تحلیلی بر عملیات بیت المقدس

بسم الله الرحمن الرحيم

عمليات بيت المقدس

امام خميني: خرمشهر را خدا آزاد كرد.

دو گروه از عملياتها در دوران 8 سال جنگ تحت عنوان بيت المقدس اجرا گرديد يكي مربوط به عمليات گسترده بيت المقدس براي آزادي خرمشهر و ديگري در سالهاي پاياني جنگ،كه متعاقباً به آن پرداخته خواهد شد.

عمليات گسترده بيت المقدس

 منطقه عمومي عمليات:

اين منطقه عملياتي در ميان چهار مانع طبيعي محصور است، كه از شمال به كرخه كور، از غرب به هوالهويزه و شط العرب، از جنوب به اروند و از غرب به كارون منتهي مي‌شود.

مشخصات استراتژيك منطقه:

 اين منطقه همواره از ارزش استراتژيك برخوردار بوده است، يعني به جز منطقه كوشك تا شلمچه كه خط مرزي است و دو دژ به عنوان مانع مصنوعي به شمار مي‌رود، زمين نيز داراي موانع طبيعي است كه به نفع دشمن مي‌باشد.

 پدافند در اين منطقه وسيع عميقاً مورد توجه فرماندهان نظامي عراق به خصوص سپاه سوم بوده و كار آمد ترين يگانها و فرماندهان خود را به اين منطقه گسيل مي‌كردند.

دشمن در صورت حفظ خرمشهر مي‌توانست در سطح جهاني به عنوان قدرت برتر مطرح باشد. و اگر قدرت حفظ اين منطقه استراتژيك را نداشت، خرمشهر و منطقه وسيع شمال آن آزاد شده و بصره به عنوان اولين شهر بزرگ عراق تهديد مي‌شد. ارتش بعث با توجه به اهميت موضوع تلاش مي‌كرد تا به هر نحو ممكن خرمشهر را حفظ كند.

تفاوت دو منطقه عمليات فتح المبين و بيت المقدس:

 منطقه عمليات بيت المقدس در مقايسه با منطقه عملياتي فتح المبين از ويژگيها و تفاوتها آشكاري برخوردار بودكه عبارتند از:

1 ـ فقدان عارضه و ناهمواري در زمين منطقه عملياتي بيت المقدس در مقايسه با منطقه عمليات فتح المبين.

2 ـ منطقه عملياتي بيت المقدس از نظر وسعت تقريبا سه برابر منطقه عملياتي فتح المبين بود.

3 ـ وجود موانع طبيعي در منطقه عملياتي بيت المقدس نظير رودخانه‌هاي كرخه كور در شمال، كارون در شرق، اروند در جنوب و هورالهويزه در غرب كه مانع عمده‌اي براي رخنه نيروهاي خودي به مواضع دشمن بود و در عمل پيشروي نيروها را با شرايط دشوار و بغرنج مواجه مي‌نمود

4 ـ وجود فاصله زياد از رودخانه كارون تا هدف اوليه در طرح مانور و ضرورت پيمودن مسير 25 – 18 كيلومتري به صورت پياده روي و مواجه همزمان با دشمن به عنوان شرايط ويژه و حائز اهميت در مرحله اول اين عمليات مي‌باشد.

دشمن در اين منطقه دو نوع آرايش دفاعي را در دستور كار خود قرار داد.

پدافند عمومي: در شمال منطقه يعني در حاشيه رودخانه‌هاي كارون،كرخه كور تا هورالهويزه عراق با فرصت يك سال و نيم پس از آغاز جنگ، با تدابير مهندسي موانع و استحكامات شكست ناپذيري را ايجاد كرده بود. كه اين منطقه تا جاده اهواز ـ خرمشهر و ضلع غربي كارون امتداد داشت و ناحيه آب گرفتگي منطقه آب تيمور  تا ايستگاه  آهو  را در بر مي‌گرفت و تا شمال خرمشهر يعني  سد بند   امتداد داشت.

پدافند ويژه: در آستانه عمليات بيت المقدس دشمن اقدام به احداث خاكريز در غرب كارون و ايجاد موانع نمود و علاوه بر آن يك سري مواضع دفاعي ويژه در شهر خرمشهر از طريق تخريب مناطق مسكوني و طراحي ميادين مين و ايجاد سه رده دفاعي در شمال اين شهر به وجود آوردكه با سايراستحكامات و ميادين مين و نيز احداث كانال از مواضع اشغالي خود در منطقه خرمشهر محافظت مي‌كرد و حتي موانع ضد هلي برن در داخل شهر و حومه آن ايجاد نمود به نحوي كه در مجموع خرمشهر به صورت دژي تسخير ناپذير در آمده بود .

يگانهاي ارتش بعث براي دفاع از خرمشهر و منطقه عمومي جنوب اهواز در مناطق ذيل مواضع  ايجاد كردند:

لشكر 6 زرهي از جنوب رودخانه كرخه كور تا هويزه

لشكر 5 مكانيزه از غرب اهواز تا روستاي سيد عبود

لشكر 11 پياده از سيد عبود تا خرمشهر

تيپ 113 گارد مرزي حفاظت شهر خرمشهر.

لشكر 9 زرهي جهت احتياط منطقه غرب ايستگاه حسينيه

لشكر 3 زرهي براي احتياط منطقه شمال خرمشهر تا ايستگاه نود

تيپ 10 زرهي گارد رياست جمهوري احتياط سپاه سوم در منطقه خرمشهر

تيپ 33 نيروي مخصوص جهت احتياط خرمشهر

به طور كلي استعداد يگانهاي عراق در اين منطقه بالغ بر 36000 نفر تخمين زده شده است كه از اين ميزان، نيروي زرهي متشكل از 1435 دستگاه تانك در قالب 41 گردان زرهي و تعداد 1330 دستگاه نفربر در قالب 38 گردان مكانيزه و توپخانه‌اي به استعداد 530 قبضه توپ به عنوان آتش پشتيباني اين عمليات را حمايت مي‌نمود. كه در مراحل بعدي عمليات استعداد آن به شرح زير افزايش يافت.

لشكر 7 پياده از سپاه يكم در شمال به سپاه سوم در بصره ملحق و در آخرين مرحله وارد عمل شد.

دو تيپ 17 زرهي و 24 مكانيزه از لشكر 10 زرهي از منطقه شرهاني به منطقه شلمچه آمدند و در پاتك شلمچه نيز حضور داشتند.

سازمان رزم نوين جمهوري اسلامي ايران:

ايران در ناكاميهاي متعدد در سالهاي اوليه جنگ و آزاد سازي مناطق اشغالي وارد مرحله نويني شد و منطق نبرد و نگرش دفاعي آن بالاخص درباره چگونگي عملياتهاي محدود، نيمه گسترده و گسترده ( كه بحث مفصلي را طلب مي‌نمايد ) متحول گرديد و سازمان رزم جديد بر پايه حضور نيروهاي مردمي در قالب سازمان سپاه در كنار ارتش جمهوري اسلامي ايران شكل گرفت و سبب تحول استراتژي نظامي ايران و پيروزيهاي نظامي از نيمه دوم سال 1360 شد و با عمليات فتح المبين به اوج رسيد.

قرارگاه‌ها:

قرارگاه مركزي كربلا ( قرارگاه مشترك سپاه و ارتش ). فرماندهي مشترك سردار محسن رضايي فرمانده كل سپاه و امير شهيد علي صياد شيرازي فرماندهي نزاجا به عهده داشتند.

