هوادار جبهه ملي باشند و يا اصلاً هوادار هيچ سازماني نباشند . گرگاني افزود : كمك فوق‌العاده زيادي كه تركمنهاي شهر و روستا در اين جنگ به يكديگر نمودند ، نشان مي‌دهد كه آنها تا چه حد در مورد خواستهاي خود پافشاري مي‌كنند . ( 2 )
در اين حال سازمان مجاهدين خلق - كه از نزديكترين جريانهاي سياسي به سازمان چريكهاي فدايي خلق است - چريكهاي فدايي خلق را به دليل دست داشتن در آشوبهاي گنبد ، آشكارا - البته دوستانه - مورد شماتت قرار داد . در بيانيه سازمان مجاهدين درباره درگيريهاي گنبد چنين آمده است :
1 - آنچه به چريكهاي فدايي خلق مربوط مي‌شود درگيري و نحوه دخالت نابجاي آنان در منطقه‌اي است كه بي‌ترديد ، عواقب سياسي سوء آن ، حاكي از اشتباهات جدي آنان در نحوه برخورد و ارزيابي موقعيت سياسي و اجتماعي موجود و خلاصه بي‌توجهي به دام از پيش پهن‌شده امپرياليستها و مرتجعان محلي است ؛ دامي‌كه گرفتار شدن در آن طبعاً نمي‌تواند به حال انقلاب سودمند باشد ؛
2 - وجود برخي ندانم‌كاريها و برخوردهاي مسأله‌ساز در كار كميته كه بايد هرچه سريعتر مرتفع گرديد ؛
3 - براي خاتمه دادن به بحران موجود ، از چريكهاي فدايي خلق مي‌خواهيم كه براي اثبات حسن‌نيت خود و تأييد عملي مجدد بيانيه‌هايي كه تاكنون مبني بر تكذيب دخالت خود در درگيري و نقض آتش‌بس صادر نموده‌اند ، موقتاً هم كه شده تمام فعاليتهاي سازمان و اعضاي آن را در گنبد متوقف كرده و با ارائه نوعي تضمين قابل قبول و قابل فهم براي عموم ، مانع هر فعاليتي به نام فدايي گردند . ( 3 )
649
به گزارش روزنامه اطلاعات ، سپهبد پاليزبان و ارتشبد اويسي با برقراري ارتباط با يكديگر و توسل به افراد فراري ساواك در صدد وارد آوردن صدمه به انقلاب مردم مبارز ايران هستند . اين گزارش مي‌افزايد : « سپهبد پاليزبان ( آخرين استاندار كرمانشاهان ) به همراه سرهنگ ايوبي در كوت‌سورين واقع بين دزلي و نوسود ، همچنين سرتيب نصرتي ( رئيس ساواك منحله كردستان ) در سيدصادق و ساواكيهاي فراري مناطق قصرشيرين ، كرمانشاه ، سنندج ، مريوان ، سقز ، بانه ، سردشت و مهاباد از منطقه مرزي مريوان به عراق رفته‌اند و در يك محل اجتماع كرده‌اند . هدف از اين اجتماع ، مبادرت به خرابكاري و ايجاد ناامني و اغتشاش است . »
روزنامه اطلاعات در ادامه گزارش خود با اعلام خبر همكاري پاليزبان با گروه " قياده موقت " مي‌نويسد : « دفتر " قياده موقت " در كاليفر‌نياست و مسؤول آن عبدالله استاندار سابق سليمانيه عراق و معاونش عبدالله بشدي است كه به همراه ادريس و مسعود بارزاني ( پسران مصطفي بارزاني ) از هدايت‌كنندگان پيشمرگان بارزاني در مرز ايران و عراق و تركيه هستند . »
خبر ديگري نيز حاكي است كه ارتشبد اويسي ( فرمانده نيروي زميني رژيم منحله شاهنشاهي ) در مناطق مرزي ايران و تركيه مستقر شده و فرماندهي ساواكيهاي فراري آذربايجان را به عهده گرفته است . در ادامه همين گزارش آمده است كه سازمان سياي آمريكا اسلحه و كمكهاي مالي در اختيار آن ( اويسي و ساواكيها ) مي‌گذارد . علاوه بر اين سردار جاف و بعضي از افراد جوانرود نيز اتحاديه‌اي براي استخدام افراد چريك به منظور مبارزه با دولت ايران و جلال طالباني تشكيل داده‌اند . ( 4 )
650
در پي بروز ناآراميها و برخي اغتشاشات در استان خوزستان و گسترش تمايلات قومي‌و طرح مسائل تجزيه‌طلبانه ، تيمسار دكتر احمد مدني ( وزير سابق دفاع ملي ) به دستور نخست‌وزير با حفظ فرماندهي نيروي دريايي ، به سمت استاندار خوزستان نيز تعيين شد . ( 5 )
