مقدمه
در 22 بهمن ماه 1357، انقلاب اسلامي ايران با فروپاشي رژيم شاهنشاهي به پيروزي رسيد و نظام جمهوري اسلامي ايران به رهبري امام خميني(ره) تأسيس شد. طرح حكومت اسلامي، با نام جمهوري اسلامي ايران در روزهاي 10 و 11 فروردين 1358، به رفراندوم گذاشته شد و 2/98 از راي دهندگان به نظام جمهوري اسلامي راي مثبت دادند.
فرضيه اين تحقيق بر اين مبنا قرار دارد كه هر چند دولت ها و گروه هاي سياسي پس از انقلاب، خواهان جنگ نبودند، كشمكش ها و رقابت هاي داخلي وسيله اي شد تا هم از مقوله جنگ غفلت شود و هم نيات كشورهاي مخالف جمهوري اسلامي را تسريع كند و بهانه هاي لازم را در اختيار آنان قرار دهد؛ زيرا، با توجه به تضادهاي ايدئولوژيك گروه هاي داخلي و سياست هاي مختلف هنوز استراتژي خارجي جمهوري اسلامي، شكل خاص خود را بازنيافته بود. همين چند دستگي سياسي باعث شد كه پس از حمله عراقي ها به ايران و زمين گير شدنشان بعد از پيش روي هاي نخستين، بن بستي در جنگ پيش آيد كه ناشي از بن بست داخلي ايران بود. البته، هنگامي كه اين چند دستگي با توجه به نوع سير تحولات سياسي داخلي به نفع نيروهاي انقلاب و سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به پايان رسيد، بن بست جنگ نيز به تدريج به نفع ايران پايان يافت.
از سال 1356 به بعد، هم زمان با روي آوردن رژيم شاه به فضاي باز سياسي و به موازات تضعيف كل موقعيت رژيم، گرايش به ايجاد جمعيت ها و تشكل هاي سياسي در كشور افزايش يافت. در يك تقسيم بندي كلي مي توان گروه ها و دسته هاي سياسي بعد از انقلاب را به سه جناح عمده تقسيم كرد:
1) نيروهاي انقلابي و طرفدار خط امام؛
2) جناح ملي گرا كه طيف خاصي از گروه ها و دسته هاي سياسي را در بر مي گرفت و به نام جناح ليبرال شناخته مي شد. اين جناح، دولت موقت، (نخستين دولت جمهوري اسلامي ايران)، را تشكيل داد و نهضت آزادي ايران مهم ترين گروه آن به شمار مي رفت؛ و
3) جناح چپ كه خود به دو شاخه اصلي گروه هاي چپ گرا و التقاطي تقسيم مي شد.
گروه هاي چپ گرا مانند حزب توده، فداييان خلق (اكثريت و اقليت) و سازمان پيكار براي آزادي طبقه كارگر را شامل مي شد و گروه هاي التقاطي سازمان مجاهدين خلق (منافقين) را در بر مي گرفت. به اين ترتيب، مشاهده مي شود كه پس از پيروزي انقلاب، يك نظام جناح بندي غير رسمي شكل گرفت. با توجه به آن كه جامعه ايران در حال دولت سازي، مشاركت و توزيع مجدد و دوباره ارزش ها، اقتصاد و قدرت بود اين جناح بندي ها و جبهه گيري ها مي توانست هم عامل تزلزل و سقوط يك نظام باشد و هم زمينه تحكيم و پيشرفت آن را فراهم آورد. براي نمونه، جناح بندي اوايل دهه 60 به درگيري هاي خونين ميان طرفداران سازمان مجاهدين خلق (منافقين)، طرفداران رئيس جمهور مخلوع، ابوالحسن بني صدر و سازمان هاي كوچك تر كمونيستي با طرفداران نظام جديد التأسيس جمهوري اسلامي انجاميد و پيامدهاي اجتماعي تلخي به همراه داشت.(1)