قرارگاه نصر : به فرماندهي مشترك سردار شهيد حسن باقري فرمانده لشكر 5 نصر و امير حسين حسني سعدي فرمانده لشكر 21 حمزه.

سپاه  پاسداران انقلاب اسلامي با تيپ 27 محمد رسول الله(ص)، تيپ 7 ولي عصر(عج)، تيپ 22 بدر، 1 گردان از تيپ 30 زرهي، تيپ 46 فجر.

ارتش جمهوري اسلامي ايران با تيپهاي 1، 2، 3  و 4 از لشكر 21 حمزه و تيپ 23 نوهد.

سازمان رزم قرارگاه نصر:‌ 

نصر 1: تيپ 1  لشكر 21 حمزه از ارتش و تيپ 7 ولي عصر(عج) از سپاه.

نصر 2: تيپ 2  لشكر 21 حمزه از ارتش و تيپ27 محمدرسول الله(ص) از سپاه.

نصر 3: تيپ 3  لشكر 21 حمزه از ارتش و تيپ 46 فجر از سپاه.

نصر 4: تيپ 4  لشكر 21 حمزه از ارتش بعنوان احتياط قرارگاه نصر

نصر 5: تيپ 23 نوهد از ارتش و تيپ 22 بدر از سپاه

1 گردان از تيپ 30 زرهي سپاه

شش گردان توپخانه نيز تحت امر قرارگاه نصر بودند.

قرارگاه فتح:

به فرماندهي مشترك سردار غلامعلي رشيد فرمانده لشكر 3 فتح سپاه و امير شهيد مسعود منفرد نياكي فرماندهي لشكر 92 زرهي اهواز.

تيپ  14 امام حسين (ع)، تيپ 8 نجف اشرف، تيپ 25 كربلا، دو گردان از تيپ 30 زرهي از  سپاه.

تيپهاي  1، 2 و 3 از لشكر 92 زرهي، تيپ 37 زرهي و تيپ 55 هوابرد از ارتش.

 سازمان رزم  قرارگاه فتح:

فتح 1: تيپ 1 لشكر 92 زرهي از ارتش و تيپ 14 امام حسين (ع) با هفت گردان پياده

فتح 2: تيپ 2 لشكر 92  زرهي از ارتش كه به عنوان نيروي احتياط قرارگاه فتح بود.

فتح 3:‌ تيپ 3 لشكر 92 زرهي از ارتش و تيپ 8 نجف اشرف با هفت گردان پياده

فتح 4: تيپ 55 هوابرد و تيپ 37 زرهي و گردان 151 از ارتش و تيپ 25 كربلا از سپاه با هفت گردان پياده

دو گردان از تيپ 30 زرهي سپاه تحت امر فرماندهي قرارگاه فتح  

در مجموع هشت گردان توپخانه تحت امر قرارگاه فتح بود.

قرارگاه قدس:

به فرماندهي مشترك سردار احمد غلامپور و فرمانده لشكر 1 قدس و امير سيروس لطفي فرمانده لشكر 16 زرهي قزوين.

تيپ 21 امام رضا (ع)، تيپ 31 عاشورا،تيپ 37 نور، تيپ  41 ثار الله(ع) و تيپ 43 بيت المقدس  يك گردان از تيپ 30 زرهي از سپاه  پاسداران انقلاب اسلامي.

تيپهاي 1، 2 و 3  از لشكر 16 زرهي و تيپ 58 ذوالفقار از ارتش جمهوري اسلامي ايران

سازمان رزم قرارگاه قدس:

قدس 1: تيپ 1  لشكر 16 زرهي با دو گردان تانك و دو گردان مكانيزه از ارتش و تيپ 31 عاشورا با هفت گردان پياده از سپاه.

قدس 2: تيپ 2  لشكر 16 زرهي با دو گردان تانك و دو گردان مكانيزه از ارتش و تيپ 21 امام رضا (ع) با هشت گردان پياده از سپاه 

قدس 3: تيپ 3  لشكر 16 زرهي با دو گردان تانك و يك گردان مكانيزه از ارتش و تيپ 37 نور با هشت گردان پياده از سپاه.

قدس 4: تيپ 58 ذوالفقار با چهار گردان پياده و يك گردان تانك از ارتش و تيپ 41 ثار الله با هفت گردان پياده از سپاه.

قدس 5: يك گروهان از گردان 254 تانك از ارتش و تيپ 43 بيت المقدس با هشت گردان پياده از سپاه .

1 گردان تانك از تيپ 30 زرهي و شش گردان توپخانه نيز تحت امر قرارگاه قدس بود.

سازمان رزم قرارگاه فجر: متشكل ازتيپ 3 لشكر 77 خراسان از ارتش و تيپ 17 علي ابن ابيطالب (ع) و تيپ 33 المهدي (عج) و تيپ 35 امام سجاد (ع) از سپاه كه از منطقه فكه به خرمشهر مامور و در مرحله سوم و چهارم وارد عمليات شدند.      

تيپ مستقل 30 زرهي سپاه: اين تيپ با 5 گردان زرهي  به عنوان احتياط قرارگاه كربلا قرار گرفت و گردانهاي اين تيپ در 4 قرارگاه نصر، فتح، فجر و قدس اجراي مأموريت مي‌كردند. يك گردان در احتياط قرارگاه كربلا ماند كه در شلمچه آسيب جدي ديد.

جهت تشريح چگونگي شكل گيري و روند رو به تكامل سازمان رزم جمهوري اسلامي ايران لازم به توضيح است كه پس از ناكاميهاي متعدد در سالهاي اوليه جنگ نسبت به آزادسازي مناطق اشغالي و آغاز مرحله نوين يعني تحول در منطق نبرد و نگرش دفاعي بالاخص درباره عملياتهاي محدود، نيمه گسترده و گسترده ( كه بحث مفصلي را طلب مي‌نمايد ) و شكل گيري سازمان رزم جديد بر پايه حضور نيروهاي مردمي در قالب سازمان سپاه در كنار ارتش جمهوري اسلامي ايران، استراتژي نظامي ايران متحول گرديد و پيروزيهاي نظامي از نيمه دوم سال 1360 آغاز شد و با عمليات فتح المبين به اوج رسيد.

عوامل موثر در موفقيت عمليات بيت المقدس:

نتايج موفق و رو به رشد سلسله عملياتهاي گسترده رزمندگان اسلام با حضور وسيع نيروهاي مردمي از نيمه دوم سال 1360 تا اجراي عمليات پيروزمندانه بيت المقدس را مي‌توان در عوامل عمده زير خلاصه نمود:

1 ـ نقش موثر و تعيين كننده حضرت امام خميني فرمانده معظم كل قوا در هدايت بسيج گسترده ملت ايران در صحنه‌هاي نبرد.

2 ـ‌ تغيير در نگرش دفاعي پس از عزل بني صدر و تعريف تحول يافته از سازمان رزم و ارائه طرحها مبتني بر امكانات وشرايط آن مقطع انقلاب با تكيه بر حضور نيروهاي مردمي.

3 ـ برقراري امنيت شهري در كشور بالاخص در تهران با تلاش گسترده سپاه در امر مقابله مقتدرانه با عوامل ضد انقلاب و اشرار.

4 ـ استيصال روحي نيروهاي دشمن به دليل انجام عمليات پي در پي و پيروزمندانه رزمندگان  اسلام.

5 ـ بروز تغيير توازن نظامي به سود جمهوري اسلامي ايران.