همزمان با اين انتصاب ، ناآراميها در استان نفت‌خير ايران همچنان ادامه يافت . در اين باره خبرنگار كيهان خبر داد كه با اعتصاب گروهي از كارگران تخليه‌بار در بندر آبادان ، بار‌گيري از چهار كشتي باري در اسكله‌هاي شركت ملي نفت متوقف شده است . ( 6 ) از سوي ديگر حدود 60 نفر از كارگران شركت " ايران ترمينال " در بندر خرمشهر - كه چندين ماه است از اين شركت اخراج شده‌اند - به ساختمان شركت و بندر حمله كرده ، شيشه‌هاي اين اداره را شكستند و با بعضي از كارمندان به زد و خورد پرداختند . در جريان اين درگيري 5 كارمند و يك كارگر مجروح شدند . اين گزارش مي‌افزايد كه كارگران با دخالت ماموران كميته انقلاب متفرق شدند و محل اداره بندر را ترك كردند . ( 7 )
651
دريادار مدني ( فرمانده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران ) در يك مصاحبه مطبوعاتي درباره آينده نيروي دريايي و مواضع و نقش ايران در خليج‌فارس اظهار داشت :
« هنگامي‌كه رژيم فاسد سابق درهم شكست و ملت قاطعانه نظام شاهي را به زباله‌داني تاريخ انداخت ، نيروي دريايي جمهوري اسلامي ايران نيز به پيروي از اين خواست ملت دگرگون شد و اكنون رسالتهاي نيروي دريايي بر پايه و مبناي خواست ملت است . از اين روست كه نيروي دريايي نسبت به رژيم فاسد گذشته 180 درجه تغيير جهت داده و در خدمت ملت قرار گرفته است . ديروز نيروي دريايي شاهنشاهي يا نيروي دريايي كه در خدمت استعمارگر‌ان بوده ، داشتيم و امروز نيروي دريايي جمهوري اسلامي ايران با تعهد خدمت به مردم . اين است كه ما ديگر ژاندارم منطقه خليج‌فارس نيستيم و از هر‌گونه برنامه پرهزينه در اين منطقه جلوگيري مي‌كنيم . برنامه‌ريزي نيروي
دريايي از اين پس براي حفظ حقوق ملت ايران در خليج‌فارس و اقيانوس هند است كه اين برنامه‌ريزي داراي دو وظيفه اختصاصي و عمومي‌است : برنامه اختصاصي ، حفظ و حراست از كشور و منافع ملت است و برنامه عمومي در راه سازندگيهاي اجتماعي ، اقتصادي ، عمومي‌و سياست ملت است كه اين نيرو در آنها شركت موثر خواهد داشت .
با در نظر گرفتن اين كه كشور ما يك كشور صادركننده نفت است لذا براي حفظ و حراست از مناطق نفت‌خيز ، نيروي دريايي اقدامات وسيعي انجام مي‌دهد و با در اختيار داشتن سلاحهاي موجود ، از پايگاهها و بنادر كشور با قدرت حراست خواهد كرد . از سوي ديگر ، پايگاههايي را كه براي ما مفيد است گسترش مي‌دهيم و آنهايي را كه لازم نيست ، به منابع ديگر واگذار مي‌كنيم . ما در هيچ‌جا نه به مرز ديگران تجاوز مي‌كنيم ، نه اجازه مي‌دهيم كه ديگران به حقوق ما تجاوز كنند ، بنابراين در خليج‌فارس هم به حقوق كسي تجاوز نمي‌كنيم و منحصراً پاسدار حقوق خودمان در كرانه‌ها و جزاير خليج‌فارس خواهيم بود . » ( 8 )
652
اميرانتظام ( سخنگوي دولت ) در مصاحبه مطبوعاتي امروز خود به مسائلي چون قراردادهاي منعقده با بيگانگان ، وضعيت انتظامي‌كشور و تهديدات آمريكا و شوروي عليه ايران پرداخت . وي در مورد سرنوشت قراردادهاي ياد شده و امكانات لغو آنها گفت : « اين قراردادها را نمي‌شود به سادگي لغو كرد ، زيرا در هر قرارداد ميلياردها دلار سرمايه كشور وجود دارد كه اگر بدون بررسي آنها را لغو كنيم ، سرمايه‌هاي ايران مصادره خواهد شد . » وي افزود : « تنها بيش از هزار قرارداد بين ايران و آمريكا بسته شده است كه بيشتر آنها نظامي‌است و لغو آنها موجب از بين رفتن سرمايه‌هاي ملت خواهد شد . »
