تركیه از تداوم جنگ ایران و عراق چه منافعی را كسب میكرد؟
جنگ ایران و عراق دو دستاورد مهم اقتصادی و امنیتی برای تركیه داشت:
1ـ منافع اقتصادی: تركیه بعد از شروع جنگ ایران و عراق با تجدیدنظر در جهتگیریهای اقتصادی خود، یك استراتژی مبتنی بر توسعه صادرات را در پیش گرفت و توانست از جنگ ایران و عراق همچون فرصتی گرانبها در تحقق اهداف سیاستهای نوین اقتصادی خود بهرهبرداری كند، به گونهای كه برخی محققان، از تركیه به عنوان برنده اصلی جنگ ایران و عراق یاد میكنند. تركیه با استفاده از این فرصت ضمن تنوع بخشیدن به اقلام صادراتی خود، میزان آن را نیز افزایش داد و عایدات ارزی سرشاری از طرفین متخاصم دریافت كرد و از این طریق اقتصاد متزلزل خود را از گرداب هولناك تورم سه رقمی رهایی بخشید. مقایسه نرخ تورم تركیه طی مراحل آغازین، میانی و پایانی جنگ، به خوبی بازگو كننده چنین واقعیتی است. بر اساس آمار منتشره، نرخ تورم در تركیه در سال 1980 رقمی حدود 108 درصد بوده در حالی كه نرخ تورم این كشور در سال 1986 به 31 درصد رسیده است. این موفقیت چشمگیر تا حدود زیادی مرهون رشد درآمدهای صادراتی محسوب میشود كه به واسطه جنگ ایران و عراق حاصل شده بود.
بهبود عملكرد صادراتی تركیه كه جنگ ایران و عراق نقش مؤثری در شكلگیری آن ایفا نمود به دولتمردان آنكارا یاری رساند تا بتوانند در برنامههای اصلاحاتی و بهبود اقتصادی خود توفیقاتی بیابند.
از طرف دیگر، به علت گسترش جنگ به خلیجفارس و محدودیت كشتیرانی از این آبراه مهم، تركیه همچون پلی بود كه دو كشور ایران و عراق را به اروپا و بازار مصرف و تولید آن مرتبط میكرد. به علت محدودیت ظرفیت بنادر جنوبی ایران، بخش مهمی از واردات مورد نیاز كشور كه از مبدأ كشورهای اروپایی بارگیری میشد، از طریق بنادر تركیه و سپس راههای زمینی آن كشور (راهآهن و راه شوسه) به مرزهای شمال غربی ایران و از آنجا به مراكز توزیع منتقل میگردید. همچنین كالاهای ایرانی نیز از راه تركیه به اروپا صادر میشد كه این افزایش عایدات ارزی ناشی از ترانزیت كالا را برای تركیه به همراه داشت.
كشور عراق نیز همچون ایران در صادرات و واردات كالا از طریق خلیجفارس دچار مشكل بود و تركیه توانست این مشكل عراق را مخصوصاً در زمینه صدور نفت این كشور از طریق خط لوله به خوبی حل نماید و همچنین از راه ترانزیت كالای عراق (وارداتی و صادراتی) سود سرشاری را نصیب خود سازد.
2ـ دستاوردهای امنیتی: آغاز و تداوم جنگ ایران و عراق دستاورد امنیتی مهمی برای تركیه داشت. در واقع دو كشور ایران و عراق دو قدرت نظامی برتر در منطقه بودند كه جنگ موجب تضعیف همزمان هر دو كشور شد و به تبع آن آسودگیخاطر تركیه از تهدید امنیتی ناشی از دو همسایه قدرتمند را به دنبال داشت.
در مجموع تركیه در جنگ ایران و عراق توانست اقتصاد بحرانزده خود را سامان داده و تا اندازهای از تهدیدات احتمالی ایران و عراق علیه خود آسودهخاطر گردد.