6 ـ مهيا شدن زمينه‌هاي لازم سياسي ـ نظامي به منظور انجام عمليات آزاد سازي خرمشهر.

7 ـ انهدام بخش قابل توجهي از تجهيزات و اسارت تعداد زيادي از نيروي دشمن.

8 ـ روند رو به رشد قدرت رزمي يگانها.

وضعيت خرمشهر قبل از انجام عمليات بيت المقدس:

دشمن پس از عمليات فتح المبين بلا فاصله تخريب مناطق مسكوني خرمشهر را به طور جدي آغاز كرد، به گونه‌اي كه صداي انفجارهاي مهيب بطور مكرر در شرق رودخانه كارون شنيده مي‌شد. و به احداث استحكامات در اطراف و داخل شهر پرداخت و  مين گذاري و ميدانهاي ديد و تير وسيعي را به منظور ممانعت از ورود نيروهاي اسلام به داخل شهر از شمال و شرق با جديت دنبال كرد. همچنين براي مقابله با هلي برن نيروهاي ايران و اجتناب از جنگ شهري، دشمن تلاشهاي مهندسي ويژه‌اي انجام داد. موارد ذكر شده بيانگر اين است كه ارتش عراق در نظر داشت خرمشهر را به دژ مستحكم و غير قابل نفوذي تبديل نموده تا شايد بتواند از بازپس گيري آن جلوگيري نمايد. بر اساس اسناد و مدارك قرارگاه مركزي كربلا، استعداد نيروي انساني و تجهيزات مورد نياز خودي بر اساس استعداد بالقوه و بالفعل دشمن براي حضور به موقع در عمليات بيت المقدس برآورد شد به نحوي كه يگانهاي خودي بر اساس محل استقرار و نوع آرايش و تركيب نيروهاي دشمن و به خصوص احتياطهاي آن توان متناسب و به هنگام و آرايش مطلوب را سازماندهي و به فعليت در آورد.

دشمن در پدافند و پاتكهاي سنگين جهت مقابله با تهاجم رزمندگان اسلام، تكيه بر نيروي زرهي و مكانيزه  تكيه داشت، مضافاً اينكه از استحكامات و موانع احداث شده به خصوص در خرمشهر و خطوط دفاعي حاشيه جنوبي كرخه كور تا جاده اهواز ـ خرمشهر، كه عمدتاً به نفع دشمن بود، بهره مي‌برد.

دشمن علي رغم برخورداري از امتيازهاي زمين هموار و وسيع و نيز استحكامات برتر در برابر رزمندگان اسلام در عين حال با دشواريها و محدوديتهاي مختلفي از جمله دفاع از سرزمين وسيع و عريض و كمبود نيروي انساني براي پدافند در اين منطقه مواجه بود.

علل تسريع در آغاز عمليات بيت المقدس:

بلافاصله پس از اتمام عمليات فتح المبين در تاريخ 10/1/1361 جلسه مشتركي با حضور فرماندهان  با تجربه سپاه و ارتش تشكيل شد و به كليه يگانها ابلاغ گرديد كه طي دو هفته بازسازي يگانها، آمادگي براي عمليات را داشته و نتيجه را اعلام نمايند.

در پي درك دقيق و تحليل صحيح فرماندهان عالي رتبه از شرايط موجود و ضرورت تعجيل در اجراي عمليات جديد، تلاش ويژه براي آمادگي، شتاب چشمگيري به خود گرفت، چرا كه هرگونه تعلل، با توجه به فرارسيدن فصل گرما در منطقه جنوب و هوشياري دشمن، قريب الوقوع بودن عمليات ارتش عراق را در پي داشت و ناديده گرفتن ضرورتها و شرايط آن زمان، فرصتها را هدر مي‌داد و در نتيجه عواقب جبران ناپذيري را به دنبال داشت. ضمن اينكه آشفتگي رواني ايجاد شده به دنبال ضربات ناشي از عمليات كاملاً موفق فتح المبين دشمن را در موقعيت بحراني قرار داده بود و اجراي هر چه سريعتر عمليات در چنين شرايطي ضريب موفقيت را افزايش مي‌داد.

سردار سر لشكر شهيد حسن باقري از استراتژيستهاي جنگ ايران و عراق در خصوص علت تعجيل در آغاز عمليات بيت المقدس چنين تحليلي را ارائه نمودند:

" عكس العملي كه عراق از خودش نشان داد به اين منوال بود كه خط محكمي را در كنار جاده آسفالت به دنبال تداركش بود و در پي ان در فاصله حدود 8 ـ 7 كيلومتري غرب كارون، خط پدافندي پياده و در پشت سرش تانك را به صورت سرتاسري داشت مرتب مي‌كرد.

البته تصور ما اين نبود كه عراق بيايد و به كارون بچسبد براي اينكه مانع نفوذ شود. براي طرف مقابل احتياج به نيروي پياده اهميت بسيار زيادي دارد، همانطور كه مي‌بينيم در قسمت غربي كارون، در محلي كه عمليات شرق كارون انجام شد در منطقه حفار و مارد و قصبه و اينها عراق مجبور بود در فاصله 3 – 4 كيلومتري يك تيپ بگذارد. و به هيچ وجه براي عراق امكان اين مسئله نبود كه در 40 كيلومتر 10 تا تيپ پياده بياورد. به خصوص كه از نظر آتشهاي پشتيباني و حمايت تانك، رساندن آذوقه و مهمات، قطعاً در مضيقه قرار مي‌گرفت. اما اين طبيعي بود كه عراق بيايد در يك فاصله 5 ـ 4 كيلومتري كنار كارون كه ديد نسبت به جلويش داشته باشد، مستقر شود و اين خط را پيوسته كند و نفوذ در اين خط بزرگترين مشكل باشد كه البته اگر نفوذ هم ممكن باشد در آن بيشتر از 3 تا 5 كيلومتر امكان پيشروي نخواهد بود و لذا خط پدافندي عراق در جاده آسفالت اهواز ـ‌ خرمشهر به هر حال محكم باقي خواهد بود. اين بود كه خط از سد بند شمالي كارون تا جاده آسفالت كه عراق قبلاً كشيده بود، خطي را از آن خاكريز عصائي شكل به سمت شمال ادامه مي‌داد به طوري كه خرائب را عمود كرده بود و حتي خاكريز در جلوي كانال دكل ابوذر زده شد و اگر 48 ساعت ديگر صبر مي‌شد مسلماً عراق نيرويش را هم آماده كرده بود و در آن محور حداقل مي‌آورد و مي‌ماند و اين خط داشت ادامه پيدا مي‌كرد كه به خط مقابل قرارگاه فتح برسد و خوب خيلي مشكل مي‌شد. اين بود كه با بحثهايي كه مجموعاً در قرارگاه كربلا صورت گرفت مسئله محرز شد كه بايد عمليات هرچه سريع تر ولو اينكه آمادگي صد در صد نيست آغاز شود."

به طور كلي دو راه كار از سوي فرماندهان سپاه و ارتش به منظور اجراي عمليات بيت المقدس پيشنهاد شد:

1 ـ تهاجم به دشمن با اتكا به جاده اهواز ـ خرمشهر از منطقه نورد اهواز.

2 ـ عبور از رودخانه كارون و رسيدن به جاده اهواز ـ خرمشهر.