وي در بخش ديگري از سخنان خود در مورد برنامه‌هاي دولت جهت بازسازي نيروهاي انتظامي‌گفت : « دولت براي تجديد سازمانهاي انتظامي‌بشدت تلاش مي‌كند و بطور شبانه‌روزي بر روي سازمان جديد انتظامي‌كشور كار مي‌كند ، ولي با وجود همين پاسداران و مجاهدان فعلي هيچ خطري گروهي را تهديد نمي‌كند ؛ آنها هم كه اسلحه نشان مي‌دهند همانها هستند كه بارها نشان داده‌اند كاري از دست آنها ساخته نيست . »
اميرانتظام راجعه به دخالتهاي آمريكا و شوروي در امور داخلي ايران اظهار داشت : در جلسات مكرري كه هفته‌اي چند بار با سفراي شوروي و آمريكا انجام مي‌شود ، هر دو كشور تعهد كرده‌اند كه در مورد مسائل داخلي ايران دخالت نكنند و با توجه به شايعاتي كه به غرب يا شرق مي‌رسد كه مثلاً طرف ديگر در امور ايران مي‌خواهد دخالت كند ، هفته‌اي چند بار آنها به خاطر اعتراض به عمل ديگري اين تعهد خود را تكرار مي‌كنند . وي اضافه كرد : ضمناً دولت هوشيار است كه عملي عليه حاكميت ملي ايران انجام نشود و تا وقتي كه ما هوشيار هستيم ، خطري از طرف ناوگانها ما را تهديد نخواهد كرد . ( 9 )
653
در پي تجمع و اعلام موجوديت سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي‌در دانشگاه تهران - كه با حضور مسلحانه افرادي همراه بود - سخنگوي اين سازمان اعلام كرد :
« 1 - افراد مسلح حاضر در ميتينگ روز پنجشنبه ، عضو سازمان مجاهدين انقلاب اسلامي نبوده ، بلكه از خواهران و برادران طرفدار اين سازمان در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي‌بوده‌اند كه فقط براي شركت در مراسم اعلام مواضع در دانشگاه تهران حضور داشتند ؛
2 - چنانكه در اعلام مواضع سازمان نيز قيد شده ، ما تنها با آن دسته از نيروهاي داخلي و خارجي كه بر ضد انقلاب‌اسلامي‌خلق دست به اسلحه ببرند به پيكار مسلحانه خواهيم پرداخت و در غير اين صورت مبارزه ما حتي با مخالفين مكتبي خود ، مبارزه ايدئولوژيك خواهد بود ؛ 3 - مجاهدين انقلاب اسلامي‌يك سازمان مستقل ايدئولوژيك ، سياسي - نظامي‌بوده و به هيچ دستگاه اجرايي وابستگي ندارد ، ولي در عين حال با كليه دستگاههاي اجرايي منتخب امام همكاري نزديك داشته و خواهد داشت . » ( 10 )
654
خبرگزاري فرانسه به نقل از خبرگزاري تاس گزارش داد كه ايالات متحده آمريكا از پايگاههاي بريتانيا در قبرس به عنوان پايگاههاي جاسوسي عليه شوروي استفاده كرده است . اين خبرگزاري افزود : « ايالات متحده پس از پيروزي انقلاب ايران و سقوط رژيم شاه - كه به آنها اجازه مي‌داد پايگاه نظامي در خاك ايران تاسيس كنند - مجبور شده است قبرس را براي مقاصد خود انتخاب كند و به اين منظور با مقامات بريتانيايي به توافق رسيده‌اند . تاس اضافه كرد كه اين كار عواقب وخيمي‌براي صلح و امنيت مديترانه در برخواهد داشت . » ( 11 )
منابع و مآخذ 19/1/1358
1 - كانون فرهنگي - سياسي خلق تركمن ، زندگي و مبارزه خلق تركمن ( گنبد ، كانون فرهنگي - سياسي سال 1357 ) ص 136 .
2 - روزنامه اطلاعات ، 20/1/58 ، ص 4 .
3 - سازمان مجاهدين خلق ، مجموعه اعلاميه‌ها موضعگيريهاي مجاهدين خلق ايران ( 1 ) ، ( تهران : انتشارات سازمان مجاهدين خلق ايران ، چاپ اول ، 22 بهمن 1358 ) ص ص 104 - 103 .
4 - روزنامه اطلاعات ، 19/1/1358 ، ص 3 .
5 - روزنامه كيهان ، 20/1/1358 ، ص 2 .
6 - روزنامه كيهان ، 19/1/1358 ، ص 7 .
7 - مآخذ شماره 4 ، ص 3 .
8 - مآخذ شماره 4 ، ص 1 .
9 - مآخذ شماره 4 ، ص 6 .
10 - مآخذ شماره 4 ، ص 2 .
11 - مآخذ شماره 5 ، ص 4 ، خبرگزاري فرانسه و خبرگزاي تاس .