هر يك از راه كارهاي فوق محاسن و معايب خاص خود را داشتند كه در مجموع طرح عبور از رودخانه كارون مورد توافق نهائي فرماندهان و طراحان نظامي قرار گرفت. در خصوص راه كار دوم سرلشكر شهيد حسن باقري چنين استدلال مي کنند:

" عمليات عبور از رودخانه، خودش از مشكل ترين عملياتهايي است كه بسياري از ارتشها مدتها راجع به آن تمرينات انجام مي‌دهند، ما تنها كاري كه توانسته بوديم بكنيم، دو پل بود كه پل  پي ام پي  مربوط به مهندسي ارتش بود و اين يكي  جي اس پي  كه روي آب قرار مي‌گرفت و در فاصله ده دقيقه مي‌توانست يك بار برود آن سر كارون و بر گردد ما عمدتاً مجبور بوديم نصر يكمان را كه تيپ 7 دزفول و تيپ يك لشكر 21 بود از منطقه انرژي اتمي عبور بدهيم، و آنجا هم امكان زدن پل وجود نداشت و ما مجبور بوديم كه از همين جي اس پي استفاده بكنيم. اين مشكلي بود براي ما، البته پلها 24 ساعت قبل آماده شد و باز كردند به كنار كارون آوردند كه از جهت عكس هوايي زياد مشخص نباشد، عراق هم كم كم قضيه را متوجه شده است. "

مأموريتها:

در ادامه سه قرارگاه عهده دار تك گسترده به دشمن و يك قرارگاه به صورت احتياط زير نظر قرارگاه مركزي كربلا به فرماندهي مشترك سپاه و ارتش تعيين و مأموريتهاي ذيل براي آنها در نظر گرفته شد.

1 ـ قرارگاه قدس: در بخش شمالي منطقه عمليات با مأموريت عبور از رودخانه كرخه کور و انهدام نيروهاي دشمن و در ادامه به سوي هدف بنا به دستور.

2 ـ قرارگاه فتح: در بخش مياني منطقه عمليات با مأموريت  عبور از رودخانه كارون و پيشروي به سمت جاده اهواز ـ خرمشهر.

3 ـ قرارگاه نصر: در بخش جنوبي منطقه عمليات با مأموريت عبور از كارون و پيشروي به سمت جاده اهواز ـ خرمشهر و شمال خرمشهر.

4 ـ قرارگاه فجر: فجر 3 با تركيب يگان هاي تيپ 3  لشكر 77 خراسان و تيپ 33 المهدي و 17 علي‌ابن‌ابيطالب در مرحله نهايي در منطقه پل نو وارد عمل شد.[1]

ضرورت مرحله‌بندي عمليات نيز موجب گرديد تا مراحل عمليات به شكل زير به تصويب برسد:

1 ـ عبور از رودخانه كارون توسط قرارگاه نصر و فتح و پيشروي تا جاده اهواز ـ خرمشهر كه مي‌بايست مسافت 25 ـ18  كيلومتر را طي كنند.

2 ـ شكستن خاكريز اول توسط قرارگاه قدس با هدف درگير نگه داشتن دشمن و توجه دادن قرارگاههاي فتح و نصر به طرف غرب و جنوب براي تامين مرز و آزاد سازي خرمشهر. 

3 ـ حركت قرارگاههاي فتح و نصر به طرف ساحل اروندرود و تصرف هدفهاي از پيش تعيين شده و سپس  آزاد سازي شهر خرمشهر طبق دستورالعمل طرح.

براساس طرح مقرر شد كه قرارگاه قدس به عنوان قرارگاه پشتيباني عمليات عمدتا دشمن را درگير كند تا قرارگاههاي فتح و نصر تلاش اصلي براي گرفتن سرپل و پيشروي به سمت جاده اهواز ـ خرمشهر را به اجرا در آورند.

متعاقباً پس از بررسيهاي نهايي مقرر گرديد به منظور تجزيه دشمن و جلوگيري از جابجايي و ممانعت از تمركز قواي دشمن هر سه قرارگاه همزمان تهاجم خود را آغاز نمايند.

شناسايي منطقه عمليات:

با توجه به اهميت اين منطقه سپاه نيروي پوششي را از سال 59 در غرب رودخانه كارون مستقر كرده بود و علاوه بر حضور در مناطقهالوپ، كفيشه، خرائب، مشارع، پايگاه‌هاي ثابتي در غرب كفيشه و غرب كارون ايجاد كرد و شناسايي در منطقه به طور دائم انجام گرديد، لذا واحد اطلاعات و عمليات سپاه پس از عمليات فتح المبين، اطلاعات كافي از وضع منطقه در اختيار قرارگاه كربلا و از آن طريق به قرارگاه‌هاي تابعه منتقل نمود كه اين قرارگاه‌ها ضمن بازسازي و آماده كردن يگانهاي تحت امر خود، بررسي مانور كلي قرارگاه، يگانهاي تابعه، وضعيت يگانهاي پشتيباني رزم و خدمات مورد نياز مربوطه را نيز در دستور كار قرار بدهند.

ابلاغ مأموريت:

پس از بررسيهاي به عمل آمده  قرارگاه كربلا مأموريت و اهداف عمليات را به شرح زير ابلاغ كرد:

 نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران متشكل از سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي مأموريت دارند كه در ساعت (س) روز (ر) در جنوب رودخانه كرخه كور و غرب رودخانه كارون تك نموده و ضمن انهدام نيروهاي موجود دشمن و آزاد سازي شهرهاي خرمشهر و هويزه خط مرز بين المللي را تامين نموده و از حمله مجدد احتمالي به كشور جمهوري اسلامي ايران جلوگيري نمايند.

به اين ترتيب اهداف تعيين شده براي اين عمليات به شرح ذيل تعيين گرديد:

1- انهدام قواي دشمن.‌

2- خارج نمودن شهرهاي اهواز، حميديه، سوسنگرد از تيررس توپخانه دور برد دشمن.

3- ترميم مرز بين المللي جمهوري اسلامي .

4-  آزاد سازي جاده اهواز ـ خرمشهر

5-  آزاد سازي شهرهاي خرمشهر، هويزه، منطقه جفير تا مرز شلمچه و رودخانه اروند.

محدوده عمليات قرارگاه‌ها:

1- قرارگاه قدس: به عنوان مأموريت پشتيباني در منطقه جنوب اهواز، از فارسيات، كرخه كور، هويزه تا حاشيه هورالهويزه ( منطقه شمالي عمليات)

2- قرارگاه فتح: در  منطقه مياني از فارسيات تا مسعوديه در جنوب دارخوين و در عمق منطقه نبرد يعني منطقه آب گرفتگي، ايستگاه آهو، حسينيه تا شمال ايستگاه نود در مرحله اول و از حسينيه تا زيد به طرف مرز بين المللي در مرحله دوم

3- قرارگاه نصر: در منطقه جنوبي شمال خرمشهر از مسعوديه، سلمانيه تابهمنشير و خرمشهر و در عمق منطقه ايستگاه  گرمدشت و تا مرز شلمچه و شهر خرمشهر.

مراحل اجراي عمليات بيت المقدس:

مرحله اول: عبور از رودخــانه كارون و تصرف جاده اهواز ـ خـرمشهــر در تاريخ  10/ ارديبهشت /‌ 61 كه تا 16/ارديبهشت/61 ادامه داشت.

 عبور از كارون مبتني بر خلاقيت فرماندهان طراح سپاه طراحي شده بود و براي دشمن اجراي آن توسط ايران به دليل دشوار بودن  اصل عبور از رودخانه  قابل تصور نبود؛ اين موضوع ضريب غافلگيري دشمن در تاكتيك را به شدت افزايش داد. به اين ترتيب كه رزمندگان اسلام با عبور از كارون، بر خلاف آرايش دشمن وارد صحنه نبرد شده و از پهلو به دشمن حمله كردند. اين حركت دشمن را به عكس العمل وادار كرد و نتوانست براي اين شوك را كه در او تزلزل روحي ايجاد كرده بود، پاسخ مناسبي ارائه نمايد. لذا علي رغم ضد حمله‌هاي شديد به خصوص در ايستگاه گرمدشت و شمال خرمشهر، و با 6 روز حمله پي در پي نتوانست اهداف از دست رفته را پس بگيرد. البته در مرحله اول با توجه به رخنه ايجاد شده بين قرارگاه فتح و نصر و عقب‌نشيني نصر 1 از جاده آسفالت، دشمن بخشي از جاده را تصرف كرد كه در شبهاي بعدي ترميم گرديد. در منطقه قرارگاه فتح نيز ضد حمله‌هاي دشمن پاسخ گفته شد و عملاً دشمن نتوانست به موضع قبلي خود برگردد و در خاتمه‌ي مرحله اول عمليات، مجموعاً 800 كيلومتر مربع از منطقه اشغالي آزاد گرديد.

 مرحله دوم: در تاريخ 16/ارديبهشت /61  ساعت 22:30حركت رزمي به سوي مرز بين المللي آغاز و 20 كيلومتر از مرز بين المللي يعني از زيد تا شلمچه نيز از دشمن پس گرفته شد.

در مرحله دوم عمليات منطقه شلمچه تا پاسگاه مرزي زيد به عنوان قسمتي از مرز بين المللي و شلمچه به عنوان نقطه مرزي بين بصره و خرمشهر پيش بيني شد، اين در طرح مانور از دو جنبه وصول به مرز و خيز لازم و ضروري براي محاصره و تصرف شهر خرمشهر از اهميت زيادي برخوردار بود و فرماندهان قرارگاه‌هاي كربلا، نصر و فتح مصرانه معتقد بودند، كه بايد نيروها به مرز بين المللي برسند و مرحله دوم عمليات به ترتيبي كه ذكر شد به ياري خداوند با موفقيت به انجام رسيد.

 علي رغم ضد حمله‌هاي دشمن در روزهاي 17 و 18 ارديبهشت، مقاومت نيروي خودي و تهديد عقبه دشمن در شلمچه باعث شد كه در 19 ارديبهشت به سرعت،  لشكرهاي 5 مكانيزه و 6 زرهي را به كوشك و طلائيه عقب كشيد.

مرحله سوم: در منطقه شلمچه براي دور زدن دشمن عمليات اجرا گرديد ولي به علت مقاومت نيروهاي تازه نفس دشمن و ايجاد موانع جديد در منطقه، اهداف تامين نگرديد.

مرحله چهارم: در تاريخ 2/خرداد / 61 در شمال خرمشهر و در ساعت 22:35 دقيقه مرحله سوم عمليات آغاز شد.

 در اين مرحله 3 قرارگاه نصر، فتح و فجر شركت كردند كه قرارگاه نصر در شلمچه ؛ قرارگاه فجر در پل نو و قرارگاه فتح از سمت پليس راه وارد خرمشهر  شدند كه خرمشهر پس از 18 ماه اشغال آزاد گرديد.

خلاصة اهم وقايع از مراحل عمليات بيت المقدس:

الف ـ يگانهاي قرارگاه قدس: قرارگاه قدس با همان سازماندهي از 5 محور با دشمن درگير شد. اما هوشياري دشمن و استحكامات ايجاد شده عملاً مانع از سرعت عمل و موفقيت كامل گرديد. از اين قرارگاه تنها قدس 5 موفق شد از جاده اهواز ـ‌ خرمشهر به مواضع دشمن دسترسي پيدا كند و خط اول دشمن را به تصرف در آورد. در محور قدس 4 نيز موفق به عبور از مواضع دشمن و تصرف سرپل، محدود در جنوب رودخانه كرخه شدند. ولي به علت پيش روي موثر ديگر جناحهاي درگير در ساير محورها، موجب گرديد كه دشمن تلاش اصلي خود را بر روي اين دو سر پل گذاشته و موفق به اشغال آن گردد.

ب: قرارگاه فتح: يگانهاي اين قرارگاه موفق شدند به جاده اهواز ـ خرمشهر برسند كه از قسمت آب گرفتگي و ايستگاه آهو تا حسينيه و از آنجا تا شمال ايستگاه نود را پوشش دهند ولي در امر الحاق با قرارگاه نصر دچار مشكل شدند به اين علت كه تيپ نجف به اشتباه به جناح راست خود متمايل گرديد و در نتيجه دشمن رخنه‌اي در بين دو قرارگاه ايجاد كرد و موجب بروز نگراني شد كه متعاقباً مرتفع گرديد اما در پاسخ به ضد حمله‌هاي لشكر 9 زرهي كه در ايستگاه حسينيه مقابل تيپ 25 كربلا رخ داد اين قرارگاه توانست ضمن نشان دادن مقاومت، خط را تثبيت نمايد و در مرحله دوم نيز حركت خود را در امتداد جاده حسينيه به سوي خط مرزي و پاسگاه زيد كه در مرز بين المللي است ادامه دهد، و در مرحله نهايي يعني آزاد سازي خرمشهر نيز مشاركت فعالي داشت.

ج: قرارگاه نصر: بر اساس طرح قرار بود نصر 2 و نصر 5 از سمت شرق، خرمشهر را محاصره نموده و با نصر 2 الحاق نمايند اما تأخير در حركت، تخريب قسمت غربي پل مسعوديه به وسيله آب، و وجود باتلاق در ضلع شمالي سيل بند، موجب تاخير در تصرف اهداف شد.

نصر 1 در مقابل دشمن در ايستگاه نود تا ظهر مقاومت كرد اما بعد از ظهر به قسمت شرق جاده عقب‌نشيني نمود.

اين وضعيت شديد ترين فشارها را به نصر 2 آورد ولي مقاومت آنها در مقابل دشمن باعث شد كه اين منطقه در مراحل بعدي عمليات ترميم و مناطق پيش بيني شده علي رغم فشار سنگين دشمن آزاد گردد.

در مرحله نهايي آزاد سازي خرمشهر در بين سه قرارگاه، تيپ حضرت محمد رسول ا... از قرارگاه نصر در نهر خيّن توانست مقاومت ارتش عراق را در هم شكسته و ساير يگانها را از آن مسير عبور دهد، كه منجر به آزاد سازي خرمشهر گرديد.

مهندسي

‌ تركيب مهندسي جهاد، سپاه و ارتش در اين عمليات قابل توجه بود. با توجه به وضعيت منطقه و گستردگي آن ضرورت حضور فعال مهندسي جهاد كه از آغاز جنگ تلاش وسيعي را از خود نشان داده بود حياتي مي‌نمود كه به همراه مهندسي سپاه و ارتش حضور گسترده‌اي داشت.

مهندسي رزمي در اين عمليات مجموعاً با استعداد 192 دستگاه به شرح ذيل وارد عمل شد:

مهندسي رزمي قرارگاه فتح: مجموعاً با استعداد 85 دستگاه متشكل از 45 دستگاه از جهاد، 22 دستگاه از سپاه و 18 دستگاه از ارتش وارد عمل شدند.

مهندسي رزمي قرارگاه نصر: مجموعاً با استعداد 48 دستگاه متشكل از 27 دستگاه از جهاد، 18 دستگاه از سپاه و  3 دستگاه از ارتش فعال شدند.

مهندسي رزمي قرارگاه قدس: مجموعاً با استعداد 59 دستگاه متشكل از 23 دستگاه از جهاد، 22 دستگاه از سپاه و14 دستگاه از ارتش در اختيار داشتند.

نيروي هوايي و هوانيروز

نيروي هوايي

براي نيروي هوايي دو مأموريت عمده پوشش هوايي منطقه و پشتيباني نزديك و ترابري سنگين هوايي در نظر گرفته شد.

الف ـ پوشش هوايي: با استفاده از دو پايگاه موشكي زمين  به زمين و به كارگيري هواپيماهاي F_4 , F_14. اين مأموريتها به انجام رسيد.

ب ـ پشتيباني نزديك: منطقه به دو قسمت ارتفاع بالا و پايين تقسيم شده بود كه در مجموع 20 سورتي پرواز در روز اول عمليات و 6 سورتي پرواز براي روزهاي بعد به انجام رسيد.

ج ـ ترابري سنگين و حمل مجروحين: براي اين كار 3 پايگاه هوايي در نظر گرفته شد كه روزانه 20 – 12 سورتي پرواز داشتند.

هوانيروز

هوانيروز، با استعداد 24 فروند  بالگرد كبري، 22 فروند  بالگرد 214 و 6 فروند  بالگرد شنوك و تعداد 16 فروند  بالگرد 206 مأموريتهاي خود را به انجام رساندند.

توپخانه 

ارتش به منظور تامين آتش پشتيباني علاوه بر توپخانه لشكرها، دو گروه توپخانه 22 و 33 را تحت امر گرفت و سپاه نيز با استفاده از توپهاي غنيمتي (1) توپخانه سپاه را راه اندازي نمود. و در اين عمليات با 6 آتشبارحضور فعال پيدا كرد.

مجموع استعداد نيروهاي رزمي ارتش و سپاه براي عمليات بيت المقدس:

1 ـ سپاه پاسداران انقلاب اسلامي با دوازده تيپ مستقل پياده و يك تيپ زرهي.

2 ـ نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي با دو لشكر زرهي يك لشكر پياده و چهار تيپ مستقل.

يگانهاي پشتيباني كننده:

از يگانهاي پشتيباني كننده عمليات بيت المقدس مي‌توان به نقش حساس و قابل توجه واحد مهندسي جهاد سازندگي، نيروي هوايي و هوانيروز، سيستم پدافند هوايي، توپخانه ارتش جمهوري اسلامي و يگانهاي ضد زره سپاه، يگان بكار گيرنده (سيستمهاگ ) به منظور پدافند هوايي ونيز قرارگاه فجر مستقر در منطقه عملياتي فتح‌المبين اشاره نمود.

جمع بندي كلي:

آخرين جلسه بررسي طرح مانور عمليات در تاريخ 5 / 2 / 1361 برگزار گرديد. سپس فرماندهان قرارگاه مركزي كربلا براي بررسي ميزان آمادگي قرارگاههاي تابعه ورفع نواقص طرح مانور و مشكلات مربوطه و همچنين تعيين تاريخ و ساعت شروع عمليات از قرارگاههاي قدس، فتح و نصر بازديد كرد و پس از بررسي و ارزيابي موارد و مشكلات خرد و كلان با فرماندهان قرارگاه‌هاي عمل كننده، تصميمات نهايي را اتخاذ نمود. بر اساس  شرايط و اوضاع سياسي منطقه و به منظور پيوند با آرمانهاي مقدس مجاهدان ضد صهيونيستي، قرارگاه مركزي كربلا نام  بيت المقدس  را براي اين عمليات برگزيد ؛ از سوي ديگر تقارن آن مقطع تاريخي با ايام مبارك رجب موجب گرديد تاروز فرخنده ميلاد مولاي متقيان حضرت علي ـ عليه السلام ـ به عنوان روز  عمليات انتخاب شود. اما به علت هوشياري دشمن از اجراي عمليات  و حضور احتياطهاي قوي يعني لشكرهاي 3 و 9 زرهي در منطقه و احداث يك خاكريز در 7 كيلومتري غرب رودخانه كارون عمليات درروز ششم ماه رجب مصادف با دهم ارديبهشت را براي انجام عمليات تعيين و رمز مقدس ( ياعلي بن ابيطالب ع ) براي آن انتخاب گرديد. با نزديكي زمان عمليات حضرات آيات مشكيني  و شهيد صدوقي وارد منطقه شده و در قرارگاه مركزي كربلا حضور يافتند.

نهم ارديبهشت ماه 1361 فرا رسيد. شب از نيمه گذشته بود. شور و نشاط زايدالوصفي در قرارگاه كربلا حاكم بود. در حالي كه ساعت 15 دقيقه نيمه شب را نشان مي‌داد. آياتي از سوره مباركه فتح تلاوت شد و سرانجام 30 دقيقه پس از ساعت 24، فرماندهان قرارگاه كربلا با قرائت رمز عمليات يا علي ابن ابيطالب فرمان آغاز يورش به دشمن را به قرارگاه‌هاي تحت امر صادر كردند.

نيروها كه  در انتظار فرمان حمله به سر مي‌بردند، در تمام محورهاي عمليات به دشمن حمله ور شدند و بدين ترتيب عمليات سرنوشت ساز رزمندگان اسلام شروع گرديد. هدايت عمليات به همراه طنين دعاي ملكوتي توسل، معنويت خاصي را برقرارگاه مركزي كربلا حاكم كرده بود. آيت اله شهيد صدوقي و آيت اله مشكيني به طور جداگانه پيامهايي را به وسيله بي سيم خطاب به رزمندگان اسلام قرائت كردند.

سرانجام پس از 22 روز نبرد بي امان و سپري نمودن سه مرحله جهت نتيجه گيري نهايي مرحله چهارم عمليات با هدف محاصره و آزادسازي خرمشهر در ساعت 25:22 مورخ 1 / 3 / 1361 آغاز شد. بدين ترتيب كه يگانهاي قرارگاه فتح پس از درگيري با دشمن و پيشروي موفق شدند باروشن شدن هوا در پليس راه خرمشهر، دشمن را منهدم نمايند. همچنين نيروهاي قرارگاه فجر با عمليات خود توانستند پل نو را تصرف كنند و به سمت اروند پيشروي نمايند. نيروهاي قرارگاه نصر نيز در امتداد مرز پيشروي كردند وبا پاكسازي و انهدام دشمن به سمت جنوب به حركت درآمدند. بدين ترتيب محاصره خرمشهر كامل شد. اما همچنين نيروهاي دشمن در داخل شهر مقاومت مي‌كردند، دستور اكيد فرماندهي قواي عراقي براي مقاومت در خرمشهر و وعده‌هاي آنها مبني بر ارسال كمك و پشتيباني و همچنين تشويق آنها به مقاومت كه از طريق شنود راديويي شنيده مي‌شد نقش زيادي در ايستادگي نيروهاي عراقي داشت. در اين وضعيت دشمن نيروهايش رااز مثلث كارون ـ جاده خرمشهرـ‌اهواز، فراخواند تا پس از سازماندهي، اقدام به شكستن محاصره خرمشهر كند. ليكن ضعف روحي قواي دشمن بيش از آن بود كه بتواند اقدام به پاتك نموده و خود را از محاصره نيروهاي ايران برهاند.

روز دوم خرداد ماه سال1361 حلقه محاصره خرمشهر تنگ تر شد و بخشي از نيروهاي دشمن به اسارت در آمدند.

دشمن نااميد از شكستن محاصره براي نجات نيروهايش به تلاش مذبوحانه‌اش ادامه داد تا جايي كه فرمانده نيروهاي مستقر در خرمشهر  سرهنگ احمد طارق زيدان  فرار كرده و روي مين رفت و زخمي شد. برخي از نيروهاي دشمن با استفاده از هر وسيله ممكن نظير تيوپ چرخ ماشين و كلمن آب براي عبور از رودخانه اروند تلاش مي‌كردند.

برخي از آنها نيز در ميان آب غرق شده و به هلاكت رسيدند. برخي ديگر نيز همچنان در انتظار بودند.

طولي نكشيد كه صداي رزمندگان اسلام از بلندگوها پخش شد كه باقي ماندة نيروهاي دشمن را به تسليم دعوت مي‌كردند.

به دنبال آن از حدود ساعت 10 صبح روز سوم خرداد 1361 از گوشه و كنار شهر، عراقيها در حالي كه دستها را بر سر نهاده بودند و برخي هم قرآن و عكس امام علي (ع) را در دست داشتند و الموت لصدام مي‌گفتند فوج فوج خود را تسيلم كردند.

رزمندگان اسلام در تاريخ سوم خرداد ماه سال 61 برخلاف تصور دشمن كه از دروازهاي شرقي و شمالي و جنوبي در كمين آنها بود ؛ از دروازهاي غربي شهر را آزاد و نيروهاي دشمن را منهدم كردند و بسياري از آنان را به اسارت در آوردند بدين ترتيب خرمشهر كه پس از 34 روز مقاومت در برابر دشمن سقوط كرده بود بعد از 575 روز اشغال آزاد و به طور كامل از لوث وجود اشغالگران پاكسازي شد. رزمندگان اسلام در اولين اقدام خود پس از آزادسازي شهر نماز شكر را در مسجد جامع شهر خرمشهر به جاي آوردند.

اعلام خبر آزادسازي خرمشهر در ساعت 14 از صداي جمهوري اسلامي ايران امت حزب اله را كه مدتها در آرزوي چنين لحظه‌اي بودند مسرور ساخت. شهرهاي كشور غرق در شادي و سرور شدند. حضور مردم در خيابانها، پخش شيريني و برقراري جشن و شادي به قدري وسيع بود كه تنها مي‌توان آن را با شادي مردم در روز فرار شاه مقايسه نمود. 

بهداري

اين واحد طبق جداول علاوه بر پست امداد خدمات ذيل را در اين عمليات ارائه دادند.

آمار كلي خدمات بهداري در عمليات بيت المقدس:

مناطق ارائه خدمات بيمارستاني در حوزه استحفاظي قرارگاه قدس و نصر

 ـ منطقه عملياتي قرارگاه قدس:    

ـ قرارگاه نصر:

ـ قرارگاه فتح:

ـ قرارگاه كربلا:

تعداد گردانهاي درگير در عمليات بيت المقدس:

ايران: 112 گردان پياده، 23 گردان زرهي، 9 گردان مكانيزه.

عراق: 90 گردان پياده، 43 گردان زرهي، 23 گردان مكانيزه، 22 گردان كماندو، 12 گردان گارد مرزي،   30 گردان توپخانه

تلفات ارتش بعث عراق:

اسرا: 19070 نفر

كشته‌ها: 16000 نفر

تجهيزات:

تانك و نفربر: 150 دستگاه انهدام و 150 دستگاه غنيمتي

توپ: 30 قبضه انهدام و 30 قبضه غنيمتي

خودرو: 200 دستگاه انهدام و 300 دستگاه غنيمتي

هلي كوپتر: يك دستگاه انهدام

هواپيما: 61 فروند

نتايج كلي عمليات:

عمليات بيت المقدس كه در منطقه جنوب اهواز و خرمشهر انجام شد، منجر به آزادسازي منطقه‌اي به وسعت 6000 کيلومتر مربع از جمله آزاد سازي شهر خرمشهر ـ هويزه، جاده اهواز ـ خرمشهر و منطقه جفير و 180 كيلومتر مرز از خرمشهر تا شلمچه و كوشك ـ طلائيه تا هورالهويزه گرديد.

بسمه تعالي

پيام حضرت امام خميني (ره) در خصوص آزادي خرمشهر به شرح زير است:

با تشكر از تلگرافاتي كه در فتح خرمشهر به اينجانب شده است، سپاس بي حد بر خداوند قادر كه كشور اسلامي و رزمندگان متعهد و فداكار آن را مورد عنايت و حمايت خويش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصيب ما فرمود.

اينجانب با يقين به آنكه ( ما النصر الا من عندالله ) از فرزندان اسلام و قواي سلحشور مسلح كه دست قدرت حق از آستين آنان بيرون آمده و كشور بقيه الله الاعظم ارواحنا لمقدمه الفدا را از چنگ گرگان آدم خوار كه آلتهايي در دست ابرقدرتان، خصوصاً آمريكاي جهان خوار هستند، بيرون آورد و نداي الله اكبر را در خرمشهر عزيز طنين انداز كرد و پرچم لا اله الا الله را بر فراز آن شهر خرم كه به دست جنايتكاران غرب به خون كشيده و خونين شهر نام گرفت به اهتزاز در آورد، تشكر مي‌كنم و آنان فوق تشكر امثال من هستند.

آنان به يقين مورد تقدير ناجي بشريت و برپا كننده عدل الهي در سراسر گيتي  روحي لتراب مقدمه الفدا مي‌باشند. آنان به آرم « ما رميت اذ رميت و لكن الله رمي » مفتخرند.

مبارك باد و هزاران بار مبارك باد بر شما عزيزان و نور چشمان اسلام اين فتح و نصر عظيم كه با توفيق الهي و ضايعات كم و غنايم بي پايان و هزاران اسير گمراه و مقتولين و آسيب ديدگان بدبخت كه با فريب و فشار صدام تكريتي، اين ابر جنايتكار دهر به تباهي كشيده شدند، سرافرازانه براي اسلام و ميهن عزيز افتخار ابدي هديه آورديد و مبارك باد بر فرماندهان قدرتمند كه فرماندهان چنان فداكاراني هستند كه ستاره درخشنده پيروزي آنان بر تارك تاريخ تا نفخ صور نورافشاني خواهد كرد و مبارك باد بر ملت عظيم الشأن ايران اين چنين فرزندان سلحشور جان بر كفي كه نام كشورشان را جاويدان كردند و مبارك باد بر اسلام بزرگ اين متابعاني كه كه در دو جبهه جنگ با دشمن باطني و دشمن ظاهري پيروزمندانه و سر افراز امتحان خويش را داده اند و براي اسلام سر افرازي آفريدند وهان‌اي فرزندان قرآن كريم و نيروهاي ارتشي، سپاهي، بسيجي، ژاندارمري، شهرباني و كميته‌ها و عشاير و نيروهاي مردمي داوطلب و ملت عزيز، هوشيار باشيد كه پيروزي هر چند عظيم و حيرت انگيز است، شما را از ياد خداوند كه نصر و فتح در دست اوست غافل نكند و غرور فتح شما را به خود جلب نكند كه اين افتخار بزرگ و دامي خطرناك است كه با وسوسه شيطان به سراغ آدم مي‌آيد و براي اولاد آدم تباهي مي‌آورد و من با آنكه به همه شما اطمينان تعهد به اسلام دارم، از تذكري كه براي مؤمنان نفع دارد، بايد غفلت نكنم.

چنانچه از نصيحت به حكومتهاي همجوار و منطقه دريغ ندارم و آنان مي‌دانند، امروز با فتح خرمشهر مظلوم دولت و ملت پيروزمند ما از موضع قدرت سخن مي‌گويد و من به پيروي از آنان به شما اطمينان مي‌دهم كه اگر از اطاعت بي چون و چراي آمريكا و بستگان آن دست برداريد و با ما به حكم اسلام و قرآن كريم رفتار كنيد، از ما جز خير و پشتيباني نخواهيد ديد و شما بدانيد آنقدر كه ابرقدرتها از صدام، اين نوكر چشم و گوش بسته، پشتيباني كردند از شماها كه قدرتهاي كوچك و حكوتهاي ضعيف هستيد، پشتيباني نمي كنند و شما عاقبت اين جنايت‌كار و هم‌قطار جنايت‌كارش شاه مخلوع را به عيان ديده‌ايد. قدرتهاي بزرگ پيش از آنكه از شما استفاده نمايند، از شما طرفداري نمي‌كنند و شما را براي منافع خويش به هلاكت مي‌كشند.

و من نصيحت برادرانه به شما مي‌كنم كه كاري نكنيد كه قرآن كريم براي برخورد با شما تكليف نمايد با حكم خدا با شما رفتار كنيم و يقين بدانيد كه امثال حسني مبارك مصري و حسين اردني و ديگر جنايتكاران آنان براي شما نفعي ندارد و دين و دنياي شما را تباه مي‌كنند. اگر با نشستهاي خود بخواهيد طرح كمپ ديويد يا فهد را كه مرده اند، زنده كنيد كه خطر بزرگي براي كشورهاي اسلامي به خصوص حرمين شريفين مي‌دانيم ؛‌اسلام به ما اجازه سكوت نمي دهد و اينجانب در پيشگاه مقدس خداوند تكليف الهي خود را ادا نمودم. اكنون دست تضرع و دعا به سوي خالق يكتا بلند كرده و به قواي مسلح اسلام و فداكاران قرآن كريم و ميهن عزيز ايران دعا مي‌كنم و سلامت و سعادت و پيروزي آنان را خواستار هستم. سلام و درود بي پايان بر فرماندهان قواي مسلح و رزمندگان فداكار و بر ملت دلير ايران عزيز و سرشار از شادي ما !                                                                       «‌والسلام علي عباد الله الصالحين »

              روح الله الموسوي الخميني

سوم خرداد 1361

عملياتهايي تحت عنوان بيت المقدس سال 1366 انجام شد به شرح زير است:

1- عمليات بيت المقدس 2 در تاريخ 25/10/66 بارمز يا زهرا (س) در شمال سليمانيه، غرب ماووت انجام شد.

براي اجراي عمليات در منطقه سليمانيه و اجراي عمليات نصر 8 راه جديدي بايد باز مي‌شد تا با پشت سر گذاشتن مناطق برفگير بايد در ارتفاعات قميش ـ دلبشك و الاغلو عملياتي اجرا مي‌شد كه با عبور از رودخانه قلعه‌چولان در غرب شهر ماووت و پشت سرگذاشتن خطوط دفاعي دشمن، نيروهاي رزمنده سپاه به ارتفاعات سركوب دست يابند. عمليات بيت المقدس 2 توسط سپاه طراحي و در ارتفاعات قميش، شاخ بالوسه ويولان به اجرا در آمد و 95 كيلو متر مربع از منطقه آزاد شد.

2- عمليات بيت المقدس 3 در تاريخ 24/12/66 بارمز يا موسي بن جعفر (ع) درشمال سليمانيه، غرب ماووت انجام شد.

اين عمليات در تداوم عمليات بيت المقدس 2، وسط قرارگاه نجف، همزمان با عمليات والفجر 10 در حلبچه انجام شد، عمليات بيت المقدس 3 در شاخ كوجار به اجرا در آمد. در اين عمليات 40 كيلو متر مربع از مناطق غرب ماووت و ارتفاعات كوجار آزاد شد.

3- عمليات بيت المقدس 4 در تاريخ 6/01/67 بارمز يا اباعبدالله الحسين (ع) در بنديخان عراق انجام شد. عمليات بيت المقدس 4 كه با طراحي و اجراي سپاه در منطقه غرب كشور در ارتفاعات مهم جنوب در بندي‌خان، شاخ شميران، شاخ سومر كه مسلط به سددربندي خان بود انجام شد به تصرف رزمندگان در آمد. دشمن در اين منطقه با بمباران شيميايي اقدام به ضد حمله كرد ولي موفق به تصرف اهداف نشد و ارتفاعات آزاد شده، محفوظ ماند.

4- عمليات بيت المقدس 5:  ارتش  در تاريخ 22/01/67 بارمز يا اباعبدالله الحسين (ع) در پنجوين انجام شد. در اين عمليات ضربه به سازمان رزمي دشمن بود و هدفي تصرف نشد.

5- عمليات بيت المقدس 6 در تاريخ 27/02/67 با رمز يا اميرالمومنين (ع) در سليمانيه عراق، شمال غرب ماووت انجام شد. اين عمليات با طراحي و فرماندهي سپاه در منطقه كوهستاني شمال غرب ماووت انجام شد و كليه هدفهاي تعيين شده از جمله ارتفاعات شيخ محمد، آسوس، استروگ و سلسله ارتفاعات بين شيخ محمد و كوجار بالغ بر 65 كيلومتر مربع آزاد شد.

اين عمليات پس از تغيير تحول جنگ در منطقه جنوب انجام شد.

6- عمليات بيت المقدس 7  در تاريخ 23/03/67 بارمز يا اباعبدالله الحسين (ع) در شلمچه انجام شد.

 اين عمليات براي بيرون راندن دشمن بعثي در شمال خرمشهر؛ سپاه با 10 يگان به استعداد 70 گردان در منطقه شلمچه- كانال ادب، منطقه پنج ضلعي، با هدف انهدام دشمن حمله کردند وموفق به بيرون راندن دشمن شدند.

روز 23 خرداد، دشمن با 5 لشكر شامل دو لشكر گارد جمهوري، لشكر 1 مكانيزه، 3 و 6 زرهي پاتك كرد اما نتيجه نگرفت.

[1]  قرارگاه فجر متشكل از لشكر 77 پياده خراسان ، و تيپ 17 قم ،‌تيپ  33 المهدي  و تيپ 35 امام سجاد (ع) در منطقه فتح المبين ماندند تا براي اجراي عمليات آفندي بر روي تپه#هاي 181 و 182 و شيخ قندي در منطقه فكه اقدام كنند ، اين عمليات كه با فجر 1 و فجر 2 با استعداد 9 گردان كه دو گردان از لشكر 77 خراسان و 7 گردان از سپاه بود با عملياتي تحت عنوان امير المؤمنين در ساعت 03:45 بامداد روز 11/2/61 با رمز ”يا علي مدد“ وارد عمليات شدند ،در اين عمليات علاوه بر آزاد سازي مناطق مذكور تعداد 700 نفر از نيروهاي دشمن به اسارت در آمدند. فجر 3 در مرحله سوم عمليات بيت المقدس از فكه به خرمشهر آمدند و در عمليات شركت كردند